Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 30 stycznia 2018 r.

Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSR Anna Lisowska

Protokolant: sekr. sąd. Judyta Masłowska

po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2018 r. w Piszu na rozprawie

sprawy z wniosku D. K., małoletniej M. K. zastąpionej przez przedstawicielkę ustawową K. P.

z udziałem K. K.

o stwierdzenie nabycia spadku po P. K.

I.  Stwierdza, że spadek po P. K. s. F. i I.

zmarłym w dniu 11 lutego 2016r. w K.

ostatnio stale zamieszkałym w K.

na podstawie ustawy nabyła w całości córka M. K. c. K.

I.  Stwierdza, że na podstawie zapisu windykacyjnego dokonanego przez spadkodawcę P. K. s. F. i I. zmarłego dnia 11 lutego 2016r. w testamencie notarialnym z dnia 14 lipca 2014 roku rep. A Nr (...) córka spadkodawcy M. K. c. K. nabyła prawo własności nieruchomości położonej w obrębie K., gmina P., powiat (...), województwo (...), stanowiące niezabudowaną działkę gruntu oznaczoną numerem geodezyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Piszu IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw. Nr (...), bratankowie spadkodawcy D. K. s. A. i A. oraz K. K. s. A. i A. nabyli w udziałach wynoszących po 1/2 części prawa własności gospodarstwa rolnego położonego w obrębie K. i T., gmina P., powiat (...), województwo (...), stanowiącego działki gruntu oznaczone numerami geodezyjnym (...) wraz z zabudowaniami, dla którego Sąd Rejonowy w Piszu IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw. Nr (...).

II.  Orzeka, iż uczestnicy postępowania ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie we własnym zakresie.

Sygn. akt I Ns 90/16

UZASADNIENIE

D. K. wniósł o stwierdzenie nabycia spadku po stryju P. K. zmarłym 11 lutego 2016 roku. Wskazał, że P. K. ostatnio przed śmiercią stale zamieszkiwał w K.. W chwili śmierci nie pozostawał w związku małżeńskim. Posiadał jedno dziecko – córkę M. K.. Spadkodawca pozostawił testament notarialny sporządzony 14 lipca 2014 roku przed notariuszem K. T. pod numerem Rep. A (...), w którym do spadku powołał wnioskodawcę oraz małoletnich uczestników postępowania: bratanka K. K. i córkę M. K.. W skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne. Nikt ze spadkobierców spadku nie odrzucał, ani nie zrzekał się dziedziczenia.

Z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku po P. K. zmarłym 11 lutego 2016 roku wystąpiła również małoletnia M. K. zastąpiona przez przedstawicielkę ustawową K. P.. Wnioskodawczyni wniosła o stwierdzenie, że spadek po zmarłym P. K. na podstawie ustawy nabyła córka M. K. w całości. W uzasadnieniu podniosła, że jest jedynym dzieckiem spadkodawcy. Spadkodawca w chwili śmierci był kawalerem. W skład spadku wchodzi wielohektarowe, dobrze prosperujące gospodarstwo rolne, którego częściami składowymi są maszyny i inwentarz żywy.

Postanowieniem z 11 kwietnia 2016 roku Sąd Rejonowy w Piszu sprawę z wniosku małoletniej M. K. połączył do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą z wniosku D. K..

Na wniosek małoletniej M. K., postanowieniem z 11 kwietnia 2016 roku Sąd Rejonowy w Piszu postanowił sporządzić spis inwentarza majątku spadkowego pozostałego po P. K.. Wykonanie postanowienia o sporządzeniu spisu inwentarza Sąd zlecił Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym w Piszu W. M..

Wnioskodawczyni M. K. wniosła o stwierdzenie nabycia spadku po P. K. na podstawie ustawy. Zakwestionowała ważność testamentu zarzucając, że znajdujący się na nim podpis nie został naniesiony przez spadkodawcę. W konsekwencji wniosła o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu grafologii i porównania pisma z Laboratorium Komendy Głównej Policji w W..

Sąd ustalił, co następuje:

P. K. zmarł 11 lutego 2016 roku w K., gdzie ostatnio przed śmiercią stale zamieszkiwał.

W chwili śmierci P. K. był kawalerem. Pozostawił po sobie jedno dziecko – córkę M. K.. Innych dzieci, w tym pozamałżeńskich, przysposobionych, bądź takich które zmarły, spadkodawca nie miał.

P. K. pozostawił testament sporządzony 14 lipca 2014 roku przed notariuszem K. T. pod numerem Rep. A (...), w którym tytułem zapisu windykacyjnego przeznaczył na rzecz:

- córki M. K. prawo własności nieruchomości położonej w obrębie K., gmina P., powiat (...), województwo (...), stanowiącej niezabudowaną działkę gruntu oznaczoną numerem geodezyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Piszu IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...),

- bratanków – D. K. i K. K. w udziałach wynoszących po ½ części prawo własności gospodarstwa rolnego położonego w obrębie K. i T., gmina P., powiat (...), województwo (...), stanowiącego działki gruntu oznaczone numerami geodezyjnym (...) wraz z zabudowaniami, dla których Sąd Rejonowy w Piszu IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...).

