Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 września 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 września 2017 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy A. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o podleganie obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania A. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 20 kwietnia 2017 r. nr (...)

oddala odwołanie

SSO Artur Fryc

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20.04.2017r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. stwierdził, że A. D. prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie posiadająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu w następujących okresach:

1)  01.10.2012r. -05.03.2013r.,

2)  05.03.2014r.-19.04.2015r.,

3)  01.06.2015r.-03.12.2015r.,

4)  01.01.2017r.

W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że A. D. do ubezpieczenia chorobowego została zgłoszona w okresach od 01.10.2012r., do 05.03.2013r., 05.03.2014r.do 19.04.2015r. od 01.06.2015r. do 03.12.2015r. do nadal. Nadto organ podniósł, że od 11.10.2013r. A. D. składała wnioski o wyrażenie zgody na opłacenie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe po terminie za miesiące: sierpień i wrzesień, październik roku 2013, luty, kwiecień, maj, lipiec, roku 2014 we wszystkich wymienionych miesiącach organ wyrażał zgodę na opłacenie składek przez A. D. po terminie. Kolejny wniosek o wyrażenie zgody na opłacenie składki po terminie na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe odwołująca złożyła w dniu 25.01.2017 r., za grudzień roku 2016. W odpowiedzi na powyższe organ emerytalno - rentowy pismem z dnia 17.02.2017r., nie wyraził zgody na opłacenie składki po terminie. Tym samym ZUS stwierdził, iż A. D. nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu za grudzień 2016r. Ponadto w dniu 22.03.2017r., do ZUS wpłynął kolejny wniosek odwołującej o ponowne wyrażenie zgody na opłacenie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe po terminie za miesiąc grudzień 2016r. oraz wniosek o wydanie decyzji o podleganiu do dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu.

W dniu 04.04.2017r., do organu wpłynęło pismo adresowane do Sądu Rejonowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych o ponowne rozpatrzenie sprawy o przywrócenie terminu do uiszczenia składki za miesiąc grudzień 2016r., co zostało odebrane przez organ jako odwołanie od decyzji z dnia 20.04.2017r. (decyzja nieponumerowanych akt ZUS).

W odwołaniu tym A. D. wskazała, że zaskarża decyzję z dnia 20.04.2017r.,
w części tj., od 01.12.2016r. do 31.12.2016r., w której organ emerytalno - rentowy stwierdził,
iż za ten miesiąc odwołująca nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Dalej podniosła, że składka na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w grudniu 2016 r., została przez nią opłacona zaledwie jeden dzień po terminie tj. 11.01.2017 r. Nadmieniła, iż powyższe opóźnienie było spowodowane jej chorobą, samotnym macierzyństwem i sprawowaniem opieki nad dwójką małoletnich dzieci oraz niewywiązywaniem się ojca dzieci z obowiązku alimentacyjnego na rzecz małoletnich. Odwołująca wskazała, że opisane powyżej okoliczności doprowadziły ją do braku płynności finansowej, a ostatecznie do nieuregulowania należności na ubezpieczenie chorobowe za miesiąc grudzień 2016 r., w terminie (k. 2-5 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania wskazując, że zaskarżona decyzja została wydana na podstawie art. 6 ust. 1 pkt. 5, art. 14 ust. 2, art. 83 ust. 1 pkt. 2 ustawy z 13 października 1998r., o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016r., poz. 961 ze zm) i jest prawnie i faktycznie uzasadniona (k. 10 - 11 a.s.).

Na rozprawie w dniu 27.09.2017r., poprzedzającej publikację wyroku strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni A. D. od 02.12.2008r., prowadzi działalność gospodarczą – pośrednictwo finansowe od 2008.

Odwołująca zgłosiła się z tego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego od 02.12.2008r. i nadal.

Do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego A. D. została zgłoszona
w okresach od 01.10.2012r. do 05.03.2013r., od 05.03.2014r. do 19.04.2015r., od 01.06.2015r. do 03.12.2015r. do nadal.

