Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 stycznia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska

Sędziowie SSO Antoni Smus

SSO Katarzyna Powalska

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 31 stycznia 2018 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa J. G.

przeciwko P. D.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Sieradzu

z dnia 13 października 2017 roku, sygnatura akt I C 374/17

oddala apelację.

Sygn. akt I Ca 551/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 13 października 2017 roku Sąd Rejonowy w Sieradzu, w sprawie
z powództwa J. G. przeciwko P. D. o zapłatę, zasądzono
od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2086 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie
od kwoty 1578 zł od dnia 23 marca 2017 r. do dnia zapłaty i od kwoty 508 zł od dnia
02 października 2017 r. do dnia zapłaty (pkt 1) oraz kwotę 79 zł tytułem kosztów procesu
(pkt 2), a także nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego
w S. kwotę 26 zł tytułem opłaty od rozszerzonej części powództwa (pkt 3).

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski:

W skład spadku po A. D. (1) i J. D. wchodziły nieruchomość rolna
o powierzchni 0,7058 ha, położona w B. (obręb 1), stanowiąca działkę gruntu oznaczoną w ewidencji numerem (...), mająca urządzoną w Sądzie Rejonowym w Sieradzu księgę wieczystą Kw nr (...); nieruchomość rolna o powierzchni 0,4397 ha, położona w B. (obręb 1), stanowiąca działkę gruntu oznaczoną w ewidencji numerem (...), mająca urządzoną w Sądzie Rejonowym w Sieradzu księgę wieczystą
Kw nr (...); nieruchomość rolna o powierzchni 0,4037 ha, położona
w B. (obręb 1), stanowiąca działkę gruntu oznaczoną w ewidencji numerem (...), mająca urządzoną w Sądzie Rejonowym w Sieradzu księgę wieczystą
Kw nr (...); nieruchomość rolna o powierzchni 1,9940 ha, położona
w B. (obręb 1), stanowiąca działkę gruntu oznaczoną w ewidencji numerem (...), mająca urządzoną w Sądzie Rejonowym w Sieradzu księgę wieczystą
Kw nr (...) - o łącznej wartości 143090 zł oraz ruchomości w postaci: samochodu dostawczego marki (...), samochodu dostawczego marki (...), ciągnika rolniczego marki U. (...), kosiarki rotacyjnej, koparki elewatorowej, dwóch glebogryzarek, agregatu uprawowego, głębosza, pługa dwuskibowego, trzech śrutowników
i przyczepy ciągnikowej o łącznej wartości 20000 zł.

W dniu 12 kwietnia 2011 r. Sąd Rejonowy w Sieradzu wydał postanowienie, którym dokonał zniesienia współwłasności majątku wspólnego J. D. i A. D. (1) oraz dokonał działu spadku po A. D. (1) i A. D. (2) (synu J. i A.), w ten sposób, że wszystkie opisane wyżej nieruchomości i ruchomości (o łącznej wartości 163.090,00 zł) przyznał na wyłączną własność pozwanego P. D.. Jednocześnie Sąd zasądził od P. D.: z tytułu spłat: na rzecz J. G. kwotę 15300 zł, na rzecz Z. S. kwotę 15300 zł, na rzecz A. D. (3) kwotę 5100 zł, na rzecz M. D. (1) kwotę 5100 zł, na rzecz M. D. (2) kwotę 5100 zł; z tytułu wykonania zapisu:
na rzecz J. G. kwotę 7500 zł, na rzecz Z. S. kwotę 7500 zł. Powyższe kwoty będą płatne: na rzecz J. G. i Z. S.
w 12 kwartalnych ratach po 1900 zł każda, do ostatniego dnia każdego kwartału, poczynając od II kwartału 2011 r., na rzecz A. D. (3), M. D. (1) i M. D. (2)
w 12 kwartalnych ratach po 425 zł każda, do ostatniego dnia każdego kwartału, poczynając od II kwartału 2011 roku.

