Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 14 lutego 2018 roku.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący SSO Elżbieta Zalewska – Statuch

Sędziowie SO Joanna Składowska

SO Barbara Bojakowska

Protokolant st. sekr. sąd Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 14 lutego 2018 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z wniosku J. Z. (1)

z udziałem J. Z. (2) i J. K. (1)

o dział spadku

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 29 maja 2017 roku, sygn. akt I Ns 868/13

postanawia:

I.  zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie 2 i 3 na następujące:

a/ „2. dokonać działu spadku opisanego w punkcie 1a i 1b postanowienia w ten sposób, że opisaną w punkcie 1a działkę (...) o powierzchni 1,92 ha i wartości 44 160 (czterdzieści cztery tysiące sto sześćdziesiąt) złotych przyznać uczestnikowi J. Z. (2), działkę (...) o powierzchni 5,89 ha i wartości 154 000 (sto pięćdziesiąt cztery tysiące) złotych przyznać uczestniczce J. K. (1), natomiast działki opisane w punkcie 1b przyznać wnioskodawcy J. Z. (1)”;

b/ „3. zasądzić na rzecz wnioskodawcy J. Z. (1) tytułem dopłaty od uczestniczki postępowania J. K. (1) 29 984 (dwadzieścia dziewięć tysięcy dziewięćset osiemdziesiąt cztery) złote i od uczestnika J. Z. (2) kwotę 771 (siedemset siedemdziesiąt jeden) złotych, płatne w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności”;

II.  oddalić apelację wnioskodawcy w pozostałej części;

III.  nakazać pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu od wnioskodawcy J. Z. (1), uczestniczki J. K. (1) i uczestnika J. Z. (2) po 484,77 (czterysta osiemdziesiąt cztery 77/100) złotych tytułem zwrotu wydatków poniesionych w postępowaniu apelacyjnym;

IV.  ustalić, że każdy z zainteresowanych ponosi we własnym zakresie koszty postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I Ca 319/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 29 maja 2017 roku Sąd Rejonowy w Łasku
w sprawie I Ns 868/13 z wniosku J. Z. (1) z udziałem J. Z. (2)
i J. K. (1) o dział spadku stwierdził, że do spadku po Z. Z. (1), synu J. i W., co do którego stwierdzenie nabycia spadku nastąpiło postanowieniem Sądu Rejonowego w Łasku z dnia 27 maja 1987 roku sygnatura akt
I Ns 365/87; J. Z. (3), córce S. i M., co do której stwierdzenie nabycia spadku nastąpiło postanowieniem Sądu Rejonowego w Łasku z dnia
29 października 2013 roku sygnatura akt I Ns 398/13; J. Z. (4), synu Z.
i J., co do którego stwierdzenie nabycia spadku nastąpiło postanowieniem Sądu Rejonowego w Łasku z dnia 10 stycznia 2012 roku sygnatura akt I Ns 748/11; Z. Z. (3), synu Z. i J., co do którego stwierdzenie nabycia spadku nastąpiło postanowieniem Sądu Rejonowego w Łasku z dnia 29 października 2013 roku sygnatura akt I Ns 398/13, wchodzą następujące nieruchomości:

a/ działki nr (...) (zabudowana) i (...)o łącznej powierzchni 7,81 ha położone w obrębie
12 L., gmina W., powiat (...), województwo (...), dla których prowadzona jest KW (...), o łącznej wartości 198 160 zł;

b/ działki nr (...) o łącznej powierzchni 1,24 ha Dołożone w obrębie (...) D., gmina W., powiat (...), województwo (...), dla których prowadzona jest KW (...), o łącznej wartości 33810 zł oraz dokonał działu spadku opisanego w punkcie pierwszym niniejszego postanowienia w ten sposób, że przyznał wszystkie nieruchomości opisane w punkcie pierwszym niniejszego postanowienia na wyłączną własność uczestniczce J. K. (1) córce Z. i J., a także zasądził od uczestniczki J. K. (1) na rzecz wnioskodawcy J. Z. (1) tytułem spłaty kwotę 43 389, 05 zł płatną w terminie jednego roku od uprawomocnienia się niniejszego postanowienia i na rzecz uczestnika J. Z. (2) tytułem spłaty kwotę 43 389,05 zł, płatną w terminie jednego roku od uprawomocnienia się niniejszego postanowienia, obie spłaty z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminu płatności. Ponadto Sąd ustalił, że każdy zainteresowany ponosi koszty niniejszego postępowania w zakresie dotychczas przez siebie wydatkowanym.

