Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 31 października 2016 roku, skierowanym przeciwko D. F. (1) i B. F., A. F. wniósł o uchylenie obowiązku alimentacyjnego wobec D. F. (1) ustalonego wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 3 października 2006 roku w sprawie o sygn. akt XVII RC 1149/06 oraz uchylenie obowiązku alimentacyjnego wobec B. F. orzeczonego wyrokiem Sądu Rejonowego w Chorzowie z dnia 26 czerwca 2002 roku w sprawie o sygn. akt III RC 446/02 ze skutkiem na dzień wniesienia pozwu. W uzasadnieniu pozwu wskazał, że w chwili obecnej pozwany D. F. (1) jest osobą pełnoletnią. Nie utrzymuje się samodzielnie, nie pracuje oraz nie kontynuuje nauki. Pozwany nie utrzymuje kontaktów z powodem, a matka pozwanego nie chce mu udzielić żadnych informacji na temat życia syna i jego sytuacji zarobkowej. Pozwany ukończył naukę w szkole specjalnej. Mimo to, nie rozpoczął żadnych studiów, kursów czy szkoleń policealnych, ani też nie podjął żadnej pracy zarobkowej. Pomimo dotychczasowego wspierania syna, pozwany nie chce utrzymywać z powodem kontaktów, zaś pobierając comiesięcznie alimenty, powoduje po stronie powoda nadmierny uszczerbek dla jego rodziny. Powód pracuje jako górnik i z tego tytułu osiąga dochody w wysokości 3.000,00-4.000,00 zł brutto miesięcznie. Posiada na utrzymaniu rodzinę – obecną żonę, która osiąga dochody w wysokości średnio 1.000,00 zł miesięcznie oraz jej córkę z pierwszego małżeństwa, na której potrzeby ojciec nie łoży alimentów. Natomiast odnośnie uchylenia obowiązku alimentacyjnego względem pozwanej B. F., powód podniósł, że w wyroku rozwodowym z dnia 3 października 2006 roku zaniechano wydania orzeczenia o winie rozkładu pożycia stron. Tym samym, mając na uwadze art. 60 § 3 k.r.o. obowiązek alimentacyjny powoda względem pozwanej wygasł dnia 25 października 2011 roku. Brak również po stronie pozwanej wyjątkowych okoliczności, które uzasadniałyby utrzymywanie tego obowiązku.

W odpowiedzi na pozew B. F. wniosła o oddalenie powództwa. Podniosła, że pozwany D. F. (1) jest osobą pełnoletnią jednak nie utrzymuje się samodzielnie, nie pracuje ale uczy się w Zespole (...) Szkoły Podstawowej nr (...) w Ś., gdzie może kontynuować naukę do 25 roku życia. Pozwany jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym więc nielogicznym jest podnoszenie przez powoda, że pozwany nie podejmuje studiów wyższych, kursów kwalifikacyjnych, czy też pracy. Pozwana podniosła również, że D. F. (1) sam nie utrzymuje kontaktów z ojcem ponieważ jest niepełnosprawny. Nie potrafi mówić, pisać, w związku z czym sam nie zadzwoni do powoda, nie przyjedzie do niego. Alimenty, które do chwili obecnie powód łożył na rzecz syna są potrzebne na rehabilitację, czy pomoc terapeutyczną dla pozwanego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem z dnia 26 czerwca 2002 roku w sprawie o sygn. akt IIII RC 446/02 Sąd Rejonowy w Chorzowie zasądził od A. F. na rzecz B. F. alimenty w kwocie po 100,00 zł miesięcznie. Wyrokiem z dnia 3 października 2006 roku w sprawie o sygn. akt XVII RC 1149/06 Sąd Okręgowy w Katowicach rozwiązał przez rozwód związek małżeński A. F. i B. F.. Wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnim wówczas D. F. (1) powierzył matce, zaś ojcu ograniczył do prawa współdecydowania o istotnych prawach dziecka związanych z jego leczeniem, nauką i wypoczynkiem oraz zasądził od A. F. na rzecz D. F. (1) alimenty w kwocie po 300,00 zł miesięcznie.

