Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Dnia 01 kwietnia 2008 roku M. Ł. zawarł z (...) Bankiem Spółką Akcyjną umowę kredytu gotówkowego nr (...). Kredyt gotówkowy został udzielony na kwotę 24.766,31 zł i miał zostać spłacony w 84 miesięcznych ratach. M. Ł. nie dokonywał spłaty zaciągniętego zobowiązania.

Dowód:

-umowa kredytu gotówkowego nr (...) wraz z kalendarzem spłat (k. 20-23)

(...) SA zajmuje się skupowaniem wierzytelności oraz odzyskiwaniem ich na własny rachunek. Na podstawie umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 12 lipca 2012 roku, (...) SA nabyła od Banku (...) wierzytelność z tytułu niespłaconego kredytu, który zaciągnął M. Ł.. W chwili zawarcia przedmiotowej umowy zadłużenie M. Ł. wynosiło łącznie 25.455,59 zł. Na tę kwotę składał się zaległy kredyt wynoszący 19.297,35 zł oraz odsetki w wysokości 6.158,24 zł.

Dowód:

- zeznania świadka P. D. (k. 42-43, 100-101)

- umowa sprzedaży wierzytelności z dnia 12.07.2012 r. (k. 24-32)

(...) SA wezwała M. Ł. do spłaty zadłużenia. W rozmowie telefonicznej z przedstawicielem (...) SA dnia 17 sierpnia 2012 roku, M. Ł. uzgodnił, że zadłużenie będzie spłacał w miesięcznych ratach. W związku z dokonanymi ustaleniami, (...) SA przesłała M. Ł. zobowiązanie do spłaty zadłużenia. Oskarżony nie odpowiedział, nie dokonał też żadnej wpłaty na poczet swojego długu.

Dowód:

- wezwanie do zapłaty z dnia 08.08.2012 r. (k.6)

- pismo z dnia 17.08.2012 r. (k. 7)

- pismo z dnia 28.09.2012 r. (k. 8)

- pismo z dnia 04.10.2012 r. (k. 9)

- pismo z dnia 11.10.2012 r. (k. 10)

Dnia 29 października 2012 roku do (...) SA wpłynęło pismo M. Ł., który zwrócił się z prośbą o wrażenie zgody na umożliwienie mu spłaty zadłużenia w 38 ratach. (...) SA pozytywnie ustosunkowała się do prośby, jednakże M. Ł. nie kontaktował się już więcej z wierzycielem, nie uiścił też żadnej wpłaty.

Dowód:

- pismo M. Ł. do (...) SA (k. 11)

- pismo z dnia 07.11.2012 r. (k. 12)

- pismo z dnia 22.11.2012 r. (k. 13)

- pismo z dnia 11.03.2013 r. (k. 14)

- pismo z dnia 12.04.2013 r. (k. 15)

Dnia 09 września 2013 roku M. Ł. przed notariuszem zawarł ze swoją żoną A. Ł. umowę majątkową małżeńską, którą od wskazanego dnia ustanowili i wprowadzili do swoich stosunków majątkowych małżeńskich ustrój rozdzielności majątkowej. Następnie dnia 29 października 2013 roku, zawarli oni przed Sądem ugodę. Zgodnie z jej treścią, dotychczas wchodząca w skład ich wspólnego majątku nieruchomość o powierzchni 3,3300 ha położona w B. gmina P., dla której Sąd Rejonowy w Wąbrzeźnie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...) oraz niektóre z ich ruchomości przeszły na wyłączną własność A. Ł., w zamian za spłatą na rzecz M. Ł. kwoty 42.700 zł. A. Ł. zobowiązała się zapłacić te kwotę w terminie 1 miesiąca – do dnia 29 listopada 2013 roku.

Dowód:

- akt notarialny Rep. A Nr (...) (k. 4-5)

- protokół rozprawy z dnia 29.10.2013 r - wypis. (k. 3-3v)

- odpis zwykły księgi wieczystej (...) (k. 33-36)

(...) SA wystąpiła przeciwko M. Ł. na drogę postępowania cywilnego. Kwota roszczenia w pozwie została ograniczona do 2.000 zł z uwagi na wysokość kosztów sądowych. Sąd Rejonowy w Wąbrzeźnie wyrokiem z dnia 15 września 2015 roku, w sprawie I C 245/15 zasądził na rzecz (...) SA kwotę w dochodzonej wysokości wraz z odsetkami ustawowymi.