Rozstrzygnięcie zostało wydane w oparciu o następujące ustalenia i wnioski:

Wnioskodawca J. Z. (1) wniósł o zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego składającego się z działek nr (...) (obecnie nr (...)) położonych w miejscowości D. gmina W. KW Nr SR1 (...) a także działek nr (...) (obecnie nr (...)) położonych
w miejscowości L. gmina W. KW Nr SR1 (...) poprzez sprzedaż tego gospodarstwa rolnego w drodze licytacji według przepisów kpc.

Na terminie rozprawy 16 kwietnia 2014 roku wnioskodawca wniósł o przyznanie całego gospodarstwa rolnego uczestniczce J. K. (1) ze spłatą na rzecz wnioskodawcy i drugiego uczestnika J. Z. (2). Uczestniczka J. K. (1) przyłączyła się do tak sformułowanego wniosku, a uczestnik J. Z. (2) nie zajął stanowiska w sprawie.

Na terminie rozprawy 16 kwietnia 2014 roku wnioskodawca wniósł o przyznanie całego gospodarstwa rolnego uczestniczce J. K. (1) ze spłatą na rzecz wnioskodawcy i drugiego uczestnika J. Z. (2). Uczestniczka J. K. (1) przyłączyła się do tak sformułowanego wniosku, a uczestnik J. Z. (2) nie zajął stanowiska w sprawie.

W piśmie procesowym z dnia 28 kwietnia 2014 roku wnioskodawca wniósł
o przyznaniu mu oraz uczestnikowi J. Z. (2) części przedmiotowej nieruchomości odpowiadających wartością ich udziałom.

Na terminie rozprawy 11 czerwca 2014 roku wnioskodawca wniósł o fizyczny podział działek położonych w L. i przyznanie wszystkich działek położonych
w D. wnioskodawczyni. Uczestniczka J. K. (1) i uczestnik J. Z. (2) przyłączyli się do wniosku.

W piśmie z dnia 12 sierpnia 2014 roku wnioskodawca wniósł o przyznanie całego gospodarstwa rolnego uczestniczce J. K. (1) ze spłatą na rzecz wnioskodawcy
i drugiego uczestnika J. Z. (2).

Na terminie rozprawy 31 marca 2015 roku wnioskodawca wniósł o wydzielenie
z działki nr (...) od strony południowej działki dla niego i uczestnika J. Z. (2). Uczestniczka J. K. (1) zaproponowała sprzedaż całego gospodarstwa i spłaty po 40000 zł dla wnioskodawcy i uczestnika J. Z. (2).

Na terminie rozprawy 13 maja 2015 roku wnioskodawca wniósł o wydzielenie
z działki nr (...) dwóch działek dla niego i uczestnika J. Z. (2). Uczestniczka J. K. (1) wniosła o przyznanie całego gospodarstwa rolnego na jej rzecz.

Na terminie rozprawy 07 grudnia 2016 roku wnioskodawca wniósł o wydzielenie
z działki nr (...) dwóch działek dla niego i uczestnika J. Z. (2), których wartość będzie odpowiadać ich udziałom w spadku. Uczestniczka J. K. (1) wniosła o przyznanie wnioskodawcy i uczestnikowi J. Z. (2) działki nr (...) i ewentualnie działek w D..