W okresie od 06.03.2013r. do 04.03.2014r. i od 04.12.2015r. do 01.12.2016 r. A. D. wypłacono zasiłki macierzyńskie (nieponumerowane akta ZUS).

Odwołująca ubiegała się o wypłatę zasiłku za okresy:

- 05.12.2013r. do 06.12.2013r. i od 09.12.2013r. do 18.12.2013r. (k. 29 a.r.),

- od 23.05.2014r. do 29.05.2014r. (k. 38 a.r.),

- od 07.09.2015r. do 29.09.2015r. (k. 42 a.r.),

od 19.12.2016r. do 31.12.2016r. i od 11.01.2017r. do 27.01.2017r. (k. 51 a.r.).

Termin płatności składek dla odwołującej przypada na 10 dzień następnego miesiąca (niesporne).

Odwołująca wielokrotnie zwracała się do organu emerytalno - rentowego o wyrażenie zgody na opłacenie składki na ubezpieczenie chorobowe po terminie w dniach: 11.10.2013r., 13.12.2013 r., 16.05.2014 r., 07.07.2014 r., 09.09.2015 r., a także 25.01.2017 r.

Tylko ostatni (szósty) wniosek odwołującej z 25.01.2017 r., został rozpoznany przez organ negatywnie.

W uzasadnieniach wniosków o przedłużenie terminu do opłacenia składki na ubezpieczenie chorobowe A. D. wskazywała, że faktury, które wystawia są płatne do 20-go każdego miesiąca, natomiast termin opłacenia składki na ubezpieczenie chorobowe wyznaczony jest na 10-go każdego miesiąca. Podnosiła zatem, że z uwagi na wyżej opisany brak płynności finansowej dokonuje opłat składki z opóźnieniem (uzasadnienia wniosków z 18.12.2012r. (k. 4 a.r.), 11.10.2013r. (k. 16 a.r.), 13.12.2013r. (k. 27 a.r.), 16.05.2014r. (k. 32 a.r.), 07.07.2014r. (k. 37 a.r.), 09.09.2015r., (k. 41 a.r.).

We wniosku z dnia 25 stycznia 2017 r. ubezpieczona wskazała, że nie opłaciła składki
z uwagi na brak środków, a nadto, że płatność alimentów ma do 10 dnia miesiąca, przy czym po wpłynięciu środków opłaciła składkę ZUS (wniosek w ar.).

W tym przypadku A. D. nie opłaciła składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w terminie, gdyż nie dysponowała wystarczającymi środkami finansowymi
a dodatkowo w dniu 10 stycznia 2017 r. rozchorowało się jej dziecko. Drugie dziecko w tym czasie było w przedszkolu, a A. D. nie wykonywała wtedy pracy. Składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za grudzień 2016 r. A. D. opłaciła faktycznie w dniu 11 stycznia 2017 r. ze środków, które pożyczyła od brata (zeznania odwołującej – k. 39).

Płatność alimentów od ojca dziecka przypadała na 13 dzień miesiąca (zeznania odwołującej – k. 39).

A. D. w pewnych okresach prowadzenia działalności gospodarczej uzyskiwała wysokie przychody, które pozwalały na opłacenie składek, lecz ubezpieczona ich nie opłaciła z uwagi na inne ważniejsze dla niej bieżące wydatki (zeznania odwołującej
k. 39 a.s. verte).

Pismem z dnia 17.02.2017r., ZUS odmówił odwołującej wyrażenia zgody na opłacenie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe po terminie ustosunkowując się do wniosku ubezpieczonej z dnia 25 stycznia 2017 r. Organ stwierdził, że na podstawie analizy wypłacanych świadczeń i rozliczenia konta płatnika wypłacone świadczenia przez odwołującą czynią uzasadnienie wniosku niewiarygodnym (k. 48 a.r.).

