Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 grudnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 grudnia 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa M. T. (1)

przeciwko Z. T.

o alimenty

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz. z dnia 19 sierpnia 2016 roku, sygn. akt III RC 415/15

1.  z apelacji pozwanego zmienia zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym sentencji w ten sposób, że zasądzone od pozwanego na rzecz powódki alimenty w kwocie po 600 złotych miesięcznie obniża do kwoty po 400 (czterysta) złotych miesięcznie, a w pozostałej części powództwo oddala;

2.  oddala apelację pozwanego w pozostałej części, a apelację powódki w całości;

3.  znosi między stronami koszty procesu za instancję odwoławczą.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSO Dariusz Mizera SSA w SO Stanisław Łęgosz

Sygn. akt II Ca 770/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 19 sierpnia 2016r. Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim po rozpoznaniu sprawy z powództwa M. T. (1) przeciwko: Z. T. o alimenty zasądził od Z. T. na rzecz M. T. (1) alimenty w kwocie po 600 złotych miesięcznie poczynając od 30 października 2015 roku, płatne z góry do 10-go każdego miesiąca do rąk M. T. (1), z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat, oddalił powództwo w pozostałej części, zwolnił pozwanego od nie uiszczonej opłaty stosunkowej, zniósł wzajemnie koszty postępowania pomiędzy stronami i wyrokowi w punkcie jeden nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

Podstawą rozstrzygnięcia były przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

W dniu 12 czerwca 2013 roku w sprawie sygn. akt IC 1756/12 Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim wydał wyrok, na mocy którego rozwiązał przez rozwód związek małżeński między Z. T. a M. T. (1) z domu S. zawarty dnia 02 września 1989 roku przed Kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego w T. z winy Z. T..

Z. T. dokonał spłaty powedki z podziału majątku wspólnego w kwocie 65 000 złotych.

Strony mają dwoje pełnoletnich dzieci- D. T. urodzoną (...) oraz M. T. (2) urodzonego (...).

Z. T. jest obciążony obowiązkiem alimentacyjnym na rzecz syna M. T. (2) w wysokości po 1100 złotych miesięcznie.

Z. T. ma 52 lata, jest lekarzem z ponad 25-letnim doświadczeniem o specjalnościach: ginekologia z położnictwem, lekarz organizacji ochrony wojska i medycyna rodzinna. Obecnie pracuje w przychodni (...), gdzie zarabia około 5.000 złotych oraz Gminnym Ośrodku (...) w U. jako lekarz rodzinny z zarobkami około 4.000-5.000 złotych. Do końca 2015 roku pracował również w Poradni (...)w T.. Ponadto pobiera emeryturę wojskową w wysokości 2.930 złotych.

Z. T. jest właścicielem domu w' miejscowości W., który jest w stanie surowym, posiada także 2 samochody osobowa- M. oraz S. (...). 6 sierpnia 20016 roku zawarł związek małżeński i mieszka wraz z żoną, która jest pielęgniarką, przebywającą obecnie na zwolnieniu lekarskim. Na koszty związane z jego miesięcznym utrzymaniem składają się: ok. 300 złotych za czynsz, 100-120 złotych za gaz razem ze światłem, ubezpieczenie zdrowotne- 280 złotych, rata za samochód M. rocznik 2012 - 1142 złote. Natomiast wydatki związane z kosztami paliwo (750-800 złotych), telefonem, Internetem, artykułami papierniczymi, ubezpieczeniem pojazdów', koszty przeglądów technicznych i serwisów, roczną prenumeratą czasopisma lekarza rodzinnego stanowią koszty związane z jego działalnością. Księgowość pozwanego prowadzi osoba z firmy podatkowej, a jej koszt wynosi 200-300 złotych.

Jego dochód z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej wynosi około 5000 złotych miesięcznie.