Na terminie rozprawy 24 maja 2017 roku wnioskodawca wniósł o przyznanie mu część gospodarstwa rolnego, nie wskazał której części. Uczestnik J. Z. (2) wniósł
o przyznanie mu działki nr (...), Uczestniczka J. K. (1) wniosła o przyznanie jej działki nr (...).

Zainteresowani wywodzą swoje tytuły własności ze spadku po Z. Z. (1), synu J. i W., co do którego stwierdzenie nabycia spadku nastąpiło postanowieniem Sądu Rejonowego w Łasku z dnia 27 maja 1987 roku sygnatura akt
I Ns 365/87, po J. Z. (3), córce S. i M., co do której stwierdzenie nabycia spadku nastąpiło postanowieniem Sądu Rejonowego w Łasku z dnia
29 października 2013 roku sygnatura akt I Ns 398/13, po J. Z. (4), synu Z.
i J., co do którego stwierdzenie nabycia spadku nastąpiło postanowieniem Sądu Rejonowego w Łasku z dnia 10 stycznia 2012 roku sygnatura akt I Ns 748/11, po Z. Z. (3), synu Z. i J., co do którego stwierdzenie nabycia spadku nastąpiło postanowieniem Sądu Rejonowego w Łasku z dnia 29 października 2013 roku sygnatura akt I Ns 398/13. W skład spadku wchodzą stanowiące gospodarstwo rolne działki nr (...) (zabudowana ) i (...) o łącznej powierzchni 7,81 ha, położone w obrębie (...) L., gmina W., powiat (...), województwo (...), dla których prowadzona jest księga wieczysta (...), o łącznej wartości 198 160 zł; działki nr (...)
o łącznej powierzchni 1,24 ha, położone w obrębie (...) D., gmina W., powiat (...), województwo (...), dla których prowadzona jest księga wieczysta
SR1 (...), o łącznej wartości 33 810 zł.

Zainteresowani odziedziczyli następujące udziały po w/w spadkodawcach: wnioskodawca J. Z. (1) udziały wynoszące po 5/24 w działkach nr (...) (zabudowana) i (...) oraz po 1/6 w działkach nr (...); uczestnik J. Z. (2) udziały wynoszące po 5/24 w działkach nr (...) (zabudowana) i (...) oraz po 1/6 w działkach nr (...), natomiast uczestniczka J. K. (1) udziały wynoszące po 14/24 w działkach nr (...) (zabudowana) i (...) i po 4/6 w działkach nr (...).

Działki nr (...) obciążone są hipoteką zabezpieczającą roszczenia KRUS wobec spadkodawcy - Z. Z. (3) z tytułu zaległych składek na ubezpieczenie społeczne. Wysokość zobowiązania zabezpieczonego hipoteka wynosi
21 175 zł 66 gr.

Działka nr (...) położona w L. jest przeznaczona w części pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną i zagrodową i w części pod uprawy rolne. Działka nr (...) położona w L. i działki nr (...) położone w D. przeznaczone są pod uprawy rolne bez prawa zabudowy. Działki nr (...) położone w D. przeznaczone są w części pod uprawy rolne i w części pod teren leśny bez prawa zabudowy.

Na działce nr (...) znajduje się siedlisko. W siedlisku znajduje się dom murowany kryty dachówką do generalnego remontu i stodoła murowana do generalnego remontu. Nikt
w siedlisku nie mieszka. Pozostałe działki nie są zabudowane. Działka nr (...) graniczy
z działką nr (...).

Wnioskodawca J. Z. (1) ma 45 lat. Mieszka w M.. Ma żonę i dwoje dzieci w wieku 12 i 3 lata. Ma własny dom. Prowadzi działalność gospodarczą polegającą na handlu używanymi meblami, kosiarkami i rowerami, z której osiąga przeciętny miesięczny dochód w kwocie około 6000 zł. Ma oszczędności w kwocie około 30 000 zł.

