Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 października 2017 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Marcin Graczyk (spr.)

Sędziowie: SO Monika Rosłan-Karasińska

SO Agnieszka Stachurska

Protokolant: Paulina Filipkowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 października 2017 r. w Warszawie

sprawy z odwołania K. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o zasiłek opiekuńczy

na skutek apelacji wniesionej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 29 maja 2017 roku sygn. akt VI U 41/17

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że odwołanie oddala i zasądza od K. W. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

2.  zasądza od K. W. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za instancję odwoławczą.

SSO Agnieszka Stachurska SSO Marcin Graczyk SSO Monika Rosłan-Karasińska

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie, VI Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 29 maja 2017 r. w punkcie 1 zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 25 listopada
2016 r., znak: (...) w ten sposób, że przyznał odwołującej K. R. (obecnie W.) prawo do zasiłku opiekuńczego za okres od dnia
27 października 2016 r. do dnia 17 listopada 2016 r. oraz w punkcie 2 zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz K. R. (obecnie W.) kwotę 180,00 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Rejonowy ustalił, że K. W. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą od dnia 1 listopada 2012 r. Odwołująca od dnia 1 listopada 2012 r. w związku
z trzykrotną ciążą uzyskiwała z organu rentowego dochodzone świadczenia, po otrzymaniu których wnosiła o przyznanie prawa do zasiłków opiekuńczych. K. W. była zgłoszona do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z podstawą 7562,78 złotych. Odwołująca w oświadczeniu z dnia 17 listopada 2016 r. wniosła o wyrejestrowanie
z ubezpieczeń od dnia 29 października 2015 r. Odwołująca jednocześnie tego samego dnia zgłosiła się do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego z datą powstania obowiązku
od dnia 29 października 2015 r. Zgodnie z listą wpłat zidentyfikowanych, odwołująca wpłaciła składkę za miesiąc listopad 2016 r. w dniu 8 grudnia 2016 r.

Powyższy stan faktyczny Sąd I instancji ustalił na podstawie dokumentów zawartych w aktach sprawy oraz aktach organu rentowego, których wiarygodność nie była kwestionowana przez żadną ze stron, a także na podstawie zeznań świadka E. W. i odwołującej K. W..

Sąd Rejonowy zważył, że odwołanie K. W. podlegało uwzględnieniu, ponieważ organ rentowy nieprawidłowo zastosował przepis art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2016 r., poz. 963). Zgodnie z przepisem art. 14 ust. 2 pkt. 1 ustawy dobrowolne ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe ustają od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony. Oznacza to, że pomimo wskazanego przez odwołującą we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń dnia 29 października 2015 r., wyrejestrowanie nastąpiło od dnia złożenia wniosku, tj. od dnia
17 listopada 2016 r. W konsekwencji zdaniem Sądu I instancji organ rentowy w sposób nieuprawniony stwierdził, że odwołująca nie podlegała ubezpieczeniom w okresie od dnia
27 października 2016 r. do dnia 16 listopada 2016 r. Okoliczności zaistniałe w sprawie dały podstawę do uznania, że odwołująca w spornym okresie podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Uznając odwołanie za zasadne, Sąd Rejonowy zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. z dnia
25 listopada 2016 r., znak: (...) w ten sposób, że przyznał odwołującej K. W. prawo do zasiłku opiekuńczego za okres od dnia 27 października 2016 r. do dnia 17 listopada 2016 r.

Sąd Rejonowy w punkcie 2 wyroku orzekł o kosztach zastępstwa procesowego
na podstawie regulacji zawartej w § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. z 2015 r., poz. 1804).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w wywiedzionej apelacji
z dnia 3 lipca 2017 r. zaskarżył wyrok Sądu I instancji w całości i zarzucił mu błąd
w ustaleniach faktycznych sprawy poprzez przyjęcie, że odwołująca podlegała ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od dnia 27 października 2016 r. do dnia 17 listopada 2016 r.
oraz naruszenie prawa materialnego:

- poprzez niezastosowanie art. 14 ust. 2 pkt 3 w związku z art. 9 ust. 1c ustawy z dnia
13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych do ustalenia daty ustania dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego osoby prowadzącej pozarolniczą działalność objętej obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego;

- poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 32 ust. 1 w związku z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia
25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa z uwagi na przyznanie prawa do zasiłku opiekuńczego za okres,
w którym odwołująca nie była objęta ubezpieczeniem społecznym w razie choroby
i macierzyństwa.