Pismami z 19 i 22 marca 2017 r. ubezpieczona wystąpiła z wnioskami o ponowne przywrócenie jej terminu do opłacenia składki jak też podnosiła, że nie zgadza się z odmową przywrócenia terminu z pisma z dnia 17 lutego 2017 r. , podnosząc, iż przyczyną nieopłacenia składki były choroby dzieci oraz ubezpieczonej a nadto nieregularne łożenie alimentów przez ojca dzieci a nadto problemy finansowe wynikające z nie wykonywania działalności gospodarczej i umowy agencyjnej przez wnioskodawczynię . W pismach A. D. wnioskowała również o wydanie decyzji o okresach podlegania ubezpieczeniu. (pisma w ar.)

Decyzją z dnia 20.04.2017r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. stwierdził, że A. D. prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie posiadająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu w następujących okresach:

5)  01.10.2012r. -05.03.2013r.,

6)  05.03.2014r.-19.04.2015r.,

7)  01.06.2015r.-03.12.2015r.,

8)  01.01.2017r. (decyzja w ar.).

Odwołanie od powyższej decyzji w wymaganym prawem trybie i terminie złożyła A. D. wszczynając niniejsze postępowanie.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach sprawy jak i w aktach rentowych oraz dokumentach zatytułowanych: „kadry i płace” oraz zeznań odwołującej.

W ocenie Sądu zebrane w aktach dowody są wiarygodne, nie budzą zastrzeżeń, dokumenty nie były kwestionowane przez żadną ze stron. Tym samym zasługiwały na to, aby uczynić je podstawą ustaleń faktycznych. Zeznaniom odwołującej Sąd dał wiarę, bowiem były one spójne, logiczne i korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym
w sprawie. Sporne w istocie było nie tyle dokonywanie ustaleń co do zaistniałych zdarzeń faktycznych, lecz raczej ocena czy w takiej nie kwestionowanej sytuacji faktycznej ubezpieczonej należało przywrócić termin do opłacenia składki. W tym kontekście sam stan faktyczny w sprawie nie był sporny.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie A. D. okazało się bezzasadne i należało je oddalić.

Istotę sporu w niniejszej sprawie stanowiła ocena zasadności odmowy przez organ emerytalno - rentowy przywrócenia terminu do opłacenia składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe odwołującej za miesiąc grudzień 2016 r. W ocenie Sądu wniosek ten nie był uzasadniony, zaś decyzja dotycząca niepodlegania ubezpieczeniu wydana przez ZUS była prawidłowa.

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają, stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017r. poz. 1778 ze zm.) dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym i chorobowym od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony, z zastrzeżeniem ust. 1a.

Zgodnie zaś z treścią ust. 1a objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie dokonane w terminie określonym w art. 36 ust. 4.

Nadto zgodnie z treścią art. 14 ust 2 ustawy systemowej ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe, o których mowa w ust. 1, ustają:

1) od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony;

2) od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie - w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, duchownych oraz osób wymienionych w art. 7; w uzasadnionych przypadkach Zakład, na wniosek ubezpieczonego, może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, z zastrzeżeniem ust. 2a;

3) od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom.

Zgodnie zaś z treścią ust. 2a cytowanego przepisu w przypadku, o którym mowa
w ust. 2 pkt 2, jeżeli za część miesiąca został pobrany zasiłek, ubezpieczenie chorobowe ustaje od dnia następującego po dniu, za który zasiłek ten przysługuje.

W myśl art. 11 ust. 2 – dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10.

Z art. 47 ust. 1 pkt 1 w/w ustawy wynika, że płatnik składek, będący osobą fizyczną opłacającą składkę wyłącznie za siebie, przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc,
z zastrzeżeniem ust. 1a, 2a i 2b, nie później niż do 10 dnia następnego miesiąca.

Należy zauważyć, iż art. 14 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wymienia trzy, niezależne od siebie okoliczności, przy zaistnieniu których ustaje ubezpieczenie, czyli:

1. z woli płatnika na jego wniosek,

2. z powodu nieopłacenia składki należnej za dany miesiąc,

3. wobec ustania tytułu podlegania ubezpieczeniu.

