Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 stycznia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Joanna Składowska

Sędziowie SSO Elżbieta Zalewska-Statuch

SSO Barbara Bojakowska

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 17 stycznia 2018 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. J. i J. J.

przeciwko J. S.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli

z dnia 11 lipca 2017 roku, sygnatura akt I C 556/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok w całości na następujący:

„1. zasądza od pozwanego J. S. solidarnie na rzecz powodów M. J. i J. J. (...) (dziewiętnaście tysięcy) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 22 października 2016 roku do dnia zapłaty;

2. zasądza od pozwanego J. S. solidarnie na rzecz powodów M. J. i J. J. 4550 (cztery tysiące pięćset pięćdziesiąt) złotych z tytułu zwrotu kosztów procesu”;

II. zasądza od pozwanego J. S. solidarnie na rzecz powodów M. J. i J. J. 1800 (jeden tysiąc osiemset) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt Ca 467/17

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 8 listopada 2016 r. skierowanym do Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli, powodowie M. J. i J. J. wnieśli o zasądzenie solidarnie na swoją rzecz od pozwanego J. S. kwoty 19 000 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 22 października 2016 r. do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów solidarnie kosztów postępowania na swoją rzecz.

Wyrokiem z dnia 11 lipca 2017 r., Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli w punkcie 1 oddalił powództwo, a w punkcie 2 zasądził solidarnie od M. J. i J. J. na rzecz J. S. kwotę 3 617 złotych z tytułu zwrotu kosztów postępowania poniesionych w sprawie.

Orzeczenie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

Powodowie J. J. i M. J. w dniu 27 września 2017 r. zakupili od pozwanego J. S. samochód marki K. (...) nr VIN (...) za cenę 19 000 złotych. J. S. był kolejnym właścicielem pojazdu. Zakupił go za cenę 11 000 złotych w dniu 16 grudnia 2015 r. W dacie zakupu samochodu licznik w pojeździe wskazywał przebieg 169 001 km.

Oferta sprzedaży była zamieszczona w Internecie na stronie komisu, do którego pozwany oddał auto. Przed zakupem samochodu powód J. J. prowadził go, a ponadto pojazd został zbadany na stacji diagnostycznej. Pozwany podpisał umowę sprzedaży przed przybyciem powodów. W umowie zastrzeżono, iż kupujący zapoznał się ze stanem technicznym pojazdu, nie zgłasza zastrzeżeń i strony wyłączają odpowiedzialność kupującego do dochodzenia roszczeń z tytułu rękojmi za wady ujawnione w pojeździe po zakupie.

W dniu 2 października 2016 r. R. J. dokonał sprawdzenia pojazdu zakupionego przez powodów w serwisie internetowym (...). Z raportu uzyskanego z serwisu wynikało, że pojazd podczas badania technicznego w dniu 24 listopada 2015 r. wskazywał przebieg 288 000 km. Po oględzinach pojazdu R. J. stwierdził wycieki oleju przy turbinie, skorodowane podwozie, zużyte sprzęgło, niesprawne klocki hamulcowe i zepsutą klimatyzację.

Po uzyskaniu informacji o nieprawdziwym stanie licznika przebiegu pojazdu powodowie poinformowali o tym pozwanego. W dniu 4 października 2016 r. przesłali pozwanemu oświadczenie o odstąpieniu od umowy.

