Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 stycznia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie: Przewodniczący: SSO Małgorzata Czerwińska (sprawozdawca)

SSO Sławomir Krajewski

Sędziowie: SSO Tomasz Sobieraj

Protokolant: sekretarz sądowy Anita Czyż

po rozpoznaniu w dniu 17 stycznia 2018 roku na rozprawie

sprawy z powództwa A. P.

przeciwko Towarzystwu (...) w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w S. z dnia 18 października 2016 roku, wydanego w sprawie sygn. akt IC 19/16

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę

Sądowi Rejonowemu w S.

do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie

o kosztach postępowania w instancji odwoławczej.

SSO Sławomir Krajewski SSO Małgorzata Czerwińska SSO Tomasz Sobieraj

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 18 października 2016 roku Sąd Rejonowy w S.:

- zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) w W. na rzecz powoda A. P. kwotę 10.884 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie płatnymi poczynając od dnia 15.06.2015 roku od kwoty 7.985 zł;

- zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) w W. na rzecz powoda A. P. kwotę 2.817 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

- zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) w W. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w S. kwotę 952,71 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych.

Sąd ustalił, że samochód marki A. o nr rej (...) jest własnością E. K.. W dniu 24 kwietnia 2014 r. E. K. zawarła z pozwanym umowę ubezpieczenia ww. pojazdu w zakresie AC i 0C o nr polisy (...) na okres od 24 kwietnia 2014 r. do 23 kwietnia 2015 r. Zgodnie z ogólnymi warunkami ubezpieczenia pozwany udzielił ochrony ubezpieczeniowej w zakresie pełnym między innymi za szkody powstałe w ubezpieczonym pojeździe na skutek kradzieży, kradzieży z włamaniem, rozbój lub zabór w celu krótkotrwałego użycia. Sąd rejonowy ustalił również, że w dniu 14 maja 2015 r. doszło do włamania do samochodu osobowego marki A. o nr rej. (...). W następstwie tego zdarzenia pojazd uległ uszkodzeniu.

W toku dalszych ustaleń pozwany decyzją z dnia 21 maja 2015 r. określił koszty naprawy ww. pojazdu na kwotę 28,631,63 zł brutto. (...) rzeczoznawca samochodowy P. O. w kosztorysie z dnia 23 czerwca 2015 r. określił wysokość szkody będącej następstwem zdarzenia z dnia 14 maja 2015 r. na kwotę 35.971,37 zł. P. O. wystawił fakturę VAT nr (...) na kwotę 369 zł za wykonanie ww. kosztorysu naprawy. W dniu 20 maja 2015 r. P. R. K. R. wystawił na nazwisko E. K. fakturę VAT nr (...) za kompleksowa kosmetykę samochodu osobowego (...) opiewająca na kwotę 150 zł. Także w dniu 20 maja 2015 r. (...) T. M. wystawił na nazwisko E. K. fakturę VAT nr (...) za postój na parkingu strzeżonym pojazdu o nr rej (...) na kwotę 126 zł. W dniu 20 sierpnia 2015 r. E. K. zawarła z A. P. umowę przelewu wierzytelności, która przysługiwała jej w stosunku do pozwanego wynikającej z dochodzenia należności z ubezpieczenia autocasco o nr polisy (...) z tytułu szkody rzeczowej w pojeździe mechanicznym marki A. o nr rej. (...) powstałej na skutek zdarzenia z dnia 14 maja 2015 r. Sąd na etapie pierwszej instancji ustalił, że koszt naprawy uszkodzeń samochodu marki A. o nr rej. (...) powstałych w wyniku zdarzenia z dnia 14 maja 2015 r. wynosi 39.515,07 zł.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że podstawą orzekania były w zakresie roszczenia głównego przepisy art. 509 § 1 k.c., art. 805 § 1 k.c. i art. 471 k.c., w zakresie roszczenia o odsetki art. 481 § 1 i 2 k.c., zaś w wymiarze kosztów art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i art. 108 §1 k.p.c.

