Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 grudnia 2017r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 grudnia 2017r. w S.

odwołania (...) Sp. z o.o. w T.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 2 czerwca 2016 r. : Nr (...),

Nr (...), Nr (...),

Nr (...)

w sprawie (...) Sp. z o.o. w T.

z udziałem zainteresowanych P. K., B. M. i M. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o ustalenie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym i należności z tytułu składek

I.  oddala odwołania od wszystkich decyzji;

II.  zasądza od (...) Sp. z o.o. w T. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. kwotę 6390 (sześć tysięcy trzysta dziewięćdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 644/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 2 czerwca 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art. 83 ust. 1 w zw. z art. ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 121 ze zm.) w zw. z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (t. j. Dz. U. z 2014 r. poz. 272) skierowanej do płatnika składek (...) Sp. z o. o. w T. stwierdził, że kwota należnych składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wynosi łącznie 429,40 zł za okres od kwietnia 2013 r. do grudnia 2015 r.

Kolejną decyzją wydaną również w dniu 2 czerwca 2016 r., skierowaną do (...) Sp. z o. o. w T. oraz do ubezpieczonego P. K., Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 i 3 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 121 ze zm.) stwierdził, iż P. K. podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako zleceniobiorca w enumeratywnie wymienionych okresach od 2 kwietnia 2013 r. do 31 grudnia 2015 r. u płatnika składek (...) Sp. z o. o. w T., a ponadto, Zakład ustalił P. K. podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne za okres od kwietnia 2013 r. do grudnia 2015 r.

W tej samej dacie, tj. 2 czerwca 2016 r., (...) Oddział w S. wydał także decyzję skierowaną do płatnika składek (...) Sp. z o. o. w T. i do ubezpieczonej B. M. stwierdzającą, że B. M. podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od 1 sierpnia 2014 r. do 31 października 2014 r. i od 3 listopada 2014 r. do 31 grudnia 2014 r. jako zleceniobiorca płatnika składek, a także organ rentowy ustalił B. M. podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

W dniu 2 czerwca 2016 r. wydana została również następna decyzja skierowana także do płatnika składek (...) Sp. z o. o. w T. i do ubezpieczonej M. S. stwierdzająca, iż ubezpieczona ta podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu w okresach enumeratywnie wymienionych od 1 kwietnia 2013 r. do 31 grudnia 2015 r. jako zleceniobiorca u płatnika składek. Jednocześnie ustalona została podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne za wymieniony okres. W każdej z tych trzech ostatnio wymienionych decyzjach wskazana została ta sama podstawa prawna wydania oraz podobne uzasadnienie faktyczne i ocena prawna. Pozwany organ rentowy zanegował zawieranie umów o dzieło z wymienionymi osobami argumentując, iż czynności, które były wykonywane przez ubezpieczonych takie jak: wykonywanie analiz jakościowych mąk produkowanych przez spółkę, wykonywanie czynności sprzątających czy też czynności kierowcy samochodu nie powodują wytworzenia dzieła w rozumieniu art. 627 kc, a stanowiły podstawę do zakwalifikowania ich jako czynności wykonywane w ramach umów cywilnoprawnych określonych w art. 734-759 kc, tj. umowami starannego działania.

Od każdej z tych decyzji odwołania złożył płatnik składek (...) Sp. z o. o. w T.. Każde z tych odwołań przywołuje tę samą argumentację, tj. zawiera zarzut naruszenia art. 83 ust. 1 pkt 1 i 3 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, naruszenie art. 627 kc poprzez brak właściwej wykładni tego przepisu w świetle zawartych umów o dzieło z ubezpieczonymi, art. 65 par. 2 kc poprzez pominięcie tego przepisu, w myśl którego w umowach należy badać jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy. W niniejszych przypadkach zamiar ten był ukierunkowany na zawarcie umowy o dzieło. W wywodach zawartych w uzasadnieniu odwołań, jej autor twierdził, iż spółka zamawiała zboże ekologiczne od rolników prowadzących tego rodzaju gospodarstwa i rzeczywistą wolą stron było wykonanie dzieła, a nie świadczenie usług, gdyż to nie określone działania, a wynik był istotny dla realizacji umów zawieranych z P. K., M. S. i B. M.. Ponadto, podkreślono, iż obowiązuje zasada swobody zawierania umów i to strony decydują o charakterze prawnym umowy.

