Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 grudnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2017 r. w Gliwicach

sprawy R. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania R. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 22 sierpnia 2017 r. nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu R. D. prawo do emerytury poczynając od 17 lipca 2017r.;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz ubezpieczonego kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(-) SSO Mariola Szmajduch

Sygn. akt. VIII U 1800/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 sierpnia 2017. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Z., powołując się na ustawę z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2016r., poz. 887 ze zm.) odmówił ubezpieczonemu R. D. prawa do emerytury w niższym wieku w związku z tym, iż nie udowodnił on 15 – letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, bowiem ZUS uwzględnił mu do takiej pracy jedynie 9 lat i 11 miesięcy.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczony domagał się jej zmiany poprzez przyznanie prawa do emerytury wcześniejszej z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych. W uzasadnieniu swojego stanowiska podniósł, że zgodnie z przedłożonymi przez niego świadectwami i zaświadczeniami oraz zeznaniami świadków, o przesłuchanie których wnosił, wykonywał pracę w warunkach szczególnych i tym samym spełnia warunki do przyznania prawa do emerytury. Po sprecyzowaniu w toku procesu, domagał się uwzględnienia do pracy w warunkach szczególnych, okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w G., gdzie od lutego 1980r. do końca zatrudnienia w tym zakładzie, wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązki kierowcy samochodu ciężarowego, podobnie, jak w okresie uwzględnionym przez ZUS. Wniósł również o zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko. Równocześnie organ rentowy wskazał, że do pracy w warunkach szczególnych zaliczył ubezpieczonemu okres pracy pod ziemią w KWK (...) od 22 września 1975r. do 24 października 1977r. oraz okres pracy na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego w (...) S.A. w G. od 1 marca 1991r. do 31 grudnia 1998r. Z kolei do pracy takiej nie zaliczył ubezpieczonemu okresu zatrudnienia od 16 listopada 1979r. do 28 lutego 1991r., na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego w Przedsiębiorstwie (...) w G., ponieważ nie przedłożył on za ten okres, świadectwa pracy w warunkach szczególnych. Z kolei z przedłożonego za ten okres świadectwa pracy wynika, że odwołujący zajmował stanowisko mechanika samochodowego a następnie kierowcy, nie wskazano jednak w jakich konkretnie okresach praca na poszczególnych stanowiskach była wykonywana. Równocześnie w zaświadczeniu z 7 marca 2003r. pracodawca ten potwierdził, że w okresie od 5 maja 1986r. do 31 maja 1988r. ubezpieczony był zatrudniony na budowie eksportowej w NRD, gdzie świadczył pracę jako monter – szlifierz.

Sąd poczynił następujące ustalenia:

Ubezpieczony R. D., urodzony (...) w dniu 17 lipca 2017r. złożył wniosek o emeryturę wcześniejszą z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Ubezpieczony do 31 grudnia 1998r. udokumentował ponad 25 letni okres składkowy i nieskładkowy. P. do OFE jednak łącznie z wnioskiem emerytalnym, wniósł o przekazane środków zgromadzonych w OFE na rzecz dochodów budżetu państwa, – okoliczności te były niesporne pomiędzy stronami.

Na postawie złożonych przez ubezpieczonego świadectw pracy organ rentowy uwzględnił mu jedynie 9 lat i 11 miesięcy okresów pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy nie zaliczył odwołującemu do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 16 listopada 1979r. do 28 lutego 1991r., na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego. Natomiast ubezpieczony w postępowaniu przed Sądem domagał się uznania za pracę w warunkach szczególnych jedynie części powyższego okres, tj. od lutego 1980r., dodatkowo z wyłączeniem pracy za granicą.

Po odbyciu służby wojskowej, ubezpieczony od 16 listopada 1979r. podjął zatrudnienie w Przedsiębiorstwie (...) w G.. Była to firma realizująca roboty budowlane i remontowe na rzecz zakładów chemicznych na terenie całego kraju. W ramach tej firmy była wydzielona baza sprzętowa, która była wyposażona w ciężkie maszyny budowlane, około 80 samochodów ciężarowych i 10 samochodów mniejszych. Sprzęty te były używane do zaopatrywania budów i realizacji na nich zadań budowlanych. Z kolei samochody dostawcze i osobowe były do dyspozycji dyrekcji, przy czym tymi mniejszymi samochodami jeździli wyłącznie kierowcy nie posiadający uprawnień do prowadzenia samochodów ciężarowych.