W świetle powyższego nie budzi wątpliwości, iż w przypadku nieopłacenia składki w terminie dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje z mocy samego prawa. W takiej sytuacji nie jest potrzebne cofanie wniosku o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Oczywistym jest, iż przez pojęcie nieopłacenia składek na dobrowolne ubezpieczenie społeczne należy rozumieć nie tylko brak opłacenia składki, ale również kilkudniowe opóźnienie w opłacie składek, jak również i jej opłacenie z uchybieniem terminu, czy też w niepełnej wysokości (podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 28.04.2000r. III AUa 88/00; Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 27.04.2000r. III AUa 66/00).

Osoba składająca wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym
i oczekująca świadczeń od organu rentowego, zobowiązana jest do opłacania składek na to ubezpieczenie w terminie i we właściwej wysokości (podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Warszawie III AUa 1514/99).

Przymiotem wszelkich ubezpieczeń dobrowolnych jest to, że ubezpieczenie takie jest kontynuowane, jeżeli składki na to ubezpieczenie są opłacane w terminie i we właściwej wysokości. W związku z tym wnioskodawca zdając sobie z tego sprawę winien dokonywać wpłat składek w przewidzianym przepisami prawa terminie oraz w określonych przez przepisy wysokościach.

Przy ocenie wniosku o przywrócenie terminu i jego zasadności należy zatem mieć na uwadze przyczynę opóźnienia oraz stopień zawinienia płatnika. Pozbawienie prawa do świadczeń, będąc z jednej strony sankcją stosowaną wobec ubezpieczonych, jest z drugiej strony instrumentem ochrony interesów instytucji ubezpieczeniowej. Regulacje prawne w tym zakresie muszą zatem zabezpieczać przed wypłatą świadczeń w sytuacjach formalnie będących ryzykiem, w których wypłata świadczeń, ze względu na okoliczności nabycia prawa do tych świadczeń, stanowiłaby przejaw nadużycia uprawnień przez ubezpieczonego.

W tym miejscu zaznaczyć należy, iż rolą osobą prowadzącej działalność gospodarczą
(w tym znaczeniu profesjonalisty) jest takie zorganizowanie tej działalności, by również
w sytuacji opóźnień w uzyskiwaniu świadczeń od kontrahentów czy braku od nich wpłat możliwe było opłacenie składki na ubezpieczenia społeczne. Podobnie płatnik – osoba prowadząca działalność gospodarczą i sama opłacająca składki na swoje ubezpieczenia społeczne winna tak zorganizować swoją działalność, by przewidywała ona możliwość wystąpienia zakłóceń w uzyskiwaniu świadczeń, np. w sytuacji braku płatności od kontrahentów, zwłaszcza w sytuacji, gdy takie zdarzenia są powtarzalne a wręcz notoryczne w danej działalności. Podobnie osoba prowadząca działalność gospodarczą winna brać pod uwagę możliwość wystąpienia innych zdarzeń zakłócających normalne prowadzenie działalności czy uzyskiwanie z niej dochodów (np. z uwagi na chorobę swoją lub członków rodziny), zwłaszcza w sytuacji, gdy jest osobą opiekującą się samotnie małymi dziećmi, a alimenty które winna uzyskać od ojca dzieci nie wpływały regularnie.

Zasadą jest bowiem konieczność opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne
w ustawowym terminie, a jedynie w sytuacjach szczególnych możliwe jest przywrócenie terminu do opłacenia składki. Te sytuacje wyjątkowe nie mogą mieć przy tym charakteru notorycznego
i powtarzalnego stanowiąc wręcz zasadę w danej działalności gospodarczej.

Tylko bowiem „w uzasadnionych przypadkach”, mimo opóźnienia z zapłatą składki, Zakład Ubezpieczeń Społecznych może na wniosek zainteresowanego wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, co skutkowałoby faktycznie uznaniem, że mimo nieopłacenia składki w terminie ubezpieczenie nie ustało.