Sąd Rejonowy wskazał, że ustalił stan faktyczny w sprawie na podstawie powołanych dowodów z dokumentów. Jednocześnie Sąd ten uznał, że na podstawie przedstawionych dokumentów strona powodowa nie udowodniła swojego twierdzenia o cofnięciu licznika w zakupionym pojeździe. Sąd ten nie przyjął w poczet materiału dowodowego raportu (...) argumentując, iż nie jest on dokumentem urzędowym i wobec tego Sąd nie mógł zweryfikować zawartych w nim danych. Ponadto Sąd zwrócił uwagę, że powodowie nie przedstawili książki serwisowej, ani jej kopii dla potwierdzenia wiarygodności zapisu raportu, ani nie przedstawili żadnej ekspertyzy w tym zakresie. Sąd oddalił wniosek powodów o dopuszczenie dowodu z informacji uzyskanej z (...) z Danii, ponieważ zdaniem Sądu nie potwierdziłoby to faktu przestawienia licznika przebieg, a jedynie zgłoszenie w urzędzie pojazdu z określonym przebiegiem. Sąd dodał również, że powodowie nie wykazali się minimum dbałości o własny interes, nie uzyskując raportu na który się powołują wcześniej, co uchroniłoby ich przed zawarciem transakcji. Zdaniem Sądu, wykazali się oni niefrasobliwością przy zawieraniu umowy, ponieważ nie sprawdzili stanu pojazdu, nie odbyli jazdy próbnej pozwalającej na odkrycie usterek, które odkrył R. J..

W takim stanie rzeczy Sąd Rejonowy, powołując się na art. 556 k.c. i następne dotyczące instytucji rękojmi za wady, uznał iż nie mają one zastosowania w rozpoznawanej sprawie ze względu na to, że strony umownie wyłączyły stosowanie przepisów o rękojmi, na co zezwala art. 558 § 1 k.c. Sąd podał, że wyłączenie to byłoby nieskuteczne tylko gdyby sprzedawca podstępnie zataił przed kupującym wadę zbywanego przedmiotu, przy czym obowiązek wykazania takiego stanu rzeczy spoczywał w rozpoznawanej sprawie na stronie powodowej. Sąd uznał, że w sprawie nie doszło do podstępnego zatajenia wady, rozumianego jako sytuacja, gdy zbywca wiedział o wadzie i mimo tego umyślnie nie podzielił się tą wiedzą z nabywcą, a nawet poczynił starania zmierzające do utrudnienia wykrycia tej wady, bądź zapewniał o jej nieistnieniu. Zdaniem Sądu, powodowie w ogóle nie dowiedli aby wada istniała. Dlatego też powództwo podlegało oddaleniu.

Powodowie wnieśli apelację od wyroku Sądu Rejonowego zaskarżając orzeczenie w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucili:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku a polegający na:

a)  bezzasadnym przyjęciu przez Sąd pierwszej instancji, że „powodowie posiadali książkę serwisową, lecz pełnomocnik nie złożył jej kopii dla potwierdzenia wiarygodności zapisów z raportu” w sytuacji, gdy jak zeznali powodowie oraz sam pozwany brak było książki serwisowej samochodu K. S., stąd nie możliwym było złożenie jej kopii a nadto świadczy o tym, iż w dacie zakupu powodowie nie mogli zweryfikować stanu licznika z zapisami w książce;

b)  przyjęciu, że strona powodowa nie udowodniła, że licznik w samochodzie K. S. został cofnięty, w sytuacji gdy na rozprawie w dniu 27.06.2017 r. pełnomocnik pozwanego nie kwestionował, że licznik jest cofnięty, a tylko, że strona powodowa składa na tą okoliczność raport (...);

c)  przyjęciu, że odpowiedzialność pozwanego z tytułu rękojmi została wyłączona, w sytuacji, gdy zapis umowy sprzedaży o wyłączeniu odpowiedzialności, na który powoływał się pozwany brzmi „Kupujący zapoznał się ze stanem technicznym pojazdu będącego przedmiotem umowy i nie zgłasza do niego zastrzeżeń. W związku z powyższym strony wyłączają uprawnienia kupującego do dochodzenia roszczeń z tytułu wad pojazdu ujawnionych po dniu zakupu” i dotyczył jedynie wad w stanie technicznym pojazdu, które kupujący mógł zauważyć w chwili zakupu, a wady cofniętego licznika powodowie nie mogli zauważyć podczas oglądania auta, stąd zapis powyższy należało uznać za nieskuteczny co do cofniętego stanu licznika;

