Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 29 grudnia 2015 roku (data prezentaty), przekazanym do tutejszego Sądu zgodnie z właściwością w dniu 29 kwietnia 2016 roku, powód M. D. wniósł o ustanowienie z dniem 01 stycznia 2013 roku rozdzielności majątkowej z pozwaną D. D. /k. 5-6/.

Na rozprawie w dniu 02 stycznia 2017 roku pozwana D. D. uznała żądanie ustanowienia rozdzielności majątkowej z dniem 01 stycznia 2013 roku / k. 123/

Do zakończenia postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie /k. 126/.

Prokurator Prokuratury Rejonowej W. – M., która zgłosiła udział w niniejszym postępowaniu, wniosła o ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wniesienia powództwa tj. 29 grudnia 2015 roku /k. 126/.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

D. D. i M. D. zawarli związek małżeński w dniu 03 lutego 1996 roku przed Kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego (...) W. /odpis skrócony aktu małżeństwa k. 17/. Z małżeństwa strony posiadają dwoje dzieci: 20-letnią córkę N. D. oraz 16-letniego syna A. D. /k. 14v/.

W Sądzie Okręgowym w Warszawie toczyło się postępowanie rozwodowe stron za sygn. akt VI C 1416/15, które zakończyło się wydaniem wyroku z dnia 20 czerwca 2016 roku. W wyroku tym sąd orzekł rozwód między małżonkami bez orzekania o winie /k. 34-35/.

Do czasu wydania powyższego orzeczenia pomiędzy stronami istniała ustawowa wspólność majątkowa.

Powód M. D. ma 40 lat. Obecnie mieszka wraz z matką w B. (powiat (...)). Powód pracuje jako analityk kredytowy, z czego osiąga wynagrodzenie w kwocie około 7.250 zł brutto miesięcznie /k. 124/. Z deklaracji podatkowych powoda wynika, iż w roku 2013 osiągnął on dochód w kwocie 90.697,20 zł, w roku 2014 w kwocie 80.098,02 zł, zaś w roku 2015 w kwocie 80.929,67 zł /k. 86-89, 94-97, 110-111/.

Pozwana D. D. ma 40 lat. Mieszka wraz z dwojgiem dzieci w mieszkaniu przy ul. (...) w W., stanowiącym własność jej ojca. Pozwana pracuje jako asystentka stomatologa. W związku z wykonywanym zawodem pozwana prowadziła jednoosobową działalność gospodarczą, która jest obecnie zawieszona – obecnie pozwana pracuje „na czarno”. Pozwana podała, iż osiąga dochód w różnych kwotach, średnio około 1.600 zł miesięcznie, choć zdarza się, że jest to kwota nawet 4.000 zł miesięcznie /k. 124-125/.

Strony mieszkały razem do 17 grudnia 2012 roku. Tego dnia powód opuścił mieszkanie i przeniósł się do swojej matki. Od tego czasu strony prowadzą oddzielne gospodarstwa domowe. Strony wspólnie uzgodniły fakt wyprowadzki powoda, ustaliły również kwestie miejsca zamieszkania małoletniego syna oraz alimentów na dzieci. Mimo wyprowadzki strony utrzymują ze sobą kontakt w sprawach dzieci, porozumiewają się osobiście, mailowo lub poprzez smsy.

W 2016 roku powód podjął decyzję o przejęciu na siebie kredytu zaciągniętego wraz z pozwaną na remont mieszkania przy ul. (...) w W.. Uczynił to w ten sposób, że przeniósł kredyt do innego banku, gdzie uzyskał korzystniejszą ofertę spłaty. Fakt ten nie był ustalany między stronami. W 2008 roku pozwana zaciągnęła pożyczkę u znajomych na kwotę około 5.000 zł, o czym nie informowała powoda, a o czym powód dowiedział się dopiero w roku 2016 otrzymując wezwanie do zapłaty. Jeszcze przed złożeniem powództwa w niniejszej sprawie powód dowiedział się również o zadłużeniu pozwanej wobec ZUS na kwotę ponad 100.000 zł. Istnienie tego długu pozwana uzasadniała problemami finansowymi i niewystarczającymi środkami na utrzymanie dzieci. Pozwana posiada inne zobowiązania finansowe, m. in. kartę kredytową na kwotę 10.000 zł (raty po 300 zł miesięcznie).