Powód A. F., lat 43, prowadzi wspólne gospodarstw domowe wraz z żoną D. F. (2) oraz jej pełnoletnią córką z pierwszego małżeństwa N. S.. Powód jest zatrudniony w (...) Sp. z o.o. Oddział KWK (...) na stanowisku elektromontera, na czas nieokreślony. Z tego tytułu uzyskuje średnie wynagrodzenie w wysokości 4.371,85 zł netto – bez potrąceń, wraz z 14-tką i deputatem węglowym, a po potrąceniach 2.869,47 zł netto. Żona powoda pracuje na ¾ etatu jako księgowa i zarabia 1.350,00 zł netto. Córka żony powoda, ma 20 lat, ukończyła technikum, nie pracuje, zamierza podjąć studia. Powód za czynsz płaci 330,00 zł miesięcznie, za prąd 220,00 zł miesięcznie, za gaz 150,00 zł co 2 miesiące, za wodę 30,00 zł miesięcznie, za fundusz remontowy 55,00 zł miesięcznie. Za bilet miesięczny powód płaci 130,00 zł. Powód zaciągnął pożyczkę w wysokości 8.000,00 zł na operację kolana, którą spłaca w ratach po 500,00 zł miesięcznie. Dwa razy w miesiącu uczęszcza na rehabilitację, która kosztuje 300,00 zł miesięcznie. Wraz z obecną żoną powód spłaca kredyt zaciągnięty przez jej byłego męża w ratach po 460,00 zł miesięcznie. Powód jest współwłaścicielem mieszkania, w którym zamieszkuje pozwana B. F.. Pozwana zadłużyła mieszkanie na kwotę 12.426,47 zł, nie płacąc czynszu od 2013 roku. A. F. jest zobowiązany do spłaty zadłużenia solidarnie wraz z B. F.. Zdarzało się, że rodzina powoda korzystała z pomocy finansowej rodziców żony powoda. Powód od 2008 roku nie utrzymuje kontaktów z synem. Podnosi, że kontakty z pozwanym uniemożliwiła mu B. F..

Pozwany D. F. (1) ma 20 lat. Jest osobą ubezwłasnowolnioną całkowicie z powodu niedorozwoju umysłowego w stopniu upośledzenia na granicy umiarkowanego ze znaczymy. Opiekunem prawnym dla pozwanego została ustanowiona jego matka B. F.. Pozwany orzeczeniem Miejskiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności z dnia 24 maja 2017 roku został zaliczony do osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Jest niezdolny do pracy, wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Pozwany zamieszkuje z matką B. F., jej konkubentem J. S. oraz małoletnim bratem K. F.. Pozwany ukończył naukę w Szkole Podstawowej Specjalnej nr 10 w Ś. i od 2014 roku jest wychowankiem Zespołu (...), działającego w tejże szkole. Nauka w szkole trwa do 25 roku życia. Pozwany uczęszcza do szkoły od poniedziałku do piątku w godzinach od 7:00 do 14:00. D. nie mówi, trudno z nim nawiązać bezpośredni kontakt. Nie jest w stanie samodzielnie poruszać się nawet po najbliższej okolicy. Wymaga całodobowej opieki i kontroli osoby dorosłej ponieważ nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować.

Pozwana B. F., lat 42, prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z konkubentem J. S., synem D. oraz małoletnim synem pochodzącym z obecnego związku (...). Pozwana nie pracuje. Nie jest w stanie podjąć pracy z uwagi na konieczność całodobowej opieki nad niepełnosprawnym synem. Zajmuje się prowadzeniem domu i opieką nad dziećmi. Konkubent pozwanej pracuje przy pracach remontowo-budowlanych i zarabia około 2.000,00 – 2.500,00 zł miesięcznie. Pozwana w okresie od 1 czerwca 2016 roku do 30 listopada 2016 roku pobrała z (...) następujące świadczenia na małoletnich synów zasiłek rodzinny – 1.465,00 zł, zasiłek z tytułu samotnego wychowywania dziecka – 1.118,00 zł, dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego – 610,00 zł, dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego – 100,00 zł, zasiłek pielęgnacyjny 918,00 zł, świadczenie pielęgnacyjne – 7.800,00 zł, składki na ubezpieczenie społeczne – 1.788,80 zł, składki na ubezpieczenie zdrowotne – 585,00 zł, świadczenie wychowawcze – 4.000,00 zł, co łącznie daje kwotę 18.384,80 zł. Od dnia 1 stycznia 2017 roku do dnia 30 czerwca 2017 roku pozwana pobierała miesięcznie z (...) następujące świadczenia: świadczenie wychowawcze w kwocie 500,00 zł na K. F., zasiłek rodzinny w kwocie 124,00 zł na K. F. oraz 135,00 zł na D. F. (1) oraz dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka w kwocie 193,00 zł na K. F.. Pozwana za czynsz płaci 369,00 zł miesięcznie, za prąd 200,00 zł co dwa miesiące, za gaz 117,00 zł co 2 miesiące, za telewizję 100,00 zł miesięcznie. Na zakup żywności, odzieży, leków środków czystości dla D. wydaje około 900,00 zł miesięcznie. Pozwana szacuje koszty swojego utrzymania oraz małoletniego syna na 1.200,00 zł miesięcznie. Pozwana jest zobowiązana do spłaty solidarnie z powodem zadłużenia mieszkania w kwocie 12.426,47 zł.

