Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lutego 2018 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 lutego 2018 r. w Olsztynie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B.

przeciwko E. H.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Nidzicy z dnia

6 października 2017 r., sygn. akt I C 497/16 ,

I.  zmienia zaskarżony wyrok w całości w ten sposób, że zasądza od pozwanej E. H. na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B. kwotę 6 586,35 zł ( sześć tysięcy pięćset osiemdziesiąt sześć złotych trzydzieści pięć groszy) z ustawowymi odsetkami od dnia 22 sierpnia 2015r.do dnia zapłaty i zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1467 zł ( jeden tysiąc czterysta sześćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu oraz oddala powództwo w pozostałym zakresie,

II.  oddala apelację w pozostałej części,

III.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1150 zł ( jeden tysiąc sto pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą .

Agnieszka Żegarska

Sygn. akt IX Ca 61/18

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. w B. domagał się zasądzenia od E. H. kwoty 6.586,35 zł.

W uzasadnieniu wskazał, że powództwo opiera na wekslu in blanco wystawionym na (...) Sp. z o.o. w B.. Wierzytelność została nabyta przez powoda poprzez połączenie powoda z remitenta.

Sąd Rejonowy w Bielsku Białej wystawił nakaz zapłaty w postepowaniu upominawczym dnia 21 października 2015 r.

Pozwana złożyła sprzeciw od nakazu zapłaty, a sprawa została przekazana według właściwości ogólnej do Sądu Rejonowego w Nidzicy.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwana wskazała, że roszczenie powoda nie zostało udowodnione. Do pozwu nie dołączono umowy o pożyczkę i deklaracji wekslowej, w tym wyliczenia pozwalającego określić wartość przedmiotu sporu.

Wyrokiem z dnia 6 października 2017 r., Sąd Rejonowy w Nidzicy oddalił powództwo (pkt. I), a także zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1.217 zł z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt. II).

Sąd Rejonowy wskazał, że powód opierał swoje roszczenie na wekslu in blanco, jednakże pozwana zakwestionowała powództwo, a więc spór został przeniesiony na stosunek podstawowy łączący strony (umowę pożyczki). W tym też zakresie wskazano, że powód zobowiązany był do wykazania, iż pozwaną łączył z jego poprzednikiem prawnym stosunek zobowiązaniowy, a także udowodnić istnienie oraz wysokość zobowiązania zabezpieczonego wekslem. Przedmiotowe okoliczności, nie zostały wykazane przez powoda w wyznaczonym terminie, dlatego powództwo zostało oddalone jako nie udowodnione co do wysokości.

Apelację od powyższego wyroku złożył powód, zaskarżając rozstrzygnięcie Sądu I instancji w całości.

Powód zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu naruszenie:

1.  art. 10 ustawy Prawo wekslowe w zw. z art. 6 k.c. poprzez przyjęcie, że ciężar dowodu w niniejszej sprawie spoczywał na stronie powodowej w sytuacji, gdy powództwo zostało oparte na podstawie weksla in blanco, a tym samym sprawa niniejsza zyskała charakter sprawy wekslowej powodując, iż obowiązek udowodnienia wad wypełnionego weksla, niezgodności z deklaracją wekslową, czy też nieistnienia zobowiązania, bądź wykazania, iż zobowiązanie to nie opiewa na kwotę wskazaną w treści weksla zgodnie z zawartym przez strony porozumieniem obarcza stronę pozwaną a nie powodową,

2.  art. 217 § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 207 § 3 k.p.c. w zw. 232 k.p.c. poprzez pominięcie przedstawionych przez stronę powodową dowodów w postaci żądanych przez Sąd I instancji dokumentów załączonych do pisma powódki z dnia 30 maja 2017 r.

Mając powyższe na uwadze, powód wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości,

2.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych za obie instancję,

3.  ewentualnie uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji w innym składzie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda w znacznej części okazała się zasadna, co skutkowało wydaniem w tym zakresie orzeczenia reformatoryjnego.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż podstawę żądania powoda stanowił dołączony do pozwu oryginał weksla gwarancyjnego, który został wystawiony celem zabezpieczenia udzielonej w dniu 26 kwietnia 2013 r. stronie pozwanej pożyczki. Dodatkowo wskazać należy, iż fakt zawarcia pożyczki oraz jej wypowiedzenie przez powoda został przez pozwaną przyznany w sprzeciwie od nakazu zapłaty (k. 23).