Podkreślić należy, że kwestia zgody, bądź odmowy organu rentowego, na opłacenie składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe po terminie nie wymaga wydania przez organ odrębnej decyzji. Ustawa systemowa przewidziała bowiem wydawanie decyzji w sprawach objętych przepisem art. 83 ust. 1, jak również w innych konkretnie wymienionych sprawach, określonych w przepisach ustawy (art. 24 ust. 1). W tych to sprawach ustawa zastrzega dla ubezpieczonych (płatników) prawo do odwołania się od wydanej decyzji do właściwego Sądu.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, iż odwołująca uiściła składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za grudzień 2016r., po terminie płatności
w dniu 11 stycznia 2017 r., co nie było w sprawie sporne. Uchybienie mimo, iż tylko jednodniowe niewątpliwie nastąpiło, co oznacza, że konieczne było rozważenie dopuszczalności przywrócenia terminu do opłacenia składki.

W ustawie nie zostały określone przesłanki „wyrażenia zgody” na opłacenie składki po terminie, wskazano jedynie, iż zgoda taka może zostać wydana „w uzasadnionych przypadkach”. Nie oznacza to jednak przyznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych niczym nieograniczonego uznania w uwzględnieniu lub nieuwzględnieniu wniosku o wyrażenie zgody. Przyznana kompetencja winna być wykonywana według sprawdzalnych, sprawiedliwych kryteriów.

W doktrynie prawa administracyjnego przyjmuje się, że uznaniowość decyzji nie oznacza dowolności w ich podejmowaniu. Użyte w przepisie art. 14 ust. 2 pkt 2 określenie „może” nie oznacza pełnej dowolności. Nie ma przy tym znaczenia, czy Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje odrębną decyzję, czy też rozstrzyga daną kwestię jako przesłankę wydania decyzji o określonej treści. W tym drugim przypadku, w razie poddania decyzji kontroli sądowej, badanie obejmuje wszystkie okoliczności, także te, które stanowiły przesłanki zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Należy również wskazać, iż przesłanki stanowiące o możliwości przywrócenia terminu
do opłacenia składek są całkowicie odmienne, od przywrócenia terminu w rozumieniu
art. 168 k.p.c., który to termin do dokonania czynności procesowej może być przywrócony, jeżeli strona uchybiła terminowi bez swojej winy. W powoływanym przepisie brak jest takiej przesłanki, a zatem należy domniemywać, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych może przywrócić termin do opłacenia składki, w zależności od stanu faktycznego, również w sytuacji, gdy jej nieopłacenie nastąpiło np. z winy nieumyślnej ubezpieczonego.

Zdaniem Sądu Okręgowego rozstrzygnięcie organu rentowego w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do opłacenia składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe było w tym przypadku prawidłowe.

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że odwołująca wielokrotnie w przeszłości zalegała ze składkami i nie uiszczała ich w terminie i w sposób wręcz notoryczny występowała do ZUS-u z wnioskiem o opłacenie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe po terminie. A. D. prowadzi działalność gospodarczą od 2008r., co oznacza, że jako wieloletni płatnik winna znać zasady opłacania składek i terminy ich płatności. Odwołująca zresztą nie negowała, iż taką wiedzę posiadała a jedynie wywodziła, że nie była w stanie opłacić składki w terminie. Tymczasem A. D. jako osoba prowadząca działalność gospodarczą w zakresie doradztwa finansowego, w wykonywanej przez siebie działalności gospodarczej z racji jej przedmiotu musi również zachowywać terminy, żeby skutecznie doprowadzić do sfinalizowania transakcji.

Co istotne odwołująca we wszystkich wnioskach o przywrócenie terminu podnosi wręcz tożsame argumenty tj. przede wszystkim brak płynności finansowej. Powyższe dowodzi, że po tylu latach występowania problemów z płynnością, odwołująca winna inaczej zorganizować swój budżet, ażeby w terminie uiszczać ciążące na niej zobowiązania.