Dowód:

- wyrok z dnia 15.09.2015 r. w sprawie I C 245/15 (k. 17)

- zeznania świadka P. D. (k. 42-43, 100-101)

M. Ł. w dalszym ciągu nie dokonywał spłaty swojego zadłużenia, w związku z czym (...) SA skierowała sprawę do Komornika Sądowego. P. egzekucyjne jest jednak bezskuteczne. W toku postępowania egzekucyjnego ustalono, że jest on właścicielem udziału ¼ w nieruchomości w B., dla której Sąd Rejonowy w Wąbrzeźnie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...). Jest to droga polna, co sprawia, że nie jest możliwe uzyskanie z tego składnika majątku zaspokojenia.

Dowód:

- zeznania świadka P. D. (k. 42-43, 100-101)

- pismo od Komornika Sądowego z dnia 02.06.2016 (k. 18)

- odpis zwykły księgi wieczystej (...) (k. 37-40)

M. Ł. urodził się w (...) roku. Posiada wykształcenie zawodowe, z zawodu jest rolnikiem. M. Ł. ma dwoje dzieci. Nie ma majątku. Nie był dotychczas karany.

Dowód:

- dane o podejrzanym (k. 48)

- pismo ze Starostwa Powiatowego w W. z dnia 25.08.2016 r. (k. 49)

- pismo z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Oddziału (...) w T. z dnia 24.08.2016 r. (k. 50-50v)

- informacja z Krajowego Rejestru Karnego (k. 82)

M. Ł. przesłuchany w toku postępowania przygotowawczego nie przyznał się do zarzucanego mu czynu i skorzystał z prawa do odmowy składania wyjaśnień (k.64v-65). Na rozprawie mimo prawidłowego wezwania, nie stawił się. (k. 91)

Przystępując do oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego należy stwierdzić, że w świetle zgromadzonych dowodów wina i sprawstwo oskarżonego co do popełnienia zarzucanych mu czynów nie budzi żadnych wątpliwości.

Sąd nie dał wiary nieprzyznaniu się do winy oskarżonego M. Ł., które Sąd ocenił jako linię obrony oskarżonego zmierzającą do uniknięcia odpowiedzialności za zarzucany mu aktem oskarżenia czyn. Nieprzyznanie się do winy oskarżonego pozostaje bowiem w sprzeczności z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w tym przede wszystkim dowodami z dokumentów. (k. 64v-65)

Odnosząc się do zeznań świadka P. D., pracownika (...) SA, Sąd zważył, że należy ocenić je jako wiarygodne, logiczne i konsekwentne. Świadek ten przedstawił okoliczności i sposób, w jaki podejmowano próby wyegzekwowania przysługującego (...) SA roszczenia względem M. Ł.. W ocenie Sądu nie ma podstaw, by kwestionować zeznania tego świadka. Zeznania P. D. znajdują odzwierciedlenie w dokumentach znajdujących się w aktach sprawy. (k. 42-43, 100-101)

Szczególnie wartościowe przy ustalaniu stanu faktycznego okazały się dla Sądu dowody w postaci dokumentów. Istotną rolę przy dokonywaniu ustaleń faktycznych odegrał dowód z umowy kredytu gotówkowego (k. 20-23), umowy sprzedaży wierzytelności (k. 24-32), pisma od komornika sądowego (k. 18), aktu notarialnego (k. 4-5), wypisu z protokołu rozprawy (k. 3-3v). Sąd uznał przedmiotowe dokumenty za pełnowartościowy materiał dowodowy. Autentyczność wskazanych dokumentów nie była kwestionowana przez żadną ze stron i nie budzi również wątpliwości Sądu.

Część ze zgromadzonych w sprawie dokumentów, tj. pismo ze Starostwa Powiatowego w W. (k. 49), pismo z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Oddziału (...) w T. (k. 50-50v), informacja o osobie z Krajowego Rejestru Karnego (k. 82), odpis wyroku (k. 17), odpisy zwykłe ksiąg wieczystych (k. 33-36, k. 37-40), to dokumenty urzędowe, sporządzone przez uprawnione do tego podmioty w zakresie ich kompetencji i w prawem przepisanej formie. Ich autentyczność ani prawdziwość treści również nie była przez strony kwestionowana. Dlatego stanowią one obiektywne dowody stwierdzonych nimi okoliczności.

