Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

M. T. został oskarżony o to, że: w dniu 15 kwietnia 2017 roku w T. na skrzyżowaniu przy ulicy polnej i ulicy (...) prowadził pojazd w ruchu lądowym- samochód marki S. (...) o numerze rejestracyjnym (...) znajdując się w stanie nietrzeźwości- 0,76 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu tj. o czyn z art. 178a§1 kk

Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim wyrokiem z dnia 19 października 2017 roku w sprawie II K 315/17 na podstawie art. 66§1 i 2 kk, art. 67§1 kk warunkowo umorzył postępowanie karne wobec oskarżonego M. T. na okres próby 1 roku,

-na podstawie art. 67§3 kk orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w strefie ruchu lądowego na okres 1 (jednego) roku,

- na podstawie art. 63§4 kk na poczet orzeczonego środka karnego zaliczył oskarżonemu okres zatrzymania prawa jazdy od dnia 15 kwietnia 2017 roku,

- na podstawie art. 67§3 kk w zw. z art. 43a§1 kk zasądził od oskarżonego M. T. na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej kwotę 5000( pięć tysięcy) złotych tytułem świadczenia pieniężnego,

-zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 130( sto trzydzieści) złotych tytułem kosztów sądowych.

Powyższy wyrok został zaskarżony w całości przez prokuratora.

Apelacja wywiedziona z podstawy prawnej art. 438 pkt 3 i 4 kpk zarzuciła zaskarżonemu wyrokowi:

- błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść wydanego orzeczenia, a polegający na przyjęciu, że wina i społeczna szkodliwość czynu, którego dopuścił się oskarżony, prowadząc w stanie nietrzeźwości pojazd mechaniczny, nie są znaczne, co w konsekwencji doprowadziło do warunkowego umorzenia postępowania karnego, podczas gdy nieuwzględnienie przez Sąd rodzaju i charakteru naruszonego przestępstwem dobra, rozmiaru realnie grożącej szkody, sposobu i okoliczności popełnienia czynu, wagi naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak i również postaci zamiaru, motywacji sprawcy i rodzaju naruszonych reguł ostrożności wraz ze stopniem ich naruszenia, wskazują jednoznacznie na fakt, iż stopień społecznej szkodliwości przestępstwa, jakiego dopuścił się oskarżony jest znaczny, a co za tym idzie nie zasługuje na skorzystanie z warunkowego umorzenia postępowania karnego,

- rażącą niewspółmierność środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych orzeczonego w wymiarze 1(jednego) roku, podczas, gdy wobec sprawcy przestępstwa, który znajdował się w stanie nietrzeźwości Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych albo pojazdów określonego rodzaju , na okres nie krótszy niż trzy lata.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja okazała się zasadna w takim stopniu, iż na skutek jej wniesienia zaistniały podstawy do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Nie zasługuje na aprobatę stanowisko Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim o zasadności zastosowania warunkowego umorzenia postępowania karnego w realiach przedmiotowej sprawy.

Za właściwy należy uznać zarzut skarżącego, że sąd rejonowy dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych, którego konsekwencją było wydanie wyroku warunkowo umarzającego postępowanie karne. Wszak podniesienie zarzutu błędnych ustaleń faktycznych w odniesieniu do pojęcia karygodności jest możliwe jedynie w sytuacji, kiedy przy ustalaniu jego stopnia wzięto pod uwagę wszystkie kwantyfikatory z art. 115§2 kk, jednakże w razie dokonywania ich oceny, przypisano im nadmierny lub niedostateczny ciężar gatunkowy. Natomiast jeśli okaże się, że podczas ewaluacji nie uwzględniono wszystkich elementów z art. 115§2 kk tudzież wzięto pod uwagę okoliczności spoza wskazanego przepisu mającego charakter numerus clausus, to takową niepoprawność należy rozpatrywać w aspekcie obrazy prawa materialnego.

Zważyć należy, że przy ustalaniu stopnia społecznej szkodliwości organ wymiaru sprawiedliwości ma obowiązek wziąć pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiar wyrządzonej tudzież grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak i również postać zamiaru i motywacje sprawcy oraz rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.

Na gruncie analizowanego stanu faktycznego, Sąd meriti nie uczynił zadość prawidłowej ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu oskarżonego.

Sąd Odwoławczy nie neguje faktu ziszczenia się pozostałych przesłanek warunkujących zastosowanie omawianego środka probacyjnego. Bowiem okoliczności popełnienia czynu stypizowanego w art. 178a§1 kk- którego górna granica ustawowego zagrożenia wynosi do lat 2 – nie budziły wątpliwości. Na fakt jego dokonania wskazywały zeznania świadków D. R.(k.12) i H. K.(k.29-30), protokoły z przebiegu badania trzeźwości(k.4-6) oraz wyjaśnienia samego oskarżonego(k. 23-24,45-47), który przyznał się do zarzucanego mu czynu kryminalnego. Postawa M. T., jako osoby uprzednio niekaranej za przestępstwo umyślne(k.19), uzasadniała przypuszczenie co do pozytywnej prognozy kryminologicznej tj. co do tego, że pomimo zaistnienia zdarzenia z dnia 15 kwietnia 2017 roku, będzie on przestrzegał porządku prawnego, a w szczególności, że nie popełni przestępstwa. Jednakże wartościowanie stopnia społecznej szkodliwości czynu, poczynione przez sąd I instancji było niepoprawne i z tego powodu wymagało interwencji.

