Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 marca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce II Wydział Karny

w składzie:

Przewodniczący SSO Magdalena Dąbrowska (spr.)

Protokolant Renata Piżlecka

w obecności Prokuratora Ewy Sołodyna

po rozpoznaniu w dniu 6 marca 2018 r.

sprawy przeciwko A. S.

oskarżonej o przestępstwo z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k. w zb. z art. 275 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

z powodu apelacji Prokuratury Rejonowej w Przasnyszu i obrońcy oskarżonej A. S.

od wyroku Sądu Rejonowego w Przasnyszu z dnia 23 października 2017r. w sprawie
II K 211/17

orzeka:

I.  zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

II.  zwalnia oskarżoną A. S. od ponoszenia kosztów postępowania w tym opłaty za II instancję i przejmuje je na rachunek Skarbu Państwa;

Sygn. akt II Ka 22/18

UZASADNIENIE

A. S. została oskarżona o to, że w dniu 13 stycznia 2016 roku w M. powiat (...) woj. (...), w zamiarze aby E. R. dopuściła się czynu zabronionego swoim zachowaniem ułatwiła jego popełnienie poprzez zawarcie z E. R. posługującą się dowodem osobistym swojego męża W. R. nr (...), decyzją o przyznaniu emerytury, decyzją o waloryzacji emerytury oraz wyciągu ze zleceń płatniczych W. R. umowy pożyczki pieniężnej nr (...)- (...) na kwotę 26.832,00 zł, na której oraz na wniosku o udzielenie wymienionej pożyczki E. R. podrobiła podpisy W. R. działając na szkodę (...) S.A

tj. o przestępstwo z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k. w zb. z art. 275 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

Sąd Rejonowy w Przasnyszu wyrokiem z dnia 23 października 2017 roku wydanym w sprawie II K 211/17 uznał oskarżoną za winną popełnienia zarzucanego jej czynu, ale przyjął, że nie znała posiadanego przez E. R. zamiaru popełnienia oszustwa na szkodę (...) S.A, zakwalifikował ten czyn z art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 270 § 1 k.k. i art. 275 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. , a na podstawie art. 19 § 1 k.k. w zw. z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył jej karę 100 (stu) stawek dziennych grzywny przy ustaleniu wysokości jednej stawki na kwotę 10 złotych; zwolnił oskarżoną od ponoszenia kosztów postępowania przejął je na rachunek Skarbu Państwa;

Apelację od wskazanego wyroku złożyli Prokuratura Rejonowa w Przasnyszu i obrońca oskarżonej.

Pierwszy z apelujących zaskarżając powyższy wyrok w całości na korzyść oskarżonej orzeczeniu zarzucił:

1.  obrazę przepisów postępowania tj. przepisów art. 413 § 2 pkt. 1 k.p.k. w zw. z art. 424 § 1 k.p.k. mającą wpływ na treść orzeczenia polegającą na sprzeczności pomiędzy treścią sentencji wyroku, w którym Sąd uznał oskarżoną za winną popełnienia zarzucanego jej czynu, ale przyjął, że nie znała posiadanego przez E. R. zamiaru popełnienia oszustwa na szkodę (...) S.A kwalifikując błędnie czyn oskarżonej jako występek z art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 270 § 1 k.k. i art. 275 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., a jego uzasadnieniem, w którym Sąd uznał oskarżoną za winną udzielenia pomocy E. R. w popełnieniu przestępstwa z art. 270 § 1 k.k. i art. 275 k.k. oraz braku wyjaśnienia w treści uzasadnienia podstawy prawnej wyroku i braku wskazania na jakich w tej mierze Sąd oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych

2.  obrazę przepisów postępowania tj. przepisów art. 7 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k. mającą wpływ na treść orzeczenia poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę zgromadzonego materiału dowodowego wbrew zasadom prawidłowego rozumowania oraz wskazaniom wiedzy i doświadczenia życiowego oraz wydanie wyroku z pominięciem całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej i w konsekwencji błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mającego wpływ na jego treść poprzez uznanie, że oskarżona nie dopuściła się zarzucanego jej czynu podczas gdy prawidłowa analiza materiału dowodowego w szczególności zeznań E. i W. R. wskazuje w sposób nie budzący wątpliwości, że oskarżona dopuściła się zarzucanego jej czynu.