Pozwany spłaca kredyt konsumpcyjny w wysokości 140.000 złotych, w tym zaciągnięty na spłatę byłej żony, którego jedna rata wynosi 2.000 złotych miesięcznie oraz kredyt hipoteczny na zakończenie budowy w wysokości 300.000 złotych, którego min wynosić będzie od stycznia 2017 r. około 2000 złotych.

Z. T. ma chore kolano, ale nie zdecydował się na operację, ho wiąże się to z długą rehabilitacją.

M. T. (1) ma 50 lat i pracuje w Szkole Podstawowej nr (...) w T. jako nauczyciel języka polskiego oraz w Gimnazjum nr(...) w T. jako nauczyciel języka rosyjskiego, a jej zarobki wynoszą łącznie około 3400 złotych netto miesięcznie. W związku z wykonywanym zawodem w 2014 roku otrzymała nagrodę jubileuszową za 25 lat pracy w wysokości 3.700 złotych, nagrodę od prezydenta w kwocie 1.950 złotych, zasiłek losowy w kwocie 1000 złotych, wczasy pod gruszą 1.800 złotych.

Mieszka wraz z synem, który studiuje zaocznie. Ma on od lutego 2016 roku podpisaną umowę o staż z Urzędem Pracy.

M. T. (1) leczy się psychiatrycznie z powodu depresji, nadto pozostaje pod opieką laryngologa, dermatologa, foniatry ginekologa i specjalisty chorób wewnętrznych. Co 3 miesiące uczęszcza na wizyty do psychoterapeuty i psychiatry, za które nic nie płaci. Średnio raz na rok, raz na dwa lata zmienia okulary, w 2014 roku kupiła okulary za 350 złotych, ostatnio za szkła zapłaciła 95 złotych.

Przechodziła odpłatne rehabilitacje oraz leczenie sanatoryjne.

Na jej stałe wydatki składają się: 512 złotych miesięcznie za czynsz w tym woda. 130 złotych co dwa miesiące za energię elektryczną, 82 złote za multimedia, 300 złotych za środki czystości, 200 złotych koszty leczenia, 200 złotych za paliwo i dojazdy do pracy, 50 złotych telefon, a nadto co 2 miesiące 40 złotych za gaz. Ponosi również koszty wyżywienia, zakupu odzieży, obuwia, napraw samochodu. Spłaca dwie pożyczki zaciągnięte w zakładzie pracy na zakup samochodu na łączną kwotę 25.000 złotych, wysokość jednej miesięcznej raty to 500 złotych.

Zakupiła aparat ortodontyczny dla syna za kwotę 3450 złotych.

W czasie trwania związku małżeńskiego małżonkowie T. często jeździli do galerii handlowych na zakupy, gdzie jednorazowo wydawali 500-600 złotych. Powódka kupowała buty uznanych marek za kwoty 300-400 złotych, kożuch za 1700 złotych, miała kartę stałego klienta w Y. R., stać ją było na kosmetyki z A. oraz firmowe perfumy. Często chodziła do solarium i do fryzjera.

Powódka otrzymywała od Z. T. prezenty w postaci biżuterii, np. na 20 rocznicę ślubu kolię za 3000 złotych a na 22 rocznicę ślubu pierścionek za ok. 1800 złotych, nadto dostawała też srebrną biżuterię.

Nadto, korzystała z zabiegów estetycznych i kosmetyczki, dokonała korekty uzębienia, która kosztowała 3000 złotych.

Pozwany zabierał rodzinę na wakacje za granicę - do E. i T., gdzie mieszkali w ekskluzywnych kurortach, których koszt wynosił 2000-3000 złotych od osoby.

Mając takie ustalenia Sąd zważył , iż zgodnie z treścią art. 60 § 2 k.r.io., jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. Dla oceny, czy przesłanka istotnego pogorszenia sytuacji materialnej występuje, przeprowadzić należy porównanie sytuacji materialnej małżonka niewinnego z tym położeniem, jakie istniałoby, gdyby rozwód nie został w ogóle orzeczony i gdyby małżonkowie kontynuowali pożycie.

