Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 7 marca 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie I Wydział Cywilny w składzie następującym

po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2018 r.

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Syndyka masy upadłości Przedsiębiorstwa Produkcyjno Handlowego (...) sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej
w N.

przeciwko (...) sp. z o.o. w S.

o zapłatę

na skutek zażalenia pozwanej do równorzędnego składu sądu na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie zawarte w pkt I ppkt 3 i 4 oraz pkt III i IV wyroku z dnia 7 września 2017 r., sygn. akt I ACa 3/17 wydanego w wyniku rozpoznania apelacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego w Rzeszowie - Sądu Gospodarczego z dnia 17 czerwca 2016 r., sygn. akt VI GC 200/15
oraz w przedmiocie wniosku pozwanej o wstrzymanie wykonania wyroku Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 7 września 2017 r., sygn. akt I ACa 3/17
w pkt I, III i IV.

p o s t a n a w i a:

I.  oddalić zażalenie w odniesieniu do pkt III i IV postanowień zawartych w wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 7 września 2017 r.

II.  odrzucić zażalenie pozwanej w pozostałej części, tj. dotyczące rozstrzygnięcia o kosztach procesu przez Sąd I instancji
(pkt I ppkt 3 i 4),

III.  wstrzymać wykonanie wyroku Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 7 września 2017 r., sygn. akt I ACa 3/17, w ten sposób, że wstrzymuje sprzedaż w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Lesku, sygn.
Km 2996/17 – zajętych nieruchomości oznaczonych, jako działki nr (...) objętych KW Nr (...) oraz jako działki nr (...) objętych KW Nr (...) do czasu rozpoznania skargi kasacyjnej - na podstawie art. 388 § 1 w zw. z art. 388 § 4 k.p.c.,

IV.  oddalić wniosek o wstrzymanie wyroku w pkt I pkt 1 w pozostałej części oraz w pkt I ppkt 3 i 4 oraz w pkt III i IV do czasu rozpoznania skargi kasacyjnej – na podstawie art. 388 § 1 k.p.c.,

V.  zasądzić od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5400 zł (pięć tysięcy) tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.

SSA Jan Dela Małgorzata Moskwa Del. SSO Agnieszka Staniszewska – Perenc

Uzasadnienie orzeczenia zawartego w pkt I postanowienia

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie postanowieniem zawartym w pkt III wyroku z dnia 7 września 2017 r. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 10 400 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego, wskazując w uzasadnieniu swego orzeczenia, że opiera się ono na art. 98 k.p.c. i art. 108
§ 1 k.p.c. w związku z § 2 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokacie oraz wyjaśniając, że kwota 10 400 zł obejmuje kwotę 5400 zł wynagrodzenia pełnomocnika oraz 5000 zł stanowiącej część uiszczonej opłaty od apelacji. Ponadto zaskarżonym postanowieniem zawartym w pkt IV wyroku, Sąd Apelacyjny nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 95 000 zł tytułem brakującej opłaty od apelacji, odwołując się w uzasadnieniu tego orzeczenia do art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Od powyższego rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego zażalenie wniosła pozwana spółka (...) sp. z o.o. w siedzibą w S., domagając się zmiany tego orzeczenia z uwzględnieniem reguł płynących z art. 100 k.p.c., a dotyczących częściowego uwzględnienia powództwa, a nadto zasądzenia na swoją rzecz kosztów postępowania zażaleniowego, ewentualnie
o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.

Na marginesie (brak bowiem potrzeby uzasadnienia orzeczenia w tej części) dodać należy, że w zażaleniu swym pozwana zawarła również żądanie zmiany orzeczenia o kosztach postępowania, jakie wystąpiły w postępowaniu przed Sądem I instancji, lecz w odniesieniu do tej części zażalenia konieczne stało się jego odrzucenie, wobec tego, że zażalenie do równorzędnego składu Sądu, w myśl art. 394 ^{( 2)}§ 1 k.p.c. nie przysługuje na postanowienia Sądu II instancji, których przedmiotem jest zwrot kosztów procesu wynikłych
w postępowaniu pierwszoinstancyjnym (por. wyrok Sądu Apelacyjnego
w Katowicach z dnia 17 lutego 2014 r., III APz 25/13 – Legalis). Stąd też pominięto w niniejszym uzasadnieniu kwestie podnoszone przez skarżącego dotyczące rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zawartego w pkt I ppkt 3 i 4 wyroku.