Tak zgromadzony i oceniony materiał dowodowy dostarczył wystarczających podstaw do uznania, że wina oskarżonego nie budzi wątpliwości

M. Ł. został oskarżony o to, że w dniu 29 października 2013 roku, w Sądzie Rejonowym w Chełmnie, VI Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w Wąbrzeźnie, w sytuacji grożącej mu niewypłacalności udaremnił zaspokojenie swojego wierzyciela, tj. (...) SA z siedzibą we W., przez podzielenie wspólnie z żoną A. Ł. składnik ich wspólnego majątku w postaci nieruchomości o powierzchni 3,3300 ha położonej w miejscowości B., gm. P., w ten sposób, że nieruchomość ta przeszła na wyłączną własność A. Ł., tj. o czyn z art. 300 § 1 kk.

Występku z art. 300 § 1 kk dopuszcza się ten, kto w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku.

Przedmiotem czynności wykonawczej jest majątek dłużnika, w stosunku do którego podejmuje on zachowania wskazane w art. 300 § 1. Przez usuwanie należy rozumieć takie działanie dłużnika, w wyniku którego dochodzi do zmiany położenia rzeczy, a przez ukrywanie – umieszczanie ich w miejscu niedostępnym lub nieznanym innym osobom. Pod pojęciem zbywania kryją się wszystkie odpłatne czynności rozporządzające dłużnika, natomiast darowanie oznacza wszelkie nieodpłatne rozporządzenie składnikami majątku dłużnika. Niszczenie oznacza fizyczne unicestwienie rzeczy, uszkodzenie zaś to takie fizyczne oddziaływanie na rzecz, w wyniku którego traci ona na wartości. Przez rzeczywiste lub pozorne obciążenie należy rozumieć przyjmowanie przez dłużnika zobowiązań majątkowych rzeczywistych albo pozorowanych, np. w przypadku umowy zawartej z osobą trzecią dla pozoru (K. B., Przestępstwa..., s. 67–68).

Podmiotem czynów zabronionych, o których mowa w art. 300§ 1 kk, mogą być jedynie osoby mające swoiste cechy wskazane w przepisie - muszą to być dłużnicy. Pojęcie dłużnika w rozumieniu art. 300 wywołuje spory w doktrynie prawa karnego. Niektórzy komentatorzy, powołując się m.in. na rodzajowy przedmiot ochrony oraz obowiązującą w prawie karnym zasadę subsydiarności, twierdzą, że sprawcą czynu określonego w art. 300 może być tylko dłużnik prowadzący działalność gospodarczą (zob. J. Majewski (w:) Kodeks..., red. A. Zoll, t. 3, 2008, s. 687–689; J. Skorupka, glosa do uchwały SN z 20 listopada 2000 r., I KZP 31/00, OSP 2001, z. 10, s. 489–491; tak też M. Kulik (w:) Kodeks..., red. M. Mozgawa, 2013, s. 700). Właściwy wydaje się pogląd, zgodnie z którym art. 300 kryminalizuje utrudnianie dochodzenia roszczeń przez każdego dłużnika, niezależnie od tego, czy prowadzi on działalność gospodarczą, czy też nie. Za takim rozumieniem tego pojęcia przemawia wykładnia językowa. W przepisie mowa jest nie tylko o dłużnikach, którym grozi upadłość, ale także o dłużnikach, którym grozi niewypłacalność, a ta ostatnia może dotyczyć podmiotów nieprowadzących działalności gospodarczej (tak A. Marek, Kodeks..., 2010, s. 646; O. Górniok, Przestępstwa..., s. 61). (Bojarski Tadeusz (red.), Kodeks karny. Komentarz, wyd. VII) Powstałe wierzytelności, które podlegają ochronie w przepisie art. 300 k.k. nie muszą być zatem związane z działalnością gospodarczą, a więc podmiotem tego przestępstwa mogą być osoby nie będące przedsiębiorcami. Odmienny pogląd w ocenie Sądu powodowałby nieracjonalny brak ochrony znacznej części wierzycieli, którzy w przeważającej części nie są przedsiębiorcami.