Świadczenia alimentacyjne między rozwiedzionymi małżonkami stanowią kontynuację powstałego przez zawarcie małżeństwa obowiązku wzajemnej pomocy w zakresie utrzymania i trwają mimo rozwodu, aczkolwiek w postaci zmodyfikowanej.

W myśl art. 130 k.r.io. obowiązek jednego małżonka do dostarczania środków utrzymania drugiemu małżonkowi po rozwiązaniu małżeństwa wyprzedza obowiązek alimentacyjny krewnych tego małżonka.

Obowiązek alimentacyjny małżonka wyłącznie winnego nie istnieje obligatoryjnie w' każdym bez wyjątku przypadku, gdy tylko spełnione są ogólne przesłanki wyraźnie określone w art. 60 § 2 k.r.io. Ustawodawca uważał za konieczne uwzględnienie wszystkich nie dających się ująć ściśle i z góry przewidzieć okoliczności każdego przypadku. Przez użycie słów „sąd może orzec” dal wyraz pewnej swobodzie sędziowskiej, która pozwoli sądowi na oddalenie powództwa, gdy będą przemawiały konkretne powody.

Przyczynienie się, o którym mowa w ⁷ art. 60 § 2 k.r.io. powinno nastąpić „w odpowiednim zakresie”. Takie ujęcie przepisu wskazuje na zamiar ustawodawcy nadania tej normie szczególnie elastycznego charakteru. W konkretnym przypadku zakres przyczyniania się małżonka wyłącznie winnego do zaspokajania „usprawiedliwionych potrzeb” będzie zależny od całokształtu okoliczności danej sprawy. Przy ocenie tej może być pomocne porównanie m. in. stopy życiowej, jaką obojgu rozwiedzionym małżonkom zapewniają ich możliwości zarobkowe i majątkowe

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że powódka pracuje w Szkole Podstawowej nr (...) w T. jako nauczyciel języka polskiego oraz w Gimnazjum nr(...) w T. jako nauczyciel języka rosyjskiego, a jej zarobki wynoszą łącznie około 3400 złotych netto miesięcznie. Mieszka wraz z synem który otrzymuje alimenty w kwocie po 1100 złotych. Ponosi koszty związane ze swoim utrzymaniem, a także leczeniem oraz rehabilitacjami i pobytami w sanatorium.

Pozwany natomiast pracuje w przychodni (...), gdzie zarabia około 5.000 zlotu li oraz Gminnym Ośrodku (...) w U. jako lekarz rodzinny z zarobkami około 4.000 5.000 złotych, a jego dochód po odliczeniu kosztów związanych z działalnością wynosi około 5000 złotych. Ponadto pobiera emeryturę wojskową w wysokości 2.930 złotych.

Reasumując sytuacja materialna pozwanego jest lepsza aniżeli powódki, poza tym jego zdolności zarobkowa należy ocenić jako wyższe aniżeli powódki, gdyż jako lekarz / kilkoma specjalizacjami może on być zatrudniony w' kilku placówkach równocześnie, w odróżnieniu do powódki, będącej w trakcie leczenia psychiatrycznego z powodu depresji i pozostającej pod stałą opieką innych lekarzy specjalistów. Pozwany ma jednakże obowiązek alimentacyjny wobec obecnej żony, ale zdaniem Sądu jest on w stanie płacić zasądzone alimenty skoro stać go było na zaciągnięcie kredytu hipotecznego w kwocie 300.000 złotych.