W rozważaniach Sąd Rejonowy podniósł, że w sprawie jest wiele okoliczności niespornych, w tym to, że pomiędzy pozwanym Towarzystwem (...) w W. a E. K. została zawarta umowa ubezpieczenia komunikacyjnego autocasco dotycząca samochodu osobowego marki A.. Pozwany nie kwestionował też tego, że odpowiada za skutki zdarzenia z dnia 14 maja 2015 r. — włamania, na skutek którego samochód E. K. został uszkodzony. Bezspornym było również, że powód A. P. zawarł z E. K. w dniu 20 sierpnia 2015 r. umowę przelewu wierzytelności, która przysługiwała tej ostatniej w stosunku do pozwanego wynikającej z dochodzenia należności z ubezpieczenia autocasco o nr polisy (...) z tytułu szkody rzeczowej w pojeździe mechanicznym marki A. o nr rej. (...) powstałej na skutek zdarzenia z dnia 14 maja 2015 r.

Sąd I instancji podkreślił, że jedynym elementem spornym w sprawie była wysokość odszkodowania za zdarzenie z dnia 14 maja 2015 r. Na tę okoliczność Sąd orzekający dopuścił dowód z opinii biegłego M. C., którą uznał za w pełni przekonywującą. Ostatecznie uznał, że skoro pozwany wypłacił uprzednio poszkodowanej kwotę 28.631,63 zł tytułem odszkodowania za zdarzenie z dnia 14 maja 2015 r., zaś biegły M. C. wskazał w opinii kwotę 39.515,07 zł brutto jako koszt naprawy samochodu marki A. o nr rej. (...), tytułem zwrotu kosztów naprawy pozwanemu pozostała do uiszczenia kwota 10.884 zł, która jest różnicą między kwota 39.515,07 zł, a uprzednio wypłaconą kwotą 28.631,63 zł w zaokrągleniu do 1 zł.

Apelację od przedmiotowego wyroku wywiódł pozwany, co znalazło wyraz w piśmie z dnia 23 listopada 2016 r. Pozwany TUZ Towarzystwo (...) z siedzibą w W. zaskarżył wyrok i zarzucił:

1. Naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, tj.:

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 286 k.p.c. poprzez dowolną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i wyciągnięcie wniosków sprzecznych z zasadami doświadczenia życiowego poprzez oparcie rozstrzygnięcia przez Sąd I instancji na opinii biegłego sądowego M. C. jako opinii przekonywującej, podczas gdy przedmiotowa opinia nie została sporządzona w oparciu o obowiązujące strony postanowienia Ogólnych Warunków Ubezpieczenia (OWU), co było podnoszone w toku procesu przez pozwanego, a co miało wpływ na wynik sprawy