W uzasadnieniu swego zażalenie pozwany zarzucił naruszenie art. 98 § 1
i 3 k.p.c. oraz art. 113 pkt 1 u.k.s.c. koncentrując się na argumentacji dotyczącej zasady rozliczenia kosztów postępowania przed Sądem I Instancji.

W odpowiedzi na zażalenie pozywanej, powódka wniosła o oddalenie zażalenia i zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania zażaleniowego, kwestionując zasadność zażalenia.

Sąd Apelacyjny, rozpoznając sprawę w równorzędnym składzie, rozważył, co następuje:

Przedmiotem postępowania w badanej sprawie było żądanie powoda uznania za bezskuteczne dwóch czynności prawnych; umowy darowizny z dnia 17 czerwca 2010 r. zawartej pomiędzy M. B. (dłużniczką powoda),
a P. B. (osobą trzecią w rozumieniu art. 527 § 1 k.c.) oraz umowy przeniesienia własności nieruchomości (tych samych, które objęte były umową darowizny zdziałanej przez M. B.) z dnia 21 grudnia 2010 r. zawartą pomiędzy P. B., a pozwaną spółką – celem ochrony wierzytelności w kwocie 3.882.100 zł przypadającej powodowi od M. B..

Powód dokonał pozwania tylko (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. – nabywcy nieruchomości na podstawie umowy z dnia 21 grudnia 2010 roku.

Powództwo zostało przez Sąd Okręgowym oddalone.

W swojej apelacji, strona powodowa zaskarżyła wydany wyrok w całości,
a zatem w odniesieniu do obu wskazanych wyżej umów, odnoszących się do tych samych nieruchomości, oznaczając wartość przedmiotu zaskarżenia na kwotę 3.882.100 zł.

Sąd Apelacyjny, uwzględniając w części apelację powoda zmienił zaskarżony wyrok:

- uwzględniając powództwo w odniesieniu do umowy z dnia 21 grudnia 2010 r. dla zaspokojenia wierzytelności w kwocie 3.882.100 zł przysługującej powodowi wobec M. B., wskazując na przesłanki z art. 527 § 1 k.c. oraz uprawnienie z art. 531 § 2 k.c. do pozwania (...) sp. z o.o., na rzecz, której „osoba trzecia” rozporządziła nieruchomościami uzyskanymi w drodze darowizny z dnia 17 czerwca 2010 roku,

- oddalając powództwo w pozostałej części (to jest co do umowy z dnia 17 czerwca 2100 roku).

W treści wyroku Sądu II instancji znalazł się także zapis o oddaleniu apelacji powoda w pozostałej części (tj. w zakresie żądania zmiany orzeczenie poprzez uwzględnienie skargi także w odniesieniu do czynności prawnej z dnia 17 czerwca 2010 roku)

W apelacji wartość przedmiotu zaskarżenia została oznaczona na taką samą kwotę, jak w pozwie, czyli sumę wierzytelności, której ochrony domaga się powód, a która według twierdzeń pozwu obejmuje wierzytelności wynikające z nakazu zapłaty z dnia 14 maja 2014 r. w wysokości 1.491.720, 98 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 lipca 2002 roku wraz z kosztami zastępstwa procesowego w wysokości 7.215 zł, łącznie 3.882.100 zł.

W tak ukształtowanym procesie przed sądem I instancji oraz przy uwzględnieniu wyników postępowania apelacyjnego, sporna stała się ocena, czy pozwana spółka uległa w całości żądaniu powoda, czy też tylko w części,
co przesądzałoby o zastosowaniu w postępowaniu apelacyjnym art. 98 lub 100 k.p.c.

W ocenie Sądu Apelacyjnego rozpoznającego zażalenie, w sprawie ze skargi pauliańskiej - jeżeli uwzględniono powództwo podstawie art. 527 § 1 k.c. w związku z art. 531 § 2 k.c. - poprzez udzielenie ochrony dla oznaczonej kwotowo w pozwie wierzytelności, to powodowi przysługuje zwrot poniesionych przez niego kosztów procesu w całości, zgodnie z zasadą odpowiedzialnością za wynik postępowania, wyrażoną w art. 98 k.p.c., także wtedy, gdy nie wszystkie ze wskazanych w pozwie czynności prawnych zostały uznane za bezskuteczne.

Właściwe rozumienie wyniku postępowania, wymaga bowiem rozważenia, czy w odniesieniu do stron procesu, został zrealizowany cel skargi pauliańskiej, bacząc, że koncentruje się on na uzyskaniu ochrony dla wierzytelności objętej pozwem.