Na podstawie opisanego wyżej postanowienia Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Sieradzu A. J. prowadzi postępowanie egzekucyjne pod sygn. akt
Km 2269/13 z wniosku J. G. p-ko P. D..

Na dzień 28 lutego 2017 roku zaległość w sprawie z tytułu należności głównej wynosiła 15063,71 zł. W dniu 18 lutego 2016 roku w ramach postępowania egzekucyjnego przekazano na rzecz J. G. kwotę 1970 zł, a w dniu 31 marca 2016 roku kwotę
654 zł. Na dzień 31 sierpnia 2017 roku stan zaległości w sprawie Km 2269/13 wynosił 13714,63 zł.

W dniu 03 lipca 2017 roku przekazano na konto wierzyciela kwotę 1349,08 zł.

Prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Sieradzu z dnia 08 grudnia 2015 roku wydanym w sprawie I C 1264/14 zasądzono od P. D. na rzecz powódki J. G. kwotę 2905,82 zł tytułem odsetek ustawowych: od kwoty 17291 zł za okres od dnia 01 kwietnia 2014 roku do dnia 18 czerwca 2015 roku; od kwoty 15450,85 zł za okres
od 19 czerwca 2015 roku do 07 października 2015 roku; od kwoty 630,71 zł za okres od dnia 12 października 2012 roku do 18 czerwca 2015 roku, od kwoty 511 zł za okres od dnia
19 czerwca 2015 roku do dnia 07 października 2015 roku.

Sąd powołując się na art. 1035 k.c. oraz art. 212 § 3 zd. 1 k.c. wskazał, iż obowiązek Sądu orzekania z urzędu w przedmiocie określonym w w/wym. przepisie obejmuje wyłącznie orzeczenie o wysokości i terminie uiszczenia odsetek o charakterze kapitałowym, tylko bowiem odsetki tego rodzaju mogą być traktowane jako przedmiot wzajemnych roszczeń pomiędzy współspadkobiercami z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów spadkowych i innych elementów uwzględnianych przy dokonywaniu działu spadku,
o których mowa w art. 686 k.p.c. Przedmiotem takich roszczeń nie są natomiast odsetki należne z tytułu opóźnienia, powstałego wskutek uchybienia przez zobowiązanego określonemu w postanowieniu działowym terminowi dokonania spłaty.

Stwierdzono przy tym, że odsetki te są sankcją cywilnoprawną o uniwersalnym charakterze, przewidzianą w art. 481 § 1 k.c., związaną z określonym w tym przepisie zachowaniem się każdego dłużnika, nie wyłączając także współspadkobiercy, który opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego w postaci dokonania spłaty określonej
w postanowieniu o dziale spadku. Jeżeli więc w orzeczeniu tym nie zamieszczono wyraźnego rozstrzygnięcia w przedmiocie odsetek należnych z tytułu uchybienia terminowi dokonania spłaty, to brak ten nie może być utożsamiany z istnieniem orzeczenia negatywnego
i w konsekwencji przesądzać istnienia powagi rzeczy osądzonej. Zdaniem Sądu, powołującego się na orzecznictwo Sądu Najwyższego, brak rozstrzygnięcia w prawomocnym postanowieniu o dział spadku o wysokości i terminie uiszczenia odsetek od zasądzonej spłaty nie uzasadnia zarzutu powagi rzeczy osądzonej
w procesie o zapłatę odsetek za opóźnienie w dokonaniu spłaty, a więc kwoty spłaty należnej współwłaścicielowi nie wyłącza możliwości dochodzenia ich w odrębnym procesie. Odnosząc się do zarzutów podnoszonych przez pozwanego, iż nie orzeczono w toku sprawy o sygn. Ns 1159/09 o odsetkach przez przeoczenie i w tej sytuacji powódce
– na podstawie art. 351 k.p.c. w związku z art. 13 k.p.c. – przysługiwało jedynie prawo domagania się w terminie 2 tygodni uzupełnienia treści postanowienia wydanego w dniu
12 kwietnia 2011 r., Sąd stwierdził, iż niezgłoszenie przez stronę w terminie wniosku
o uzupełnienie orzeczenia, nie wyłącza możliwości skutecznego wniesienia nowego powództwa o nierozstrzygniętą część żądania.