Czyn stypizowany w art. 300 § 1 kk polega na umyślności, która może przybrać zarówno postać zamiaru bezpośredniego, jak i ewentualnego. W przypadku tego ostatniego niezbędne będzie ustalenie, iż sprawca nie tylko miał świadomość tego, że grozi mu upadłość lub niewypłacalność, lecz także że także godził się na to, iż czynności podejmowane przez niego w stosunku do własnego majątku udaremniają lub uszczuplają zaspokojenie wierzycieli. Może też wystąpić zamiar niby-ewentualny, w sytuacji gdy sprawca chce udaremnić lub uszczuplić zaspokojenie swoich wierzycieli, ale w chwili realizowania znamion czynności sprawczej nie ma pewności co do tego, czy na pewno grozi mu niewypłacalność lub upadłość. (Bojarski Tadeusz (red.), Kodeks karny. Komentarz, wyd. VII)

M. Ł. zaciągnął w (...) Bank SA kredyt, którego nie spłacił. Bank przysługującą mu wierzytelność sprzedał (...) SA. Sąd zasądził na rzecz (...) SA dochodzoną pozwem kwotę, stanowiącą część roszczenia. Zobowiązanie nie zostało wykonane przez oskarżonego nawet w części, a prowadzone w tym zakresie postępowanie egzekucyjne nie było skuteczne. Komornik Sądowy w toku prowadzonego postępowania ujawnił, że M. Ł. jest właścicielem ¼ udziału w nieruchomości, jednakże jest to droga polna, co sprawia, że wierzyciel nie uzyska z tego składnika zaspokojenia.

M. Ł. początkowo wykazywał pozorną chęć spłaty, zwracając się o rozłożenie długu na raty. Ostatecznie oskarżony nie uiścił nawet jego części. M. Ł. świadomy swojego zadłużenia i grożącego mu postępowania egzekucyjnego, zawarł umowę o ustanowieniu rozdzielności majątkowej małżeńskiej, a następnie ugodę, w wyniku której wyłączną właścicielką między innymi nieruchomości o powierzchni 3,3300 ha, położonej w miejscowości B., gm. P. stała się jego żona. W tym miejscu należy podkreślić, że sposób i forma, a w konsekwencji ważność zbycia składnika majątku są dla przepisu art. 300 § 1 k.k. obojętne (A. R., Ochrona obrotu gospodarczego, s. 61). Dla przestępności rozważanego czynu obojętny zatem będzie fakt, czy czynność taka była skuteczna z punktu widzenia prawa oraz (ewentualnie) z jakiego powodu. Istotny jest tutaj zamiar sprawcy - dłużnika, który przez omawianą czynność zakłada pokrzywdzenie wierzyciela albo dąży do tego, chociażby przez takie rozporządzenie swoim majątkiem, w konsekwencji którego (z punktu widzenia wierzyciela) zaspokojenie jego roszczeń jest utrudnione (tak: R. Zawłocki w System Prawa Karnego Tom 9, Przestępstwa przeciwko mieniu i gospodarcze, CH BECK Warszawa 2011, komentarz do art. 300 Kodeksu Karnego, str. 797).

A. Ł. zobowiązała się co prawda do spłaty na rzecz M. Ł. kwoty 42.700 zł, jednakże zgodnie ze wskazaniami doświadczenia życiowego, wykonanie tego zobowiązania budzi uzasadnioną wątpliwość Sądu. M. i A. Ł. w dalszym ciągu pozostają małżeństwem i pozostają we wspólnym pożyciu, bowiem jak ustalił Komornik Sądowy, opuścili dotychczasowe miejsce pobytu i razem wyjechali. Nadto Komornik ustalił, że oskarżonemu nie przysługuje żadna wierzytelność od A. Ł.. Kwota ta wystarczyłaby oskarżonemu aż nadto na pokrycie zobowiązania. Dokonując w taki sposób podziału majątku, M. Ł. wyzbywał się go. Podkreślić należy, że przy podziale majątku w równych częściach, oskarżony zyskałby przysporzenie w postaci połowy wartości nieruchomości, wchodzącej wcześniej w skład majątku wspólnego małżonków, co również umożliwiłoby zaspokojenie (...) SA.

