Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

K., dnia 29-01-2018 r.

Sąd Rejonowy w Kaliszu I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Katarzyna Porada-Łaska

Protokolant: sekretarz sądowy Sylwia Marek

po rozpoznaniu w dniu 29-01-2018 r. w Kaliszu na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A.

przeciwko E. S. (1)

o zapłatę 5 178,01 zł

oddala powództwo.

SSR Katarzyna Porada - Łaska

Sygn. akt I C 1892/17

UZASADNIENIE

W dniu 9.06.2017 r. (...) Spółka Akcyjna z siedzibą we B. wystąpił z powództwem przeciwko E. S. (2) o zapłatę 5.178,01 zł wraz z umownymi odsetkami za opóźnienie w wysokości równej czterokrotności stopu kredytu lombardowego NBP, liczonymi od dnia 24.05.2017 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że jest posiadaczem weksla własnego na kwotę dochodzoną w pozwie, wystawionego przez pozwanego na rzecz powoda, z którego należności pozwany nie uiścił, mimo wzywania go do wykupu weksla przez powoda. Przy czym weksel został wystawiony na zabezpieczenie zobowiązania z umowy pożyczki, której wysokość i terminy spłaty pozwany znał, ponieważ podpisał własnoręcznie kalendarz spłat.

Strona pozwana E. S. (2) wniosła o oddalenie powództwa, podnosząc że z wysokości dokonanych przez nią wpłat, wynika iż w znacznej części, albo nawet w całości wykonał zobowiązanie, tylko z uwagi na złożoność umowy nie potrafi wskazać w jakiej części. Wywodził także, iż podpisując umowę pożyczki nie zdawał sobie sprawy, że umowa była ubezpieczona. Nie uzgadniano z nim indywidualnie warunków umowy.

W piśmie z 27.10.2017 r. (k. 30-31) powód podniósł, iż weksel został wystawiony na zabezpieczenie zobowiązania w postaci umowy pożyczki w ramach której strona pozwana zobowiązała się do zapłaty na rzecz powoda kwoty 8.964,00 zł, na którą to kwotę składały się:

- 8.508,00 zł udzielonej pożyczki;

- 456,00 zł wynagrodzenia umownego.

Przy tym powód dokonał potrącenia z kwoty udzielonej pożyczki kosztów ubezpieczenia i opłaty przygotowawczej, które pożyczkobiorca zobowiązał się ponieść, a pożyczkodawca do tego momentu je skredytował, powodowi przelano więc 3.000 zł zgodnie z umową. Zobowiązanie miało być spłacone w 36 ratach miesięcznych po 249 zł każda.

Doliczone do kwoty udzielonej pożyczki wynagrodzenie za udzielenie pożyczki stanowi umowne wynagrodzenie za możliwość skorzystania przez pozwanego ze środków finansowych powoda przez okres 36 miesięcy. Wysokość odsetek stanowiących wynagrodzenie umowne z tytułu pożyczki mieści się w ramach maksymalnej wysokości odsetek określonej w art. 359 § 2 ¹ k.c., zostało obliczone za czas na jaki zawarto umowę, od całkowitej kwoty pożyczki, tj. od środków faktycznie przelanych na konto pozwanego (3.000 zł).

Na podstawie pkt 7.2 w zw. z pkt 15 umowy, pożyczkobiorca był zobowiązany do zabezpieczenia spłaty zobowiązania poprzez wyrażenie zgody na objęcie go ochroną ubezpieczeniową w ramach umowy ubezpieczenia z (...) S.A. i zobowiązał się do pokrycia składki ubezpieczeniowej, która miała być przekazana przez powoda zakładowi ubezpieczeń.

Powód był uprawniony do wypowiedzenia umowy w przypadku braku zapłaty pełnych rat za co najmniej dwa okresy płatności. Wobec zaprzestania wpłat przez pozwanego, powód najpierw wzywał go do zapłaty, a po bezskutecznym upływie terminu wyznaczonego w wezwaniu – wypowiedział umowę. Na dochodzoną w wysokości 5.178,01 zł należność składają się:

- 3.984 zł niespłaconej pożyczki;

- 28,86 zł kwoty odsetek obliczonej na podstawie pkt 11.2a umowy;

- 796,80 zł kosztów windykacji wyliczonych na podst. pkt 11.2b;

- 345,00 zł opłaty za monity i wezwania wyliczonej na podst. pkt 11.2-4;

- 23,35 zł umownych odsetek dziennych wyliczonych na podst. pkt 13.1.

