Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 kwietnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 kwietnia 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa J. T., W. T.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej (...) z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego w Opocznie

z dnia 8 grudnia 2016 roku, sygn. akt I C 191/15

1. oddala apelację;

2. zasądza od powodów J. T., W. T. solidarnie na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej (...) z siedzibą w W. kwotę 135,00 (sto trzydzieści pięć) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

SSO Paweł Hochman

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki SSO Dariusz Mizera

Sygn. akt II Ca 130/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 8 grudnia 2016 r. Sąd Rejonowy w Opocznie po rozpoznaniu sprawy z powództwa J. T. i W. T. przeciwko (...) S.A. (...) z siedzibą w W. o zapłatę oddalił powództwo oraz zasądził od powodów J. T. i W. T. łącznie na rzecz pozwanego (...) S.A. (...) z siedzibą w W. kwotę 535,80 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

Powodowie J. i W. małżonkowie T. posiadają gospodarstwo rolne, w tym działkę siedliskową w S. (...).

W lutym 2010 r. po zimie powodowie stwierdzili wystąpienie uszkodzeń na budynku mieszkalnym w postaci: ugięcia połaci dachu, rozszczelnienia pokrycia dachu, uszkodzenia rynien i zalania pomieszczeń.

Dom powódki był ubezpieczony w ramach obowiązkowego ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych u pozwanego (...) S.A. (...) z siedzibą w W. (polisa typ (...) nr (...)).

Powódka W. T. zgłosiła u pozwanego szkodę, wskazując jako datę powstania szkody noc z 14.02.2010 r. na 15.02.2010 r. W protokole likwidacji szkody z dnia 25.02.2010 r. jako przyczynę jej powstania wskazano niską temperaturę oraz zator lodowy w orynnowaniu. W druku zgłoszenia szkody z 25.02.2010 r. odnotowano, że do rozsadzenia rynien oraz muru i blachy doszło z powodu mrozu, popękane ściany na strychu zostały zalane przez topniejący śnieg, zalaniu uległo też pomieszczenie w piwnicy.

W dniu 20.05.2010r. pozwany wydał decyzję o zakończeniu postępowania likwidacyjnego bez wypłaty odszkodowania. Swoją decyzję ubezpieczyciel uzasadnił tym, że przyczyną powstania szkody było działanie odwilży i mrozu, a zatem nie czynnik określony w art. 67 ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...) i (...) (Dz. U. nr 124, poz. 1152 z późn. zm.). Pismo nie zawierało pouczenia o możliwości dochodzenia roszczeń na drodze sądowej.

Pismem z dnia 13.10.2011 r. powódka, w nawiązaniu do pisma z dnia 20.05.2010r., wniosła o ponowne rozpatrzenie sprawy i wypłatę odszkodowania adekwatną do powstałej szkody. Pismo wpłynęło do pozwanego w dniu 26.10.2011r.

W odpowiedzi na powyższe odwołanie z dnia 13.10.2011 r. pozwany pismem z dnia 23.12.2011 r. podtrzymał wcześniejsze stanowisko zawarte w piśmie z dnia 20.05.2010 r. W piśmie informowano powódkę o prawie dochodzenia roszczeń na drodze postępowania sądowego.

W kolejnym piśmie z dnia 08.03.2012r. (data wpływu 12.03.2012 r.) powódka, wobec tego, że pozwane Towarzystwo „permanentnie odmawia” jej odszkodowania, informowała o zamiarze skierowania sprawy na drogę sądową i zainteresowania nią mediów.

Pismami z dnia 21.03.2012r. i 28.03.2012r. pozwany informował o podtrzymaniu dotychczasowego stanowiska zawartego w decyzji z 20.05.2010 r. i odpowiedzi z dnia 23.12.2011 r.

W styczniu 2014r. powódka, reprezentowana przez Kancelarię (...) Sp. z o.o. w R. Oddział w P., wystąpiła do pozwanego z kolejnym pismem, w którym wniosła o ponowne rozpoznanie sprawy i wypłatę odszkodowania w wysokości 62.840,00 zł w oparciu o prywatny kosztorys skrócony na roboty budowlano – remontowe wykonany przez inż. A. P..

Pismem z dnia 14.02.2014r. pozwany podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie przedmiotowej szkody.

Mając takie ustalenia Sąd Rejonowy zważył, iż powództwo podlega oddaleniu.

Pozwany podniósł skutecznie zarzut przedawnienia roszczenia (art. 117 § 1 k.c.).

Zgodnie z art. 117 § 2 k.c. po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia.

W myśl art. 120 § 1 k.c. bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.

