Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Konin, dnia 26-09-2017 r.

Sąd Rejonowy w Koninie I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Agnieszka Krzyżanowska

Protokolant: st.sekr.sąd. Katarzyna Bandowska

po rozpoznaniu w dniu 26-09-2017 r. w Koninie

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. Ś.

przeciwko (...) Spółka akcyjna z siedzibą w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1.526,13 zł (tysiąc pięćset dwadzieścia sześć złotych trzynaście groszy) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie (art. 481 § 1 k.c.) od dnia 9.04.2017 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 994,00 zł ( dziewięćset dziewięćdziesiąt cztery złote) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSR Agnieszka Krzyżanowska

Sygn. akt I C 951/17

UZASADNIENIE

Z. Ś. wniosła o zasądzenie od pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 1.526,13 zł. oraz zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że dochodzona pozwem kwota wynika z zapłaconych faktur wystawionych przez pozwaną z racji zawarcia w dniu 5.03.2015r. umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych. Powódka wskazała, że w/w umowę z pozwaną zawarła nieświadomie, albowiem została wprowadzona w błąd gdyż nie była zainteresowana zmianą operatora, a zawierając umowę z pozwaną działała w przeświadczeniu, że zawiera umowę z dotychczasowym operatorem na nowych warunkach uzgodnionych w placówce (...) S.A.

Pozwana (...) S.A. w W. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa i obciążenie powódki kosztami procesu podnosząc, iż twierdzenia Z. Ś. jakoby została wprowadzona w błąd przy zawieraniu umowy o świadczeniu usług z dnia 5.03.2015r. pozostają gołosłowne.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W lutym 2015r. Z. Ś. wraz z mężem J. Ś. za namową rodziny udała się do biura operatora (...) S.A. aby zawrzeć umowę o świadczenie usług telekomunikacyjnych. Po uzyskaniu informacji powódka podjęła decyzję o skorzystaniu z usług tego operatora i przeniesieniu numeru telefonicznego, a jego pracownik przygotował część dokumentacji potrzebnej do współpracy. Jeden z dokumentów miał zostać dostarczony przez kuriera do domu powódki i tam finalnie zostać podpisany.

Dowód: zeznania świadka J. Ś. k. 48-49

Z. Ś. była i jest osoba schorowaną, w codziennym funkcjonowaniu pomaga jej mąż, on też „załatwia i organizuje” wszelkie formalności związane z płatnościami. Na telefon domowy powódki przed marcem 2015r. dzwonili pracownicy pozwanej oferując świadczenie usług telekomunikacyjnych. W trakcie prowadzonych rozmów uzyskali dane personalne powódki pozwalające na przygotowanie druku umowy. Informacje te powódka przekazywała w przeświadczeniu, że rozmawia z pracownikiem operatora (...) S.A. W dniu 5 marca 2015r. do mieszkania powódki przyszedł kurier z dokumentami, zapewniając powódkę i jej męża, że „jest z telekomunikacji” od dotychczasowego operatora. Z. Ś. bez zapoznania się z treścią umowy oraz załączonych do niej dokumentów podpisała je w przeświadczeniu, że są to brakujące dokumenty przygotowane przez pracownika firmy (...) S.A. W tej chwili powódka miała ukończone 77 lat a jej mąż 81 lat.

Po upływie niespełna miesiąca od daty podpisania umowy powódce dostarczono aparat telefoniczny, ale dopiero przy próbie podłączenia go okazało się, że kabel uzyskany od (...) S.A. nie pasuje. J. Ś. chcąc wyjaśnić sytuację udał się biura operatora (...) S.A. i tam dopiero uzyskał informacje, że dokumenty i umowa jaką podpisała powódka dotyczyły współpracy z pozwaną. Dopiero wówczas powódka dokładnie zapoznała się z treścią dokumentów dostarczonych przez kuriera. W pkt 5 rozdziału IV umowy wskazano, iż termin na odstąpienie od umowy wynosi 14 dni od daty zawarcia umowy. Dodatkowo Nie chcąc korzystać z usług (...) S.A. i czując się oszukana, powódka pismem z dnia 10.04.2015r. poinformowała pozwanego operatora o odstąpieniu od umowy i odesłała aparat telefoniczny. W piśmie tym podniosła, że została wprowadzona w błąd co do „osoby” operatora , z którym zawarła w dniu 5.03.2015r. umowę. Ponownie pismem z dnia 27.04.2015r. podtrzymała oświadczenie o odstąpieniu od umowy z uwagi na podstępne wprowadzenie w błąd.