Sąd ustalił, co następuje:

Pozwany E. S. (2) w dniu 16.06.2015 r. zawarł z powodem (...) Spółka Akcyjna z siedzibą we B. umowę pożyczki nr (...), w której całkowita kwota do zapłaty wynosiła 8.964,00 zł, w tym zgodnie z tabelą w części B. umowy:

- 3.000 zł całkowitej kwoty pożyczki;

- 4.950 zł kosztu ubezpieczenia spłaty;

- 558 zł opłaty przygotowawczej;

- 456 zł wynagrodzenia umownego.

Umowa została przygotowana w formie gotowego formularza – wzoru stanowiącego wydruk zawierający wpisane wszystkie jej postanowienia, przy czym jedyną zmienną wprowadzoną w formularzu w związku zawieraniem umowy z pozwanym, było wpisanie przez powoda określonych kwot wyliczonych od faktycznie przyznanej pożyczki.

W tabeli B. jako kwotę udzielonej pożyczki wpisano 8.508,00 zł, stanowiącą sumę wskazanych powyżej składników, poza kwotą wynagrodzenia umownego (tj. 3.000 zł + 4.950 zł + 558 zł), jednakże na konto bankowe pozwanego została przelana jedynie kwota 3.000 z; była to ta kwota jaką pozwany od początku chciał otrzymać tytułem pożyczki.

Wysokość miesięcznej raty miała wynosić 249 zł, raty te miały być uiszczane do drugiego dnia każdego kolejnego miesiąca, począwszy od 4.07.2015 r. aż do 4.08.2018 r.

Integralną część umowy stanowił kalendarz spłat, w którym określono sposób rozliczenia każdej miesięcznej raty, przy tym:

- pierwsze dwie raty oraz 60 zł z trzeciej raty miało być przeznaczone na pokrycie opłaty przygotowawczej w wysokości 558 zł;

- 189 zł pozostałe z trzeciej raty oraz w całości raty od 4. do 22., a także 30 zł z 23. raty miało pokryć 4.950 zł kosztów ubezpieczenia;

- 219 zł z 23. raty oraz raty od 24. do 34., a także 42 zł z 35. raty miał pokryć 3.000 zł całkowitej kwoty pożyczki;

- pozostała kwota 207 zł z 35. raty oraz rata 36. miały pokryć 456 zł wynagrodzenia umownego.

Jako zabezpieczenie umowy pożyczki, powód wystawił na rzecz pozwanego w dniu 17.06.2015 r. weksel in blanco na zabezpieczenie zwrotu pożyczki, który pozwany mógł wypełnić zgodnie z deklaracją wekslową m.in. w przypadku wypowiedzenia umowy z zachowaniem terminu 30 dni, po uprzednim wezwaniu do zapłaty zaległych rat w terminie 7 dni od otrzymania wezwania.

Jako załącznik nr 1. do umowy, pozwany podpisał deklarację przystąpienia do umowy grupowego ubezpieczenia zawartej pomiędzy powodem a (...) S.A., której przedmiotem było życie i zdrowie ubezpieczonych tj. klientów powoda, przewidującej zapłatę odszkodowania w postaci niespłaconej kwoty pożyczki na rzecz powoda w przypadku śmierci ubezpieczonego albo całkowitej utraty zdolności do pracy lub samodzielnej egzystencji wskutek nieszczęśliwego wypadku lub choroby.

W części C.1 umowy, przewidziano w punkcie 11.1, że jeżeli pożyczkobiorca nie zapłacił rat za co najmniej 2 pełne okresy płatności, pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30-dniowego terminu i wypełnić weksel po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty.

Z kolei w punkcie 11.2 przewidziano, że w przypadku wypowiedzenia umowy kwota na jaka można wypełnić weksel in blanco może zawierać oprócz należnej pozostałej części niespłaconej pożyczki również:

- dla całkowitej kwoty pożyczki – maksymalną wysokość odsetek umownych na poziomie czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP z dnia zawarcia umowy, tj. 10 % w stosunku rocznym (pkt 11.2a);

- kwotę w wysokości do 20 % z pozostałej do zapłaty całkowitej kwoty, tytułem kosztów windykacji, nie więcej jednak niż faktycznie poniesione przez pożyczkodawcę koszty tej windykacji (pkt 11.2b);

- kwotę wynikającą z tabeli opłat zawartej w punkcie 19.4 umowy, punktach 8., 9. i 10. tej tabeli, przy czym jedynie punkt 8. tabeli przewidywał opłatę w wysokości 15 zł za upomnienie pisemne lub wezwanie do zapłaty (pkt 11.2c);

Natomiast w pkt 13.1 umowy, przewidziano że jeżeli pożyczkobiorca nie płaci w terminie poszczególnych rat pożyczki lub innego zobowiązania pieniężnego, w tym zobowiązania naliczonego na podstawie pkt 11.2 umowy, niespłacona kwota staje się zadłużeniem przeterminowanym, od którego pożyczkobiorca nalicza odsetki umowne za każdy dzień zwłoki w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP.