W konkluzji apelacji wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Drugi z apelujących zaskarżył wyrok w całości, zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1.  obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść wyroku poprzez naruszenie art. 4, 5 § 2, 7 oraz 410 k.p.k. polegające na arbitralnej, jednostronnej i zupełnie dowolnej ocenie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, a w szczególności wyjaśnień oskarżonej, zeznań świadków E. R. i W. R., a także nierozstrzygnięciu niedających się usnąć wątpliwości na korzyść oskarżonej A. S.;

2.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia mający wpływ na treść wyroku, polegający na przyjęciu przez Sąd I instancji, iż oskarżona A. S. dopuściła się czynu określonego w art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 270 § 1 k.k. i art. 275 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., podczas gdy prawidłowa analiza materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie powinna prowadzić do wniosku przeciwnego.

W konkluzji wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonej A. S. od zarzucanego jej w akcie oskarżenia czynu, albo o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Przasnyszu II Wydział Karny, ewentualnie wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez umorzenie niniejszego postępowania z uwagi na znikomą społeczną szkodliwość czynu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje wniesione przez Prokuraturę Rejonową w Przasnyszu i obrońcę oskarżonej nie są zasadne i nie zasługują na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności Sąd Odwoławczy odniesie się do środka zaskarżenia wniesionego przez Prokuraturę Rejonową w Przasnyszu, a dotyczącego obrazy prawa procesowego art. 413 § 2 pkt. 1 k.p.k.

Zgodnie z treścią tego artykułu wyrok powinien zawierać dokładne określenie przypisanego oskarżonemu czynu oraz jego kwalifikację prawną.

Wyrok Sądu Rejonowego w Przasnyszu zawiera elementy, na które wskazuje prokurator. Zawiera opis czynu zarzucanego oskarżonej, przypisanego, a także kwalifikację prawną.

W treści uzasadnienia tegoż zarzutu Prokurator wskazuje na sprzeczność pomiędzy treścią sentencji wyroku, a jego uzasadnieniem. Czyli faktycznie nie dotyczy to art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k.

Z treści wyroku wynika, że Sąd Rejonowy w Przasnyszu w sprawie dotyczącej oskarżonej A. S. uznał ją za winną popełnienia zarzucanego jej czynu, zakwalifikował ten czyn inaczej, eliminując z jego opisu określone zachowanie oskarżonej.

Formalnie oczywiście lepiej byłoby gdyby Sąd uczynił to w inny sposób, a mianowicie uznał oskarżoną za winną w ramach zarzucanego jej czynu i od nowa opisał zarzucany jej czyn i dopiero wówczas wskazał kwalifikację prawną czynu. Sąd zrobił to inaczej, jednak w sposób, który równocześnie nie daje żadnych podstaw do uchylenia wyroku czy też stwierdzenia istnienia sprzeczności miedzy treścią wyroku, a treścią uzasadnienia.

Sąd bowiem w treści wyroku uznając oskarżoną za winną wyeliminował z opisu czynu jej zachowanie mające dotyczyć art. 286 k.k. Uzasadnienie w tym względzie jest zbieżne z treścią wyroku. Sąd bowiem w treści uzasadnienia wskazał, że nie dopatrzył się podstaw do przyjęcia, że oskarżona, świadomie podpisując dokumenty znała posiadany przez E. R. zamiar oszukania spółki. Gdyby sąd takiego stwierdzenia nie zawarł, bądź czynił ustalenia faktyczne w sprawie, że oskarżona zdawała sobie sprawę z zamiaru oszustwa E. R. i wyeliminował ten fakt z zarzutu, wtedy faktycznie doszłoby do sprzeczności między treścią orzeczenia, a uzasadnieniem. W tej sytuacji faktycznej tak nie było.

