Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 sierpnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 sierpnia 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa K. M.

przeciwko R. M. (1) działającej w imieniu własnym oraz małoletnich: M. M. (1), R. M. (2)

o obniżenie alimentów

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz.

z dnia 27 kwietnia 2016 roku, sygn. akt III RC 58/16

zmienia zaskarżony wyrok w punktach pierwszym i drugim sentencji w ten sposób, że powództwo oddala.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSA w SO Stanisław Łęgosz

Sygn. akt II Ca 465/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 27 kwietnia 2016 r. Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim po rozpoznaniu sprawy z powództwa: K. M. przeciwko: R. M. (1) oraz małoletnim M. M. (1) i R. M. (2) o obniżenie alimentów

1)  obniżył alimenty zasądzone wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 22 lutego 2013 roku w sprawie sygn. akt I C 165/12 od K. M. na rzecz małoletnich M. M. (1) i R. M. (2) z kwoty po 1.500 złotych miesięcznie do kwoty po 1.000 złotych miesięcznie na rzecz każdego z nich, poczynając od dnia 21 marca 2016 roku, pozostałe warunki płatności pozostawiając bez zmian:

2)  obniżył alimenty zasądzone wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 22 lutego 2013 roku w sprawie sygn. akt I C 165/12 od K. M. na rzecz R. M. (1) z kwoty po 1.500 złotych miesięcznie do kwoty po 500 złotych miesięcznie, poczynając od dnia 21 marca 2016 roku, pozostałe warunki płatności pozostawiając bez zmian;

3)  oddalił powództwo w pozostałej części,

4)  zwolnił strony od kosztów postępowania w sprawie;

5)  zniósł wzajemnie koszty pomiędzy stronami.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

W wyroku rozwiązującym przez rozwód związek małżeński K. M. i R. M. (1) z dnia 22 lutego 2013r. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie sygn. akt IC 165/12 zasądził od K. M. na rzecz małoletnich M. M. (1) oraz R. M. (2) w wysokości po 1.500zł miesięcznie na każdego z nich oraz na rzecz R. M. (1) w wysokości 1.500zł miesięcznie. Rozwód był orzeczony z winy pozwanego.

W chwili wydawania wyroku R. M. (1) nie pracowała, była zarejestrowana jako osoba bezrobotna. M. M. (1) miała 1O lat i uczęszczała do trzeciej klasy szkoły podstawowej, natomiast R. M. (2) miał 8 lat i uczęszczał do klasy pierwszej szkoły podstawowej.

Małoletni chodzili na dodatkowe zajęcia z języka polskiego i matematyki raz w tygodniu. W Skali miesiąca zajęcia te wiązały się z wydatkami rzędu 260zł. Ponadto M. M. (1) pozostawała pod opieką neurologa i psychologa. Uczęszczała do szkoły muzycznej, której koszt to 30zł miesięcznie. Matka ponosiła także opłaty za tańce 70zł miesięcznie i karate 70 zł miesięcznie.

W styczniu 2010r. R. M. (1) podjęła działalność gospodarczą, na którą otrzymała dotację w wysokości 16.000zł.

Jak zeznała, w czasie wspólnego zamieszkiwania małżonków stać było na wszystko, nie musiała ona analizować wydatków.

K. M. prowadził działalność budowlaną, polegającą na wznoszeniu budynków od podstaw po wykończenie a także przewozy osobowe i zarządzanie nieruchomościami. Myl właścicielem (...)konferencyjnej z możliwością noclegów oraz kopalni surowców mineralnych. Posiadał samochody firmowe B., M.. W roku podatkowym 2010 osiągnął dochód brutto w kwocie 355.478,05zł.

K. M. ma 43 lata, jest cukiernikiem.

Jak zeznał, od ostatniego postępowania o obniżenie alimentów jego sytuacja finansowa znacznie się pogorszyła. Nie wie, gdzie będzie mieszkał kiedy dom zostanie zlicytowany.

W chwili obecnej prowadzone są postępowania egzekucyjne obejmujące elementy majątku pozwanego K. M. pod sygn. (...)

Aktualnie powód jest prokurentem w spółce (...) z o.o. zs. w W., gdzie wraz z premią uznaniową zarabia ok. 3.000zł netto miesięcznie. Zajmuje się remontami, pilnuje dokumentacji, wypłaca wynagrodzenia pracowników. W rozliczeniu PIT za 2015r. będzie miał 36.000zł dochodu netto. Nie ma swojego samochodu, jeździ firmowymi autami, ma nieograniczoną możliwość korzystania z paliwa.