Uczestnik J. Z. (2) ma 44 lata. Mieszka w L.. Ma żonę i troje dzieci w wieku 15, 17 i 19 lata. Ma własny dom. Pracuje jako portier-sprzątacz. Wraz z żoną osiąga przeciętny miesięczny dochód w kwocie około 2 500 zł. Ma oszczędności w kwocie około 10 000 zł.

Uczestniczka J. K. (1) ma 58 lat. Mieszka w L.. Pracuje dorywczo w lumpeksie. Ma oszczędności w kwocie około 6 000 zł. Ma własny dom. Uczestniczka pracowała w przedmiotowym gospodarstwie rolnym za życia rodziców. Zamierza rozpocząć w przedmiotowym gospodarstwie chów gęsi. Liczy na pomoc finansową zięcia, który pracuje w Anglii.

Powołując się na przepisy art. 1035 kc, art. 1037 kc, art. 211 kc - art. 214 kc Sąd przyznał gospodarstwo w całości uczestniczce J. K. (1), ponieważ uczestniczka ta deklarowała, że chce otrzymać całe gospodarstwo, ma największe udziały we współwłasności przedmiotowego gospodarstwa rolnego i deklaruje, że będzie osobiście prowadziła w nim hodowlę gęsi do czego są potrzebne zarówno budynki, jak i grunty rolne.

Przy takim sposobie działu spadku zgodnie z art.212 § 2 k.c. zasądzono od uczestniczki J. K. (1) na rzecz J. Z. (1) i J. Z. (2) spłaty
w wysokości odpowiadające udziałom tych zainteresowanych w spadku z uwzględnieniem hipoteki obciążającej nieruchomości położone w D. gmina W.. Wartość udziałów wnioskodawcy J. Z. (1) i uczestnika J. Z. (2) obliczono w następujący sposób: wartość udziałów w działkach położonych w L. gm. W. 198160 zł x 5/24 = 41283 zł 33 gr, wartość udziałów w działkach położonych w D. gm. W. 33810 zł - 21175 zł 66 gr (wartość wierzytelności zabezpieczonej hipoteką) = 12634 zł 34 gr zł x 1/6 = 2105 zł 72 gr. Wnioskodawcy J. Z. (1)
i uczestnikowi J. Z. (2) należą się zatem spłaty w kwotach po 41283 zł 33 gr + 2105 zł 72 gr = 43389 zł 05 gr.

Na podstawie art. 212 § 3 k.c. Sąd odroczył uiszczenie spłat na okres 1 roku od uprawomocnienia się postanowienia kończącego niniejsze postępowania. W okresie roku uczestniczka J. K. (1) będzie mogła uzyskać środki potrzebne na spłaty. Uczestniczka nie ma dochodów ani oszczędności, które umożliwiłyby jej uiszczenie spłaty, dlatego też musi uzyskać środki na spłatę z pożyczki od zięcia lub z banku albo ze sprzedaży części majątku. Okres jednego roku Sąd uznał za wystarczający.

Sąd nie dokonał obniżenia spłat na podstawie art.216 § 2 kc, ponieważ nie zachodzą przesłanki do takiego obniżenia. Uczestniczka J. K. (1) jest osobą zdolną do pracy, ma własny dom, utrzymuje się samodzielnie, w ramach działu spadku otrzymała dość znaczny majątek, który może przynosić dochód i który ewentualnie może zostać częściowo sprzedany. Ponadto uczestniczka może liczyć na pomoc finansową zięcia. Równocześnie spłaty na rzecz J. Z. (1) i J. Z. (2) nie są relatywnie wysokie.
O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 par.1 kpc.