2.  naruszenie art. 217 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 224 i 1138 k.p.c. poprzez oddalenie jako spóźnionego wniosku dowodowego o zwrócenie się do (...) Danii o udzielenie informacji co do stanu licznika samochodu K. S. w datach 02.10.2013 r., 01.11.2013 r.,23.11.2015 r. i 24.11.2015 r., w sytuacji gdy dowód ten zmierzał do wykazania, że licznik w samochodzie został cofnięty, a celem dowodu miało być uzyskanie dokumentu zagranicznego urzędowego, który zgodnie z przepisem art. 1138 k.p.c. w zw. z art. 244 k.p.c. ma moc dowodową na równi z polskimi dokumentami urzędowymi i stanowi dowód tego, co zostało w nim poświadczone; konsekwencją dla powodów oddalenia wskazanego wniosku dowodowego był niekorzystny dla nich wynik procesu;

3.  naruszenie przepisów prawa procesowego w postaci art. 233 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów, polegającą na wybiórczej ocenie zeznań pozwanego, z których wynika, iż uznał on fakt, iż samochód jaki sprzedał powodom ma cofnięty licznik, co z kolei winno skutkować uwzględnieniem powództwa;

4.  naruszenie przepisu prawa materialnego art. 558 § 1 k.c. poprzez jego zastosowanie w sprawie i uznanie, że zgodnie z § 4 umowy sprzedaży samochodu K. z dnia 27.09.2016 r. wyłączona została odpowiedzialność sprzedającego z tytułu rękojmi, w sytuacji gdy zgodnie z literalnym brzemieniem § 4 umowy wynika, że wyłączenie odpowiedzialności sprzedającego z tytułu rękojmi odnosi się wyłącznie do stanu technicznego pojazdu, z którym zapoznali się kupujący, tj. co do stanu silnika, nadwozia, układu hamulcowego, wydechowego, zawieszenia.

W oparciu o przedstawione zarzuty skarżący wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwoty 19 000 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 22.10.2016 r. do dnia zapłaty i kosztów postępowania za pierwszą instancję oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów postępowania odwoławczego, względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Zduńskiej Woli do ponownego rozpoznania.

Skarżący wnieśli także o przeprowadzenie dowodów:

-

z zeznań świadka L. G., zam. ul. (...) (...), (...)-(...) G. - na okoliczność stanu licznika pojazdu K. S. w dacie sprzedaży samochodu przez świadka powodowi J. S.;

-

zwrócenie się do (...) w Danii (T.) na adres E. V. 14, 2300 K. S. - o udzielenie informacji jaki był stan licznika pojazdu K. S. VIN (...) według danych posiadanych przez Urząd w datach 02.10.2013 r., 01.11.2013 r.,23.11.2015 r. i 24.11.2015 r.

-

z 3 sztuk wygenerowanych elektronicznie ze strony (...) w Danii, tj. (...) raportów z badań technicznych samochodu K. S. nr VIN (...) na okoliczność rzeczywistego przebiegu pojazdu K..

Pozwany domagał się oddalenia apelacji i zasądzenia od powodów na rzecz pozwanego solidarnie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego za drugą instancję.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności zasadny jest zarzut skarżących naruszenia przez Sąd Rejonowy prawa materialnego poprzez zastosowanie w sprawie art. 558 § 1 k.c. i uznanie, że strony wyłączyły rękojmię sprzedającego za wszelkie wady. Zdaniem Sądu Okręgowego, należało dokonać interpretacji § 4 zawartej umowy w kontekście art. 65 § 1 i 2 k.c. traktującego o wykładni oświadczeń woli. Zgodnie z tym przepisem, oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje (§ 1), a w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu (§ 2).