Ponadto, zgodnie z ustalonym wyżej stanem faktycznym, a w szczególności zeznaniami świadka M. T. (3), rozwód pociągnął za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej M. T. (1), której stopa życiowa podczas trwania małżeństwa była wyższa aniżeli po jego rozwiązaniu, dlatego też Sąd uznał powództwa o alimenty jako zasadne. Jednocześnie, biorąc pod uwagę, że pozwany zawarł nowy związek małżeński, niosący ze sobą obowiązek zaspokajania potrzeb nowo założonej rodziny, a także fakt, iż spłaca on kredyt konsumpcyjny w wysokości 140.000 złotych oraz kredyt hipoteczny na zakończenie budowy w wysokości 300.000 złotych, uznał iż żądanie powódki jest zbył wygórowane i mając na względzie całokształt okoliczności, zasądził na podstawie art. 60 § 2 k.r.io. na rzecz powódki alimenty w kwicie po 600 złotych miesięcznie od dnia 30 października 2015 roku (od dnia doręczenia pozwu pozwanemu), uznając tę kwotę za adekwatną do jej usprawiedliwionych potrzeb, oddalając powództwo w pozostałym zakresie Zdaniem Sądu, zasądzone alimenty poprawią sytuację finansową powódki.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. a o rygorze natychmiastowej wykonalności na podstawie art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c.

Apelacje od powyższego rozstrzygnięcia złożyły obie strony.

Pozwany za pośrednictwem swojego pełnomocnika zaskarżył wyrok w punkcie pierwszym, w którym Sąd zasądził od Pozwanego na rzecz Powódki alimenty w kwocie po 600 zł miesięcznie poczynając od 30 października 2015 r., płatne z góry do 10-go każdego miesiąca do rąk Powódki, z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat oraz w punkcie czwartym, w którym Sąd zniósł wzajemnie koszty postępowania między stronami.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie:

1. art. 233§1 kpc poprzez ustalenie stanu faktycznego w sprawie na podstawie dowolnej, a nie swobodnej oceny zebranego materiału dowodowego i z zaniechaniem wszechstronnego jego rozważenia a w szczególności poprzez:

a. pominięcie w ocenie części zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego tj. zeznań PIT Powódki za lata 2012-2015 oraz części zaświadczeń o zarobkach (znajdujących się na k. 152,153, 164-168) i określenie dochodu uzyskiwanego przez Powódkę jedynie na podstawie zaświadczeń o wynagrodzeniu (k.265-266) oraz zeznań Powódki, w sytuacji gdy kwoty wskazane w zaświadczeniach oraz zeznania Powódki są sprzeczne z rocznymi sprawozdaniami PIT Powódki, które to, jako zawierające informację o wszystkich dochodach osiągniętych przez podatnika w ciągu roku, powinny stanowić podstawę dla określenia wysokości uzyskiwanego przez Powódkę dochodu. Pominięcie przez Sąd części zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego doprowadziło do błędnego przyjęcia przez Sąd, że Powódka uzyskuje miesięcznie kwotę ok. 3400 zł, w sytuacji gdy wszechstronna ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego powinna prowadzić do wniosku, że Powódka w:

2012 r. miesięcznie otrzymywała „do ręki" kwotę średnio 4578,15 zł. netto

2013 r. miesięcznie otrzymywała „do ręki” kwotę średnio 4878,53 zł. netto

2014 r. miesięcznie otrzymywała „do ręki” kwotę średnio 5932,72 zł. netto,

2015 r. otrzymywała średnio miesięcznie średnio „do ręki” kwotę 5253 zł netto,

a zatem jej miesięczne dochody wynoszą ponad 5000 zł netto.