Zgodnie z art. 819 § 1 k.c. roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem trzech lat. Powyższy przepis w § 4 stanowi, że bieg przedawnienia roszczenia o świadczenie do ubezpieczyciela przerywa się także (a zatem poza sytuacjami opisanymi w art. 123 k.c.) przez zgłoszenie ubezpieczycielowi tego roszczenia lub przez zgłoszenie zdarzenia objętego ubezpieczeniem. Bieg przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia, w którym zgłaszający roszczenie lub zdarzenie otrzymał na piśmie oświadczenie ubezpieczyciela o przyznaniu lub odmowie świadczenia.

W wyroku z dnia 20.11.2014 r. , V CSK 5/14 (opubl. Legalis) Sąd Najwyższy stwierdził, że bieg przedawnienia roszczenia o świadczenie do ubezpieczyciela rozpoczyna się po przerwie od dnia, w którym zgłaszający roszczenie lub zdarzenie otrzymał na piśmie od ubezpieczyciela kończące postepowanie likwidacyjne oświadczenie o przyznaniu lub odmowie świadczenia (art. 819 § 4 zd. 2 k.c.). Oświadczenie, o którym mowa w przepisie art. 819 § 4 k.c. jest tym samym oświadczeniem, które składa ubezpieczyciel w postępowaniu likwidacyjnym i które podlega rygorom określonym w art. 16 ust. 3 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 11, poz. 66).

Zgodnie z art. 16 ust. 3 powołanej wyżej ustawy (obowiązującej przez cały czas trwania postępowania likwidacyjnego w niniejszej sprawie, aktualnie art. 29 ust 5 ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej z dnia 11.09.2015 r. Dz. U. z 2015 r. , poz. 1844) w pisemnym oświadczeniu ubezpieczyciela wymagane jest wskazanie okoliczności i podstawy prawnej uzasadniającej całkowitą lub częściową odmowę wypłaty świadczenia oraz pouczenia o możliwości dochodzenia roszczeń na drodze sądowej. Oświadczenie ubezpieczyciela pozbawione tych wymogów jest pozbawione skuteczności prawnej.

Decyzja pozwanego(...) S.A. (...) z dnia 20.05.2010r. informuje wprost o „zakończeniu postępowania likwidacyjnego” w sprawie szkody z dnia 15.02.2010 r. na budynku mieszkalnym powodów. Nie zawiera ona jednak wymaganego ustawą pouczenia o możliwości dochodzenia roszczeń na drodze sądowej. Stosowne pouczenie w tym przedmiocie zawiera pisemne oświadczenie ubezpieczyciela z dnia 23.12.2011r., zawierające ponadto wszystkie pozostałe elementy jego skuteczności z art. 16 ust. 3 obowiązującej wówczas ustawy o działalności ubezpieczeniowej i niewątpliwie, wobec odniesienia się wprost do stanowiska zawartego w piśmie z dnia 20.05.2010r., kończące postępowanie likwidacyjne.

Wprawdzie w aktach szkodowych brak jest dowodu doręczenia powyższych pism z dnia 20.05.2010 r. i 23.12.2011 r. stronie powodowej, ale szczegółowa analiza treści korespondencji pomiędzy stronami w toku postępowania likwidacyjnego, jak też twierdzenia stron w toku niniejszej sprawy dowodzą, że pisma te zostały doręczone bez zbędnej zwłoki. Nie może budzić wątpliwości fakt doręczenia powódce pisma z dnia 20.05.2010 r., na które powołuje się ona wprost w odwołaniu z 13.10.2011r. Najpóźniej zatem w dacie 13.10.2011r. powódka dysponowała pisemnym oświadczeniem o zakończeniu likwidacji szkody i odmowie wypłaty świadczenia z dnia 20.05.2010 r. Późniejsze twierdzenia powódki , że nie otrzymała takiego pisma od ubezpieczyciela, że mogła być to informacja telefoniczna nie tylko kłócą się z powyższymi ustaleniami Sądu, ale także z bezspornymi faktami, że zarówno pełnomocnik z Kancelarii (...) w piśmie złożonym w postępowaniu likwidacyjnym w dniu 16.01.2014 r., jak też pełnomocnik powodów w niniejszej sprawie w uzasadnieniu pozwu powołują się wprost na treść pisma z 20.05.2010 r. Stąd obecne twierdzenia powódki, że nie otrzymała powyższego pisma podważają wiarygodność jej zeznań, a wobec oświadczenia jej pełnomocnika, że on także nie ma tego dokumentu (k. 85) , przy jednoczesnym precyzyjnym omówieniu w pozwie treści i uzasadnienia decyzji z powołaniem także podstawy prawnej odmowy odszkodowania, świadczą o nieudolnej próbie przeforsowania nieprawdziwego stanu rzeczy. Tym samym Sąd nie dał wiary zeznaniom powódki także co do formy otrzymania drugiego oświadczenia ubezpieczyciela z 23.12.2011r., zapadłego w wyniku rozpoznania jej odwołania. Powódka zeznała początkowo, że „przyszło znów odmownie” , a już za chwilę twierdziła, że nie wie „czy pismo, czy telefonicznie”.

