Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 5 kwietnia 2017 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie z powództwa Miasta Ł. przeciwko E. S. o zapłatę:

1.  zasądził od pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 58.971,34 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 30 czerwca 2011 r. do dnia zapłaty,

2.  oddalił powództwo w pozostałej części,

3.  zasądził od pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 6.549 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu powyższego orzeczenia Sąd I instancji ustalił, że w dniu 12 czerwca 2001 r. strony zawarły umowę sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w Ł. przy ul. (...). Cena sprzedaży przedmiotowego lokalu wyniosła 70.000 zł i została ustalona na podstawie wartości rynkowej, określonej przez rzeczoznawcę majątkowego, przy czym od powyższej ceny sprzedaży udzielona została bonifikata w wysokości 80% wartości lokalu, a nadto dodatkowa bonifikata w wysokości 20% z tytułu jednorazowej wpłaty. Przy uwzględnieniu bonifikat, cena lokalu realnie zapłacona przez pozwaną wyniosła 11.200 zł, wobec czego udzielone bonifikaty wyniosły łącznie 58.800 złotych.

W dniu 29 czerwca 2001 r. pozwana sprzedała przedmiotowy lokal A. F. za kwotę 10.000 zł. W akcie notarialnym wskazano, że sprzedaż następuje „w celu uzyskania w zamian prawa do lokalu nr (...), zajmowanego przez nabywcę, na podstawie umowy najmu”.

W dniu 6 maja 2011 r. strona powodowa wezwała pozwaną do zwrotu bonifikaty w zwaloryzowanej kwocie 58.741,20 zł. Wezwanie doręczono w dniu 19 maja 2011 r.

E. S. wytoczyła przeciw A. F. powództwo o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, powołując się na to, że zbywając przedmiotowy lokal działa pod wpływem błędu. Powództwo zostało prawomocnie oddalone wyrokiem Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, sygn. akt. II C 491/15.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie zgromadzonych w sprawie dokumentów. Sąd I instancji dążył do ustalenia sytuacji życiowej pozwanej, jak również do ustalenia, z jakich przyczyn pozwana zbyła lokal już pół miesiąca po jego nabyciu, w dodatku za cenę znacząco niższą nie tylko od rynkowej wartości lokalu, lecz nawet od ceny, którą zapłaciła była korzystając z udzielonej przez powoda bonifikaty. Jednakże, z uwagi na fakt, że pozwana nie stawiła się na rozprawie i nie złożyła wyjaśnień okoliczności te z braku innych źródeł dowodowych nie zostały ustalone.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że powództwo jest zasadne.

Na wstępie swoich rozważań Sąd I instancji podniósł, że na gruncie przedmiotowej sprawy nie doszło do przedawnienia roszczenia. Sąd Rejonowy wskazał, że termin przedawnienia dochodzonego roszczenia wynosi 10 lat (art. 118 k.c.), z kolei termin oznaczony w latach kończy się z upływem dnia, który datą odpowiada początkowemu dniowi terminu (art. 112 k.c.). Zbycie lokalu przez pozwaną miało miejsce w dniu 29 czerwca 2001 r., natomiast powództwo w niniejszej sprawie zostało wytoczone w dniu 29 czerwca 2011 r. (data nadania w polskim urzędzie pocztowym), nie doszło zatem do przedawnienia.

Sąd Rejonowy wskazał, że w toku postępowania pozwana podnosiła, że dochodzone roszczenie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Sąd I instancji nie podzielił argumentów pozwanej wskazując, że przede wszystkim nie został spełniony cel mieszkaniowy, z którym wiąże się przyznanie bonifikaty. Celem udzielenia bonifikat nie było wyzbycie się przez Gminę własności na czyjąkolwiek rzecz, lecz swego rodzaju „uwłaszczenie” lokatorów, przez umożliwienie właśnie im uzyskania prawa własności zajmowanych przez siebie lokali. Pozwana natomiast nie zamierzała zamieszkiwać w nabytym lokalu jako właściciel, nie zamierzała także nabyć własności innego lokalu, lecz pozostać najemcą. Tego rodzaju zachowanie pozwanej, zdaniem Sądu Rejonowego, przemawiało przeciwko zastosowaniu art. 5 k.c., albowiem to zachowanie pozwanej pozostawało w sprzeczności ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem bonifikaty. Jednocześnie, Sąd I instancji wskazał, że oceniając roszczenie strony powodowej w kontekście zasad współżycia społecznego, Sąd mógł wziąć pod uwagę również szczególną sytuację majątkową i osobistą pozwanej. W niniejszej sprawie ustalenie tej sytuacji nie było jednak możliwie, ponieważ pozwana pomimo wezwania do osobistego stawiennictwa celem przesłuchania, nie stawiła się na rozprawę i nie złożyła stosownych zeznań.