W związku z powyższym organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do Sądu
I instancji celem ponownego rozpoznania.

Sąd zważył, co następuje:

Apelacja wywiedziona przez organ rentowy jako zasadna podlegała uwzględnieniu.

Organ rentowy we wniesionym środku zaskarżenia zarzucił wyrokowi Sądu I instancji jedynie naruszenie przepisów prawa materialnego. Stan faktyczny ustalony przez Sąd Rejonowy co do zasady nie był kwestionowany w niniejszej sprawie, a jedynie wynikający z niego błąd prowadzący do objęcia odwołującej ubezpieczeniom społecznym.

Zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2016 r., poz. 963) zwanej dalej ,,ustawą systemową’’, ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe, o których mowa w ust. 1, ustają od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom.

W myśl art. 9 ust. 1c ustawy systemowej, osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku
w wysokości zasiłku macierzyńskiego, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku
w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Mogą one jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich
lub wybranych, tytułów.

Jak stanowi art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ( Dz. U. z 2017 r., poz. 1368) zwanej dalej ,,ustawą ubezpieczeniową’’, zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:

1) dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku:

a) nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły,
do których dziecko uczęszcza, a także w przypadku choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, o której mowa w art. 50 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r.
o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 lub dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem,

b) porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,

c) pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne;

2) chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat;

3) innym chorym członkiem rodziny.

W świetle art. 1 ust. 1 ustawy ubezpieczeniowej, świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą przysługują osobom objętym ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa określonym w ustawie z dnia 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanym dalej ,,ubezpieczonymi’’.