Decydujące znaczenie dla oceny, czy powodowie otrzymali pisemne oświadczenia ubezpieczyciela o odmowie wypłaty świadczenia, mają dla Sądu pierwotne, nieskrępowane i nieuzgodnione z pełnomocnikiem wyjaśnienia powoda J. T. złożone na rozprawie w dniu 7 września 2015 r. Wyjaśnienia powoda są tym bardziej istotne, że – jak przyznała sama powódka - to właśnie jej mąż faktycznie zajmował się sprawą niniejszej szkody i odwołaniami od decyzji ubezpieczyciela. Powód przyznał w swych wyjaśnieniach, że: „Przyszło oświadczenie o odmowie wypłaty. Nie pamiętam daty kiedy. Odwołałem się od tej decyzji. Na odwołanie przyszła decyzja, że utrzymują to pierwsze stanowisko i na to też się odwoływałem kolejny raz”. Tym samym powód potwierdził fakt otrzymania zarówno pierwszego pisma z 20.05.2010 r., jak i pisma z 23.12.2011 r. stanowiącego odpowiedź na jego odwołanie z 13.10.2011r. Powód nie wskazuje precyzyjnie dat doręczenia mu pisemnych oświadczeń ubezpieczyciela o odmowie przyznania odszkodowania, w tym pisma z 23.12.2011 r. zawierającego wszystkie wymagane ustawą elementy.

Uwzględniając prawdopodobny czas doręczenia przesyłek pocztowych (z adnotacji na piśmie z 23.12.2011 r., wynika, że zostało wysłane listem poleconym), pismo to powinno dotrzeć do adresata najdalej w styczniu 2012 r. Na pewno zaś zostało doręczone powodom przed datą napisania kolejnego odwołania (okoliczność przyznana przez powoda) , tj. 08.03.2012 r. Zauważyć należy, że w odwołaniu z 8.03.2012 r. strona powodowa zwraca uwagę już na „permanentne” odmowy wypłaty świadczenia i zna pouczenie o możliwości skierowania sprawy na drogę sądową.

Uwzględniając powyższe ustalenia stwierdzić należy, że trzyletni termin przedawnienia roszczenia, liczony nawet od daty 08.03.2012 r., upłynął powodom przed złożeniem pozwu w niniejszej sprawie.

W sprawie brak jest podstaw do uznania zarzutu przedawnienia jako sprzecznego z zasadami współżycia społecznego. Pełnomocnik powodów nawet nie sprecyzował, na czym nadużycie prawa miałoby polegać i jaka konkretnie zasada współżycia społecznego miałaby zostać naruszona. Odwoływanie się zaś do stanu zdrowia powoda z okresu już po wniesieniu powództwa pozostaje bez znaczenia dla oceny zarzutu przedawnienia z punktu widzenia zasad współżycia społecznego.

Nawet przy odmiennej ocenie zarzutu przedawnienia, należy zwrócić uwagę na okoliczność, że pozew zawierający świadome ograniczenia żądania (którego pełna wysokość była znana powodowi, co wynika z brzmienia pozwu ) nie przerywa biegu przedawnienia co do tej części roszczenia w znaczeniu materialnoprawnym, która pozostała poza żądaniem tego pozwu.

Wobec uwzględnienia zarzutu przedawnienia roszczenia, Sąd oddalił wniosek dowodowy pełnomocnika powodów z opinii biegłego ds. budownictwa, uznając go za nieprzydatny do rozstrzygnięcia sprawy i generujący niepotrzebne koszty postępowania.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i art. 99 k.p.c., na które złożyły się: wynagrodzenie pełnomocnika według norm przepisanych – 180 zł, opłata od pełnomocnictwa – 17 zł, koszty przejazdu pełnomocnika pozwanego na dwie rozprawy – 280 zł, koszty doręczeń w łącznej kwocie 49,80 zł i koszty opłat kancelaryjnych za odpisy protokołów rozpraw – 9 zł.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik powodów zaskarżając go w całości, zarzucając mu naruszenie art. 14 ust. 3 w związku z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych (...) i (...) przez niezastosowanie tych przepisów skutkujące przyjęciem, że pozwany skutecznie podniósł zarzut przedawnienia, podczas gdy zastosowanie w/w przepisów prowadzi do wniosku, że 3-letni okres przedawnienia roszczenia powodów w ogóle nie rozpoczął biegu wobec nieudowodnienia przez pozwanego, że doręczył powodom oświadczenie o odmowie wypłaty odszkodowania zgodnie z ar. 18 ust. 1 - listem poleconym.