Nikt spadku nie odrzucał, nie zrzekał się dziedziczenia, ani nie został uznany za niegodnego dziedziczenia.

(dowód: odpisy skrócone aktów urodzenia M. K. i K. K. k. 3; odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy i odpis skrócony aktu urodzenia D. K. k. 3 akt sprawy I Ns 82/16 o otwarcie i ogłoszenie testamentu; wypis aktu notarialnego z 14.07.2014r. k. 4-5 akt sprawy I Ns 82/16; protokół z otwarcia i ogłoszenia testamentu k. 6 akt sprawy I Ns 82/16; zapewnienie spadkowe przedstawicielki ustawowej małoletniej wnioskodawczyni k. 42v; opinia biegłego sądowego z zakresu grafologii, psychografologii i badań pisma ręcznego k. 209-226 oraz ustna opinia uzupełniająca biegłego k. 255v-257v)

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 926 § 1 k.c. powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu. Tytuł powołania do spadku jest podstawowym i koniecznym wymogiem dziedziczenia.

Przepis art. 926 § 2 k.c. wyraża generalną zasadę, iż powołanie do dziedziczenia z testamentu ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym. Zasada ta zabezpiecza pełną realizację swobody w dysponowaniu majątkiem na wypadek śmierci.

Jeżeli spadkodawca nie powołał spadkobiercy w testamencie albo żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą, dopiero wówczas następuje dziedziczenie ustawowe co do całości spadku (art. 926 § 2 k.c.). Natomiast, z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, gdy spadkodawca do części spadku nie powołał spadkobiercy albo gdy którakolwiek z kilku osób, które powołał do całości spadku nie chce lub nie może być spadkobiercą, wówczas następuje dziedziczenie ustawowe co do tej części spadku (art. 926 § 3 k.c.).

Stosownie do przepisów art. 950 k.c. i art. 959 k.c. testament może być sporządzony w formie aktu notarialnego, zaś spadkodawca może powołać do całości lub części spadku jedną lub kilka osób.

Zgodnie z art. 981 ¹ § 1 k.c. w testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego spadkodawca może postanowić, że oznaczona osoba nabywa przedmiot zapisu z chwilą otwarcia spadku (zapis windykacyjny).

Zapis windykacyjny to postanowienia testamentu, na podstawie którego konkretnie wskazana osoba, która nie musi, ale może, być spadkobiercą, nabywa z chwilą otwarcia spadku z mocy prawa konkretny przedmiot, należący do spadkodawcy.

Przepis art. 981 ¹ § 2 k.c. zawiera zamknięty katalog przedmiotów, które mogą być objęte zapisem windykacyjnym. Są to: rzeczy oznaczone co do tożsamości, zbywalne prawa majątkowe, przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolne oraz ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności.

W niniejszej sprawie ważność pozostawionego przez spadkodawcę testamentu notarialnego zwierającego zapis windykacyjny zakwestionowała małoletnia wnioskodawczyni M. K., zarzucając, iż podpis widniejący na tym testamencie nie został sporządzony przez spadkodawcę P. K..

Z uwagi na powyższe Sąd na wniosek pełnomocnika małoletniej wnioskodawczyni dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu grafologii – porównania pisma, wyznaczając K. G. – biegłą z listy Sądu Okręgowego w Olsztynie.

W sporządzonej na piśmie opinii, na podstawie materiału porównawczego zgromadzonego w aktach sprawy biegła jednoznacznie stwierdziła, że podpis widniejący na testamencie notarialnym z 14 lipca 2014 roku został sporządzony przez spadkodawcę P. K. (vide k. 209-226). W opinii ustnej uzupełniającej złożonej na rozprawie 6 czerwca 2017 roku biegła bardzo rzeczowo odniosła się do wszystkich zarzutów pełnomocnika wnioskodawczyni. Zeznała, że zarzuty te wynikają z powierzchownej analizy pisma, a nie ze szczegółowych pomiarów i analizy cech zmiennych, które dokonane zostały przez biegłą. Biegła wskazała , że w swojej analizie wykonała pomiary stricte grafometryczne , a także dokonała analizy cech zmiennych pisma. Jako materiał porównawczy wykorzystała przedstawione jej oryginały dokumentów, w tym również dokumentów urzędowych z porównywalnego okresu czasu co dokument kwestionowany. W ocenie biegłej przedmiotowe badanie i pomiary były proste i w ogóle nieskomplikowane, a zgromadzony materiał porównawczy pod względem ilościowym i jakościowym był zgodny ze standardami. Stąd też wnioski opinii są jasne i kategoryczne (vide k. 255v-257v). Ponadto, w sporządzonej na polecenie Sądu pisemnej opinii uzupełniającej biegła K. G. stwierdziła jednoznacznie, że podpis widniejący na testamencie notarialnym z 14 lipca 2014 roku nie został sporządzony przez brata spadkodawcy - A. K. (vide k. 312-336v).