Z momentem przyjęcia do tego zakładu, odwołujący został przydzielony do bazy sprzętowej. Miał już w tym czasie uprawnienia do prowadzenia samochodów ciężarowych, z tym że początkowo brak było dla niego sprawnego samochodu ciężarowego. Był wprawdzie samochód marki S., jednak wymagał on kapitalnego remontu. Ubezpieczony uczestniczył w tym remoncie i z tego względu pracodawca przypisał mu w tym czasie stanowisko mechanika samochodowego. Po zakończeniu remontu tego samochodu, tj. od lutego 1980r. pracodawca powierzył odwołującemu stanowisko kierowcy samochodu ciężarowego. Za pomocą tego samochodu, ubezpieczony na terenie całej Polski przewoził elementy konstrukcyjne i wszelkie niezbędne zaopatrzenie dla budów realizowanych przez jego pracodawcę. Z uwagi na znaczne odległości, które pokonywał w ciągu dniówki roboczej, był zmuszony pracować w wymiarze dobowym po 10 – 12 godzin. W okresie od 5 maja 1986r. do 31 maja 1988r. ubezpieczony został skierowany do pracy na budowie eksportowej w NRD, gdzie jego pracodawca realizował kontrakt. W tym czasie nie wykonywał pracy kierowcy, a świadczył pracę jako monter – szlifierz. Po powrocie z tej budowy, odwołujący ponownie został przydzielony do bazy sprzętowej, gdzie wykonywał taki sam charakter i wymiar zatrudnienia, jak przed wysłaniem do NRD. Faktycznie ubezpieczony w trakcie zatrudnienia u tego pracodawcy od lutego 1980r., z wyłączeniem okresu pracy za granicą, pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako kierowca samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 ton, gdyż miał uprawnienia do prowadzenia samochodu ciężarowego.

Niezależnie od powyższego Sąd ustalił, że pracodawca odwołującego ulegał przekształceniom własnościowym. Zmianie ulegała też nazwa zakładu. Mianowicie od 1 marca 1991r. zakład uległ przekształceniu w (...) S.A. w G.. Z tym też dniem ubezpieczony, podobnie jak pozostali pracownicy, został przejęty przez ten podmiot. W dalszym jednak ciągu wykonywał taki sam charakter pracy i „nowy” pracodawca, na koniec zatrudnienia wystawił ubezpieczonemu świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, którego organ rentowy nie kwestionował.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: akt organu rentowego, zeznań świadków: R. K. i J. W. (k.20-22), nadto wyjaśnień odwołującego (k.19), oraz akt osobowych ubezpieczonego (koperta k.17). Zgromadzona w sprawie dokumentacja została sporządzona w sposób rzetelny i nie budzący wątpliwości, a zeznania odwołującego są spójne, dając łącznie pełny obraz przebiegu i charakteru zatrudnienia odwołującego w spornym okresie. Nadto zeznania odwołującego korelują z zapisami w jego dokumentacji emerytalnej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego R. D. zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017r. poz. 1383, ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

W zakresie określenia wieku emerytalnego, o którym mowa w art. 32 ust. 1 ww. ustawy, rodzajów prac lub stanowisk oraz warunków, na podstawie których ubezpieczonym przysługuje prawo do emerytury art. 32 ust. 4 odsyła do uregulowań Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm.).

Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 i 2 ww. rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym akcie prawnym są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Natomiast jak stanowi § 1, ust 1 i 2 rozporządzenie stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej "wykazami".

W myśl § 3 i 4 rozporządzenia, pracownik który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w załączonym do rozporządzenia wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 60 lat dla mężczyzn

2. ma wymagany 25 letni okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach.

Przedmiotem sporu, wobec sprecyzowania przez odwołującego żądania w toku procesu, pozostawało ustalenie, czy okres zatrudnienia R. D. w Przedsiębiorstwie (...) w G., od lutego 1980. do 28 lutego 1991r., z równoczesnym wyłączeniem okresu pracy na budowie eksportowej od 5 maja 1986r. do 31 maja 1988r., na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego, można uznać z okres pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na danym stanowisku, wykonywanej w szczególnych warunkach, a tym samym, czy ubezpieczony spełnia przesłanki do nabycia emerytury wcześniejszej z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, po ukończeniu 60 roku życia.

Warunkiem nabycia uprawnień emerytalnych według art. 184 jest spełnienie przesłanki stażu przed dniem 1 stycznia 1999r. Brak w treści art. 184 przesłanki końcowej daty spełnienia pozostałych warunków nabycia uprawnień emerytalnych (tj. na dzień 31 grudnia 2007r.) powoduje, że ubezpieczeni, którzy w chwili wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych posiadali wymagany okres ubezpieczenia (szczególny i zwykły), mogą realizować prawo do emerytury na starych zasadach po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w art. 32 również po dniu 31 grudnia 2007r. oraz nieprzystąpieniu do OFE. Wszystkie przesłanki muszą zostać spełnione łącznie.