b. sprzeczne z zebranym w sprawie materiałem dowodowym ustalenie, że po rozwodzie sytuacja materialna Powódki uległa znacznemu pogorszeniu, w sytuacji gdy wszechstronna ocena całości zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym zeznań stron oraz dokumentów wskazujących na ich możliwości zarobkowe powinna prowadzić do uznania, że rozwód nie pociągnął dla Powódki istotnego pogorszenia jej sytuacji materialnej;

c. danie wiary zeznaniom świadka M. T. (3), w sytuacji gdy przy uwzględnieniu całości materiału dowodowego, a w szczególności zeznań PIT Powódki, sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego jest przyjęcie, że Powódka która uzyskuje dochód miesięczny powyżej 5000 zł nie jest w stanie zaspakajać swoich podstawowych potrzeb, zmuszona jest robić zakupy w tańszych sklepach oraz żywić się u świadka;

d. dowolne i sprzeczne z materiałem dowodowym przyjęcie, że Powódka leczy się psychiatrycznie i korzysta z psychoterapii w sytuacji gdy z dokumentacji medycznej Powódki (złożonej do akt sprawy w dniu 14 stycznia 2016 r.) wynika, że Powódka ostatnia wizytę u psychiatry odbyła w dniu 30 października 2015 r. a psychoterapię zawiesiła od 25 sierpnia 2015 r. i brak jakiegokolwiek dowodu na jej podjęcie po tej dacie.

2. art. 60 § 2 krio poprzez błędną wykładnię zawartych w nim sformułowań „istotne pogorszenie sytuacji życiowej”, „przyczynianie się w odpowiednim zakresie” oraz „usprawiedliwione potrzeby” i uznanie, że na skutek rozwodu nastąpiło istotne pogorszenie sytuacji materialnej Powódki a zasądzona kwota 600 zł jest adekwatna do usprawiedliwionych potrzeb Powódki oraz możliwości zarobkowych i majątkowych Pozwanego, w sytuacji gdy w rzeczywistości Powódka żyje w dalszym ciągu na poziomie zbliżonym do tego który miała w trakcie trwania małżeństwa, a dodatkowe orzeczenie alimentów na jej rzecz w kwocie po 600 zł miesięcznie prowadzi co najmniej do zrównania stóp życiowych byłych małżonków, o ile nie powoduje, że stopa życiowa Powódki jest wyższa niż Pozwanego;

Powołując się na powyższe zarzuty skarżący wnosił o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od Powódki na rzecz Pozwanego zwrotu kwot spełnionych przez Pozwanego na rzecz Powódki tj. kwot po 600 zł miesięcznie za okres od 30 października 2015 r. do dnia rozpoznania niniejszej apelacji tytułem zasądzonych przez Sąd I Instancji świadczeń alimentacyjnych, co do których nadany został rygor natychmiastowej wykonalności;

2.  zasądzenie od Powódki na rzecz Pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych.

Powódka która wywiodła apelację także za pośrednictwem swojego pełnomocnika zaskarżyła wyrok w części oddalającej powództwo ponad kwotę 600 zł miesięcznie alimentów płatnych do dnia 10 każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia płatności którejkolwiek z rat

Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła :

1. Błąd w ustaleniach faktycznych poprzez:

- przyjęcie, iż rata miesięczna za samochód M. rocznik 2012 w wysokości 1142 zł nie stanowi kosztów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej przez pozwanego;

- przyjęcie, iż ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 288 zł nie stanowi kosztów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej;

- przyjęcie, iż miesięczny dochód pozwanego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej wynosi 5000 zł, podczas gdy pozwany zeznał, iż kwota ta wynosi 7000- 7500 zł miesięcznie;

2. naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 233 § 1 kpc poprzez:

- brak wszechstronnej, zgodnej z logiką i zasadami doświadczenia życiowego oceny możliwości zarobkowych pozwanego, co doprowadziło do obniżonej oceny tych możliwości w sytuacji, gdy pozwany podjął decyzję o zaciągnięciu kredytu hipotecznego na kwotę 300 000 zł na „dokończenie budowy domu", którego wartość w stanie surowym otwartym oscyluje w graniach około 230 000 zł, podczas gdy powódka obawia się o swoją przyszłość finansową;