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i wyciągnięcie wniosków sprzecznych z zasadami doświadczenia życiowego poprzez przyjęcie, że z akt sprawy i dokumentów nie wynika czy strony uzgodniły kosztorysowy czy też warsztatowy wariant rozliczenia, podczas gdy z postanowień § 15 pkt 6 OWU w sposób jednoznaczny wynika, że „Jeżeli w umowie ubezpieczenia przyjęto wariant serwisowy rozliczenia szkody, ustalenie wysokości odszkodowania każdorazowo następuje wyłącznie na podstawie uprzednio uzgodnionych pisemnie z (...) kosztów, zakresu i sposobu naprawy pojazdu przez Ubezpieczającego lub zakład dokonujący tej naprawy w oparciu o normy czasowe, ceny części i materiałów producenta pojazdu (w szczególności zawarte w systemie A. lub E.), potwierdzonych oryginałami faktur dokumentujących wykonaną naprawę, zawierających wyodrębnione koszty robocizny, części zamiennych i materiałów. Ceny części zamiennych zakwalifikowanych do wymiany pomniejszane są o wskaźnik amortyzacji, o którym mowa w ust. 4 pkt 4, jeżeli nie umówiono się inaczej przy zawieraniu umowy ubezpieczenia i nie opłacono dodatkowej składki.”, natomiast z okoliczności sprawy wynika, że koszty takie nie zostały przez powoda uzgodnione z pozwanym, a także powód nie przedstawił rachunków za naprawę lecz jedynie kosztorys napraw) nr (...) sporządzony przez Biuro (...), więc zastosowanie powinien mieć § 15 pkt 8 OWU stanowiący: „W razie dokonania napraw (oraz dokumentowania napraw) pojazdu fakturami bez ich uprzedniego pisemnego uzgodnienia z (...), koszty napraw) podlegają weryfikacji do poziomu średnich cen usług naprawczych stosowanych na terenie, gdzie szkoda jest likwidowana, natomiast ceny części zamiennych i materiałów maksymalnie do wartości zawartych w systemie A. lub E., pomniejszonych o wskaźnik amortyzacji, o którym mowa w ust. 4 pkt 4.”, a co miało wpływ na wynik sprawy.

2. Naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

- art. 6 k.c. niezastosowanie tego przepisu w zakresie okoliczności, że obowiązek udowodnienia odpowiedzialności pozwanego spoczywał na stronie powodowej, czemu powód w przedmiotowej sprawie uchybił;

- art. 6 k.c. poprzez błędną wykładnię tego przepisu i uznanie, że to na stronie powodowej znajdował się ciężar dowodowy w zakresie wykazania, iż pojazd będący przedmiotem ubezpieczenia w chwili zdarzenia był zabezpieczony zgodnie z postanowieniami Ogólnych Warunków Ubezpieczenia Autocasco, podczas gdy to strona powodowa winna była wykazać, że spełnione zostały wszystkie wymogi uzasadniające wypłatę odszkodowania w ramach zawartej umowy ubezpieczenia;

- art. 65 k.c. poprzez jego niezastosowanie i wybiórcze oraz dowolne traktowanie postanowień Ogólnych Warunków Ubezpieczenia wyznaczających obok postanowień umowy ubezpieczenia (potwierdzonej polisą) treść stosunku obligacyjnego łączącego E. K. z pozwanym TUZ Towarzystwem (...) w tym uznanie, że zastosowanie mają postanowienia OWU dotyczące rozliczenia w wariancie serwisowym bez potrąceń amortyzacyjnych wynikających z tego OWU, podczas gdy postanowienia OWU wskazywały przypadki kiedy zastosowanie mają stosowne potrącenia amortyzacyjne, a przypadki te zostały ziszczone poprzez nieuzgodnienie przez poszkodowaną kosztu naprawy z pozwanym oraz nie wykazanie faktu przez poszkodowaną faktu przeprowadzenia naprawy stosowanymi fakturami i rachunkami, co miało wpływ na wynik sprawy;

- art. 384 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie podczas gdy sporne między stronami kwestie, w szczególności takie jak w wysokość stawki za roboczogodzinę czy rodzaj części użytych do naprawy czy też wysokość amortyzacji w sposób precyzyjny regulowały Ogólne Warunku Ubezpieczenia.

W związku z tak sformułowanymi zarzutami na podstawie na art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 368 pkt 5 k.p.c. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za obie instancje wg norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. wyroku i przekazanie prawy do ponownego rozpoznania Sadowi I instancji i pozostawienie temu Sadowi rozstrzygnięcia o kosztach instancji odwoławczej.