Z uwagi na powyższe Sąd I instancji uznał roszczenie strony powodowej za zasadne.

Odsetki od dochodzonej pozwem kwoty Sąd Rejonowy zasądził na podstawie art. 481 k.c. Sąd I instancji podkreślił, że roszczenie o odsetki nie uległo w żadnej części przedawnieniu. Z uwagi na to, że strona powodowa obliczył skapitalizowane odsetki do dnia wniesienia pozwu, Sąd Rejonowy zasądził dalsze odsetki od całej dochodzonej pozwem kwoty od dnia następnego po wniesieniu pozwu, oddalając powództwo w zakresie odsetek za dzień 29 czerwca 2011 r. Uwzględnienie powództwa w całości byłoby bowiem równoznaczne z dwukrotnym zasądzeniem odsetek za dzień 29 czerwca 2011 r.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana zaskarżając przedmiotowe orzeczenie w części tj. co do punktu 1 i 3. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono:

1.  dokonanie błędnych ustaleń faktycznych tj. uznanie, że pozwana nie wypełniła przesłanki celu mieszkaniowego, z którym wiąże się przyznanie bonifikaty bez obowiązku zwrotu, tymczasem samo skorzystanie przez pozwaną z bonifikaty, następnie zamiana lokalu na prawo najmu doprowadziło do sytuacji, w której pozwana stała się najemcą lokalu o powierzchni 32m ², a w konsekwencji doszło również do zaspokojenia jej potrzeb mieszkalnych,

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, którego uchybienie miało istotny wpływa na treść rozstrzygnięcia tj.:

a.  art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie w niniejszej sprawie z uwagi na fakt, że pozwana pomimo wezwania nie stawiła się na rozprawę, nie wykazała szczególnej sytuacji majątkowej i osobistej w sytuacji, gdy odmowa udzielenia przez Sąd ochrony prawnej na gruncie wskazanego powyżej przepisu musi być uzasadniona istnieniem okoliczności rażących i nieakceptowalnych w świetle powszechnie uznanych w społeczeństwie wartości, które w tym wypadku z pewnością nie miały miejsca,

b.  art. 320 k.c. poprzez jego niezastosowanie z uwagi na brak podstaw do rozłożenia na raty zasądzonego świadczenia tymczasem, gdy o rozłożeniu na raty zasądzonego świadczenia stanowi art. 320 k.p.c.

W konkluzji środka skarżąca wniosła o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa co do punktu 1 i 3. Nadto wniesiono o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna.

W ocenie Sądu Okręgowego zarzut dokonania przez Sąd Rejonowy błędnych ustaleń stanu faktycznego uznać należy za chybiony. Wbrew zarzutom apelującej Sąd I instancji dokonał ustaleń faktycznych w sposób prawidłowy, w ramach zakresu rozpoznania sprawy wynikającego z art. 478 k.p.c. i bez naruszenia zasad swobodnej oceny dowodów. Apelacja upatruje błędu w ustaleniach faktycznych sprawy w wadliwym uznaniu, że pozwana nie wypełniła przesłanki celu mieszkaniowego, z którym wiąże się przyznanie bonifikaty bez obowiązku zwrotu. Nie sposób się zgodzić z powyższym stwierdzeniem. Sąd Rejonowy bowiem, w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy w sposób prawidłowy przyjął, że pozwana E. S. nie wypełniła przesłanki celu mieszkaniowego, z którym wiąże się przyznanie bonifikaty bez obowiązku zwrotu. Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego pozwana w dniu 12 czerwca 2001 r. zawarła ze stroną powodową umowę sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (...), położonego przy ul. (...) w Ł., o wartości 70.000 zł. Od ceny sprzedaży w/w lokalu udzielona została bonifikata w wysokości 80% wartości lokalu, a nadto dodatkowa bonifikata w wysokości 20% z tytułu jednorazowej wpłaty, co w konsekwencji spowodowało, że pozwana zapłaciła jedynie kwotę 11.200 zł (akt notarialny – k. 4-5). Następnie, w dniu 29 czerwca 2001 r. pozwana sprzedała w/w lokal za kwotę 10.000 zł w zamian za prawo do lokalu nr (...) przy ul. (...) w Ł. (akt notarialny – k. 6-7). Z kolei, jak wskazywane jest w art. 68 ust. 2a pkt 5 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. 2016 poz. 2147 t.j.) zwrotu bonifikaty nie można żądać w przypadku sprzedaży lokalu mieszkalnego, jeśli środki uzyskane z jego sprzedaży wykorzystane zostały w ciągu 12 miesięcy na nabycie innego lokalu mieszkalnego będącego przedmiotem prawa własności lub przedmiotem spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, albo nieruchomości przeznaczonej lub wykorzystywanej na cele mieszkaniowe będącej przedmiotem prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego. Analiza treści aktu notarialnego z dnia 29 czerwca 2001 r., Rep. A nr 1789/2001 jasno wskazuje, że sprzedaż lokalu należącego do pozwanej, znajdującego się przy ul. (...) w Ł., nastąpiła „w celu uzyskania w zamian prawa do lokalu nr (...), zajmowanego przez nabywcę, na podstawie umowy najmu” (§ 4). Z zapisu tego wynika, że pozwana wyzbyła się prawa własności do posiadanego przez siebie lokalu w zamian za możliwość mieszkania w lokalu wynajmowanym od innej osoby. Tym samym nie sposób uznać aby doszło do spełnienia dyspozycji w/w przepisu. Mając powyższe na uwadze przyznać należy, że Sąd Rejonowy dokonał prawidłowego ustalenia stanu faktycznego.