Ocena wskazanej przesłanki opierała się na okolicznościach tego rodzaju, że oskarżony rzeczywiście spożył alkohol, ale w porze wieczornej dnia poprzedzającego feralne zdarzenie oraz, że kierował samochodem w stanie nietrzeźwości podczas śladowego wzmożenia ruchu ulicznego, pokonując niewielki odcinek drogi przy ograniczonej do minimum prędkości. Dokonując ocen zarówno stopnia karygodności czynu, jak i zawinienia, organ wymiaru sprawiedliwości nie wziął pod uwagę w sposób należyty rozmiaru grożącej szkody, wagi naruszonych przez sprawcę obowiązków oraz okoliczności popełnienia czynu związanych z posiadanym przez osobę sprawcy stanem nietrzeźwości. Trafnie zważył skarżący, że podczas przedmiotowego zdarzenia, oskarżony znajdował się w stanie nietrzeźwości w stężeniu 0,76 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu(co odpowiada 1,6 promila alkoholu we krwi), a zatem przekraczającym ponad trzykrotnie stężenie alkoholu określone w z art. 115§6 kk. Choć stężenie alkoholu w organizmie oskarżonego w chwili przedmiotowego zdarzenia - jak wskazują wyniki badań- było w fazie eliminacji, to fakt wprowadzenia się w takowy stan oraz skutki nagannego zachowania oskarżonego w postaci kolizji drogowej stanowiły realne zagrożenie dla bezpieczeństwa innych uczestników ruchu drogowego i świadczyło o rażącym lekceważeniu obowiązującego porządku prawnego. M. T., jako uczestnik ruchu drogowego, prowadzący pojazd mechaniczny, nie zachowując należytej ostrożności wyjechał z drogi podporządkowanej i na skrzyżowaniu nie ustąpił pierwszeństwa przejazdu prawidłowo jadącemu rowerzyście. Nie ulega wszelkiej wątpliwości, iż jego zachowanie godziło w bezpieczeństwo i porządek w komunikacji. Przez naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym należy rozumieć reguły zawarte w przepisach określających porządek poruszania się na szlakach komunikacyjnych i zachowanie się w typowych dla ruchu sytuacjach lub wyrażone przez przyjęte oznakowanie, oświetlenie i sygnalizację, a także reguły nieskodyfikowane w sposób szczegółowy, a wynikające z przepisów oraz istoty bezpieczeństwa w ruchu, które muszą znaleźć wszędzie zastosowanie tam, gdzie nie ma sprecyzowanego przepisu. W ramach skodyfikowanych zasad bezpieczeństwa do najważniejszych należą: zasada ograniczonego zaufania, bezpiecznej prędkości oraz ostrożności (Uchwała SN z dnia 28 lutego 1975 roku, V KZP 2/74, OSNKW 1975/3-4 poz. 33 ). Za nieracjonalne byłoby zatem przyjąć, że zachowanie nietrzeźwego kierowcy, we wskazanych okolicznościach, nie godziło w sposób istotny w bezpieczeństwo w komunikacji. W tym stanie sprawy nie można było zatem przyjąć, iż stopień społecznej szkodliwości czynu był nieznaczny. Zagrożenie w ruchu drogowym, jakie spowodował oskarżony, należało ocenić jako znaczne, a zatem o zastosowaniu instytucji probacyjnej z art.66 kk nie mogło być mowy.

Oskarżonemu, z racji wykonywanego zawodu nie powinny być obce przepisy prawa karnego oraz wszelkie konsekwencje powstałe na skutek ich łamania. Jako człowiek dorosły i odpowiedzialny, powinien zdawać sobie doskonale sprawę z tego, że spożywanie napojów alkoholowych w godzinach wieczornych może rodzić określone skutki zwłaszcza, jeżeli następnego poranka jest się kierującym pojazdem mechanicznym po drodze publicznej.

Instancja odwoławcza stoi na stanowisku, że zastosowanie instytucji probacyjnej w postaci warunkowego umorzenia postępowania karnego powinno mieć miejsce w sytuacji niewielkiego przekroczenia wartości określonej w art. 115§16 kk.

Mając na uwadze linię orzeczniczą sądów powszechnych- w tym Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim- w zakresie przypisywania odpowiedzialności karnej za czyn z art. 178a§1 kk, gdzie większość rozstrzygnięć co do istoty sprawy – nierzadko wobec sprawców, których stan nietrzeźwości w chwili popełnienia czynu nieznacznie przekraczał dopuszczalną normę- przybierał formę wyroku skazującego, orzeczenie o warunkowym umorzeniu postępowania karnego wobec kierowcy prowadzącego samochód w stanie nietrzeźwości w stężeniu 0,76 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu należało uznać za wadliwe.

Zarzut skarżącego o rażącej niewspółmierności orzeczonego środka karnego należało uznać za nietrafiony. Bowiem orzekanie o środkach karnych przy warunkowym umorzeniu postępowania karnego ma zawsze charakter fakultatywny i mieści się w granicach od 1 roku do 2 lat.

Wobec błędnej oceny okoliczności przedmiotowych popełnionego czynu zabronionego, a rozpatrywanego na gruncie art. 115§2 kk należało stwierdzić, że wywód Sądu meriti o nieznacznym stopniu społecznej szkodliwości przedmiotowego przestępstwa był niewłaściwy. Sąd Okręgowy, będąc związany wykładnią art. 454§1 kpk oraz 437§2 kpk, respektując naczelne zasady procesu karnego, w tym zakaz pogarszania sytuacji sprawcy, wobec którego sąd I instancji warunkowo umorzył postępowanie, z uwagi braku kompetencji do wydania wyroku skazującego, musiał orzec o uchyleniu zaskarżonego orzeczenia i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Tomaszowie Mazowieckim.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd I instancji powinien wnikliwie dokonać ponownej oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu oskarżonego, bacząc na jego okoliczności przedmiotowe i podmiotowe.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy orzekł o uchyleniu zaskarżonego wyroku i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.