Powód nie jest obecnie związany z inną kobietą. Na utrzymaniu ma dwójkę dzieci. Małoletnia M. M. (1) przebywa u niego od piątku do niedzieli do wieczora, syn rzadziej. Powód kupił dzieciom zimowe kurtki i buty, ponadto kupił córce dwie pary spodni, trampki, a także telefon komórkowy za 400zł. Zapisał córkę na kurs tańca.

R. M. (1) ma 42 lata, z zawodu jest krawcową. Poszukuje pracy.

Mieszkała wraz z dziećmi u matki na (...), jednak stwierdziła, że lepiej będzie wynająć mieszkanie bliżej, bo dzieci chodzą do szkoły podstawowej na N.. Za wynajem mieszkania płaci 1.300zł

Dysponuje samochodem osobowym m-ki O. (...), który został jej użyczony przez znajomych matki. Córka była w 2015 r. na koloniach, które zostały opłacone wspólnie przez powoda i pozwaną. Pozwana kupuje dzieciom potrzebne rzeczy.

R. M. (1) nie kupuje dzieciom ubrań, nie zabiera ich także do kina, bo jej na to nie stać.

Sąd Rejonowy zważył, iż w przedmiotowej sprawie powód zgłosił roszczenie o obniżenie alimentów zasądzonych na rzecz swoich małoletnich dzieci a także alimentów zasądzonych na małżonkę do kwot po 750 złotych miesięcznie na każde dziecko i do kwoty po 500 złotych miesięcznie na rzecz byłej żony.

Z podobnym powództwem powód wystąpił 31 marca 2014r., postępowanie to prowadzone przez tut. Sąd pod sygn. akt III RC 169/14 zakończyło się oddaleniem żądań powoda z uwagi na niezaistnienie zmiany stosunków w zakresie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionych jak i możliwości majątkowych i zarobkowych zobowiązanego.

Wobec powyższego, Sąd miał obowiązek analizować przedmiotową sprawę w odniesieniu do ostatniego wyroku o alimentach z dnia 21 listopada 2014r.

Podstawą żądania powoda jest art. 138 k.r.iop. stanowiący, że zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego można żądać w razie zmiany stosunków, które obowiązek ten określają. Przez zmianę stosunków należy natomiast rozumieć istotne zwiększenie, zmniejszenie lub ustanie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego lub też istotne zmniejszenie potrzeb uprawnionego. W razie zaistnienia takiej zmiany zarówno uprawniony jak i zobowiązany mogą żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.

Zmiana orzeczenia dopuszczalna jest tylko w razie zmiany stosunków powstałych po uprawomocnieniu się ostatniego wyroku ustalającego wysokość alimentów, a jej ustalenie następu je przez porównanie stosunków obecnych z warunkami i okolicznościami uprzednio istniejącymi.

Powództwo o zmianę wysokości alimentów nie może zmierzać do weryfikacji prawomocnego orzeczenia Sądu dotyczącego obowiązku alimentacyjnego. Przesłanką tego powództwa bowiem jest zmiana stosunków, o których mowa w art. 138 k.r.iop. (por. wyrok SN z dnia 27 lipca 1999r. I KN 687/98 niepubl.).

Alimenty w obecnej wysokości zostały określone w wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 22 lutego 2013r. Trzeba podkreślić, że powód uzyskiwał wtedy dochody sięgające 400.000zł rocznie. Prowadził prężnie działającą działalność budowlaną, przewozową, zarządzanie nieruchomościami, był właścicielem sali konferencyjnej W., kopalni (...). Jak wyżej zaznaczono ustalając wysokość alimentów Sąd bierze pod uwagę dwie przesłanki: usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego (por. art. 135§ 1 k.r.io.). Zasądzone alimenty w poprzedniej wysokości były jak najbardziej należne, ponieważ powoda stać było aby utrzymywać dzieci i byłą małżonkę na poziomie do którego przywykli oni, kiedy zamieszkiwali wspólnie i tworzyli rodzinę.

Rozstrzygając niniejszą sprawę Sąd uznał, że usprawiedliwione potrzeby małoletnich pozwanych a także R. M. (1) od dnia 22.02.2013r. na pewno nie zmniejszyły się. Poza kosztami związanymi z uczęszczaniem do szkoły doszły koszty z tytułu pobierania zajęć dodatkowych - język angielski, basen, zajęcia sportowe, wyjazdy.

Jednakże Sąd musiał wziąć pod uwagę to, że drastycznie zmniejszyły się możliwości zarobkowe powoda. Jego pasywa przewyższają wartość aktywów, jest osobą niewypłacalną. Prowadzonych jest z jego udziałem kilkanaście postępowań egzekucyjnych. Odbyła się już * pierwsza licytacja jego domu. Za chwilę może okazać się, że powód nie będzie miał gdzie mieszkać. Pozwana R. M. (1) na rozprawie zeznała, że znana jest jej ta sytuacja. Wie, że długi przewyższają wartość majątku powoda.