Sąd w pełni podzielił opinię pisemną i opinie uzupełniające biegłej sądowej K. G., bowiem spełniały one stawiane im wymogi, odzwierciedlały staranność i wnikliwość w badaniu zleconego zagadnienia, odpowiadały w sposób wyczerpujący, stanowczy i zrozumiały na postawione pytania, a przytoczona na ich uzasadnienie argumentacja jest w pełni przekonująca. Zauważyć należy, iż opinia biegłego podlega, jak i inne dowody, ocenie według art. 233 § 1 k.p.c, lecz odróżniają je szczególne kryteria oceny. Stanowią je zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej wniosków. Opinie sporządzone zostały zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą specjalną.

Z uwagi na powyższe Sąd oddalił wnioski pełnomocnika małoletniej wnioskodawczyni o dopuszczenie dowodu: z opinii biegłego z zakresu grafologii i porównania pisma z Laboratorium Komendy Głównej Policji w W., z dodatkowych opinii biegłych z (...) Towarzystwa (...), z opinii biegłej A. J. z listy Sądu Okręgowego w Suwałkach, z dodatkowej opinii biegłych z Komendy Wojewódzkiej Policji w O., uznając, iż zawnioskowane dowody nie przyczynią się do wyjaśnienia sprawy powodując zwłokę w postępowaniu. Ponadto Sąd pominął wniosek pełnomocnika małoletniej wnioskodawczyni M. K. o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych z Pracowni badania pisma ręcznego i dokumentów Instytutu i. prof. Z. w K., albowiem wniosek ten złożony został dopiero na rozprawie w dniu 29 listopada 2017r., zatem był spóźniony, a ponadto z uwagi na jasność opinii biegłej grafolog K. G. w ocenie Sądu wniosek ten złożony został wyłącznie dla zwłoki.

Reasumując, Sąd uznał, że testament spadkodawcy P. K. sporządzony w formie aktu notarialnego jest ważny i stanowi on w niniejszej sprawie tytuł powołania do spadku w zakresie przedmiotów objętych zapisem windykacyjnym.

Bezspornym jest, że przedmioty objęte zapisem windykacyjnym należały w chwili otwarcia spadku do spadkodawcy, wobec czego zapis windykacyjny jest skuteczny.

Jak wskazano na wstępie rozważań, jedną z naczelnych zasad prawa spadkowego jest zasada swobody testowania. Osoba fizyczna ma prawnie zagwarantowaną możliwość swobodnego dysponowania majątkiem także na wypadek śmierci. Zgodnie z tą zasadą Sąd, w oparciu o art. 1025 k.c. i powołane wyżej przepisy, stwierdził, że na podstawie zapisu windykacyjnego dokonanego przez spadkodawcę w testamencie notarialnym z 14 lipca 2014 roku rep. A nr (...), zgodnie z wolą spadkodawcy:

- córka spadkodawcy, M. K., dziedziczy prawo własności nieruchomości położonej w obrębie K., gmina P., powiat (...), województwo (...), stanowiącej niezabudowaną działkę gruntu oznaczoną numerem geodezyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Piszu IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...),

- bratankowie spadkodawcy, D. K. i K. K., dziedziczą w udziałach wynoszących po ½ części prawo własności gospodarstwa rolnego położonego w obrębie K. i T., gmina P., powiat (...), województwo (...), stanowiącego działki gruntu oznaczone numerami geodezyjnym (...) wraz z zabudowaniami, dla których Sąd Rejonowy w Piszu IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...).

Natomiast co do pozostałej części spadku po P. K., nie objętej zapisem windykacyjnym, powołanie wynika z ustawy.

W myśl przepisu art. 931 § 1 k.c., w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych.

Sąd po odebraniu zapewnienia spadkowego od przedstawicielki ustawowej małoletniej wnioskodawczyni oraz po przeprowadzeniu dowodu z dokumentów – aktów stanu cywilnego załączonych do akt niniejszej sprawy oraz sprawy I Ns 82/16, stwierdził w oparciu o art. 1025 k.c. i powołane wyżej przepisy, że spadek po zmarłym P. K. na podstawie przepisów kodeksu cywilnego nabyła jedyna córka spadkodawcy - M. K..

Jak wynika z zapewnienia spadkowego odebranego przez Sąd od przedstawicielki ustawowej małoletniej wnioskodawczyni, wymienieni spadkobiercy nie podlegali ustawowemu wyłączeniu od dziedziczenia z tytułu odrzucenia spadku, zrzeczenia się go bądź uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w oparciu o art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z którym każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.