Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 30 sierpnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, X Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Radomińska

po rozpoznaniu w sprawie o czyny z art.270 § 1 k.k.

zażalenia adwokata M. A.

na postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie z dnia 19 maja 2017 r., sygn. akt II Kp 935/7

w przedmiocie zwolnienia z tajemnicy adwokackiej

na podstawie art. 437 § 1 k.p.k.

postanawia:

zażalenie uwzględnić, uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Warszawy- Śródmieścia w Warszawie.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 19 maja 2017 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie częściowo uwzględnił wniosek Prokuratora Prokuratury Rejonowej (...) w W. z dnia 14 kwietnia 2017 roku w przedmiocie zwolnienia z tajemnicy zawodowej:

1.  adwokata T. W., obrońcy oskarżonego P. N. (1) w toku postępowania o sygn. akt (...) prowadzonego przed Sądem Rejonowym dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie, obejmującej informacje dotyczące sposobu (daty przesłania wiadomości, środka komunikacji, adresu e-mail nadawcy i odbiorcy wiadomości, numeru telefonu), w jaki oskarżony P. N. (2) w toku postępowania (...) przekazał adw. T. W. zaświadczenie nr (...), według treści wydanego przez lekarza sądowego M. T., a nadto informacji dotyczących sposobu (daty przesłania wiadomości, środka komunikacji, adresu e-mail nadawcy i odbiorcy wiadomości, numeru telefonu), w jaki adw. T. W. w toku postępowania (...) przekazał adw. M. A. zaświadczenie nr (...) według treści wydane przez lekarza sądowego M. T., celem przedłożenia wydruku ww. wiadomości do niniejszego postępowania;

oraz

2. adwokat M. A., obrońcy oskarżonego P. N. (2) w toku postępowania o sygn. (...) prowadzonego przed Sądem Rejonowym dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie obejmującej informacje dotyczące sposobu (daty przesłania wiadomości, środka komunikacji, adresu e-mail nadawcy i odbiorcy wiadomości, numeru telefonu), w jaku oskarżone lub adw. T. W. w toku postępowania (...) przekazał adw. M. A. zaświadczenie nr (...) według treści wydane przez lekarza sądowego M. T. oraz wyrazić zgodę na przesłuchanie adw. T. W. i adw. M. A. w charakterze świadków na wskazane okoliczności.

Na powyższe postanowienie zażalenie złożyła adw. M. A., zaskarżając je w całości i zarzucając:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za jego podstawę i mający wpływ na treść orzeczenia, a polegający na bezzasadnym przyjęciu, że okoliczności dotyczące otrzymania przez obrońców zaświadczeń lekarskich ma charakter techniczny i nie są związane sensu stricte z udzielaniem przez nich pomocy prawnej, podczas, gdy wzajemna komunikacja pomiędzy klientem, a adwokatem również jest objęta poufnością, tj. tajemnicą adwokacką,

2.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za jego podstawę i mający wpływ na treść orzeczenia, a polegający na bezzasadnym przyjęciu, że w związku z tym. iż dotychczas nie udało się ustalić na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie okoliczności dotyczących sposobu otrzymania przez obrońców zaświadczeń lekarskich, którymi podejrzany P. N. (2) posłużył się jako autentycznymi nieodzownym jest przesłuchanie w charakterze świadka adwokata M. A., podczas, gdy jak wynika z uzasadnienia postanowienia, postępowanie przygotowawcze nie zostało zakończone, natomiast Sąd nie wskazał argumentów, że przesłuchanie adwokata M. A. jest nieodzowne do prawidłowego wyrokowania w sprawie, a jedynie wskazał, że ma to umożliwić prowadzenie dalszych czynności w sprawie, co nie może stanowić podstawy do zwolnienia z tajemnicy adwokackiej.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 438 pkt 2 i 3 oraz art. 437 § 2 k.p.k. skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia i odmowę uwzględnienia wniosku Prokuratora Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie art. 180 § 2 k.p.k., dopuszczalne jest zwolnienie z tajemnicy adwokata lub radcy prawnego tylko wówczas, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości a okoliczność nie może zostać ustalona na podstawie innego dowodu.

Wskazać bowiem należy, iż doniosłość społeczna m.in. zawodu adwokata sprawia, że decyzja o zwolnieniu z tajemnicy zawodowej nie może być traktowana jak formalność. Tajemnica adwokacka stanowi bowiem gwarancję właściwego wykonania tego zawodu. Udzielenie pomocy prawnej przez adwokatów jest istotnym czynnikiem zapewniającym prawidłowość procesu stanowienia prawa, a w szczególności współokreśla prawidłowe funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości. Należy zatem starannie dokładnie przeanalizować okoliczności sprawy i podejmować decyzję o zwolnieniu z obowiązku zachowania tajemnicy tylko wtedy, gdy ujawnienie okoliczności objętych tą tajemnicą jest rzeczywiście konieczne dla zapewnienia prawidłowego orzekania, gdyż brak jest w tym przedmiocie innych wystarczających dowodów, a waga sprawy jest na tyle doniosła ,że uzasadnia uchylenie tajemnicy adwokackiej.

Przesłanka „niemożności ustalenia okoliczności na podstawie innego dowodu”, opisana w art. 180 § 2 k.p.k. wskazuje, iż w grę wchodzi obiektywna niemożność co oznacza faktyczne nieistnienie takiego źródła dowodowego, które mogłoby dostarczyć informacji na dany temat.