Ponadto na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. wniósł o zawieszenie postępowania ze względu postępowanie prowadzone w I instancji przed Sądem Okręgowym w Szczecinie I Wydział Cywilny sygn. akt I C 267/16. W przypadku prawomocnego zakończenia postępowania poprzez wydanie wyroku zasądzającego pełną kwotę roszczenia powoda, lub kwotę niższą lecz wyczerpującą sumę ubezpieczenia dla polisy (...), powołując się na art. 824 k.c. wniósł o oddalenie powództwa w całości ze względu na wyczerpanie sumy ubezpieczenia. Niezależnie od powyższego wniósł o zawieszenie postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 4 k.p.c. ze względu na złożenie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa polegającego na upozorowaniu kradzieży pojazdu A. o nr rej. (...).

Powód na rozprawie w dniu 17 stycznia 2018 r. wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej okazała się w pełni uzasadniona, skutkiem czego koniecznym stało się wydanie orzeczenia o charakterze kasatoryjnym.

Stosownie do treści art. 386 § 4 k.p.c. sąd II instancji może uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania tylko w razie nierozpoznania przez sąd I instancji istoty sprawy lub jeżeli koniecznym jest przeprowadzenie postępowania dowodowego w całości.

W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie zachodzi konieczność uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, z tego względu, że koniecznym jest przeprowadzenie postępowania dowodowego w całości celem rozpoznania sprawy w sposób kompleksowy.

Na wstępie należy podkreślić, że pomimo, iż Sąd Rejonowy w uzasadnieniu wyroku wskazał, że stan faktyczny ustalił na bazie takich dowodów, jak: dowód rejestracyjny i potwierdzenie zawarcia ubezpieczenia, polisa komunikacyjna (...), ogólne warunki ubezpieczenia, kosztorys (...)’ nr (...), faktury VAT, umowa przelewu wierzytelności, opinia biegłego M. C. z załącznikami, to jednak nie znalazło to stwierdzenie wyrazu w odpowiednim postanowieniu o dopuszczeniu tych dowodów, z wyjątkiem dowodu z opinii biegłego sądowego na okoliczność ustalenia kosztów naprawy uszkodzonego samochodu. Tym samym, analizując przebieg postępowania w niniejszej sprawie nie sposób nie dostrzec, że Sąd I instancji przeprowadził w sprawie jeden tylko dowód, mianowicie dowód z opinii biegłego z zakresu techniki samochodowej. W tym zakresie nie można także przejść obok faktu, iż sąd I instancji formułując tezę dowodową zaniechał sprecyzowania, na jaką okoliczność dowód ów winien być przeprowadzony. Jedynie ogólnikowy zakres opinii „na okoliczność kosztów naprawy uszkodzonego samochodu” jest o tyle niewystarczający, że przede wszystkim nie odnosi się do faktu, iż strony związane były umową ubezpieczenia AC, potwierdzoną polisą ubezpieczeniową oraz ogólnymi warunkami ubezpieczenia. Tymczasem sąd I instancji de facto dowodów z umowy, czy też OWU nie dopuścił, aczkolwiek na okoliczności ich przeprowadzenia powołuje się w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Tym samym w ocenie Sądu Okręgowego słuszny jawi się zarzut formułowany przez pozwanego w apelacji, iż Sąd I instancji błędnie przyjął, że z akt sprawy i dokumentów nie wynika, czy strony uzgodniły kosztorysowy czy też warsztatowy wariant rozliczenia. Faktem jest, iż z postanowień § 15 pkt 6 OWU w sposób jednoznaczny wynika, że „Jeżeli w umowie ubezpieczenia przyjęto wariant serwisowy rozliczenia szkody, ustalenie wysokości odszkodowania każdorazowo następuje wyłącznie na podstawie uprzednio uzgodnionych pisemnie z (...) kosztów, zakresu i sposobu naprawy pojazdu przez Ubezpieczającego lub zakład dokonujący tej naprawy w oparciu o normy czasowe, ceny części i materiałów producenta pojazdu (w szczególności zawarte w systemie A. lub E.), potwierdzonych oryginałami faktur dokumentujących wykonaną naprawę, zawierających wyodrębnione koszty robocizny, części zamiennych i materiałów. Taki stan świadczy o nie tylko o niedostatecznym postepowaniu dowodowym, lecz również o poczynieniu błędnych ustaleń na bazie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy. Nie można również nie mieć na uwadze takiego czynnika, jak wskaźnik amortyzacji, o którym mowa w ust. 4 pkt 4 OWU. Jak bowiem wynika z treści potwierdzonej polisą umowy, E. K. wykupiła opcję dodatkową amortyzacji. Niemniej jednak już z zapisu samej polisy wynika, iż niepomniejszanie ceny części zamiennych o wskaźnik amortyzacji ma zastosowanie wyłącznie w serwisowym wariancie naprawienia szkody. Powyższy sposób ustalenia wysokości odszkodowania wprost zresztą wynika z postanowień OWU - § 15 pkt. 6 oraz pkt. 12.