Co więcej, w niniejszym przypadku same opóźnienia w opłacaniu składek nie spowodowały zwolnienia A. D. od obowiązku ich opłacenia tj. odwołująca i tak składki opłaciła a jedynie notorycznie dokonywała tego z uchybieniem terminowi. Skoro zaś mogła w sytuacjach, w których nie posiadała środków opłacić składkę po terminie, to winna na przyszłość, po wystąpieniu choćby jednej takiej sytuacji, przewidywać możliwość jej wystąpienia i zawczasu zarezerwować stosowne środki na uiszczenie składki na ubezpieczenie społeczne. Zaznaczyć należy, iż z problemami finansowymi odwołująca borykała się od dłuższego czasu, zaś ojciec jej dzieci zobowiązany do alimentacji od dłuższego czasu nie łożył regularnie i terminowo na ich utrzymanie. W grudniu 2016 r. i styczniu 2017 r. nie zaistniała zatem żadna szczególna i niespotykana dotychczas sytuacja, która byłaby zaskakująca dla odwołującej. A. D. nie kwestionowała, iż jej dzieci chorowały i wcześniej i później, przy czym nie były to choroby szczególnego rodzaju czy wymagające hospitalizacji a jedynie typowe wśród dzieci w tym wieku przeziębienia. Także choroba odwołującej podobnie jak jej problemy z uzyskiwaniem dochodów z prowadzonej działalności gospodarczej (powtarzające się i trwające od dłuższego czasu) nie mogą być uznane za zdarzenia nadzwyczajne i wcześniej dla niej niespotykane.

W tym kontekście nie można uznać, by którekolwiek z wymienionych zdarzeń miało stanowić szczególnego rodzaju wyjątkową okoliczność usprawiedliwiającą uchybienie terminowi. Odwołująca wiedziała zatem, iż takie problemy w jej życiu występują
i że powodowały one w przeszłości opóźnienia w opłaceniu składek na ubezpieczenia społeczne. Wiedziała również, że w końcowych dniach terminu na opłacenie składki występuje problem z płynnością tj. z posiadaniem wystarczających środków pieniężnych do opłacenia składki, przy czym taki problem w istocie występował co miesiąc wobec późniejszych niż termin opłaty składki (10 dzień miesiąca) płatności alimentów (13 dzień miesiąca – zeznania odwołującej) czy przychodów od kontrahenta (20 dzień miesiąca). Także zatem ta okoliczność nie była żadnym zdarzeniem nadzwyczajnym i niezwykłym w działalności ubezpieczonej. W związku z tym winna ona zadbać zawczasu o zgromadzenie stosownych środków pozwalających na zapłatę składki w terminie.

Co istotne odwołująca mimo braku wpłat alimentów i wpłaty od kontrahenta była
w stanie uzyskać środki z pożyczki od brata na jeden dzień po terminie płatności, co oznacza,
iż mimo opisywanych przeszkód (brak płatności alimentów i od kontrahenta) była w stanie składkę opłacić. Brak płatności od ojca dzieci i od kontrahenta nie stanowił zatem przyczyny uchybienia terminowi, skoro składka opłacona została i tak z innych środków. Co więcej w dniu opłacenia składki dzieci nadal chorowały a odwołująca nadal nie wykonywała czynności
z działalności gospodarczej. Także zatem te zdarzenia pozostawały bez logicznego związku
z zaistniałym uchybieniem terminowi do opłacenia składki, skoro mimo ich trwania odwołująca składkę po terminie była w stanie uiścić.

Powyższe rozważania oparte o treść twierdzeń samej odwołującej jasno pokazują,
iż przyczyną uchybienia terminowi płatności składki za grudzień 2016 r. nie były opisywane przez odwołującą zdarzenia, lecz niewłaściwe podejście odwołującej do obowiązku opłacenia składki oraz przekonanie, że ZUS ewentualnie przywróci jej termin do opłacenia składki.