W chwili zasądzenia ostatnich alimentów pozwany D. F. (1) miał 10 lat, był niepełnosprawny pozostawał pod opieką matki, która nie pracowała. Natomiast w chwil zasądzenia alimentów na rzecz pozwanej, B. F. nie pracowała, zamieszkiwała sama z małoletnim synem D., nie była z nikim związana. Pozwany pracował i zarabiał 1.300,00 zł netto miesięcznie, nie był z nikim związany.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o: akta Sądu Rejonowego w Chorzowie o sygn. III RC 446/02; akta Sądu Okręgowego w Katowicach o sygn. XVII RC 1149/06; akta Sądu Rejonowego w Chorzowie o sygn. III Op 32/16; kserokopię wyroku Sądu rejonowego w Chorzowie z dnia 26 czerwca 2012 roku w sprawie o sygn. III RC 446/02 – k.7; kserokopię wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 3 października 2016 roku w sprawie o sygn. XVII RC 1149/06 – k.8; odpis skrócony aktu urodzenia D. F. (1) – k.9l zaświadczenie komornika przy Sądzie Rejonowym w Rudzie Śląskiej – k.10; opinię szkolną o pozwanym D. F. (1) – k.19-22; wykaz zarobków powoda – k.16-17; zaświadczenia (...) w Ś. – k.18, 47, 59, 68; zeznania świadka A. M. – k.23-24; zeznania świadków D. F. (2), K. P., J. S. – k.42-44; akta Sądu Rejonowego w Chorzowie o sygn. III RNs 205/17; akta Sądu Rejonowego w Chorzowie o sygn. I Nc 4522/16; kserokopię orzeczenia o stopniu niepełnosprawności o stopniu niepełnosprawności D. F. (1) – k.58; kserokopię zaświadczenia Wspólnoty Mieszkaniowej (...) w Ś. – k.60; przesłuchanie stron – k.50-52, 65-66, 71-72; zestawienie wydatków strony pozwanej – k.72 oraz pozostałą dokumentację dołączoną do akt.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie.

W myśl art. 133 krio oboje rodzice są obowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Poza powyższym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku. Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.

Zgodnie z art. 135 § 1 krio zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Wykonywanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać może polegać także w całości lub części na osobistych staraniach o jego utrzymanie lub wychowanie.

Zgodnie z art. 138 kro w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przez zmianę stosunków należy rozumieć wszelkie modyfikacje w statusie ekonomicznym stron mające wpływ zarówno na zwiększenie, jak i na zmniejszenie, zakresu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz zwiększenie lub zmniejszenie zakresu możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego.