- pominięcie przez Sąd I instancji oceny dowodu z dokumentów w postaci wydruków z rachunków bankowych w postępowaniu w przedmiocie podziału majątku małżonków, wskazujących na fakt celowej w toku sprawy rozwodowej wypłaty ze wspólnych rachunków bankowych małżonków przez pozwanego, bez zgody i porozumienia z żoną łącznej kwoty 42 000 zł. Sąd I instancji ograniczył się jedynie do uznania, iż pozwany został zmuszony do zaciągnięcia kredytu na spłatę byłej żony, jako okoliczności rzutującej na gorszą ocenę sytuacji finansowej pozwanego na potrzeby ustalenia wysokości alimentów na rzecz byłej żony;

- pominięcie przez Sąd I instancji okoliczności, iż powódka zamieszkuje sama, w całości utrzymując mieszkanie, zaś pozwany wraz z obecną żoną i jej synem, co skutkuje rozłożeniem stałych kosztów utrzymania mieszkania;

- brak wszechstronnej oceny materiału dowodowego przez Sąd I instancji poprzez pominięcie okoliczności, iż koszty związane z eksploatacją pojazdu, koszty związane z ubezpieczeniem pojazdów, koszty przeglądów technicznych, koszty serwisowe, koszty zakupu paliwa, opłata za telefon, Internet, rata za samochód, zakup artykułów papierniczych stanowią koszty uzyskania przychodu w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, zaś w/w podobne koszty u powódki stanowią jej faktyczne wydatki, nie podlegające odliczeniu na potrzeby podatkowe, co w konsekwencji wskazuje na dużą dysproporcję faktycznych dochodów małżonków.

Powołując się na powyższe zarzuty skarżąca wniosła o o zmianę zaskarżonego w ten sposób, aby zasądzone przez Sąd I instancji w pkt 1 wyroku alimenty podwyższyć z kwoty po 600 zł do kwoty 1500 zł miesięcznie oraz w zakresie kosztów poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.

Ponadto wniosła o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za postępowanie przed sądem II instancji.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanego jest częściowo zasadna natomiast apelacja powódki nie zasługuje na uwzględnienie.

Przyznać należy rację pozwanemu, iż Sąd w sposób błędny ustalił miesięczną wysokość dochodów netto powódki choć należy także podkreślić, iż wyliczona wysokość miesięcznych dochodów netto powódki przez pozwanego nie jest prawidłowa. Pełnomocnik pozwanego bowiem w uzasadnieniu apelacji wyliczając wysokość średniomiesięcznych dochodów netto powódki pomimo deklaracji nie uwzględnił składek na ubezpieczenie zdrowotne, o które winien być pomniejszony dochód powódki. Prawidłowe zatem wyliczenia dają podstawę przyjąć, iż dochód netto powódki za 2014 rok wynosi 5.374 zł miesięcznie, a nie 5.932 zł jak chce tego pozwany z kolei za 2015 rok średniomiesięczny dochód netto powódki wynosi 4.870 zł, a nie jak to wylicza pełnomocnik pozwanego 5.253 zł. W tych okolicznościach rację ma pozwany wskazując, iż nieprecyzyjne są ustalenia Sądu jakoby powódka uzyskiwała miesięczny dochód w wysokości 3.400 zł netto. Najbardziej bowiem wiarygodne w tym zakresie są zeznania PIT które nie uwzględniają tylko samego wynagrodzenia ale także innego rodzaju składniki np. premie, nagrody itp. Zasadne także jest zakwestionowanie przez skarżącego ustalenia Sądu jakoby powódka leczyła się psychiatrycznie i korzystała z psychoterapii w sytuacji gdy ostatnią wizytę odbyła 30.10.2015 roku, a psychoterapię zawiesiła 25.08.2005 roku. Brak bowiem jakichkolwiek dowodów aby powódka w dalszym ciągu kontynuowała leczenie. Takowe dowody nie zostały także załączone na rozprawie apelacyjnej choć zarzuty tego rodzaju pojawiły się w skardze apelacyjnej pozwanego. Pozwala to stwierdzić, iż nie jest kontynuowane ani leczenie psychiatryczne ani też psychoterapia.