(dowód: umowa k 33-38; kalendarz spłat k 39; szczególne warunki ubezpieczenia na życie k 40-41; deklaracja wekslowa k 42)

Pozwany na poczet umowy uiścił kwotę wynoszącą 5.580 zł.

(dowód: karta klienta k 32)

Nadto pozwany w toku procesu zapłacił jeszcze 1.000 zł na rzecz powoda.

(okoliczność przyznana przez powoda – wezwanie z 4.12.2017 .r. k. 56-57)

W dniu 23.04.2017 r. powód wystosował do pozwanego pismo zawierające wypowiedzenie umowy z zachowaniem terminu 30 dni, w którym wysokość zobowiązania pozwanego w stosunku do powoda określono na 5.178,01 zł, w tym:

- 3.984 zł niespłaconej pożyczki;

- 28,86 zł kwoty obliczonej na podstawie pkt 11.2a umowy;

- 796,80 zł kosztów windykacji (pkt 11.2b umowy);

- 345 zł opłaty za monity i wezwania (pkt 11.2c umowy);

- 23,35 zł umownych odsetek dziennych (pkt 13.1 umowy).

W piśmie tym powód poinformował też pozwanego, że wypełnił weksel in blanco zgodnie z postanowieniami umowy i deklaracji wekslowej i po upływie 30 dni rozpocznie naliczanie odsetek umownych. Powód faktycznie wypełnił weksel na kwotę 5.178,01 zł, wpisując jako termin płatności 23.05.2017 r.

(dowód: wypowiedzenie k 7; weksel k 6)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie przytoczonych wyżej dowodów, których prawdziwość i wiarygodność nie budzi wątpliwości.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest całkowicie niezasadne.

Zgodnie z art. 101 pkt 2 ustawy z 28.04.1936 r. - Prawo wekslowe (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 160) – określanej dalej jako „ustawa” , weksel własny zawiera przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej. Według art. 16 zd. pierwsze ustawy, będzie uważany za prawnego posiadacza, kto ma weksel i wykaże prawo swoje nieprzerwanym szeregiem indosów. Odpowiedzialność wystawcy wekslu własnego jest taka sama, jak akceptanta wekslu trasowanego (art. 104 ustawy).

W przedmiotowej sprawie powód jest posiadaczem weksla własnego pozwanego, wykazał przy tym że uzyskał posiadanie tego weksla bezpośrednio od jego wystawcy. Termin płatności weksla upłynął, stąd też powód jest uprawniony do domagania się od pozwanego zapłaty.

Natomiast w sytuacji gdy pozwany wysuwa zarzut, iż jego zobowiązanie wynikające z umowy zabezpieczonej wekslem jest niższe niż to wynikające z treści weksla, bądź nie istnieje z uwagi na całkowitą spłatę, w zakres kognicji sądu rozpoznającego sprawę wchodzi nie tylko zbadanie prawidłowości wystawienia weksla od strony formalnej, tzn. zgodności z zapisami Prawa wekslowego, lecz również ważność i skuteczność postanowień stosunku podstawowego, z którego wynika wystawienie weksla. Jest to bowiem zarzut wypełnienia weksla in blanco niezgodnie z istniejącym pomiędzy pozwanym a powodem porozumieniem, a w takim przypadku abstrakcyjny charakter zobowiązania wekslowego doznaje osłabienia i dopuszczalne jest badanie czy odpowiedzialność dłużnika według treści weksla nie przewyższa jego odpowiedzialności wynikającej ze stosunku podstawowego, a w razie stwierdzenia tej okoliczności – oddalenia w odpowiednim zakresie powództwa (tak, przykładowo, Sąd Najwyższy w wyrokach: z 18.11.1970 r., I PR 407/70, publ. Legalis nr 14961, z 28.04.2016 r. V CSK 519/15, z 20.06.2008 r. IV CSK 65/08). W takim przypadku z analizy zobowiązania wekslowego przechodzi się na analizę stosunku podstawowego.