Według Sądu powódka mogła się domagać się zasądzenia odsetek za opóźnienie
w spełnieniu świadczenia kwoty należnych jej od pozwanego spłat, w odrębnym procesie.

Skoro powódka domagała się ostatecznie zasądzenia od pozwanego odsetek w łącznej kwocie 2086 zł, to jej roszczenie okazało się w pełni zasadne, gdyż: odsetki ustawowe do dnia 31 grudnia 2015 roku, a od dnia 01 stycznia 2016 roku odsetki ustawowe za opóźnienie
od zaległej kwoty 17688 zł (na dzień 28 lutego 2017 roku zaległa kwota wynosiła 15063,71 zł + dwie wpłaty 1970 zł i 654 zł) naliczone od 09 października 2015 roku do dnia 18 lutego 2016 roku (termin wpłaty kwoty 1970 zł) wynoszą 492 zł; odsetki ustawowe za opóźnienie
od zaległej kwoty 15718 zł (17688 zł – 1970 zł) naliczone od dnia 20 lutego 2016 roku
do dnia 31 marca 2016 roku (termin wpłaty kwoty 654 zł) wynoszą 123,59 zł oraz odsetki ustawowe za opóźnienie od zaległej kwoty 15064 zł naliczone od dnia 01 kwietnia 2016 roku do dnia 28 lutego 2017 roku wynoszą 126,55 zł; zaś odsetki ustawowe za opóźnienie
od zaległej kwoty 15064 zł naliczone od dnia 01 marca 2016 r. do dnia 03 lipca 2017 roku wynoszą 355,35 zł (termin wpłaty kwoty 1349,08 zł) i odsetki ustawowe za opóźnienie
od dnia 04 lipca 2017 roku od dnia 31 sierpnia 2017 roku od kwoty 13715 zł wynoszą
152,56 zł.

Mając powyższe na uwadze zasądzono od pozwanego na rzecz powódki kwotę
jak w punkcie 1. Wyroku, zaś dalsze odsetki ustawowe za opóźnienie od żadnych kwot zasądzono mając na uwadze treść art. 482 § 1 k.c. oraz daty wniesienia pozwu i doręczania powodowi pisma rozszerzającego powództwo.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. oraz na podstawie
art. 130 ³ § 2 k.p.c. w zw. z art. 98 k.p.c. w zw. z art. 5 pkt. 3, art. 83 i art. 113 ust. 1 ustawy
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Z powyższym orzeczeniem nie zgodził się pozwany, składając apelację, zaskarżając wyrok w całości i wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa w całości
oraz zasądzenie kosztów procesu od powoda na rzez pozwanego, względnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania oraz zasądzenia
od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania odwoławczego, według norm przepisanych, za postępowanie przed Sądem II instancji.

W uzasadnieniu wskazano, że 11 października 2011 roku w Kancelarii Komorniczej dokonał zapłaty całości zadłużenia, zaś Komornik pobrał 2243,63 zł z tytułu opłaty egzekucyjnej. Zdaniem skarżącego, zasądzenie od dłużnika kolejnych odsetek za opóźnienie zbytnio go obciąża, gdyż ma sześciu wierzycieli i szesnaście postępowań egzekucyjnych,
a jego dochody są niewielkie. Ponadto należność główna powódki została całości przez niego zaspokojona.

Skarżący złożył również wniosek o odroczenie mu zapłaty rat już wymagalnych
od dnia 15 października 2017 roku sprawy działowej gospodarstwa rolnego – sygn. akt Ns 1159/09 uwzględniając art. 216 § 3 k.c. i art. 212 § 3 k.c.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie w całości,
jako bezzasadnej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż zaskarżony wyrok odpowiada prawu.