Z takim rozstrzygnięciem nie zgodził się wnioskodawca, zaskarżając je w części,
tj. w zakresie pkt. 2 i 3 postanowienia. Wydanemu orzeczeniu zarzucił naruszenie przepisów:

-

art. 65 § 1 k.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie
i w konsekwencji częściowe pominięcie zeznań stron postępowania z jednoczesnym pominięciem reguł interpretacyjnych wynikających z art. 65 k.c., skutkiem czego sąd ustalił błędny stan faktyczny uznając możliwość spłaty przez J. K. (1) pozostałych uczestników postępowania, mimo braku takiej możliwości potwierdzonej wprost zeznaniami stron postępowania;

-

art. 211 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji przyznanie całego gospodarstwa rolnego jednej z uczestniczek, mimo braku ku temu podstaw;

-

art. 233 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie przez Sąd dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów, co poskutkowało błędną analizą materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i wydaniem orzeczenie wbrew woli i żądaniu wszystkich uczestników postępowania.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę postanowienia w zaskarżonej części
i orzeczenie co do istoty sprawy.

Po wezwaniu do wskazania zakresu żądanej zmiany, tj. wskazania w jaki sposób zaskarżone postanowienie powinno zostać zmienione, gdyż apelacja nie wskazuje jakiego rozstrzygnięcia co do sposobu podziału nieruchomości objętych wnioskiem skarżący oczekuje wnioskodawca wniósł o przyznanie J. Z. (2) działki (...), J. K. (1) działki (...) a jemu pozostałej części w postaci działek (...).

Apelację wniosła również uczestniczka J. K. (1) zaskarżając postanowienie w części co do punktów 3a i 3b w zakresie dotyczącym określenia rocznego terminu uiszczenia spłat na rzecz wnioskodawcy i uczestnika J. Z. (2). Podniosła zarzut naruszenia art. 212 § 3 w związku z art. 1035 kc i w związku z art. 567 p 3 kpc poprzez określenie nadmiernie skróconego terminu płatności podczas gdy okoliczności sprawy przemawiają za jego wydłużeniem do 2 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia, a także naruszenia art. 233 § 1 kpc w związku z art. 13 § 2 kpc polegające na dowolnej ocenie materiału dowodowego oraz dokonanie błędnych ustaleń poprzez dowolne ustalenie, iż sytuacja materialna uczestniczki pozwoli jej na uiszczenie spłat podczas gdy adekwatne do możliwości uczestniczki jest wydłużenie tego terminu do 2 lat od uprawomocnienia się postanowienia.

W konkluzji wniosła o zmianę orzeczenia i wydłużenie terminu spłaty na rzecz wnioskodawcy i uczestnika J. Z. (2) do dwóch lat.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawcy uczestniczka wniosła o jej oddalenie
i zasądzenie od wnioskodawcy na jej rzecz kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Na rozprawie w dniu 11 października 2017 roku uczestniczka cofnęła wywiedzioną apelację i postanowieniem z dnia 19 października 2017 roku Sąd Okręgowy w Sieradzu umorzył postępowanie z jej apelacji.

Pismem z 2 lutego 2018 roku pełnomocnik wnioskodawcy zauważył nieścisłości
w oznaczeniu działek w księgach wieczystych i wezwał Sąd Okręgowy w Sieradzu do zwrócenia się do Wydziału Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Łasku o wyjaśnienie aktualnego stanu ksiąg, gdyż nie obejmują one działek o tych numerach, którymi Sąd posługuje się w sprawie. Powyższe zobowiązanie zostało pominięte, gdyż jego treść świadczy wyłącznie o nieznajomości akt sprawy. Okoliczność na którą wskazywał pełnomocnik została wyjaśniona przez Sąd Rejonowy w Łasku w kwietniu 2014 roku. Na kartach 53 i 54 zostały złożone wypisy z rejestru gruntów wydane przez Starostę Ł., zawierające adnotacje potwierdzające tożsamość działek objętych tytułami własności z działkami o wskazanej przez organ geodezyjny ich aktualnej numeracji. Wypisy zostały opatrzone klauzulą, że dokument ten przeznaczony jest do dokonania wpisu w księdze wieczystej. Nie ma zatem przeszkód, aby w księgach wieczystych złożyć wniosek o sprostowanie oznaczenia nieruchomości
w dziale I księgi, załączając aktualne wypisy z rejestru gruntów. Brak uaktualnienia oznaczenia numerów działek w księgach wieczystych nie tamuje rozpoznania sprawy
w sytuacji w której Sąd dysponuje dokumentem urzędowym potwierdzającym ich zmianę.