Sąd w treści uzasadnienia wskazał, dlaczego wyeliminował art. 286 z treści zarzutu stawianego oskarżonej. Sąd uzasadnił dlaczego uznał oskarżoną za winną przyjmując taką, a nie inną kwalifikację prawną czynu. Omówił zeznania świadków, wskazał, czy daje im wiarę. Z treści uzasadniania wynika więc na jakich dowodach się oparł. Uzasadnienie jest wystarczające do oceny prawidłowości rozstrzygnięcia wydanego przez Sąd Rejonowy.

Dalsza część uzasadnienia tego zarzutu w apelacji wiąże się bezsprzecznie z oceną materiału dowodowego zgromadzonego przez Sąd co zostanie omówione łącznie z zarzutami apelacyjnymi obrońcy oskarżonej.

W powyższym układzie procesowym odnosząc się do zarzutów dotyczących obrazy prawa procesowego, należy zauważyć, iż wszystkie one w gruncie rzeczy dotyczą jednej kwestii, a mianowicie oceny zeznań słuchanych w sprawie świadków i wyjaśnień oskarżonej. Zarzuty te zawarte są zarówno w apelacji Prokuratury jak i apelacji obrońcy oskarżonej, z tym, że każda z tych apelacji zeznania świadków interpretuje odmiennie. Obydwie apelacje zmierzają do wykazania błędu w ustaleniach faktycznych, winy oskarżonej jeśli chodzi o apelację Prokuratora i niewinności oskarżonej jeśli chodzi o apelację jej obrońcy. W przekonaniu Sądu Odwoławczego okoliczności zarzucanego oskarżonej czynu zostały prawidłowo ustalone przez Sąd Rejonowy, w związku z czym nie może być mowy o obrazie art. 7 kpk, 410 k.p.k., 4, 5 § 2 kpk.

Apelujący prokurator wskazując na błędną ocenę zeznań świadków E. i W. R. podał, że sąd w treści uzasadnienia dał wiarę zeznaniom świadków E. R. i W. R., a jednocześnie wyeliminował z treści zarzutu artykuł dotyczący ułatwienia popełnienia przestępstwa oszustwa. Faktycznie, jak wynika z treści uzasadnienia Sąd dał wiarę zeznaniom świadków, ale przecież nie stało to na przeszkodzie poczynienia ustaleń odnośnie wyczerpania znamion czynu z art. 286 § 1 k.k. odmiennie niż chciała tego Prokuratura. Z zeznań tych świadków bowiem wbrew twierdzeniom prokuratora absolutnie nie wynika, że oskarżona A. S. dopuściła się popełnienia czynu ułatwienia przestępstwa oszustwa. Świadkowie mówili jasno, że w jej obecności doszło do podpisania umowy przez E. R.. To są jednoznaczne fakty ustalone przez Sąd. Oskarżona wiedziała o ich trudnej sytuacji materialnej. W żadnej mierze takie ustalenia jednak nie mogą być podstawą do twierdzenia, że ułatwiła popełnienie przestępstwa oszustwa. Wykazać bowiem należałoby w takiej sytuacji, że oskarżona A. S. wiedziała o zamiarze popełnienia oszustwa przez E. R., wiedziała od początku, że małżonkowie R. tej pożyczki nie będą spłacać, wykazać jej działanie kierunkowe. Materiał dowodowy nie dawał i daje żadnych podstaw do takiego twierdzenia. W tym zakresie Sąd Okręgowy w pełni podziela ocenę Sądu Rejonowego. Świadkowie mówili wręcz, że oskarżona mogła ich uznać za wypłacalnych pożyczkobiorców, nie mówili jej, że nie będą spłacać tej pożyczki. Ocena zachowania oskarżonej A. S. nie może być analizowana tylko przez fakt prawomocnego skazania E. R. między innymi za czyn z art. 286 § 1 k.k.. Każdemu z oskarżonych trzeba wykazać winę. W tej części wina oskarżonej A. S. jak słusznie doszedł do wniosku Sąd I instancji nie została wykazana.