Jeszcze raz należy wskazać, że przesłanki wyrażenia przez organ rentowy zgody
na opłacenie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe po terminie nie zostały określone przez ustawodawcę, jednak należy przyjąć, że przesłankami tymi są okoliczności związane
z przebiegiem samego ubezpieczenia chorobowego i przyczynami uchybienia terminu do opłacenia składki. Skoro ubezpieczenie chorobowe osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą ma dobrowolny charakter i jego powstanie uzależnione jest od woli samego ubezpieczonego, a warunkiem trwania tego ubezpieczenia jest terminowe opłacanie należnych z tego tytułu składek, to dotychczasowy sposób wywiązywania się płatnika z tego obowiązku (opłacania składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe) nie pozostaje bez wpływu na ocenę zasadności uwzględnienia wniosku o przywrócenie uchybionego terminu. Jest to jednak tylko jeden z aspektów sprawy, który powinien być analizowany w powiązaniu z pozostałymi okolicznościami, a przede wszystkim przyczynami nieterminowego opłacenia danej składki (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 sierpnia 2015 r., III UK 233/14).

Nadto w wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 27 października 2016 r. (III AUa 253/16, LEX nr 2157790, teza 2) wyrażono przy tym słuszny pogląd, iż dopuszczalne jest przywrócenie terminu do opłacenia składki gdy niedopatrzenie to zostaje naprawione, nie ma ono charakteru działania specjalnego, mającego niejako "oszukać" system ubezpieczeń społecznych, a nadto w historii płatnika zdarzenie to jest jednorazowe.

W związku z powyższym nie budzi wątpliwości, iż zdarzenie nie mające charakteru jednorazowego a wręcz powtarzające się notorycznie (sześciokrotnie) nie może być uznane za wyjątkowe i jednorazowe.

W tym kontekście podkreślenia wymaga, iż A. D. w przeszłości notorycznie nie stosowała się do terminu opłacania składek i co więcej dotyczyło to również okresów, w których problemy finansowe nie występowały. Jak sama zeznała, były okresy, w których uzyskiwała wysokie dochody z prowadzonej działalności (w związku z tym m. in. ustalała w niektórych okresach maksymalną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z prowadzonej działalności gospodarczej), a mimo tego składkę opłacała po terminie, gdyż miała ważniejsze według jej oceny wydatki. To oświadczenie potwierdza, iż odwołująca miała świadomość konieczności opłacenia składek, lecz w nieuzasadniony sposób uważała, że inne wydatki są ważniejsze, zaś ZUS w każdym przypadku przywróci jej termin do opłacenia składki. Można wręcz stwierdzić, iż w przypadku A. D. nie opłacanie składek w terminie stało się zasadą, w przypadku jakichkolwiek innych wydatków czy problemów finansowych, co było oczywiście nieprawidłowe, skoro składki na ubezpieczenie społeczne winny być jednym z podstawowych wydatków z prowadzonej działalności gospodarczej.

Wobec powyższego nie można uznać, by kolejne (szóste) wystąpienie przez odwołującą
z wnioskiem o przywrócenie terminu mogło być ocenione jako uzasadnione i by organ w ramach decyzji uznaniowej wykroczył poza dopuszczalne granice uznania administracyjnego odmawiając przywrócenia terminu.

Przyznana organowi rentowemu kompetencja winna być wykonywana według sprawdzalnych, sprawiedliwych kryteriów. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyposażony w uprawnienie wyrażania zgody na opłacenie składki po terminie winien ujawnić, jakimi przesłankami kierował się, odmawiając jej, a jego decyzja podlega merytorycznej ocenie sądu.

W ocenie Sądu Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. uwzględnił wszystkie okoliczności mające wpływ na powstanie opóźnienia, wszechstronnie i właściwie ocenił sytuację zaistniałą w niniejszym przypadku i słusznie odmówił przywrócenia terminu do opłacenia składki.

Reasumując z przyczyn opisanych powyżej wniosek odwołującej o przywrócenie terminu do zapłaty składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za miesiąc grudzień 2016r. należało oddalić i stwierdzić, że odwołanie okazało się niezasadne.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie i orzekł, jak sentencji wyroku.

SSO A. Fryc

(...)

(...)