Strony nigdy nie posiadały wspólnego majątku ani wspólnych rachunków bankowych. Od 2011 roku strony prowadziły oddzielnie rozliczenie z Urzędem Skarbowym.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy, w tym: zeznań powoda M. D. /k. 124-125/ oraz pozwanej D. D. /k. 125-126/, a także odpisu skróconego aktu małżeństwa /k. 17/ oraz deklaracji podatkowych powoda za lata 2013-2015 /k. 86-89, 94-97, 110-111/.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Zgodnie z art. 52 k.r.o: „z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez Sąd rozdzielności majątkowej. Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach Sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeśli małżonkowie żyli w rozłączeniu.

Wspólność majątkowa między małżonkami powstaje z mocy samego prawa z chwilą zawarcia małżeństwa i co do zasady obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (art. 31 § 1 k.r.o.).

Do ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej art. 52 k.r.o. wymaga istnienia tzw. ważnych powodów. W literaturze podkreśla się, że owe ważne powody, o których mowa w powyższym przepisie, to istnienie takiej sytuacji, która w konkretnych okolicznościach faktycznych powoduje, że dalsze trwanie wspólności majątkowej między małżonkami pociąga za sobą naruszenie lub poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków lub także dobra rodziny. Są to nie tylko okoliczności natury majątkowej, jak trwonienie przez jednego z małżonków dochodów lub dokonywanie czynności powodujących uszczerbek we wspólnym majątku, ale również takie okoliczności, których źródła tkwią w rozdźwiękach natury osobistej między małżonkami, stwarzających taką sytuację, że wykonywanie przez każdego z małżonków zarządu nad ich wspólnym majątkiem jest niemożliwe lub w znacznym stopniu utrudnione, a wspólność majątkowa przestaje służyć dobru założonej przez małżeństwo rodziny.

Ważnym powodem jest w szczególności separacja faktyczna, ale tylko taka, która skutkuje trwałym zerwaniem wszelkich stosunków majątkowych stron i brakiem możliwości podejmowania wspólnych decyzji gospodarczych (wyrok SN z dnia 14 stycznia 2005 roku, III CK 112/04, LEX nr 602707). Separacja faktyczna małżonków będzie stanowiła ważny powód w rozumieniu art. 52 k.r.o. tylko wówczas, gdy uniemożliwia współdziałanie majątkiem wspólnym i stwarza zagrożenie interesów jednego lub nawet obojga małżonków (wyrok SN z dnia 15 grudnia 2000 roku, IV CKN 200/00, LEX nr 536992; wyrok SN z dnia 13 stycznia 2002 roku, II CKN 1070/98, Prok. I Pr. 2000, Nr 4, poz. 30).

Strony pozostają w separacji faktycznej od 17 grudnia 2012 roku. Tego dnia powód opuścił mieszkanie przy ul. (...) w W. i przeniósł się do mieszkania swojej matki. Od tego czasu strony nie prowadziły wspólnego gospodarstwa domowego. Należy jednak zauważyć, że mimo wyprowadzki powoda strony nadal miały ze sobą kontakt oraz porozumiewały się w kwestii wychowania i utrzymania dzieci. W związku z powyższym można przyjąć, iż strony nadal miały możliwość ustalania dotyczących ich kwestii, w tym również kwestii finansowych. Nie mniej jednak małżonkowie, jak wynika ze złożonych przez nich zeznań, nie informowali się wzajemnie o uzyskiwanych dochodach lub czynionych wydatkach. Nie sposób również nie zauważyć, że od 2011 roku strony prowadziły oddzielne rozliczenie z Urzędem Skarbowym, a zatem każdy z małżonków samodzielnie dysponował swoimi dochodami i decydował o ich przeznaczeniu.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd uznał, iż utrzymywanie ustroju wspólności majątkowej naruszałoby interes obojga małżonków, którzy nie mają wpływu na wzajemne działania w sferze majątkowej oraz przyjął, iż istniały ważne powody do ustanowienia rozdzielności majątkowej.

Jak już wskazano powyżej, w wyjątkowych wypadkach możliwe jest ustanowienie rozdzielności z datą wcześniejszą od daty wniesienia powództwa Ma to zapewnić możliwość zabezpieczenia interesów majątkowych strony, zagrożonych negatywnymi działaniami drugiego małżonka, np. wynikającymi z zaciągniętych bez wiedzy drugiego małżonka długami. Wypadek ten musi być jednak szczególnie uzasadniony. Zaostrzone kryteria oceny są usprawiedliwione między innymi dlatego, że w takich wypadkach należy mieć na uwadze zasadę ochrony pewności obrotu, a w szczególności ochrony wierzycieli małżonków pozostających w ustawowymi ustroju majątkowym.