Już odczytując literalnie § 4 zawartej umowy, bezsprzecznie strony powiązały zrzeczenie się przez kupującego z uprawnień do dochodzenia roszczeń z tytułu wad pojazdu ujawnionych po dniu zakupu z zapoznaniem się przez kupującego ze stanem technicznym pojazdu. Dotyczy to więc przede wszystkim zużycia eksploatacyjnego, które jest naturalnym następstwem użytkowania pojazdu. Zużycie rzeczy zawsze zmniejsza jej wartość, a przeważnie i użyteczność w stopniu zależnym od rodzaju rzeczy i celu, któremu ona służy, w szczególności gdy chodzi o rzecz, której używanie polega na eksploatacji mechanicznej. W takich wypadkach bowiem techniczne zużycie materiałów lub poszczególnych zespołów może powodować awarie. Ponadto normalna eksploatacja, w szczególności kilkuletnia wiąże się także z ryzykiem mechanicznego uszkodzenia pojazdu w wyniku wypadku, czy drobniejszej stłuczki. Jest to naturalną konsekwencją uczestnictwa w ruchu drogowym. Oględziny samochodu mają zatem na celu określenie stanu zużycia jego elementów i ustalenie, czy pojazd był poddawany naprawom, a wyłączenie rękojmi ma chronić sprzedawcę przed oczekiwaniem kupującego bezwzględnej sprawności, jak przy samochodzie nowym, czy pretensjom z uwagi na wcześniej prawidłowo przeprowadzone naprawy, w szczególności, gdy sprzedający nie jest pierwszym właścicielem. Cechy i wartość samochodu określają wszakże inne dane. Ponadto możemy mieć do czynienia z wadą prawną pojazdu. Trzeba mieć na uwadze, że częstym przypadkiem jest, że okoliczność cofnięcia licznika pojazdu i określenie faktu i zakresu tej czynności są niemożliwe do ustalenia poprzez specjalistów - diagnostów, tym bardziej nie można jej wykryć poprzez same tylko oględziny pojazdu. Skoro zatem ujawniony w dacie zakupu stan licznika nie mógł zostać zweryfikowany przez oględziny samochodu, nie sposób łączyć zrzeczenia się rękojmi także z wypadkiem, gdy po zakupie okaże się, że zapis nie był prawidłowy.

Odpowiedzialność z tytułu rękojmi przewidziana w art. 556 k.c i następnych, jest obiektywna i zależy w zasadzie tylko od wystąpienia wady i jest niezależna od wiedzy sprzedającego co do występowania wady ani też jego winy - odpowiada on z tytułu rękojmi także wtedy, gdy świadczenie rzeczy wadliwej nie jest następstwem okoliczności objętych jego odpowiedzialnością, zwłaszcza następstwem niedołożenia należytej staranności, (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 1997 r., II CKN 115/97, LEX nr 81134). Wobec tego nie jest istotne dla rozstrzygnięcia w sprawie czy to pozwany cofnął licznik w pojeździe zakupionym przez powodów. Zgodnie z ogólnymi regułami dowodzenia w postępowaniu cywilnym, powodowie powinni natomiast dowieść, że przebieg zakupionego pojazdu jest inny, aniżeli wynikający z zapisu licznika. Okoliczność tę uznać zaś należało za co najmniej niezaprzeczoną (art. 230 k.p.c.). W trakcie zeznań przed Sądem pierwszej instancji pozwany w zasadzie bowiem nie negował faktu, że licznik w samochodzie został cofnięty, wskazując jedynie, iż czynność ta nie była jego udziałem. Podobne stwierdzenie znalazło się również w odpowiedzi na apelację. Ponadto, strona powodowa wykazała, że do cofnięcia licznika doszło poprzez przedstawienie wydruku z serwisu (...), który powinien zostać potraktowany przez Sąd pierwszej instancji jako pełnoprawny dowód w sprawie. Kodeks postępowania cywilnego nie przewiduje zamkniętego katalogu dowodów, jeśli chodzi zaś o dokumenty, to wymienia dokumenty urzędowe i prywatne (art. 244 i 245 k.p.c.). Z podziału tego nie wynika jednak obostrzenie, że tylko dokument urzędowy, może stanowić dla sądu dowód i tylko taki dokument jest dla sądu weryfikowalny. Sąd powinien zatem zweryfikować raport przedstawiony przez stronę powodową i przyznać mu walor wiarygodności, ponieważ informacje w nim zawarte nie były sprzeczne z tymi przedstawionymi przez same strony postępowania. W końcu, kwestię cofnięcia licznika potwierdzają wydruki przedstawione przez powodów w apelacji. Na ich podstawie Sąd Okręgowy ustalił, że w czasie badania technicznego z 3 listopada 2013 r. odnotowano przebieg zakupionego przez powodów pojazdu na 199 000 km, w dniu 25 grudnia 2015 r. na 288 000 km (wydruki internetowe - k. 64 i 65).