Należy podkreślić, że okres zatrudnienia może być zaliczony do pracy
w warunkach szczególnych, gdy pracownik faktycznie wykonywał prace objęte wykazem prac uprawniających do wcześniejszej emerytury, pomimo że stanowisko jakie mu formalnie przypisano nie jest wymienione w wykazie. Wymieniony wyżej wykaz A nie określa bowiem stanowisk pracy, ale definiuje rodzaj prac, które są uważane za wykonywane w szczególnych warunkach. Decydujące znaczenie dla zakwalifikowania pracy jako realizowanej w szczególnych warunkach ma nie nazwa zajmowanego stanowiska, ale rodzaj, charakter i warunki pracy.

Ubezpieczony ukończył 60 lat życia i wprawdzie przystąpił do OFE, jednak łącznie z wnioskiem emerytalnym, wniósł o przekazane środków zgromadzonych w OFE na rzecz dochodów budżetu państwa. Kwestie te nie były sporne.

Okoliczność sporna w przedmiotowej sprawie dotyczyła posiadania przez ubezpieczonego (na dzień 1 stycznia 1999r.) wymaganego 15 letniego okresu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, bowiem organ rentowy zaliczył mu jedynie 9 lat i 11 miesięcy takiej pracy.

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd przyjął, że ubezpieczony posiada wymagany 15 letni okres pracy wykonywanej w warunkach szczególnych.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że ubezpieczony niewątpliwie u powyższego pracodawcy, w okresie od lutego 1980. do 28 lutego 1991r., z wyłączeniem okresu pracy za granicą od 5 maja 1986r. do 31 maja 1988r., wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, prace w szczególnych warunkach.

W okresie tym ubezpieczony faktycznie, stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał wyłącznie pracę kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 ton i nie był kierowany do innych prac, co było podyktowane tym, że kierowcy z uprawnieniami do prowadzenia samochodu ciężarowego byli zatrudniani wyłącznie do ich obsługi, natomiast mniejszymi samochodami jeździli kierowcy nie posiadający takich uprawnień. Dodatkowo okoliczność ta była determinowana długością tras na które odwołujący wyjeżdżał, która wymuszała codzienną jego pracę nawet przez kilkanaście godzin na dobę. Ponadto nie uczestniczył on w naprawach uszkodzonego samochodu, gdyż tym zajmował si warsztat mechaniczny, gdzie byli zatrudnieni mechanicy.

Nie uszło też uwadze Sądu, że w wystawionym za sporny okres świadectwie pracy, pracodawca potwierdził, że w okresie spornym odwołujący zajmował stanowisko mechanika samochodowego a następnie kierowcy. Okoliczność ta była jednak związana z faktem, iż bezpośrednio po przyjęciu odwołującego z dniem 16 listopada 1979r. do pracy, jego pracodawca nie mógł mu zapewnić sprawnego samochodu ciężarowego. Do dyspozycji pozostawał wyłącznie samochód marki S., który wymagał kapitalnego remontu. W remoncie tym, który trwał do końca stycznia 1980r., uczestniczył odwołujący i z tego względu pracodawca na czas prowadzenia tego remontu, przypisał mu właśnie stanowisko mechanika. Natomiast od momentu zakończenia tego remontu, tj. od lutego 1980r., ubezpieczony na stałe podjął obowiązki kierowcy samochodu ciężarowego.

Prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów, wymienione zostały w wykazie A, dział VIII, poz. 2, stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz.43 ze zm.).

Bez znaczenia pozostaje, że pracodawca nie wystawił odwołującemu za sporny okres, świadectwa pracy w warunkach szczególnych. Fakt wykonywania takiej pracy został bowiem w stosunku do spornego okresu, wykazany w postępowaniu sądowym za pomocą innych dowodów. W postępowaniu odwoławczym przed Sądem nie obowiązują bowiem ograniczenia dowodowe jakie występują w postępowaniu o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym, a Sąd może ustalić okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość jak: okresy zatrudnienia, w tym wykonywanie pracy w warunkach szczególnych, za pomocą wszelkich środków dowodowych, przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego ( por. uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984r. III UZP 6/84, uchwała Sądu Najwyższego z 21 września 1984r. III UZP 48/84, wyrok Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2006r., I UK 179/06, LEX
nr (...) ).

Z powyższych przyczyn, Sąd stwierdził, że R. D. z momentem złożenia wniosku o przekazane środków zgromadzonych w OFE na rzecz dochodów budżetu Państwa, tj. od 17 lipca 2017r., spełnia łącznie wszystkie warunki niezbędne do przyznania emerytury z obniżonego wieku, wynikające z treści art. 184, ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a tym samym jego odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Mając na względzie powyższe, Sąd z mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak
w sentencji. O kosztach orzeczono po myśli art. 98 k.p.c. w związku z § 9 ust 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015r. poz. 1800, ze zm.) w punkcie drugim orzeczenia.

(-) SSO Mariola Szmajduch