Dalej Prokurator wskazuje, że Sąd dał wiarę w całości wyjaśnieniom oskarżonej podczas, gdy jej wyjaśnienia pozostają w sprzeczności z zeznaniami świadków. Analiza uzasadnienia wyroku nie daje podstaw do takiego twierdzenia. Przede wszystkim uzasadnienie w tej kwestii jest dosyć skąpe, daje jednak podstawy do przeanalizowania rozumowania Sądu Rejonowego. Sąd w żadnym zdaniu swojego uzasadnienia nie zawarł stwierdzenia, że daje wiarę wyjaśnieniom oskarżonej w całości. Uzasadnienie opiera się na zeznaniach świadków E. R. i W. R.. Sąd wskazuje w uzasadnieniu, że oskarżona twierdziła, że dokumenty były podpisane w jej obecności, nie wypowiada się w kwestii dania wiary w tej części. Skoro jednak stan faktyczny został ustalony, że dokumenty zostały podpisane przez E. R. w obecności oskarżonej, to należy wyprowadzić wniosek, że w tej części wyjaśnienia oskarżonej nie są wiarygodne. Twierdzenia zaś prokuratury dotyczące tego faktu nie znajdują potwierdzania w treści uzasadnienia. Z tego względu należy uznać, że ustalenia Sądu Rejonowego odpowiadają prawdzie materialnej i pozostają pod ochroną art. 7 kpk.

Z kolei dowolność oceny materiału dowodowego w rozumieniu obrońcy oskarżonej miała polegać na tym że Sąd dał wiarę zeznaniom świadków, a nie dał wiary wyjaśnieniom oskarżonej, że dokumenty nie były podpisywane przez E. R. w jej obecności. Uzasadnienie tego zarzutu to tylko i wyłącznie polemika z ustaleniami Sądu, bez wskazania konkretnych okoliczności. Obrońca kwestionuje w tym zakresie wiarygodność zeznań świadków w kontekście wiarygodnych jego zdaniem wyjaśnień oskarżonej. W ocenie Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej oceny zeznań świadków w tym zakresie, nie budzą one żadnej wątpliwości są jasne i logiczne korespondują wewnętrznie. Świadkowie nie mieli żadnych powodów aby obciążać oskarżoną. Tym bardziej, że E. R. została już skazana prawomocnym wyrokiem, swoje wyjaśnienia złożone wcześniej podtrzymywała.

Za niezasadny Sąd uznał zarzut obrazy art. 410 k.p.k. wyrażony w obydwu apelacjach. Zarzut ten został połączony z naruszeniem zasady swobodnej oceny dowodów, skierowany pod adresem Sądu Rejonowego.

Stwierdzić należy jednoznacznie, iż sąd nie pominął, żadnego dowodu, ani żadnej okoliczności. Naruszenie tego przepisu w żaden sposób nie jest wyrażone w uzasadnieniach apelacji. A przypomnieć należy apelującym kiedy dochodzi do naruszenia zasad określonych w art. 410 k.p.k. W tym miejscu należy przytoczyć orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2013 roku w sprawie IV KK 82/13.

„Zarzut naruszenia art. 410 k.p.k. może być zasadny w przypadku, gdyby sąd opierał się w sprawie na materiale dowodowym, który w sprawie nie został ujawniony bądź orzekał w oparciu jedynie o część ujawnionego materiału dowodowego.” Nadto wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 23 kwietnia 201 roku w sprawie II AKa 64/13 „przepisu art. 410 k.p.k. nie można rozumieć w ten sposób, że każdy z przeprowadzonych dowodów ma stanowić podstawę ustaleń faktycznych.”