Rozpoznając apelację wnioskodawcy Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna jedynie w zakresie w jakim odnosi się do zarzucenia sądowi pierwszej instancji naruszenia przepisu art. 211 kc.

Pozostałe zarzuty nie zasługują natomiast na ich podzielenie. W zakresie zarzutu zmierzającego do wykazania przekroczenia przez Sąd Rejonowy granic swobodnej oceny dowodów w takiej postaci jak została przedstawiona w treści apelacji wyjaśnić należy,
iż ocena dowodów polega na poddaniu ich analizie według określonych kryteriów i wyraża się w porównaniu wyników postępowania dowodowego z przedmiotem postępowania dowodowego (tematami dowodowymi) i w syntetyzowaniu wniosków.

Sąd obowiązany jest za prawdziwe uznawać tylko takie zdania, które zostały uzasadnione według określonych, rozsądnych dyrektyw poznawczych, przestrzegać zasad logicznego rozumowania, stosować zasady doświadczenia życiowego.

Sąd winien zatem oceniać dowody w sprawie, opierając się na zestawieniu treści określonych zeznań z pozostałymi dowodami, naświetlającymi okoliczności sprawy
w sposób odmienny i na dokonaniu prawidłowego wyboru, po rozważeniu wynikłych sprzeczności w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego. Zastrzeżona dla sądu swobodna ocena dowodów opiera się bowiem na odpowiadającemu zasadom logiki powiązaniu ujawnionych w postępowaniu dowodowym okoliczności w całość, zgodną
z doświadczeniem życiowym (orz. z 20.3.1980 r., II URN 175/79, OSN 1980, Nr 10, poz. 200).

W kontekście powyższego apelujący nie wyjaśnia jakie konkretnie zasady logicznego rozumowania naruszył sąd dokonując oceny materiału dowodowego, a także wskazać, dlaczego w świetle doświadczenia życiowego, wnioski, jakie wywiódł sąd pierwszej instancji dokonując tej oceny są niewłaściwe. Takiej argumentacji apelacja nie zawiera. Pełnomocnik wnioskodawcy poza podniesieniem zarzutu naruszenia art. 233 § 1 kpc nie odniósł go do żadnej z części materiału dowodowego i nie przeprowadził jakiejkolwiek jego analizy
z punktu widzenia zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego.

Nie jest również właściwym powiązanie naruszenia przepisu art. 65 kc w związku z art. 233 § 1 kpc i odnoszenie go do oceny zeznań zainteresowanych. Przepis art. 65 kc zawiera bowiem ogólne reguły wykładni oświadczeń woli i stosuje się go w celu usunięcia wątpliwości, a więc zbadania zarówno zamiaru stron, jak i celu umowy na podstawie wskazanych przez strony dowodów. Zeznania stron są natomiast ich oświadczeniem
o faktach, niepodlegającym regułom z art. 65 kc.

Przyjmując bezsporne w istocie ustalenia faktyczne sądu pierwszej instancji za swoje, Sąd Okręgowy w Sieradzu w toku postępowania apelacyjnego uzupełnił natomiast materiał dowodowy poprzez dopuszczenie dowodu z opinii biegłego rolnika na okoliczność dopuszczalności fizycznego podziału gospodarstwa rolnego wchodzącego w skład spadku,
a w przypadku uznania dopuszczalności i racjonalności takiego podziału – wskazania w jaki sposób powinien nastąpić podział, w szczególności czy możliwy jest podział zaproponowany przez wnioskodawcę w piśmie stanowiącym uzupełnienie braków apelacji.