Jeżeli zatem aktio pauliana skierowana jest wyłącznie wobec tzw. osoby czwartej, o którem mowa w art. 531 § 2 k.c., to uznanie za bezskuteczną czynności zdziałanej z tą osobą, z jednoczesnym oznaczeniem wysokości wierzytelności powoda, w pełni gwarantuje ochronę tej wierzytelności.

Bez znaczenia dla omawianego celu skargi jest zatem czynność poprzedzająca - w omawianej sprawie umowa z dnia 17 czerwca 2010 r.

Wydaje się podlegać dyskusji, w świetle przedstawionych wyżej uwag, czy niezbędne było w omawianej sytuacji procesowej, rozstrzyganie
o oddaleniu powództwa, a następnie oddaleniu apelacji powoda w pozostałej części. Jest to korzystne z punktu widzenia redakcyjnego i przejrzystości orzeczeń. Nie wdając się szerzej w kwestie dotyczące gravamen, wystarczające jest dla oceny orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego, stwierdzenie, że rozstrzygnięcia te nie mają decydującego znaczenia dla przypisania powodowi odpowiedzialności za wynik postępowania.

Uznać należy, że wysokość kosztów, które według wskazanej wyżej zasady winny być przez pozwaną spółkę zwrócone powodowi, zostały trafnie obliczone od wartości przedmiotu zaskarżenia, obejmującego sumę wierzytelności przysługujących powodowi względem jego dłużnika.

Zagadnienie wartości przedmiotu sporu w sprawach ze skargi pauliańskiej stało się przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego w postanowieniu z dnia 7 maja 2008 r., IICZ 25/08 – Legalis, gdzie stwierdzono, że to jest wartość wierzytelności, dla zaspokojenia, której powód wystąpił z roszczeniem o uznanie umowy zawartej przez dłużnika za bezskuteczną i będzie to wierzytelność wraz z zaległymi należnościami ubocznymi za czas poprzedzający wniesienie pozwu. Pogląd ten należy w pełni podzielić, co uzasadnia ocenę, że uzasadnione koszty postępowania apelacyjnego obejmowały: opłatę stosunkową od apelacji w wysokości 100 000 zł, wyliczoną zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz koszty zastępstwa procesowego poniesione w postępowaniu apelacyjnym przez każdą ze stroną, jako że strony były reprezentowane przez adwokatów, w wysokości po 10 800 zł dla każdego z pełnomocników, wynikające z § 2 w pkt 7 w związku z § 10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800), uwzględniając, że apelacja wpłynęła w sierpniu 2016 r.

Jeśli zatem powód uiścił opłatę od apelacji w wysokości 5000 zł (ponad tę kwotę uzyskał zwolnienie od kosztów sądowych na podstawie postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 2 sierpnia 2016 r.) oraz zobowiązany jest ponieść lub poniósł koszty swego pełnomocnika w wysokości 10 800 zł, to łącznie koszty procesu, które winien pozwany zwrócić powodowi objęły kwotę 15 800 zł.

Podstawą zasądzenia w pkt III wyroku obowiązku zwrotu przez pozwanego na rzecz powoda niesionych przez niego kosztów procesu ( w kwocie nawet nieco niższej niż koszty faktycznie poniesione) jest zgodne z art. 98 § 1 k.p.c., który wyrażą omówioną wyżej zasadę odpowiedzialności za wynik postępowanie, stanowiąc, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej ochrony.

Pozwany oprócz ponoszenia kosztów swego pełnomocnictwa, jako „przegrywający” postępowanie odwoławcze, jest zobowiązany do uiszczenia brakującej części opłaty od apelacji na rzecz Skarbu Państwa, czyli kwotę 95 000 zł, co znajduje uzasadnienie w art. 113 ust. 1 u.k.s.c., z którego wynika, że kosztami sądowymi, (do których należy opłata od apelacji), których strona nie miała obowiązku uiścić, Sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny rozpoznając zażalenie
w równorzędnym składzie, oddalił zażalenie pozwanej spółki na podstawie
art. 385 w związku z art. 394 ² § 1 i 2 k.p.c., nie znajdując uchybień, podnoszonych przez skarżącego, co do zastosowania art. 98 § 1 i 2 oraz art. 100 k.p.c., a także art. 113 pkt 1 u.k.s.c.

O kosztach postępowania zażaleniowego orzeczono na podstawie omówionego wyżej art. 98 k.p.c. oraz § 2 pkt 7 w zw. z § 10 ust. 2 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r.
w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800).

SSA Jan Dela Małgorzata Moskwa Del. SSO Agnieszka Staniszewska – Perenc