Powyższe rozważania są zbieżne ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, który wyraźnie wskazuje, iż w orzeczeniu o zniesieniu małżeńskiej wspólności ustawowej skutek wsteczny powinien być nadawany w sytuacjach rzadkich i wyjątkowych. W przypadku domagania się zniesienia wspólności majątkowej z datą wsteczną Sąd ma obowiązek zbadania czy ważne powody uzasadniające zniesienie wspólności istniały już w tej dacie oraz czy powództwo nie zostało wytoczone dla pokrzywdzenia wierzycieli któregoś z małżonków przez udaremnienie dochodzenia przez nich swoich roszczeń z majątku wspólnego stron (wyrok SN z dnia 19 maja 1997 roku, I CKU 61/96). Zatem należy przyjąć, choćby w oparciu o wykładnię gramatyczną, iż przesłanka „szczególnie uzasadnionego wypadku” nie zawsze jest tożsama z wystąpieniem przed datą wytoczenia powództwa tzw. „ważnych powodów” uzasadniających ustanowienie rozdzielności majątkowej. Innymi słowy, dla ustanowienia rozdzielności majątkowej z datą wcześniejszą niż data wytoczenia powództwa istnienie „ważnych powodów” jest warunkiem koniecznym, ale nie wystarczającym.

Nie ulega wątpliwości, że w niniejszej sprawie istniały ważne powody do ustanowienia rozdzielności majątkowej. Sąd nie przyjął jednak argumentacji stron odnośnie daty ustanowienia owej rozdzielności. Strony zgodnie przyznały, iż separacja faktyczna między nimi nastąpiła w grudniu 2012 roku. Zdaniem Sądu fakt ten nie spowodował jednak zerwania wszelkich więzi ekonomicznych między małżonkami. Analizując dokumentację akt sprawy oraz istniejący stan faktyczny Sąd uznał, że nawet po wyprowadzce powoda ewentualne porozumienie stron w zakresie spraw finansowych nie było w żaden sposób utrudnione ani uniemożliwione. Strony pozostawały w kontakcie – każda z nich mogła zatem w każdym czasie zgromadzić informacje wystarczające do podjęcia decyzji, czy zwrócić się do Sądu o ustanowienie rozdzielności majątkowej. Względnie, skoro strony pozostawały ze sobą w poprawnych stosunkach, mogły ustanowić ustrój rozdzielności majątkowej w drodze umowy przed notariuszem. Skoro tego nie uczyniły, mimo że – jak zgodnie twierdzą (i jak zostało ustalone przez Sąd) – przez cały czas istniały „ważne powody” do ustanowienia rozdzielności majątkowej, nie jest możliwe, by uznać, że w ich przypadku zachodzi wypadek wyjątkowy, przemawiający za ustanowieniem rozdzielności majątkowej przez Sąd z datą o niemal trzy lata wcześniejszą niż data wytoczenia powództwa.

Biorąc powyższe pod uwagę, na podstawie art. 52 k.r.o., Sąd orzekł jak w sentencji.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c.

Wyrażona w art. 102 k.p.c. zasada, że w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami, odnosi się również do spraw dotyczących stosunku prawnego, który może być ukształtowany tylko wyrokiem, choćby zamiary stron były całkowicie zgodne. Do tego rodzaju szczególnych wypadków należą sprawy, w których dla uregulowania stosunku prawnego konieczne jest wydanie wyroku i w których strona pozwana z tej przyczyny uznaje powództwo przy pierwszej czynności procesowej, co ma miejsce w niniejszej sprawie. Orzeczenie w zakresie ustanowienia rozdzielności majątkowej z datą wsteczną może wydać wyłącznie sąd. W związku z powyższym podstawę orzeczenia kosztów postępowania stanowi art. 102 k.p.c. W tym miejscu dodać jedynie należy, że Sąd błędnie ustalił wysokość opłaty od pozwu na kwotę 100 złotych – i taką kwotę powód uiścił – zamiast na kwotę 200 złotych (art. 27 ust. 6 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Tym samym, koszty uznał za uiszczone w całości, gdy w istocie konieczne było orzeczenie o pobraniu brakującej kwoty 100 zł od powoda, na podstawie art. 130 ³ §2 kpc stosowanego odpowiednio.

SSR Marcin Ropiak