Wskazując na powyższe apelujący wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku z powodu nierozpoznania istoty sprawy i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik pozwanego wnosił o oddalenie apelacji powodów w całości - jako oczywiście bezzasadnej oraz zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje

Apelacja powodów jest bezzasadna.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego i przyjmuje je za własne czyniąc je podstawą swojego rozstrzygnięcia.

Skarżący co prawda w apelacji wprost nie kwestionują ustaleń faktycznych niemniej jednak analiza złożonego środka zaskarżenia wskazuje na to, że skarżący pośrednio podważają jednak ustalenia Sądu jakoby powodowie otrzymali sporządzone na piśmie informacje o rozpatrzeniu ich sprawy i odmowie wypłaty odszkodowania.

W ocenie wnoszącego skargę apelacyjną pełnomocnika powodów pozwany naruszył ówcześnie obowiązujący art. 18 ust. 1 ustawy z 22.05.2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. nr 124 poz.1152 ze zm.) konsekwencją tego było to, iż termin przedawnienia nie rozpoczął w ogóle swojego biegu.

Nie sposób się zgodzić z takim poglądem. Zgodnie z brzmieniem art. 18 ust. 1 w/w ustawy obowiązującym w chwili likwidowania szkody zawiadomienia i oświadczenia, które w związku z umową ubezpieczenia obowiązkowego, o którym mowa w art. 4 pkt 1 - 3 są składane przez strony powinny być sporządzane na piśmie i doręczane za potwierdzeniem odbioru lub przesyłane listem poleconym.

Nie ulega wątpliwości, że celem tej regulacji było zapewnienie dowodu lub potwierdzenia dokonania istnienia lub zmiany umowy. Należy ponadto zauważyć, iż wobec braku zastrzeżenia w ustawie szczególnych sankcji dochowania przewidzianej formy została ona zastrzeżona dla celów dowodowych, co nie prowadziło do nieważności dokonanego zawiadomienia lub oświadczenia, a jedynie mogło powodować pewne utrudnienia dowodowe.

W przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy wnikliwie przeanalizował tok postępowania, prawidłowo ocenił zebrane dowody i wyciągnął właściwe wnioski. Zasadnie Sąd zwrócił uwagę na wyjaśnienia złożone na rozprawie w dniu 07.09.2015 roku przez J. T.. Wyjaśnienia te uwzględniając treść odwołania z marca 2012 roku wskazują ponad wszelką wątpliwość, że powodowie o odmowie przyznania odszkodowania dowiedzieli się już w grudniu 2011r. a najpóźniej w dniu 8 marca 2012 roku powodowie dysponowali już kilkakrotnym odmowami wypłaty świadczenia.

Takie ustalenia Sądu pomimo braku bezpośredniego dowodu doręczenia powodom decyzji ubezpieczyciela listem poleconym dają podstawy do przyjęcia, że to właśnie najpóźniej w dniu 8 marca 2012 roku rozpoczął swój bieg 3-letni termin przedawnienia. Pozew w niniejszej sprawie został złożony w dniu 28.04.2015 roku, a zatem po upływie trzyletniego terminu przedawnienia co musiało skutkować oddaleniem powództwa.

Sąd I instancji rozważał czy aby skorzystanie z zarzutu przedawnienia przez pozwanego było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i doszedł do słusznego przekonania, iż brak podstaw w realiach niniejszej sprawy do zastosowania art. 5 k.c.

Już tylko na marginesie należy podkreślić, iż słusznie w odpowiedzi na apelację pozwany wskazuje, że w toku postępowania likwidacyjnego powodowie nie udowodnili by opady śniegu które spowodowały szkodę spełniły kryteria określone ustawą. (por. art. art. 67 wyżej cytowanej ustawy)

W tych okolicznościach wywiedziona apelacja jako bezzasadna musi zostać oddalona, a to na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach Sąd orzekł mając na uwadze wynik postępowania apelacyjnego, które powodowie przegrali dlatego też na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108§ 1 k.p.c. należało orzec jak w pkt 2 wyroku.

SSO Paweł Hochman SSA w SO Arkadiusz Lisiecki SSO Dariusz Mizera