Sąd Rejonowy w uzasadnieniu wyroku przyjął, że organ rentowy w sposób nieprawidłowy zastosował przepis art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy systemowej, zgodnie z którym ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe, o których mowa w ust. 1, ustają od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony. W konsekwencji Sąd I instancji zważył, że wobec złożenia wniosku w dniu 17 listopada 2016 r. przez odwołującą o wyłączenie z ubezpieczeń społecznych od dnia 29 października 2015 r., należy uznać, że wyrejestrowanie nastąpiło
od dnia złożenia wniosku, a więc w dacie 17 listopada 2016 r. Tego samego dnia ubezpieczona złożyła wniosek o zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych, w tym
do dobrowolnego chorobowego od dnia 27 października 2016 r., na podstawie którego
Sąd Rejonowy przyznał jej prawo do zasiłku opiekuńczego od dnia 27 października 2016 r. do dnia 17 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy zważył, że wyprowadzona konstatacja Sądu I instancji była nietrafna
z uwagi na błędne zastosowanie przepisów prawa. W ocenie Sądu II instancji organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję działał na podstawie art. 14 ust. 2 pkt 3 ustawy systemowej,
nie zaś w myśl art. 14 ust. 2 pkt 1, na co wskazywał Sąd Rejonowy. Należy wskazać, że organ rentowy w zaskarżonej decyzji ani w odpowiedzi na odwołanie nie powoływał się
na dyspozycję art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy systemowej, dlatego też stwierdzenie, że Oddział
w sposób nieprawidłowy zastosował ten przepis było nieuprawnione również w kontekście niniejszej sprawy. Sąd Okręgowy zważył, że odwołująca została wyłączona z ubezpieczeń emerytalnego, rentowych oraz chorobowego od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom, a nie od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie, co uszło uwadze Sądowi I instancji. Ubezpieczona z uwagi na urodzenie dziecka, w okresie od dnia
29 października 2015 r. do dnia 26 października 2016 r. pobierała zasiłek macierzyński.
Z tego też względu odwołująca podlegała tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu, a podleganie ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i chorobowemu ustało z mocy na prawa na skutek nieprowadzenia działalności gospodarczej. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego, ,,ponowne objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą po ustaniu tytułu podlegania temu ubezpieczeniu
w wyniku stwierdzenia przez organ rentowy zaprzestania prowadzenia tej działalności, wymaga zgłoszenia pisemnego wniosku przez ubezpieczonego. (…) W każdym przypadku ustania tytułu podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu społecznemu, ponowne objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami społecznymi wymaga złożenia nowego wniosku przez zainteresowanego, natomiast samo opłacanie składek na dobrowolne ubezpieczenie społeczne po ustaniu z mocy prawa dobrowolnego tytułu ubezpieczenia nie powoduje dalszego trwania ochrony ubezpieczeniowej z wygasłego stosunku ubezpieczenia społecznego. Nie można przyjąć dorozumianego oświadczenia zainteresowanego o objęcie go dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, gdyż brak do tego podstaw.’’ ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 2012 r., sygn. akt I UK 339/11) Odwołująca złożyła wniosek dopiero w dniu
17 listopada 2016 r., a więc niemożliwym było przyznanie jej prawa do pobierania zasiłku opiekuńczego w spornym okresie czasu. W ocenie Sądu, aby podlegać ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i chorobowemu, odwołująca winna była złożyć wniosek w dniu
27 października 2016 r., kiedy to zaprzestała pobierania zasiłku macierzyńskiego. Sąd Okręgowy uznał za trafne rozważania Sądu Apelacyjnego w podobnej sprawie, z których wynika, że ,,w sytuacji, gdy po zakończeniu okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego ubezpieczona podlegała ubezpieczeniom z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności,
to po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego ubezpieczona mogła podlegać dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu - od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tym ubezpieczeniem, ale nie mogło to nastąpić wcześniej niż od dnia, w którym wniosek taki został zgłoszony. Ubezpieczona mogła zgłosić powyższy wniosek w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia. Ubezpieczona nie spełniła wymogu złożenia wniosku
w terminie określonym przez art. 14 ust. 1 w zw. z ust. 1a ustawy z dnia 13 października
1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych’’ ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 21 lutego 2017 r., sygn. akt III AUa 1682/16)

Reasumując, Sąd Okręgowy zważył, że doszło do naruszenia dyspozycji przepisu art. 14 ust. 2 pkt 3 w związku z art. 9 ust. 1c ustawy systemowej poprzez niezastosowanie jej
w niniejszej sprawie. Objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym odwołującej ustało w dniu 29 października 2015 r. na skutek przyznania jej prawa do zasiłku macierzyńskiego, który pobierała do dnia 26 października 2016 r. Od daty 27 października 2016 r. ubezpieczona miała 7-dniowy termin, aby złożyć wniosek o objęcie jej dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, które ustało z mocy prawa na skutek nieprowadzenia przez nią działalności gospodarczej. Z uwagi na złożenie wniosku w dniu 17 listopada 2016 r.
po upływie wymaganego prawem terminu, odwołująca nie jest osobą uprawnioną
do pobierania zasiłku opiekuńczego w spornym okresie czasu.

Mając powyższe na uwadze, Sąd II instancji orzekł na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., jak w sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. Sąd
II instancji zasądził od odwołującej na rzecz organu rentowego kwotę 180,00 złotych tytułem zwrotu kosztów za instancję odwoławczą na podstawie § 9 pkt 2 w związku z § 10 pkt 1
ppkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. z 2015 r., poz. 1804). Sąd Okręgowy uznał,
że charakter pracy pełnomocnika organu rentowego oraz złożoność sprawy uzasadniała zasądzenie na jego rzecz kwotę w wysokości 180,00 złotych.

SSO Monika Rosłan – Karasińska SSO Marcin Graczyk SSO Agnieszka Stachurska

Zarządzenie: (...)

(...)