Sytuacja finansowa i osobista stron nie uzasadnia uchylenia obowiązku alimentacyjnego A. F. względem pozwanego D. F. (1). Obowiązek alimentacyjny względem pełnoletniego dziecka istnieje wówczas, gdy dziecko nie jest w stanie utrzymać się jeszcze samodzielnie. Samodzielne utrzymanie oznacza zapewnienie minimum socjalnego, zapewniającego zaspokajanie przez dziecko podstawowych potrzeb życiowych (koszty związane z mieszkaniem, wyżywienie, ubranie, koszty nauki, dojazdu do szkoły itp.). Zwrot „jeszcze" nie jest w stanie utrzymać się – wskazuje, że dziecko powinno podejmować próby usamodzielnienia się, jeżeli jest to możliwe i uzasadnione. Pozwany jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym, jest ubezwłasnowolniony całkowicie, niezdolny do pracy, wymaga całodobowej opieki, nie mówi, ma problemy z samodzielnym poruszaniem się w środowisku, uczęszcza na zajęcia do zespołu rewalidacyjno-wychowawczego. Nie jest możliwe, aby pozwany podjął prace i utrzymywał się samodzielni. Zasiłki, które na rzecz pozwanego otrzymuje jego matka nie wystarczają na pokrycie wszystkich jego potrzeb. Sam fakt, że pozwany jest osobą pełnoletnią nie jest podstawą do uchylenia wobec niego obowiązku alimentacyjnego. Powód jest ojcem pozwanego w związku z czym ciąży na nim obowiązek utrzymania syna nie tylko do ukończenia przez niego 18 roku życia, ale do chwili kiedy pozwany będzie w stanie utrzymać samodzielnie. Trudno jednak wymagać, aby pozwany, który jest osobą upośledzoną, niepełnosprawną w stopniu znacznym, wymagająca całodobowej opieki drugiej osoby podjął starania w celu usamodzielnienia się. W ocenie Sądu alimenty w kwocie po 300,00 zł miesięcznie, które płaci powód nie powodują nadmiernego uszczerbku dla utrzymania powoda i jego rodziny. Powód pracuje, jego wynagrodzenie wynosi średnio 4.371,85 zł netto – bez potrąceń, a po potrąceniach, w tym alimentach 2.869,47 zł netto. Żona powoda również pracuje i z tego tytułu uzyskuje wynagrodzenie w wysokości 1.350,00 zł miesięcznie. Poza pozwanym, powód nie posiada innych dzieci na utrzymaniu. Powód wskazał, że ponosi koszty utrzymania córki swojej żony. Jednak nie jest to przesłanka do uchylenia alimentów względem swojego syna. Córka żony powoda jest osobą pełnoletnią, ukończyła szkołę średnią. Na powodzie nie ciąży obowiązek alimentacyjny utrzymywania córki swojej żony. Powód z jednej strony podnosi, że musi utrzymywać pełnoletnią, zdrową córkę swojej żony, a z drugie strony domaga się uchylenia alimentów na swojego niepełnosprawnego syna, który jest rówieśnikiem pasierbicy powoda. Także fakt, że powód pomaga spłacać byłej żonie zadłużenia, które powstały po jej byłym mężu nie może mieć wpływu na jego obowiązek alimentacyjny względem syna. Powód nie ma kontaktu z synem, nie uczestniczy w jego wychowaniu, nie pomaga w opiece nad nim. Wszystkie obowiązki związane z opieką nad pozwanym obciążają jego matkę. Powód więc przynajmniej płacąc alimenty powinien przyczyniać się w pewnym stopniu do utrzymania niepełnosprawnego syna. Alimenty w kwocie po 300,00 zł miesięcznie nie są zbyt wygórowane biorąc pod uwagę zarobki powoda, jego sytuacje finansową i osobistą. Powód jest w stanie je płacić bez uszczerbku dla utrzymania siebie i swojej rodziny. Na wysokość zobowiązania alimentacyjnego powoda A. F. wobec pozwanego D. F. (1) w sposób zasadniczy nie powinno wpłynąć wniesienie wniosku do ZUS-u przez matkę pozwanego o przyznanie świadczenia rentowego dla pozwanego, mając na uwadze jego aktualną sytuację materialną oraz usprawiedliwione potrzeby, które obecnie nie są w pełni zaspokojone.

Zgodnie z art. 60 § 1 kro małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. W myśl § 3 powołanego przepisu obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.

Z ustaleń poczynionych w sprawie wynika, że istnieją podstawy do uchylenia obowiązku alimentacyjnego względem pozwanej B. F.. W chwili zasądzenia alimentów wyrokiem Sądu Rejonowego w Chorzowie z dnia 26 czerwca 2002 roku pozwana była w związku małżeńskim z powodem, nie pracowała, zajmowała się synem. Od orzeczenia rozwodu stron minęło 11 lat. W wyroku rozwodowym Sąd nie orzekł o winie, którejkolwiek ze stron. Tak więc brak jest podstaw, aby powód w dalszym ciągu łożył na rzecz B. F. alimenty. Pozwana nie wykazała też, aby po jej stronie zachodziły wyjątkowe okoliczności uzasadniające przedłużenie obowiązku alimentacyjnego. B. F. założyła nową rodzinę, pozostaje w nieformalnym związku z J. S., prowadzi z nim wspólne gospodarstwo domowe. Brak jest zatem przesłanek do utrzymania obowiązku alimentacyjnego A. F. wobec pozwanej. Sąd uchylił obowiązek alimentacyjny z dniem 1 lipca 2017 roku i w pozostałym zakresie oddalił powództwo mając na uwadze sytuację finansową pozwanej.

Sąd zniósł między stronami koszty postepowania w tym koszty zastępstwa adwokackiego na podstawie 100 k.p.c.

Sąd zasądził od Skarbu państwa na rzecz adwokat A. K. kwotę 738,00 zł brutto tytułem wynagrodzenia za reprezentowanie z urzędu pozwanych na podstawie § 10 ust. 4 w zw. z § 9 ust. 1 pkt 3 oraz § 4 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.