Powód podjął pracę w spółce (...) Sp. z o.o. i jak zeznał zarabia około 3.000 netto miesięcznie. Nie ma żadnego trwałego majątku. Trzeba podkreślić, że powód utrzymuje stały kontakt z dziećmi. Co tydzień spotyka się z córką, kupuje jej ubrania, telefon komórkowy. Rzadziej spotyka się z synem, który jest domatorem.

Okoliczności przywołane wyżej musiały skutkować obniżeniem alimentów. Sąd obniżył alimenty na małoletnie dzieci do kwoty po l.OOOzł miesięcznie natomiast alimenty na rzecz R. M. (1) do kwoty po 500zł miesięcznie, co daje łącznie sumę 2.500zł miesięcznie, a więc bliską kwoty otrzymywanego przez powoda wynagrodzenia. Zdaniem Sądu alimenty w tej wysokości pozwolą na zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb małoletnich pozwanych, zabezpieczą finansowo także R. M. (1).

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w sentencji wyroku. W pozostałym zakresie powództwo oddalono jako niezasadne i nie znajdujące poparcia w zgromadzonym materiale dowodowym w sprawie. O kosztach postanowiono na podstawie art. 100 k.p.c.

Powyższy wyrok w imieniu własnym oraz małoletnich pozwanych zaskarżyła pozwana w zakresie rozstrzygnięcia obniżającego alimenty na rzecz każdego z pozwanych w całości.

Treść apelacji, która artykułuje zarzut naruszenia prawa procesowego przez wydanie wyroku bez wszechstronnej analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego, a przede wszystkim nie wzięcie pod rozwagę, że pozwany powołując się na te same okoliczności wystąpił z powództwem o obniżenie alimentów w 2014 roku i powództwo to zostało oddalone, zaskarżonemu orzeczeniu zarzuca również, że zapadło z obrazą prawa materialnego tj. art. 138 w zw. z art. 135 k.r.i.o. przez obniżenie alimentów w sytuacji, gdy od ostatniego orzeczenia w przedmiocie obowiązku alimentacyjnego powoda nie nastąpiła istotna zmiana stosunków w rozumieniu tychże przepisów, która takie rozstrzygnięcie uzasadniałaby.

Apelujący wnosili o zmianę wyroku w zaskarżonym zakresie przez oddalenie powództwa o obniżenie alimentów w stosunku do wszystkich pozwanych.

Powód wnosił o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanych jest w pełni uzasadniona i odnosi skutek w postaci zmiany zaskarżonego wyroku w zakresie istoty sprawy przez oddalenie powództwa o obniżenie alimentów.

Nie można do końca zgodzić się z podniesionym w apelacji zarzutem naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nierozważenie w sposób wszechstronny całego materiału dowodowego i dokonanie nieprawidłowej oceny dowodów, a w konsekwencji tego dokonanie błędnych ustaleń faktycznych w zakresie aktualnych usprawiedliwionych potrzeb małoletnich powodów oraz – i przede wszystkim - zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego do alimentacji powoda.

Lektura materiału aktowego prowadzi bowiem do wniosku, iż – wbrew zarzutom apelacji – Sąd Rejonowy w sposób wszechstronny rozważył zgromadzony w sprawie materiał i dokonana przez ten Sąd ocena dowodów nie uchybia zasadom logicznego rozumowania oraz doświadczeniu życiowemu, a zatem mieści się w granicach swobodnej oceny dowodów zakreślonych przepisami art. 233 § 1 w zw. z art. 328 § 2 k.p.c.

Powyższa prawidłowa ocena dowodów doprowadziła Sąd Rejonowy do poczynienia trafnych ustaleń faktycznych tak w zakresie aktualnych usprawiedliwionych potrzeb pozwanych jak i w zakresie aktualnych zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego do alimentacji powoda.