Zgodnie z poglądem utrwalonym w orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego, jeżeli dłużnik podnosi zarzuty przeciwko wekslowi gwarancyjnemu, w szczególności odnoszące się do stosunku podstawowego, to na nim, a nie na wierzycielu, spoczywa ciężar ich wykazania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 października 2010 r. w sprawie IV CSK 109/10, Lex nr 898262, wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 7 marca 2012 r., I ACa 97/12, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 września 2012 r., VIA Ca 383/12, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 listopada 2013 r. w sprawie I ACa 114/13, Lex nr 1402962).

Dla zobrazowania rozkładu ciężaru dowodu w rozpatrywanej sprawie warto odwołać się do nadal aktualnego uzasadnienia uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 1967 r., w którym podkreślono, że sytuacja dłużnika staje się na skutek wystawienia weksla o tyle trudniejsza, że wydanie wierzycielowi weksla stwarza domniemanie istnienia w chwili wydania weksla wierzytelności w wysokości sumy wekslowej i przerzuca w ten sposób ciężar dowodu przeciwnego na dłużnika, gdy tymczasem w braku weksla dowód istnienia i wysokości wierzytelności obciąża wierzyciela. Obowiązujące w postępowaniu upominawczym ograniczenia procesowe nie pozbawiają dłużnika w ramach postępowania sądowego, wszczętego na skutek wniesienia sprzeciwu, prawa podnoszenia przeciwko roszczeniu z weksla tych wszystkich zarzutów, jakie mu przysługują na podstawie przepisów prawa materialnego. Jeżeli więc łączy go z powodem stosunek prawny cywilny, w związku z którym dłużnik zaciągnął wobec posiadacza weksla zobowiązanie wekslowe, to może on podnosić również wszelkie zarzuty wynikające z tego stosunku (art. 16 pr. weksl.). Jeżeli weksel jest wystawiony in blanco, dłużnikowi przysługuje także zarzut uzupełnienia weksla niezgodnie z zawartym przez strony porozumieniem (art. 10 pr. weksl.). Jednakże powoływanie się na stosunek prawa cywilnego, w związku z którym wręczony został wierzycielowi weksel, nie stanowi w swej istocie zmiany powództwa. Przedmiotem powództwa pozostaje nadal roszczenie wekslowe, sąd zaś bada jedynie i rozstrzyga, czy i w jakim zakresie podniesione przez dłużnika zarzuty, oparte na stosunku cywilnoprawnym (art. 16 pr. weksl.) lub na zawartym przez strony porozumieniu co do uzupełnienia weksla wystawionego in blanco (art. 10 pr. weksl.), czynią roszczenie wekslowe powoda bezzasadnym (III CZP 19/66, OSNCP 1968/5/79).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy należy zatem podkreślić, że to nie powód winny był wykazać istnienie stosunku podstawowego i wierzytelności z tego tytułu, bowiem żądanie pozwu opierał na wekslu. To pozwana twierdząc że weksel został uzupełniony niezgodnie z deklaracją wekslową, powołując się dodatkowo na klauzule abuzywne zawarte w umowie pożyczki, zobligowana była okoliczności te po pierwsze powołać w formie twierdzeń i zarzutów w sprzeciwie od nakazu zapłaty, a po wtóre udowodnić (art. 503 § 1 k.p.c.).

Tymczasem pozwana w sprzeciwie od nakazu zapłaty nie przedstawiła żadnych dowodów, zarówno mających wskazywać na fakt, iż przedłożony przez powódkę weksel został nieprawidłowo wypełniony, jak również nie przedłożyła umowy pożyczki, dla zabezpieczenia której wystawiony został weksel.

Dodatkowo na niekorzyść pozwanej wpłynęła okoliczność, iż Sąd Rejonowy pominął wnioski dowodowe złożone przez powoda. Strona powodowa w piśmie procesowym z dnia 30 maja 2017 r., przedłożyła umowę pożyczki z dnia 26 kwietnia 2013 r. i deklarację wekslową.