W odpowiedzi na odwołania pełnomocnik Oddziału ZUS w S., wnosił o ich oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. W uzasadnieniu swojego stanowiska procesowego, pełnomocnik ZUS argumentował, iż spór w niniejszej sprawie dotyczy kwalifikacji prawnej umów zawieranych przez płatnika składek z ubezpieczonymi. Według organu rentowego umowy te nie miały cech umów o dzieło, ale umów zlecenia w rozumieniu art. 734 par. 1 kc. Umowy zlecenia są umowami starannego działania, a umowa o dzieło jest umową rezultatu. Przeprowadzone postępowanie kontrolne wykazało, zdaniem organu rentowego, że ubezpieczeni wykonywali czynności powtarzalne i byli wynagradzani za wykonanie czynności, a nie za osiągnięcie rezultatu. Pełnomocnik organu rentowego w końcowej części wywodów podkreślił, iż zgodnie z treścią art. 65 par. 2 kc, o rodzaju stosunku prawnego nie decyduje nazwa umowy, lecz faktyczna realizacja przez strony wzajemnych praw i obowiązków. Strony powinny zawrzeć umowę, której nazwa oddawałaby faktycznie wykonywane obowiązki, gdyż sama nazwa umowy nie przesądza o jej charakterze. Przywołane zostały orzeczenia sądów apelacyjnych dotyczące wykładni umów o dzieło.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Płatnik składek (...) Sp. z o. o. w T. prowadzi działalność gospodarczą od 2007 r. (wypis z KRS akta ZUS). Przedmiotem działalności spółki jest wytwarzanie produktów przemiału zbóż, a także produkcja pozostałych artykułów spożywczych. W ramach tej działalności, spółka skupowała zboże od rolników, z którego była wytwarzana mąka i dostarczana do hurtowni. Począwszy od kwietnia 2013 r., spółka zawierała umowy o dzieło, które miały związek z działalnością produkcyjną tego przedsiębiorstwa. Pozwany organ rentowy w trakcie kontroli przeprowadzonej w 2016 r. ujawnił 3 przypadki osób, które w ramach umów o dzieło wykonywały czynności na rzecz spółki (plik umów w aktach ZUS). Jedną z tych osób był P. K., który posiada uprawnienia do kierowania pojazdami. W ramach zawieranych co miesiąc umów o dzieło, dostarczał produkty wytworzone w młynie odbiorcom działającym w różnych miastach m. in. w W. i w K.. Była to przeważenie mąka pakowana w workach. Produkt ten P. K. przewoził samochodem dostawczym typu bus, który to pojazd był własnością spółki (zeznania P. K. k. 322v-324 a. s.). Przewozy tych towarów wykonywał przeciętnie dwa razy w tygodniu. Na co dzień prowadził on działalność rolniczą i był ubezpieczony w KRUS. Był w dyspozycji spółki (...) i na telefoniczne polecenie stawiał się w siedzibie spółki w T.. W zawieranych co miesiąc umowach o dzieło miał określone wynagrodzenie w wysokości 1 tys. zł miesięcznie. Kwota ta przysługiwała mu niezależnie od ilości dokonanych przejazdów. P. K., jako strona umowy, wykonywał opisane czynności do 31 grudnia 2015 r. Kolejną osobą, która została ujawniona w toku kontroli ZUS, wykonująca pracę na podstawie umowy o dzieło, była B. M.. W jej przypadku, umowy o dzieło były również zawierane każdego 1. dnia miesiąca w okresie od 1 sierpnia 2014 r. do 31 grudnia 2014 r. Przedmiotem umów było sprzątanie pomieszczeń zaplecza socjalnego biura oraz powierzchni magazynowych. Zamawiający zapewniał jej do tych prac swoje środki czystości i sprzęt. Wynagrodzenie za wykonanie tych czynności określone było jednakowo w każdym miesiącu, tj. na kwotę 1.500 zł. Pracę tę wykonywała dwa razy w tygodniu po około 5 godzin (zeznania B. M. k. 323v-324 a. s. oraz umowy o dzieło znajdujące się w aktach ZUS). Organ rentowy stwierdził, iż na podstawie umowy o dzieło czynności wykonywała trzecia osoba, tj. M. S.. Mianowicie, czynności te wykonywała w laboratorium młyna. Jej zadaniem było zbadanie dostarczonych próbek zboża pod kątem jakości. W przypadku stwierdzenia, iż jakość zboża jest właściwa, wynik badania przez nią przeprowadzony stawał się podstawą do zakupu określonej partii zboża od rolnika. W przypadku M. S., podobnie jak u pozostałych osób, spółka zawierała również umowy o dzieło co miesiąc, począwszy od 1 kwietnia 2013 r. do 31 grudnia 2015 r. Kwota wynagrodzenia w każdym miesiącu była stała i wynosiła 500 zł (zeznania M. S. k. 326v-327 a. s.). Do wykonywania swoich czynności była wzywana telefonicznie. Było to kilka razy w miesiącu. M. S. wcześniej wykonywała w tej spółce te same czynności w ramach umowy zlecenia. Z racji charakteru tych umów, spółka nie odprowadzała składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru od tych wynagrodzeń. Pozwany organ rentowy uznał, iż zawieranie umów o dzieło na wykonanie czynności określonych w tych umowach, było nieprawidłowe. W związku z tym, wydał cztery decyzje w stosunku do podmiotu zatrudniającego wyżej wymienione osoby, w których to decyzjach określił po pierwsze, iż spółka (...) ma obowiązek zapłaty składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz, w zakresie dotyczącym osób, które wykonywały czynności w ramach umów o dzieło, stwierdził, że podlegają one obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako zleceniobiorcy oraz w każdej z tych decyzji organ rentowy ustalił podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i zdrowotne (decyzje w aktach ZUS).