W tym przypadku należy stwierdzić, że pozwany zobowiązany był zapłacić powodowi z umowy następujące należności:

- 3.000 zł kapitału [do czego był zobowiązany na podstawie art. 720 § 1 k.c. oraz ustawy z 12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 1528 ze zm.), której reżimowi podlegała ta umowa];

- 456 zł kwoty określonej jako wynagrodzenie umowne mające być ekwiwalentem za korzystanie z kapitału, czyli po prostu wyliczonych i skapitalizowanych z góry odsetek od kapitału w rozumieniu art. 359 § 2 ¹ k.c.; przy czym, jak stwierdzono z urzędu, wskazana kwota nie przekracza maksymalnych odsetek umownych jakie mogły być zastrzeżone za okres rzeczywistego korzystania przez pozwanego z kapitału, tj. do momentu w jakim według treści umowy pozwany miał dokonać spłaty ostatniej raty przypadającej na pokrycie 3.000 zł kapitału (czyli według tabeli spłat od dnia zawarcia umowy do 4.06.2018 r., przy czym przy tej ocenie dokonanej przez Sąd uwzględniono okoliczność, iż przewidywane spłaty pomniejszałyby za każdym razem kapitał);

- 558 zł opłaty przygotowawczej, z tym że zgodnie z tabelą spłat, uiszczone raty zostały w pierwszej kolejności przeznaczone na spłatę tego roszczenia spośród wszystkich składających się na zobowiązanie pozwanego i trzy pierwsze raty (dwie pierwsze w całości, zaś trzecia – częściowo) zaspokoiły to roszczenie w całości; kwota ta nie mogła wchodzić w skład rozliczenia przedstawionego przez powoda.

Odnośnie wskazanych wyżej roszczeń składających się na wierzytelność powoda z tytułu pożyczki z 16.06.2015 r., nie stwierdzono ich nieważności ani bezskuteczności, natomiast jako niezasadne i bezskuteczne w stosunku do pozwanego należy uznać żądanie zwrotu pozostałej kwoty.

Na podstawie art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne); nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny (art. 385 ² k.c.).

W niniejszej sprawie zapisy części C. punktu 1. podpunkt 1.2 w zw. z wierszem trzecim tabeli zawartej w części B. umowy [oznaczonym w tabelce symbolem (2)*], stanowią w zakresie dotyczącym łącznego kosztu ubezpieczenia umowy, niedozwolone postanowienia umowne w znaczeniu nadanym temu pojęciu przez przepis art. 385 ¹ § 1 k.c., a co za tym idzie nie są one wiążące i pozwany nie jest zobowiązany do zapłaty na rzecz powoda sumy wynikającej ze wskazanych zapisów umowy. W tym zakresie należy stwierdzić, że koszty ubezpieczenia spłaty pożyczki są bardzo wysokie, ponieważ wynoszą 4.950 zł, podczas gdy kwota rzeczywiście wypłacona pozwanemu wynosi 3.000 zł.

Istotą zawartej umowy była pożyczka określonej ilości środków pieniężnych, a nie zabezpieczenie udzielonej kwoty. Tymczasem zabezpieczenie pożyczonej kwoty wygenerowało większość kosztów. Przekraczały one znacznie samą pożyczkę, stanowiąc ok. 165 % całkowitej kwoty pożyczki. Oceniając opłatę za ubezpieczenie i pozostałe opłaty należy przyjąć, że realizacja umowy przez pozwanego, miała skutkować tym, iż pożyczkodawca poza przekazaną do dyspozycji pozwanego kwotą wraz z wynikającymi z umowy opłatami miał otrzymać dodatkowe wynagrodzenie. Powyższej opisane działanie pożyczkodawcy skierowane było na generowanie niczym nieuzasadnionych kosztów.

Z dostępnej tak powszechnie jak i z urzędu wiedzy, a także z zasad doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania wynika, iż składka ubezpieczeniowa nie jest zastrzegana przez zakłady ubezpieczeń dla żadnych rodzajów ubezpieczeń w takiej wysokości. Tak więc tego rodzaju postanowienie umowne stanowi niedozwoloną klauzulę umowną nie wiążącą konsumenta z uwagi na zastrzeżenie świadczenia akcesoryjnego służącego zabezpieczeniu umowy w rażąco nadmiernej wysokości, niewspółmiernej do obowiązujących realnie stawek składek ubezpieczeniowych.