Sąd I instancji pominął przedłożone dowody, ponieważ zobowiązał powoda do ich złożenia na rozprawie w dniu 15 marca 2017 r. (k. 84). Z kolei powód w piśmie procesowym stanowiącym odpowiedź na wezwanie wskazał, że dochodzi roszczenia na podstawie weksla i nie ma obowiązku przekładać dowodów związanych ze stosunkiem podstawowym (k. 88).

Powyższe pismo zostało zwrócone pełnomocnikowi powoda na podstawie art. 132 § 1 kpc (k. 90).

Następnie pismem procesowym z dnia 5 maja 2017 r., powód przedłożył umowę pożyczki i deklarację wekslową, która nie odnosiła się do niniejszej sprawy (k. 93). Przedstawiony błąd został naprawiony we wspomnianym już piśmie procesowym z dnia 30 maja 2017 r. - które zostało uznane przez Sąd Rejonowy za spóźnione.

Strona powodowa w apelacji zarzuciła co prawda pominięcie ww. dowodów, jednakże z uwagi na brak zgłoszenia przez pełnomocnika powoda zastrzeżenia do protokołu w trybie art. 162 k.p.c., utraciła on możliwość kwestionowania przedmiotowej decyzji.

Poza tym zauważyć należy, że pominięcie wniosków dowodowych wpłynęło jedynie na niekorzyść strony pozwanej.

Konsekwencją pominięcia wniosków dowodowych przez Sąd Rejonowy jest bowiem brak materiału dowodowego odnoszącego się do stosunku podstawowego, tj. łączącej strony umowy pożyczki, dla zabezpieczenia której wystawiony został weksel. Skoro nie ma żadnych dowodów związanych z zawartą umową pożyczki, nie można nawet przystąpić do zbadania zasadności żądanego przez powódkę roszczenia w zakresie wskazywanych przez pozwaną klauzul abuzywnych.

W tych okolicznościach należało dokonać oceny zasadności powództwa w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

Zebranym materiałem są w tym wypadku nie tylko przeprowadzone dowody (z weksla), ale także pozostały materiał procesowy, na który składają się twierdzenia i oświadczenia stron, zarzuty przez nie podnoszone i składane wnioski.

Mając zatem na uwadze, że powód dołączył do pozwu prawidłowo wypełniony weksel należało uznać, iż udowodnił zasadność dochodzonego roszczenia w sposób wystarczający. Strona powodowa w pozwie nie musiała przedstawiać żadnego wyliczenia swej należności ani podstawy roszczenia, wystarczyło, że przedstawiła posiadany przez pozwaną weksel. To rzeczą pozwanej było zakwestionowanie tego dowodu poprzez zgłoszenie i udowodnienie odpowiednich zarzutów, czego w ocenie Sądu Okręgowego nie uczyniła. Samo wniesienie sprzeciwu od nakazu zapłaty i stwierdzenie, że pozwana nie zgadza się z żądaniem powódki nie mogło doprowadzić do przeniesienia sporu na grunt stosunku podstawowego. Dodać należy, iż pozwana nie tylko nie przedstawiła żadnych dowodów ale sama wnioskowała o oddalenie wniosków dowodowych powoda, w tym m.in. umowy pożyczki i deklaracji wekslowej (k. 129).

Ostatecznie Sąd Okręgowy uznał roszczenie powoda za zasadne i zasądził na jego rzecz kwotę 6.586,35 zł, oddalając powództwo w pozostałej części.

Roszczenie zostało oddalone w zakresie w jakim powód domagał się naliczenia odsetek umownych od zasądzonej kwoty w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP.

Skoro powództwo zostało oparte na zobowiązaniu wekslowym, a spór nie został przeniesiony na grunt stosunku podstawowego, nie można było orzec o odsetkach umownych wynikających z zawartej między stronami umowy pożyczki.

Jednakże powód wywodząc swoje roszczenie z weksla miał prawo domagać się odsetek ustawowych od dnia 22 sierpnia 2015 r. (data wystawienia weksla).

Zmiana zaskarżonego rozstrzygnięcia, skutkowała koniecznością dokonania korekty orzeczenia o kosztach procesu za pierwszą instancję. Ostatecznie powód wygrał sprawę w całości, dlatego na jego rzecz - stosownie do przepisu art. 98 § 1 kpc - zasądzono kwotę 1.467 zł.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 91 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. w zw. § 2 pkt. 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. - w brzmieniu obowiązującym po nowelizacji.

Agnieszka Żegarska