Także zarzut naruszenia art. 5 k.c. jest chybiony. Zdaniem Sądu Okręgowego ocena ustalonych faktów na podstawie prawa materialnego, prowadzi do wniosku, że w stosunku do pozwanej nie można mówić o zastosowaniu art. 5 k.c. Miasto Ł., zgodnie z art. 68 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami, miało prawo żądać zwrotu zwaloryzowanej bonifikaty udzielonej pozwanej w 2001 r. Pozwana nie może skutecznie powołać się na ochronę z art. 5 k.c. W ocenie Sądu II instancji w toku przedmiotowego postępowania nie została przedstawiona żadna okoliczność, która mogłaby być oceniona i uznana jako rażąca i nieakceptowalna w świetle wartości powszechnie uznawanych w społeczeństwie. Stosowanie art. 5 k.c. może mieć miejsce jedynie w sytuacjach wyjątkowych, gdy uwzględnienie powództwa prowadziłoby do sytuacji nieakceptowanej ze względów aksjologicznych i teleologicznych. Nie może być ono wymierzone przeciwko treści prawa postrzeganego jako niesprawiedliwe, lecz musi być następstwem wykonania przez stronę prawa podmiotowego, godzącego w fundamentalne wartości, których urzeczywistnieniu ma służyć prawo (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2013 r., II CSK 286/12, LEX nr 1293949). Udzielenie bonifikaty stanowi istotny przywilej finansowy nabywcy lokalu komunalnego, uzyskiwany kosztem środków publicznych. Rozwiązanie to nakierowane było na udzielenie pomocy ułatwiającej stabilizację dotychczasowych stosunków prawnych związanych z korzystaniem z zajmowanego dotąd lokalu. Uznaniowy charakter korzystania z roszczenia o zwrot bonifikaty dawał możliwość uwzględnienia sytuacji szczególnych. O takiej sytuacji w ten sprawie nie może być mowy. Po stronie pozwanej nie ma bowiem szczególnej sytuacji życiowej czy zdrowotnej. Pozwana zbyła prawo do lokalu krótko po jego nabyciu, co więcej za kwotę mniejszą nie tylko od wartości rynkowej lokalu, ale również od ceny zapłaconej stronie powodowej, uwzględniającej bonifikatę. Jednocześnie pozwana w żaden sposób w toku niniejszego postępowania nie umotywowała podjętych przez siebie działań związanych ze sprzedażą mieszkania o powierzchni ok. 50 m ² w zamian prawa do lokalu o powierzchni ok. 32 m ². W konsekwencji Sąd Okręgowy w całości zgadza się i aprobuje stanowisko Sądu I instancji.

Odnosząc się z kolei do zarzutu naruszenia art. 320 k.c. przez Sąd Rejonowy uznać należy powołanie w/w przepisu w uzasadnieniu za oczywistą omyłkę pisarską popełnioną przez Sąd. Z samej treści akapitu uzasadnienia Sądu I instancji, w którym Sąd powołuje w/w artykuł, jasno wynika, że intencją Sądu było przywołanie art. 320 k.p.c., a nie błędnie wskazanego art. 320 k.c. Wobec powyższego zarzut przedstawiony w apelacji uznać należy za całkowicie chybiony.

Mając na uwadze powyższe Sąd II instancji, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sporu statuowaną przez art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. W istocie rzeczy pozwana w całości przegrała sprawę, ponieważ jej apelacja nie została uwzględniona. Tym samym istniały podstawy do zasądzenia od apelującej na rzecz strony powodowej kwoty 2.700 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego. Przyznana z tego tytułu należność, obejmująca wynagrodzenie pełnomocnika, wynikała z § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800).