Nie ulega więc wątpliwości, że opinia biegłego sądowego powinna być wydana także w oparciu o treść polisy i unormowania zawarte w ogólnych warunkach ubezpieczenia. Formułując tezę dowodową sąd winien mieć przede wszystkim na uwadze, jaka umowa wiązała strony, wg jakiego wariantu (serwisowy, kosztorysowy) miała być dokonywana naprawa, na jakie dodatkowe świadczenie strony w zakresie ubezpieczenia się umówiły, wg jakiego wariantu w rzeczywistości szkoda została zlikwidowana, jak kwestię likwidacji regulowały zapisy OWU. Analiza warunków ubezpieczenia prowadzi bowiem do wniosku, że ustalenie wysokości szkody jest odmiennie uregulowane zarówno w odniesieniu do wariantu kosztorysowego jak i wariantu serwisowego. Na podstawie powyższego powinny być formułowane wnioski Sądu orzekającego co do stanu faktycznego i odpowiednio stosowane przepisy.

W tych warunkach, choć sąd I instancji dopuścił i przeprowadził dowód z opinii biegłego, w rzeczywistości dla rozstrzygnięcia sprawy okazał się on nieprzydatny. Z kolei nieprzydatność tego dowodu wprowadza stan, w którym w toku postępowania przed sądem I instancji nie został dopuszczony żaden dowód mogący przyczynić się do ustalenia faktów będących podstawą orzekania o roszczeniu głównym. Koniecznym jest zatem ponowne przeprowadzenie, i to w całości, postępowania dowodowego w niniejszej sprawie przy uwzględnieniu argumentów wskazanych wyżej.

Sąd Okręgowy podkreśla, że uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. W świetle powyższego, uzasadnienie wyroku Sądu I instancji nie spełnia wymogów z art. 328 § 2 k.p.c.

Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem doktryny do uchylenia wyroku i przekazania sprawy na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. może dojść tylko wtedy, gdy istnieją procesowe przeciwwskazania do wydania wyroku reformatoryjnego, co należy rozpatrywać w aspekcie okoliczności danej sprawy (wyr. SN z 9.1.2014 r., V CSK 84/13, L.). W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim postepowanie dowodowe ograniczył do takiego stopnia, iż w ocenie Sądu II instancji nie można w pełni ustalić okoliczności umożliwiających merytoryczne rozstrzygnięcie.

Mając powyższe na uwadze, Sąd II instancji doszedł do przekonania, iż orzeczenie pierwszoinstancyjne jest nieprawidłowe i nie może się ostać. Dlatego w oparciu o przepis art. 386 § 4 k.p.c. zaskarżony wyrok został uchylony i sprawę przekazano Sądowi Rejonowemu w S. do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania w instancji odwoławczej.

O kosztach postępowania apelacyjnego rozstrzygnie Sąd I instancji, wydając orzeczenie kończące postępowanie w sprawie, stosownie do przepisu art. 108 § 2 k.p.c.

SSO Sławomir Krajewski SSO Małgorzata Czerwińska SSO Tomasz Sobieraj