Zgodnie z art. 368 § 1 pkt 4 k.p.c., w apelacji strona może powołać w razie potrzeby, nowe fakty i dowody jeśli wykaże, że ich powołanie w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji nie było możliwe albo że potrzeba powołania się na nie wynikła później. Ustawodawca nie wskazał kryteriów jakimi powinien się kierować sąd odwoławczy, podejmując decyzję o pominięciu nowych faktów lub dowodów. Niewątpliwie celem wprowadzenia ograniczenia w powoływaniu „nowości” była chęć przeciwdziałania celowej zwłoce strony w przedstawianiu nowych faktów i dowodów oraz potrzeba koncentracji materiału dowodowego w pierwszej instancji. Gdy jednak całokształt okoliczności sprawy nie pozwala na negatywną ocenę aktywności procesowej strony, a „nowości” mają dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie, sąd odwoławczy powinien wniosek strony uwzględnić i dopuścić w postępowaniu apelacyjnym nowe fakty i dowody. W sprawie przedmiotowej należało mieć zaś na uwadze, że inicjatywa dowodowa wykazywana przez apelujących na etapie postępowania odwoławczego pozostawała w związku z oddaleniem wniosków dowodowych przez Sąd pierwszej instancji wynikającym przede wszystkim z błędnego zapatrywania, że zgłaszane dowody nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia wobec skutecznego wyłączenia rękojmi.

Nie może budzić żadnych wątpliwości, iż błąd we wskazaniu licznika w zakresie przebiegu pojazdu przekraczający 100 000 km stanowi wadę fizyczną pojazdu, co - zgodnie z art. 560 § 1 k.c. - czyni skutecznym odstąpienie od umowy dokonane przez powodów, a zasadnym roszczenie o zwrot zapłaconej ceny (art. 494 k.c.) wraz z odsetkami za opóźnienie liczonymi od daty płatności określonej w wezwaniu do zapłaty (14 dni od odbioru przesyłki, co nastąpiło 7 października 2016 r.), zgodnie z art. 481 k.c.

Z tych wszystkich względów, Sąd Okręgowy - na podstawie art. 386
§ 1 k.p.c. - zmienił wyrok Sądu Rejonowego, zasądzając na rzecz strony powodowej kwotę

19 000 złotych wraz z odsetkami od 22 października 2016 r. Jednocześnie Sąd Okręgowy zmienił również rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego o kosztach postępowania za pierwszą instancje, zasądzając od pozwanego J. S. solidarnie na rzecz powodów J. J. i M. J. 4 450 złotych na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Na zasądzoną kwotę składają się: 950 złotych opłaty od pozwu i koszty zastępstwa adwokackiego w wysokości

3 600 złotych ustalone na podstawie § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokatów (Dz.U. 2015 poz. 1800 ze zm.).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono zgodnie z art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., zasądzając od pozwanego na rzecz skarżących zwrot wynagrodzenia pełnomocnika wg stawki określonej zgodnie z § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokatów (Dz.U. 2015 poz. 1800 ze zm.).