Na podstawie powyższego Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił:

Gospodarstwo nie jest wyposażone w sprzęt rolniczy, jest ekstensywne, nietowarowe, praktycznie nie funkcjonuje. Grunty rolne zostały wiele lat temu włączone we własny proces produkcyjny przez dzierżawcę. Budynki są niezamieszkałe i nieużytkowane od kilku lat, podlegając procesowi szybkiego zużycia. Oceniając czynniki społeczno – ekonomiczne, uwarunkowania stron i zasady racjonalnej gospodarki rolnej a także kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy W., a także stan aktualnego zagospodarowania gospodarstwa jego podział fizyczny jest możliwy i zasadny. Gospodarstwo jest podupadłe i wymaga bardzo dużych nakładów na remont budynków i zakup podstawowych środków do produkcji, jak narzędzia czy sprzęt. Grunty są niskiej żyzności
i nie zapewniają z uwagi na bonitację gleb opłacalności produkcji roślinnej. Odbudowa gospodarstwa i utworzenie z niego gospodarstwa towarowego przez wprowadzenie produkcji zwierzęcej wymagać będzie wyjątkowych nakładów finansowych i wysiłków, których żadna ze stron nie jest w stanie zagwarantować. Nie stwierdzono przeciwskazań do podziału działek według numeracji geodezyjnej, jak również co do możliwości fizycznego wydzielenia
z działki (...) o powierzchni 2,50 h gruntu o powierzchni 1,30 ha, który to podział działki zatwierdzony powinien zostać przez geodetę.

Mając na uwadze powyższe należy zgodzić się z apelującym jedynie w zakresie podnoszonego przez niego zarzutu uchybienia przez Sąd pierwszej instancji zasadzie objętej zarówno treścią przepisu art. 211 kc ,, jak również niewymienionego przez niego w apelacji art. 212 kc i nast. oraz z art. 623 kpc z których wynika, że podział fizyczny jest podstawowym sposobem zniesienia współwłasności, preferowanym przez ustawodawcę. Oznacza on,
że w sytuacji, gdy zniesienie współwłasności następuje z mocy orzeczenia sądu, powinien on brać pod uwagę przede wszystkim ten sposób wyjścia z niepodzielności, chyba że nie są nim zainteresowani sami współwłaściciele, lecz taka sytuacja w niniejszej sprawie nie miała miejsca.

Pomijając niekończącą się zmianę stanowiska wnioskodawcy zarówno przed sądem pierwszej, jak i drugiej instancji odnośnie sposobu w jaki podział fizyczny miałby nastąpić ostatecznie Sąd Okręgowy w tej kwestii oparł się na piśmie jego pełnomocnika, które wpłynęło do tegoż sądu w dniu 2 października 2017 roku (k. 244 akt) w którym domagał się on przyznania działki (...) uczestnikowi J. Z. (2), działki (...) uczestniczce J. K. (2) a jemu pozostałych nieruchomości.

Sąd Okręgowy nie zdecydował się na rozważanie kolejnego po tym piśmie wariantu propozycji dotyczącej działu spadku poprzez fizyczny podział działki (...), gdyż kwestia związana z takim jej podziałem, który odpowiadałby wartości udziałów zainteresowanych
w spadku była już przedmiotem rozważań biegłego geodety (opinia k. 160-161) i choć dotyczyła ona fizycznego podziału także działki (...) to niewątpliwą była jej konkluzja,
że wydzielany grunt musiałby posiadać dostęp do drogi publicznej, a to było możliwe tylko przez działkę (...), natomiast gdyby z uwagi na uwarunkowanie kształtu działki (...) ograniczyć powierzchnię wydzialanej z niej części gruntu wyłącznie do przedłużenia działki (...) można nie uzyskać pożądanej powierzchni, co i tak czyniłoby koniecznym dokonanie rozliczeń kwotowych.

Sąd Okręgowy miał na uwadze, iż zasada dokonania podziału w naturze na części odpowiadające wartościami udziałom współwłaścicieli nie ma charakteru bezwzględnego, skoro nakazuje brać pod uwagę wszelkie okoliczności i interes społeczno - gospodarczy.