Jeżeli zaś pod sformułowaniem „kosztów” ubezpieczenia, ukryta była jakaś inna czynność czy koszty, to powód nie wskazał jakiego rodzaju to miałby pozostawać czynność, czy też jakie to byłyby koszty. Oczywiście nawet w przypadku wskazania tej okoliczności, także te czynności czy koszty podlegałyby wówczas odrębnej ocenie z punktu widzenia ważności, czy bezskuteczności wynikającej z naruszenia art. 385 ² k.c.

Niewątpliwie też wskazane postanowienia umowne nie były indywidualnie negocjowane z pozwanym, gdyż stanowią część ogólnego wzorca umów stosowanego przez powoda. Powód takiej okoliczności nie udowodnił, zaś pozwany wyraźnie temu zaprzeczył. Nie można też uznać aby zastrzeżenie ubezpieczenia spłaty pożyczki należało do postanowień określających główne świadczenia stron z umowy, tak więc nie wystąpiła żadna przesłanka negatywna wykluczająca zastosowanie art. 385 ¹ § 1 k.c. do oceny tego fragmentu umowy.

Niezależnie od powyższej argumentacji wysokość poniesionych kosztów ubezpieczenia nie została wykazana.

Jest tak dlatego, że w świetle umowy pożyczkodawca miał obowiązek zgłoszenia pozwanego ubezpieczycielowi i terminowego zapłacenia ubezpieczycielowi składki. Dopiero wykonanie tych obowiązków skutkowało powstaniem odpowiedzialności ubezpieczyciela. Powód nie wykazał wywiązania się z powyższych obowiązków i doprowadził do tego, aby pozwany został objęty ubezpieczeniem. Nie wykazano nawet czy, kiedy i jaką należność zapłacono ubezpieczycielowi tytułem składki.

Zatem brak także podstaw faktycznych do zasądzenia tej należności tj. dokonania przez pożyczkodawcę koniecznych czynności skutkujących powstaniem ochrony ubezpieczeniowej.

Powód winien być świadomy wadliwości powyższej praktyki, a także konsekwencji zaniechania wykazania, że przekazał składkę ubezpieczycielowi. Miejscowo właściwe Sądy dla siedziby powoda (i jego poprzednika prawnego) wielokrotnie zwracały uwagę, że żądanie z tytułu kosztów ubezpieczenia jest zasadne tylko w zakresie rzeczywiście odprowadzonej składki ubezpieczeniowej ( tak, przykładowo: Sąd Okręgowy w Bielsku Białej w wyrokach z 29.04.2014 r., II Ca 62/14, niepubl.; z 11.12.2014 roku, II Ca 563/14, niepubl., z 10.09.2015 r., II Ca 463/15, niepubl.).

Podkreślić jeszcze trzeba, że tylko wymieniona kwota jako podlegająca wypłacie pozwanemu stanowiła przedmiot pożyczki. Kwota „ubezpieczenia”, czy też innych opłat nie mogła stanowić pożyczki w rozumieniu przepisów o pożyczkach, gdyż nigdy nie doszło do skutecznego zobowiązania się przez powoda do przeniesienia własności tej kwoty pieniędzy na pozwanego jako pożyczkobiorcę. Odmienny zapis w umowie, że jest to pożyczka nie odpowiada naturze zobowiązania oraz realnym czynnościom jakie strony dokonywały. Pożyczką jest tylko kwota 3.000 zł. Reszta to koszty pożyczki i tylko tak należy je traktować.

Powód w ocenie Sądu jest świadomy wadliwości powyższych praktyk rynkowych, gdyż jej poprzedniczka prawna została objęta decyzją Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 31 października 2013 roku (...) 61-39/12/SB (publikowaną na stronie internetowej UOKiK), w której uznano, że opisana praktyka narusza zbiorowe interesy konsumentów i zakazano jej stosowania (pkt IV decyzji).

W ostatniej kolejności pozostaje do rozważenia kwestia pozostałych roszczeń powoda, tj. tych jakie miały powstać już po zakończeniu umowy, na podstawie punktów 11.2a, 11.2b, 11.2c i 13.1 umowy.

W tym zakresie należy stwierdzić, że jeżeli chodzi o koszty windykacji mające wynosić 796 zł (pkt 11.2b umowy), to powód nie udowodnił aby poniósł jakiekolwiek koszty windykacji, a zatem roszczenie to jest niewykazane. Pokreślenia wymaga okoliczność, iż nawet z umowy łączącej strony wynika, iż miały to być jedynie faktycznie poniesione koszty.