Tymczasem analiza akt postępowania prowadzi do jednoznacznego wniosku, że Sąd meriti podjął nieprawidłową decyzję w tym przedmiocie. Sąd Rejonowy w uzasadnieniu orzeczenia zaniechał podania w sposób szczegółowy powodów przemawiających za zwolnieniem adwokatów z zachowania tajemnicy zawodowej. Nie wykazał też, ze zwolnienie adwokatów z zachowania tajemnicy zawodowej jest niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości. Trudno zatem ocenić czy zwolnienie tych osób z zachowania tajemnicy zawodowej spełnia kumulatywnie dwa wymogi wskazane wart. 180 § 2 k.p.k. Skorzystanie z tej instytucji powinno być poprzedzone wnikliwą analizą całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału i wykazaniu w pisemnych motywach postanowienia dlaczego w ocenie Sądu brak jest możliwości ustalenia wskazanych w postanowieniu okoliczności w inny sposób i jaka jest waga tych okoliczności.

Sąd Okręgowy podziela jednak stanowisko Sądu Rejonowego, że okoliczności dotyczące otrzymania przez obrońców zaświadczeń lekarskich mają charakter techniczny i nie są związane sensu stricte z udzieleniem przez nich pomocy prawnej. Prawidłowo też wskazała skarżąca, iż tajemnicą adwokacką objęte są wszystkie wiadomości, notatki i dokumenty dotyczące sprawy a uzyskane od klienta oraz innych osób niezależnie od miejsca w którym się znajdują, co wprost wynika z Kodeksu Etyki Adwokackiej. Niemniej jednak okoliczności dotyczące sposobu przesłania zaświadczenia lekarskiego wydanego przez lekarza sądowego- informacje dotyczące daty przesłania wiadomości, środka komunikacji nie stanowią przedmiotu tajemnicy zawodowej, a są jedynie informacjami o charakterze technicznym.

Sąd Rejonowy winien zatem w ogóle rozważyć konieczność zwalniania ww. osoby z zachowania tajemnicy zawodowej w tej części, albowiem na okoliczności ogólne w jaki sposób obrońcy oskarżonego weszli w posiadanie wskazanych dokumentów, osoby te mogą być przesłuchane w charakterze świadka bez konieczności uchylania ich tajemnicy zawodowej. Są to okoliczności techniczne, które nie wpływają na kwestie tajemnicy adwokackiej.

Ponadto sąd powinien wypowiedzieć się w sposób jasny w jakim zakresie ewentualnie uwzględnia wniosek prokuratora, a w jakim go nie uwzględnia. Racje ma bowiem skarżąca ,że już kwestia sposobu kontaktowania się klienta ze swoim obrońcą w kwestiach dotyczących stricte obrony, może wchodzić w ramy tajemnicy adwokackiej.

Dokumenty, będące przedmiotem postępowania przygotowawczego zostały przecież ujawnione poprzez ich złożenie do sądu, a więc nie są to notatki czy dokumenty , które były przekazane obrońcy do jego wyłącznej wiadomości i stricte podlegały tajemnicy adwokackiej.

Prokurator ponadto we wniosku , zamierzał uzyskać informację dotyczącą także innych danych związanych z kontaktami z obrońcą i w tym zakresie , sąd rozpoznający wniosek powinien w sposób wnikliwy i ostrożny rozważyć na podstawie argumentów przedstawionych przez oskarżyciela , czy dla dobra wymiaru sprawiedliwości w toczącej się sprawie , dane te są konieczne i czy nie są na tyle szczegółowe ,że wchodzą w zakres tajemnicy adwokackiej. W sytuacji dostarczenia zaświadczeń lekarskich do sądu, obrońca był niejako pośrednikiem w kontakcie z organami wymiaru sprawiedliwości.

Mając na uwadze charakter wykonywanego zawodu oraz sposób wejścia w posiadanie tego rodzaju informacji stwierdzić należy, iż podejmowanie decyzji w przedmiocie zwolnienia z tajemnicy zawodowej powinno należeć do rzadkości i być wykorzystywane jedynie w sytuacjach, w których narażenie gwarancji wzajemnego zaufania i swobodnego wykonywania w/w zawodu jest w pełni uzasadnione.

Zwolnienie w trybie art. 180 par 2 k.p.k. nie może stanowić wyjścia dla organów ścigania do korzystania z wiedzy świadka bez ograniczeń i nie może być „ strategią ” organów prowadzących postępowanie przygotowawcze.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy ,sąd I instancji powinien zatem ponownie wnikliwie przeanalizować wniosek prokuratora w kontekście badanej sprawy, a także uzasadnienie tego wniosku, mając na uwadze ,że musza zaistnieć dwie przesłanki: „niezbędność dla wymiaru sprawiedliwości” oraz „niemożność dokonania ustaleń w sprawie na podstawie innego dowodu”, przy założeniu ,że niezbędnym jest rozważenie i osadzenie podjętej decyzji procesowej w realiach dowodowych rozpoznawanej sprawy, a skorzystanie z instytucji zwolnienia z tajemnicy adwokackiej z uwagi na jej charakter, rolę i prawa oskarżonego , powinno być stosowane nad wyraz rozważnie wobec doniosłości społecznej zawodu adwokata.

Mając powyższe na względzie, orzeczono jak w sentencji.