Z zaineresowanych jedynie uczestnik J. Z. (2) nie wywiódł apelacji,
a dokonania zmiany orzeczenia także na jego rzecz zażądał wnioskodawca. W takiej sytuacji Sąd Okręgowy uznał, że oczekiwana korekta orzeczenia na rzecz J. Z. (2) jest dopuszczalna z uwagi na ugruntowaną w orzecznictwie zasadę tzw. integralności orzeczeń działowych. Apelacja wnioskodawcy zwalczała całość rozstrzygnięcia o sposobie podziału,
a to z kolei wymuszało dokonanie wyboru takiego sposobu wyjścia ze współwłasności, który byłby adekwatny do realiów sprawy, uzasadniony ekonomicznie i zapewniał rzeczywistą możliwość wykonania postanowienia działowego. Wnioskodawcy zależało na otrzymaniu części nieruchomości w naturze, gdyż zamierza ubiegać się o objęcie ubezpieczeniem społecznym poprzez KRUS, wnioskował również o przydzielenie uczestnikowi J. Z. (2) działki (...). Uczestnik J. Z. (2) powyższe akceptował. Uczestniczka J. K. (2) nie posiada natomiast środków na spłatę dla wnioskodawcy i uczestnika J. Z. (2), gdyż te zamierza dopiero zdobyć poprzez sprzedaż uzyskanego w tym postępowaniu majątku.

Z tych przyczyn zaskarżone postanowienie zostało zmienione przez Sąd Okręgowy
w sposób opisany w jego sentencji na podstawie art. 386 § 1 kpc w związku z art. 13 § 2 kpc.

Wartość działek (...) położonych w D. to kwota 33 810 zł, którą należy pomniejszyć o kwotę obciążającej je hipoteki w wysokości 21 175,66 zł, co daje ich ostateczną wartość na poziomie 12 634 zł. W tej nieruchomości składającej się z czterech działek wnioskodawca i uczestnik J. Z. (2) mają udziały po 1/6, a uczestniczka J. K. (2) udział 4/6. Udziałowi 1/6 odpowiada zatem kwota 2 105,66 zł, a udziałowi 4/6 odpowiada kwota 8 422,64 zł.

Działka (...) została wyceniona na 154 000 zł, a działka (...) na 44 160 zł. Działki położone są w L. i w nich wnioskodawca i uczestnik J. Z. (2) mają udziały po 5/24, a uczestniczka J. K. (2) udział 14/24. Udziałowi 5/24 odpowiada zatem kwota 41 283,33 zł, a udziałowi 14/24 odpowiada kwota 115 593,32 zł.

Uczestnikowi J. Z. (2) została przyznana działka (...) o wartości 44 160 zł, a wartość jego udziału w spadku to 43 389 zł (2 105,66 zł + 41 283,33 zł). Zobowiązany został więc on do spłacenia wnioskodawcy kwotą 771 zł (44 160 zł - 43 389 zł).

Uczestniczce J. K. (2) została przyznana działka (...) o wartości 154 000 zł,
a wartość jej udziału w spadku to 124 016 zł (8 422,64 zł +115 593,32 zł). Zobowiązana została więc ona do spłacenia wnioskodawcy kwotą 29 984 zł (154 000 zł - 124 016 zł).

Wnioskodawcy zostały przyznane działki (...) o wartości 12 634 zł,
a wartość jego udziału w spadku to 43 389 zł (2 105,66 zł + 41 283,33 zł). Uprawnionym jest więc on do otrzymania dopłaty w wysokości 30 755 zł (spłata od J. Z. (2) 771 zł
i od uczestniczki J. K. (2) 29 984 zł).

Dalej idąca apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc w związku z art. 13 § 2 kpc. O kosztach postępowania apelacyjnego poniesionych przez zainteresowanych orzeczono w oparciu o art. 520 § 1 kpc. W częściach równych obciążono natomiast zainteresowanych wydatkami poniesionymi przez Skarb Państwa w postępowaniu apelacyjnym na wynagrodzenie biegłego za sporządzoną opinię.