Zgodzić należy się jednak z apelacją pozwanych, że z tych trafnych ustaleń Sąd I instancji wyprowadził nieprawidłowe wnioski w zakresie oceny prawnej żądań pozwu po myśli przepisów art. 138 w zw. z art. 135 krio i doszedł do błędnego przekonania, że od czasu ostatniego orzeczenia alimentacyjnego nastąpiła zmiana stosunków w rozumieniu tychże przepisów skutkująca obniżeniem dotychczasowych świadczeń alimentacyjnych należnych pozwanym. Sąd Rejonowy w rzeczywistości dokonał oceny w tym zakresie za okres od daty wydania przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. w dniu 22 lutego 2013 r wyroku rozwodowego w sprawie I C 165/12, pomimo, iż Sąd ten zauważa – na co wskazuje uzasadnienie zaskarżonego wyroku – że ostatnim orzeczeniem alimentacyjnym jest wyrok z dnia 21 listopada 2014 r w sprawie III RC 169/14. Głównie ten błąd w rozważaniach jurydycznych doprowadził do wydania wyroku obniżającego należne pozwanym alimenty, który to wyrok zapadł z obraza prawa materialnego, tj. wskazanych wcześniej przepisów art. 138 w zw. z art. 135 krio, co słusznie podnosi apelacja aczkolwiek nie formułując wprost takiego zarzutu, ale zarzut ten Sąd II instancji zobowiązany jest uwzględnić z urzędu.

Należy jeszcze raz podnieść, że ostatnim orzeczeniem alimentacyjnym dotyczącym stron jest wyrok Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz. z dnia 21.XI.2014r. w sprawie III RC 169/14., którym Sąd ten oddalił powództwo powoda o obniżenie alimentów zasądzonych wcześniejszym wyrokiem rozwodowym na rzecz pozwanych, a który to – na skutek apelacji powoda – uprawomocnił się w dniu 9 listopada 2015 r , kiedy to Sąd Okręgowy oddalił apelację.

W sprawie należało więc zbadać czy po dacie 9 listopada 2015 r nastąpiła zmiana stosunków w rozumieniu powołanych wyżej przepisów prawa materialnego, która mogłaby skutkowac obniżeniem alimentów należnych pozwanym.

Przedmiotowy pozew o obniżenie alimentów złożony został w Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Maz już w dniu 12 lutego.2016r, a więc niewiele ponad 3 miesiące od daty uprawomocnienia się powyższego wyroku Sądu oddalającego powództwo o obniżenie alimentów i powód nie wykazał aby w tym czasie nastąpiła istotna zmiana stosunków skutkująca obniżeniem świadczeń alimentacyjnych, jakie zobowiązany jest łożyć na rzecz pozwanych.

Ustalone przez Sąd Rejonowy okoliczności dotyczące możliwości zarobkowych i sytuacji majątkowej powoda były już bowiem przedmiotem rozstrzygnięcia Sądu w sprawie III RC 169/14 i nie wywołały skutku w postaci obniżenia alimentów, gdyż powództwo zostało oddalone.

Także – i przede wszystkim – ustalone przez Sąd postępowania egzekucyjne toczące się przeciwko powodowi w zdecydowanej większości toczyły się już w okresie rozpoznawania poprzedniej sprawy o obniżenie alimentów.

Podkreślić należy, że o wysokości świadczeń alimentacyjnych nie decydują faktycznie uzyskiwane dochody przez zobowiązanego, lecz jego możliwości w tym zakresie a te – jak trafnie podnoszą apelujący nie uległy istotnej zmianie od listopada 2015 r.

Trafnie zatem podnoszą apelujący, iż powód nie wykazał, aby w tak krótkim okresie czasu od poprzedniego orzeczenia alimentacyjnego nastąpiła istotna zmiana stosunków w rozumieniu przepisów art. 138 w zw. z art. 135 krio skutkująca zmianą wysokości dotychczasowych świadczeń alimentacyjnych w dacie wniesienia przedmiotowego pozwu, którego treść wskazywała, że w istocie powołuje on okoliczności, które podlegały ocenie Sądu ferującego poprzedni wyrok oraz zmierza do korekty tegoż prawomocnego wyroku.

W sprawie z powództwa o obniżenie alimentów wywodzonym na podstawie art. 138 krio Sąd nie może badać zasadności rozstrzygnięcia alimentacyjnego zawartego w poprzednim prawomocnym wyroku z dnia 21.XI.2014r.

Trafnie podnoszą zatem pozwani w swej apelacji, że powód nie wykazał, aby w krótkim okresie czasu od powołanego ostatniego wyroku alimentacyjnego nastąpiła istotna zmiana stosunków w rozumieniu cytowanych wcześniej przepisów skutkująca zmianą wysokości dotychczasowych świadczeń alimentacyjnych,

Reasumując, uznać należy za zasadny zarzut obrazy prawa materialnego, tj. art. 138 w zw. z art. 135 krio, co czyni apelacje pozwanych zasadną, wywołującą skutek w postaci zmiany wyroku Sądu Rejonowego w zaskarżonej części na podstawie art. 386 § 1 kpc przez oddalenie powództwa o obniżenie alimentów na rzecz wszystkich pozwanych jako nieuzasadnionego.

Mając na uwadze wszystkie powyższe rozważania oraz powołane w nich przepisy Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSA w SO Stanisław Łęgosz