Przedmiotem ochrony czynu zabronionego z art. 300 § 1 k.k. nie jest w istocie majątek dłużnika (jego stan), lecz jego zachowanie społecznie szkodliwe. Społeczna szkodliwość popełnionego czynu zabronionego nie wynika z określonego stanu majątkowego, lecz naruszenia uprawnień wierzyciela. Owo naruszenie uprawnień wynika z zachowania, którego przedmiotem jest majątek, następstwem zaś tego zachowania - określony stan majątku. Przedmiotowa umowa zawarta przez M. Ł. o ustanowieniu rozdzielności majątkowej oraz o podziale majątku wspólnego spowodowała, że udaremnił on zaspokojenie swojego wierzyciela, tj. (...) SA, poprzez fakt, iż wyzbył się on majątku. Przez „udaremnienie zaspokojenia wierzyciela” należy rozumieć spowodowanie całkowitej niemożności jego zaspokojenia. Zgodnie z definicją niewypłacalności zaproponowaną przez M. P.-S. (w: SPP, t. 1, 2007, s. 1249), "niewypłacalnym, w rozumieniu art. 527 § 2 KC jest ten, w czyim majątku brak składników, które zgodnie z obowiązującymi przepisami można zająć na poczet wierzytelności". Co więcej autorka podkreśla dalej, na tle skargi pauliańskiej, iż "o niewypłacalności dłużnika w rozumieniu art. 527 § 2 KC decydować powinien nie tyle rachunkowy bilans składników majątku dłużnika, co faktyczna możliwość zaspokojenia przez wierzyciela całej wierzytelności". (Art. 300 KK red. Stefański 2017, wyd. 3/Potulski). Mając na uwadze wątpliwą spłatę żony oraz tak skonstruowaną umowę o podziale majątku wspólnego, majątek osobisty oskarżonego w ocenie Sądu został uszczuplony, stał się on niewypłacalny, a zaspokojenie (...) SA stało się niemożliwe. Prowadzone postępowanie egzekucyjne jest bowiem bezskuteczne.

Przedmiotowego czynu oskarżony dopuścił się umyślnie, a jego zachowanie nosi cechy zawinienia. Możliwość zachowania się zgodnie z obowiązującymi normami prawnymi nie była w żaden sposób ograniczona, a w sprawie nie zachodzą żadne okoliczności wyłączające winę.

Sąd uznał oskarżonego M. Ł. za winnego popełnienia czynu zarzucanego mu w akcie oskarżenia, to jest występku z art. 300 § 1 kk i za to na podstawie art. 300 § 1 kk wymierzył mu karę 10 (dziesięciu) miesięcy pozbawienia wolności. Biorąc pod uwagę ogólne dyrektywy wymiaru kary określone w art. 53 kk, jak również jej cele w zakresie prewencji indywidualnej oraz generalnej Sąd uznał za adekwatną wysokość wymierzonej kary pozbawienia wolności, a wobec uprzedniej niekaralności oskarżonego nadto na podstawie art. 69 § 1 i § 2 kk oraz art. 70 § 1 kk zadecydował o warunkowym zawieszeniu jej wykonania na okres próby wynoszący 3 lata. W ocenie Sądu kara pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania w pełni odzwierciedla stopień winy oskarżonego i społecznej szkodliwości popełnionego przez niego czynu zabronionego. Zastosowanie środka związanego z poddaniem sprawcy próbie będzie miało również swój wyraz w zakresie prewencji indywidualnej. Pozwoli na zweryfikowanie pozytywnej prognozy kryminologicznej postawionej wobec oskarżonego, a jemu samemu da możliwość gruntownego przemyślenia swojego zachowania, jednocześnie stanowiąc przestrogę przed popełnianiem czynów przestępnych w przyszłości. Sąd na podstawie art. 72 § 1 pkt 4 kk zobowiązał oskarżonego do wykonywania pracy zarobkowej.

Zważywszy na to, że (...) SA poniosła szkodę z tytułu zachowań oskarżonego w wysokości 19.297,35 zł i wobec zgłoszonego wniosku o naprawienie szkody (k. 82), na podstawie art. 46 § 1 kk Sąd orzekł wobec oskarżonego M. Ł. obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody w całości poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego wyżej wymienionej kwoty.

Sąd zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) opłaty oraz 70 zł (siedemdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępowania w sprawie.