W świetle powyższego zarzut z art. 410 k.p.k. to tak naprawdę ponownie zarzut dotyczący oceny materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie.

Sąd za niezasadny uznał również zarzut z a obrazy art. 5 § 2 k.p.k. wyrażony w apelacji obrońcy oskarżonej. Już na wstępie trzeba kategorycznie stwierdzić, iż skuteczne posłużenie się tym zarzutem, może przynieść skarżącemu oczekiwany efekt jedynie wówczas, gdy zostanie wykazane, że orzekający w sprawie Sąd rzeczywiście miał wątpliwości o takim charakterze i rozstrzygnął je na niekorzyść oskarżonej. Dla zasadności tego zarzutu nie wystarczy zaś zaprezentowanie przez apelującego własnych wątpliwości co do stanu dowodów. Przepis art. 5§2 kpk wprost odnosi się do istnienia wątpliwości przy ustalaniu stanu faktycznego po stronie Sądu orzekającego. O naruszeniu tego przepisu można zatem mówić wówczas, gdy Sąd ustalając, że zachodzą nie dające się usunąć wątpliwości, rozstrzygnie je na niekorzyść skazanej, co w niniejszej sprawie, wbrew przekonaniu obrońcy, nie miało miejsca. Lektura pisemnych motywów zaskarżonego orzeczenia skutecznie przekonuje, iż Sąd I instancji nie miał wątpliwości, których nie mógłby usunąć w toku postępowania dowodowego. Tym samym skarżący nie może wywodzić w apelacji, iż w tymże postępowaniu doszło do obrazy zasady in dubio pro reo.

Za niezasadny należy również uznać zarzut obrazy art. 4 k.p.k. czyli naruszenie zasady obiektywizmu. Jak wielokrotnie podnoszono w orzecznictwie Sądu Najwyższego naruszenie przepisu art. 4 kpk wyrażającego zasadę obiektywizmu, adresowaną do organów postępowania, nie może stanowić samodzielnej podstawy odwoławczej, o ile odwołujący nie wskazuje obrazy konkretnych przepisów służących realizacji tej zasady, a tego autor apelacji nie uczynił. Warto wspomnieć, że takimi przepisami mogłyby być m.in. art. 40, 41, 44, 47, 48, 146, 196, 204§3 oraz art. 206 kpk. Także kontrola instancyjna dokonana z urzędu przez Sąd ad quem nie wykazała, by sposób procedowania Sądu Rejonowego nosił jakiekolwiek cechy kierunkowego nastawienia do przedmiotowej sprawy.

W kontekście wyżej zaprezentowanych rozważań zarzut błędu w ustaleniach faktycznych wyrażony w obydwu apelacjach Sąd Okręgowy uznał również za niezasadny. Przypomnieć należy, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego zarzut błędu w ustaleniach faktycznych zasługuje na uwzględnienie jedynie, gdy zasadność ocen i wniosków wyprowadzonych przez Sąd orzekający z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego, nie odpowiada prawidłowości logicznego rozumowania.

W realiach przedmiotowej sprawy należy stwierdzić, że do sytuacji takiej nie doszło. Przedstawione w uzasadnieniu Sądu rozumowanie jest prawidłowe, logiczne, zgodne z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego. W oparciu o całość zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a nie jego fragmenty

Wszystkie powyższe rozważania uczyniły apelację Prokuratury Rejonowej w Przasnyszu i obrońcy oskarżonej za niezasadne i doprowadziły do utrzymania zaskarżonego wyroku w mocy.

Z tych względów orzeczono, jak w sentencji. Sąd zwolnił oskarżoną od ponoszenia kosztów postępowania w tym opłaty za II instancję mając na uwadze jej trudną sytuacje majątkową.