W ocenie Sądu Okręgowego, odwołania złożone przez spółkę od wyżej wymienionych decyzji nie są zasadne. Stan faktyczny sprawy nie budzi wątpliwości. Spór dotyczy oceny prawnej charakteru czynności, które wykonywane były w ramach umów o dzieło: P. K., B. M. i M. S.. Zdaniem Sądu, argumentacja strony odwołującej się zawarta w odwołaniach nie zasługuje na uwzględnienie. Spółka bowiem w swoich wywodach wskazuje, że celem umów o dzieło zawieranych z wymienionymi osobami, było nie staranne działalnie w ramach wykonywania prac zleconych, lecz osiągnięcie konkretnego rezultatu. W przypadku sprzątającej B. M., efekt pracy podlegał ocenie zamawiającego, który dokonywał odbioru powierzchni, a następnie wypłacał wynagrodzenie. W przypadku P. K., rezultatem umowy o działo miało być dostarczenie produktów zamawiającego do magazynów klientów, a także odbiór zboża od rolników. W odniesieniu zaś do M. S., rezultatem wykonywania jej czynności było przebadanie próbek zboża i, w przypadku stwierdzenia jego niskiej wartości, odmowa przyjęcia zboża. Strona odwołująca się uznała, że jest to zgodne z treścią art. 627 kc. W tym miejscu należy nadmienić, iż Sąd przytaczając argumentację strony odwołującej się oparł się na twierdzeniach zawartych w odwołaniach oraz dowodach zebranych w toku kontroli przez ZUS. Prezes zarządu spółki konsekwentnie nie stawiał się na rozprawę.

Sąd Okręgowy ocenił, iż organ rentowy prawidłowo zakwalifikował czynności wykonywane w ramach umów o dzieło jako czynności, które odpowiadają warunkom umów cywilnoprawnych o świadczenie usług w rozumieniu art. 750 kc.

Podzielając te argumenty, Sąd przyjął, iż zgodnie z art. 353 ¹ kc, strony zawierające umowę, mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości stosunku, ustawie, ani zasadom współżycia społecznego. Okoliczność, iż strony umowy nazwały stosunek prawny umową o dzieło, nie jest elementem decydującym o rodzaju zobowiązania. Zatem nie nazwa umowy jest najistotniejsza, lecz jej rzeczywista treść. Podkreślić należy, iż umowa o dzieło w myśl art. 626 kc, należy do umów rezultatu i jej cechą odróżniającą ją od umowy zlecenia jest działanie przyjmującego zamówienie, które prowadzi w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu materialnego bądź niematerialnego. Dzieło powinno posiadać charakterystyczne, wynikające z umowy cechy. Ponadto, istotną cechą tego stosunku prawnego jest to, iż nie ma ono charakteru trwałego zobowiązania, lecz jednorazowe (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2017 r. II UK 747/15). Odnosząc te cechy umowy o dzieło do stanu faktycznego sprawy, stwierdzić należy, iż czynności wykonywane przez wymienione osoby nie posiadają tych cech. Każda z tych osób bowiem, wykonywała czynności powtarzalne, które powinny być wykonane w sposób staranny. Argumentacja strony odwołującej się, iż poprzez odbiór czy też sprawdzenie jakości wykonanej pracy, odpowiada rezultatowi w rozumieniu przepisów umowy o dzieło, jest całkowicie chybiona. Dlatego też trafnie pozwany organ rentowy przyjął, że czynności w ramach tych umów podlegały rygorom, o których mowa w art. 734 par. 1 kc, tj. umowy zlecenia. Z takiej oceny prawnej wynikają konsekwencje w postaci ustalenia podlegania ubezpieczeniom społecznym przez P. K., B. M. i M. S. w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 13 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W związku z tym zasadnie pozwany ZUS wyliczył podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne odwołującej się spółce, a także zobowiązał ją do zapłaty składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

W tej sytuacji Sąd Okręgowy, uznając prawidłowość zaskarżonych decyzji, oddalił odwołanie od każdej z nich z mocy art. 477 ¹⁴ par. 1 kpc. Jednocześnie, Sąd, na podstawie art. 98 par. 1 i 3 kpc w zw. z par. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.) zasądził kwotę 8.520 zł. Powyższe wynika z treści postanowienia Sądu z dnia 24 stycznia 2018 r., mocą którego uwzględnione zostało zażalenie pozwanego organu rentowego. Następstwem wydania wymienionego postanowienia było podwyższenie zasądzonych od odwołującego się na rzecz pozwanego Oddziału ZUS kosztów zastępstwa procesowego z kwoty 6390 zł do kwoty 8520 zł.