Dodać można, iż ustalanie wygórowanych kosztów z tytułu różnych opłat prowadzi do apriorycznego przyjęcia odpowiedzialności odszkodowawczej konsumenta (por. wyrok SN z 4.03.2010r., I CSK 404/09).

To samo należy odnieść do kwoty 345 zł (pkt 11.2c umowy), jako opłat za pisemne upomnienia lub wezwania do zapłaty, gdyż powód nie wykazał tego, aby wystosował wobec pozwanego jakieś wezwania czy monity. Powód nie udowodnił, aby doręczał pozwanemu jakiekolwiek tego rodzaju pisma, poza samym wypowiedzeniem umowy.

Natomiast w przypadku kwot 28,86 zł (pkt 11.2a umowy) i 23,35 zł (pkt 13.1 umowy), zapisy umowne na podstawie których dokonano wyliczenia tych kwot sugerują, iż chodzi o zastrzeżenie odsetek maksymalnych za opóźnienie i możliwość wliczenia do sumy wekslowej także skapitalizowanych odsetek za opóźnienie zastrzeżonych w tej wysokości. Jednak w tym przypadku nie wskazano w piśmie zawierającym wypowiedzenie umowy, w którym zostały wyszczególnione te kwoty, za jaki okres miałyby być liczone te odsetki i od jakich kwot.

Podobnie kwestia ta nie została wyjaśniona w piśmie procesowym z 27.10.2017 r. Tymczasem Sąd rozpoznając roszczenie w przedmiocie odsetek za opóźnienie, niezależnie od tego czy skapitalizowanych czy też nie, musi dysponować wiedzą na temat tego, od jakiej kwoty odsetki były liczone i za jaki okres, w przeciwnym razie roszczenie odsetkowe nie jest w ogóle skonkretyzowane w sposób umożliwiający ocenę jego zasadności. Sąd nie może zastępować w tym zakresie powoda i „wybierać” za jaki okres odsetki mogłyby być zasadne, tak więc brak konkretyzacji roszczenia w tym zakresie prowadzi do jego oddalenia.

W konkluzji, zasadnymi roszczeniami z przedmiotowej umowy . były:

- 3.000 zł całkowitej kwoty pożyczki;

- 558 zł opłaty przygotowawczej;

- 456 zł wynagrodzenia umownego;

razem 4.014 zł, na poczet których pozwany uiścił łączną kwotę 5.580 zł (przed wytoczeniem powództwa) oraz 1.000 zł – w toku procesu. Wobec tego pozwany nie ma już żadnych zobowiązań wobec powoda. Zaznaczyć należy, iż powód wezwany zarządzeniem z 4.12.2017 r., do podania, czy pozwany zapłacił w toku postępowania kwotę 1.000 zł (dowody wpłaty k. 49-54) pod rygorem skutków z art. 230 k.p.c., nie zajął stanowiska w tej kwestii. Okoliczność tę Sąd uznał zatem za przyznaną po myśli art. 230 k.p.c.

W tym miejscu wskazać należy, że jeżeli doszło do zastrzeżenia w umowie świadczenia, które nie jest wiążące dla konsumenta z uwagi na treść (...) § 1 k.c., podczas gdy według treści umowy przysługują przedsiębiorcy jeszcze inne świadczenia, co do których nie ma zastrzeżeń odnośnie ich ważności i skuteczności, to bezskuteczne z mocy wskazanego przepisu są także postanowienia o zaliczaniu płatności dokonywanych przez konsumenta na poczet należności wynikających z nie wiążących dla konsumenta przepisów.

W takiej sytuacji w miejsce umownego zaliczenia zapłaty wchodzą ogólne zasady zaliczenia zapłaty, ponieważ kwoty pobierane na poczet świadczenia nie mającego charakteru wiążącego dla strony mogą podlegać zwrotowi stosownie do przepisów o nienależnym świadczeniu, bądź też zaliczeniu na poczet innych wymagalnych należności faktycznie wynikających z tego samego stosunku prawnego, jeżeli te pozostałe należności mają późniejszy termin wymagalności (por. Sąd Najwyższy w uchwale z 23.12.1987 r., III CZP 77/87, publ. OSNC 1989/6/92).

Z uwagi na powyższe orzeczono jak w sentencji wyroku.

SSR Katarzyna Porada – Łaska