W przedmiotowej sprawie jako, że pozwany został uznany za wyłącznie winnego spowodowania rozkładu pożycia należało przede wszystkim ustalić czy rozwód spowodował istotne pogorszenie sytuacji materialnej powódki jeżeli zaś tak to w jakim zakresie pozwany powinien przyczyniać się do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb powódki. Należy bowiem pamiętać, iż prawo powódki do żądania alimentów od małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia nie jest automatyczne i nie przysługuje małżonkowi niewinnemu tylko z tego powodu, że nastąpiło orzeczenie rozwodu z winy drugiego współmałżonka. Niezbędnym warunkiem żądania alimentów jest bowiem ustalenie czy na skutek rozwodu nastąpiło istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego.

Ocena, w jakim zakresie nastąpiło istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, zależy od porównania sytuacji, w jakiej niewinny małżonek znalazł się wskutek orzeczenia rozwodu, z sytuacją, w jakiej znajdowałby się, gdyby rozwodu nie orzeczono i gdyby pożycie małżonków funkcjonowało prawidłowo (por. wyrok SN z dnia 7 maja 1998 r., sygn. akt III CKN 186/98, LEX nr 83804), nie zaś z sytuacją rzeczywiście występującą przed rozwodem. Równocześnie zakres obowiązku alimentacyjnego małżonka wyłącznie winnego zależy od jego możliwości zarobkowych i majątkowych. W efekcie może on ulegać zmianie w okresie istnienia obowiązku alimentacyjnego z uwagi na zmianę możliwości zarobkowych małżonka zobowiązanego do alimentacji, jak też zmianę sytuacji materialnej małżonka uprawnionego do alimentowania. W tym bowiem zakresie obiektywnie ulegałaby zmianie sytuacja materialna rodziny, gdyby nie doszło do orzeczenia rozwodu i małżonkowie nadal prowadzili wspólne gospodarstwo domowe.

Ma rację pozwany, iż to po stronie powódki zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodu spoczywał obowiązek udowodnienia, że jej sytuacja materialna na skutek rozwodu uległa istotnemu pogorszeniu. Przyznać trzeba, iż powódka sprostała temu obowiązkowi aczkolwiek nie w takim zakresie jakby tego oczekiwała.

Analiza dochodów obu stron wskazuje, iż istotnie sytuacja powódki od chwili orzeczenia rozwodu poprawiła się gdyż zarabia nieco więcej kontynuując zatrudnienie w tych samych zakładach pracy. Niemniej jednak sam tego rodzaju fakt nie przesądza jeszcze o tym, iż nie nastąpiła żadna zmiana w sytuacji materialnej powódki. Istotne znaczenie bowiem mają w tej sytuacji zarobki i możliwości majątkowe i zarobkowe pozwanego, które są wysokie. Nie ulega wątpliwości, iż na skutek rozwodu powódka została pozbawiona tego rodzaju zarobków i nie może już korzystać z tego co zarobiłby pozwany jeżeli małżonkowie kontynuowaliby pożycie. Artykułowanie przez pełnomocnika pozwanego, iż powódka w tych samych miejscach pracy zarabia obecnie więcej niż w okresie małżeństwa nie ma istotnego znaczenia albowiem przy ocenie czy nastąpiło istotne pogorszenie sytuacji materialnej należy brać pod uwagę warunki materialne jakie miałaby powódka gdyby były współmałżonek spełniał należycie swoje obowiązki i gdyby małżonkowie kontynuowali pożycie. Analizując zatem dochody stron w tym kontekście trzeba podkreślić gdyby małżonkowie kontynuowali wspólne pożycie łącznie dysponowaliby kwotą około 12.100 zł. Uwzględniając zatem zasadę równej stopy życiowej małżonków należałoby przyjąć, że na osobę w związku przypadałoby około 6.000 zł. Obecnie natomiast pozwany zarabia około 7.300 zł miesięcznie alimentuje przy tym syna kwotą 1100 zł miesięcznie, a zatem do dyspozycji pozostaje mu kwotę 6.200 zł miesięcznie. Powódka natomiast zarabia średnio ok. 4800 zł miesięcznie także dokłada się synowi do utrzymania. Obowiązek alimentacyjny powódki w stosunku do swego syna należy określić na poziomie około 500 - 600 zł miesięcznie a zatem powódka do dyspozycji posiada ok. 4.300 zł natomiast pozwany po potrąceniu alimentów na rzecz powódki będzie miał do swojej dyspozycji kwotę 5.800 zł. Po zasądzeniu alimentów powódka będzie dysponowała na swoje utrzymanie kwotą 4.700 zł natomiast pozwany będzie miał do swojej dyspozycji kwotę 5.800 zł. Jeśli do tego uwzględni się okoliczność , iż część wydatków o których pisze powódka w swojej apelacji pozwany zalicza sobie w skład kosztów czego uczynić nie może powódka to alimenty w kwocie 400 zł wydają się być wystarczające.