Na mocy art. 387 § 2 ¹ k.p.c. Sąd Okręgowy ograniczył uzasadnienie do wyjaśnienia podstawy prawnej orzeczenia z przytoczeniem przepisów prawa, ponieważ Sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego ani nie zmienił ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji. Ponadto Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe, a na jego podstawie poczynił adekwatne do treści materiału dowodowego ustalenia faktyczne, które to ustalenia te Sąd Odwoławczy przyjmuje za własne, nie znajdując potrzeby ich ponownego, szczegółowego przytaczania.

Wskazać trzeba, że z treści art. 481 § 1 k.c. wynika, że jeżeli dłużnik opóźnia się
ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Odsetki należą się za sam fakt opóźnienia
w spełnieniu świadczenia pieniężnego. Obojętne są więc rodzaj tego opóźnienia (zwykłe czy kwalifikowane) oraz jego przyczyny. Powstanie zaś roszczenia o odsetki jest niezależne
od szkody powstałej po stronie wierzyciela. Nie występują zatem tutaj żadne okoliczności wyłączające odpowiedzialność dłużnika, która to ma charakter absolutny. Dlatego też, roszczenie o odsetki powstaje od chwili opóźnienia i obejmuje okres aż do momentu,
gdy dłużnik spełni świadczenie.

Zwrócić należy uwagę, iż wierzyciel ponosi przez opóźnienie co najmniej szkodę
w postaci utraty odsetek, na jakie mógłby ulokować na lokacie otrzymaną w terminie sumę. Odsetki można traktować jako wynagrodzenie dla wierzyciela za przedłużone i pozbawione podstaw prawnych korzystanie z jego kapitału przez dłużnika.

Odnosząc się natomiast od okoliczności podnoszonych przez skarżącego w apelacji, stwierdzić trzeba, iż pozostają one bez wpływu na ocenę zasadności roszczenia powódki,
w szczególności uwydatnione przez niego: sytuacja materialna i wysokość poniesionych kosztów postępowania egzekucyjnego. Ponadto kwestia późniejszego spełnienia należności głównej nie powoduje wygaśnięcia roszczenia o zapłatę odsetek za wcześniejszy okres opóźnienia.

Nie można zrodzić się również ze stwierdzeniem, iż za oddaleniem powództwa przemawiają zasady współżycia społecznego.

Przede wszystkim należy zauważyć, iż pozwany otrzymał na swój wniosek
cały majątek objęty współwłasnością i wyłącznie z niego korzystał, podczas gdy powódka przez sześć lat oczekiwała na należną jej spłatę, której płatność zastała ustalona przez
Sąd przy uwzględnieniu zasad określonych w art. 212 § 3 k.c. i art. 216 k.c., a zatem wzięto już w sprawie pod uwagę typ, wielkość i stan gospodarstwa rolnego objętego podziałem
oraz sytuację osobistą i majątkową jego współwłaścicieli.

Mając zaś na uwadze wniosek pozwanego - o odroczenie mu zapłaty rat już wymagalnych od dnia 15 października 2017 roku sprawy sygn. akt Ns 1159/09 - stwierdzić należało, iż jest on na etapie przedmiotowego postepowania niedopuszczalny.

Sąd Rejonowy bowiem, jak wynika to z ustalonego stanu faktycznego, już rozłożył pozwanemu wskazaną płatność na raty, czego konsekwencją było stwierdzenie, iż brak jest obecnie możliwości odroczenia płatności należności w trakcie postępowania egzekucyjnego. Poza tym, niespornym jest także, iż cała należność objęta przedmiotowym tytułem wykonawczym została już zapłacona.

Z tych wszystkich względów apelacja z mocy art. 385 k.p.c. podlegało oddaleniu,
o czym orzeczono jak w sentencji.