Tak zwymiarowane alimenty są odpowiednie i realizują zasadę słuszności oraz odpowiadają stopniowi w jakim pogorszyła się sytuacja materialna powódki. Sąd natomiast nie uwzględnił przy ocenie możliwości zarobkowych powoda dla potrzeb oceny wysokości alimentów faktu zaciągnięcia przez pozwanego kredytów które obecnie pozwany spłaca. Kredyty te zostały bowiem zaciągnięte już po rozwodzie, a pozwany winien przy podejmowaniu takich zobowiązań tak je planować aby uwzględnić zarówno swoje możliwości zarobkowe jak i potencjalne zobowiązania wobec byłej żony z tytułu rozszerzonego obowiązku alimentacyjnego z którymi już wtedy winien się liczyć.

Apelacja powódki w związku z powyższymi rozważaniami nie zasługuje na uwzględnienie, a podniesiony w niej zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. jest bezzasadny. Okoliczność pobrania przez pozwanego kwoty 42.000 zł ze wspólnego konta w czasie rozwodu miała znaczenia ale w toku sprawy o podział majątku gdzie okoliczność ta została uwzględniona nie ma natomiast znaczenia dla rozstrzygania sprawy o alimenty. Podjęcie przez pozwanego decyzji o zaciągnięciu kredytów celem wykończenia domu jak to wyżej wskazano nie mogło wprost przekładać się na możliwości zarobkowe pozwanego dla potrzeb oceny obowiązku alimentacyjnego. Ma rację powódka, iż po części na możliwości zarobkowe i majątkowe pozwanego wpływa także fakt, iż szereg kosztów związanych chociażby z samochodem, paliwem, materiałami biurowymi, ubezpieczeniem i eksploatacją pojazdu pozwany wlicza w koszty uzyskania przychodu natomiast powódka musi traktować je jako wydatki ze swojego dochodu. Niemniej jednak okoliczność ta została już uwzględniona przy wyrokowaniu. Domaganie się przez powódkę w takiej sytuacji alimentów w wysokości 1.500 zł nie znajduje jakiegokolwiek usprawiedliwienia.

Reasumując wyrok Sądu Rejonowego na skutek apelacji pozwanego należało zmienić jak w pkt 1 a to na podstawie art. 386§ 1 k.p.c. W pozostałym zakresie apelacja pozwanego jak i apelacja powódki w całości podlegały oddaleniu, a to na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. znosząc wzajemnie koszty między stronami albowiem apelacja pozwanego okazała się w części zasadna, a ponadto należało uwzględnić charakter sprawy jako sprawy między byłymi małżonkami.

SSO Jarosław Gołębiowski SSA w SO Stanisław Łęgosz SSO Dariusz Mizera