Dowód: zeznania świadka J. Ś. k. 48-49, umowa k. 8-9, pisma k. 10-11

(...). S.A. wezwał powódkę do zapłaty kwoty 1.445,76 zł. wynikającej z noty wyrównawczej nr (...) z dnia 12.05.2015r. oraz kwoty 80,37 zł. wynikającej z faktury nr (...) (46,38 zł.) i nr (...) (33,99 zł.)

Obawiając się tego, że brak zapłaty w/w kwot poskutkuje postepowaniem windykacyjnym o czym poinformowała powódkę pozwana wezwaniem do zapłaty z dnia 28.07.2015r., Z. Ś. uiściła żądaną przez pozwaną kwotę.

bezsporne

Pismem z dnia 20.02.2017r. powódka wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 1.445,76 zł. i 80,37 zł. jako nienależnie pobranych, a to z uwagi na skuteczne odstąpienie od umowy.

Dowód: pismo z dowodem doręczenia k. 13

Dokumenty w oparciu o które Sąd ustalił powyższy stan faktyczny nie budziły wątpliwości Sądu, nie były również kwestionowane przez strony.

Sąd uznał zeznania świadka J. Ś. za niewiarygodne jedynie w tej części w jakiej twierdził, że powódka nie prowadziła rozmów telefonicznych z pracownikami pozwanej. Co prawda powódka wnosiła o zobowiązanie pozwanej do przedłożenia nagrania prowadzonych rozmów telefonicznych, czego pozwana nie wykonała wskazując na ich brak, co nie może jednoznacznie świadczyć o potwierdzeniu zeznań świadka w tym zakresie. Czym innym jest zapisywanie, nagrywanie treści rozmów a czym innym ich archiwizowanie i przechowywanie, tymczasem powódka nie wykazała, że obowiązek taki ciążył na pozwanej. W pozostałym zakresie zeznania świadka należy ocenić jako wiarygodne albowiem w znacznej części nie były kwestionowane przez pozwaną, a ponadto były spójne, logiczne i konsekwentne.

Sąd zważył, co następuje:

Powódka opierała swe żądanie zapłaty na twierdzeniu prawidłowego odstąpienia od umowy, która zawarła działając na podstawie błędu.

Zgodnie art. 84 k.c. w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez ta osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona obłędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć, ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej. Można powoływać się na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny). Artykuł 86 § 1 kc stanowi , że jeżeli błąd wywołała druga strona podstępnie, uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu może nastąpić także wtedy gdy błąd nie był istotny, jak również wtedy, gdy nie dotyczył treści czynności prawnej.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy w postaci zeznań świadka i zgromadzonych dokumentów świadczy o tym, że powódka w chwili zawierania umowy z pozwaną działała pod wpływem błędu przez nią wywołanego podstępem.

Należy zgodzić się z pozwaną, że prowadzone rozmowy z konsultantami operatorów telekomunikacyjnych są jedynie próbą przedstawienia oferty firmy i ustaleniu zainteresowania jej usługami i jedyna forma pozyskania danych ewentualnego klienta. Jak już wcześniej wskazano rozmowy z konsultantem nie są jednoznaczne z zawarciem umowy, można je traktować jedynie jako ofertę. Tym samym wprowadzenie powódki w błąd musiałoby mieć miejsce w chwili zawierania umowy pisemnej. Podkreślić należy, iż w chwili przekazania dokumentów przez kuriera, powódka oczekiwała na dostarczenie dokumentów od nowego operatora firmy (...) S.A., z którą kilka tygodni wcześniej zawarła umowę o świadczenie usług. Jednocześnie powódka podnosiła, iż kurier zapewniał, że reprezentuje dotychczasowego operatora. Tym samym powódka i jej mąż działali w przeświadczeniu, że jest to pracownik (...) S.A., a dostarczone dokumenty pochodzą właśnie od tego operatora. Te okoliczności spowodowały, że zarówno powódka jak i jej mąż nie „wczytywali” się w treść doręczonych dokumentów. Dodatkowo podkreślić należy, iż pozostawiony powódce tekst umowy w znacznym zakresie sporządzony jest bardzo małą czcionką utrudniającą zapoznanie się z jej treścią nie tylko dlatego, że powódka jest osobą starszą i schorowaną. Jednocześnie nieprawidłowe działanie pozwanej zostało potwierdzone decyzją Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta nr (...), który stwierdził stosowanie przez pozwaną praktyki naruszającej interesy klientów poprzez wprowadzanie w błąd co do tożsamości przedsiębiorcy – pozwanej, przedstawiającej się jako przedstawiciela dotychczasowego operatora oraz przedstawiania oferty umowy jako „zmianę” warunków umowy już istniejącej. Co prawda od decyzji tej pozwana odwołała się, ale już samo objecie rozstrzygnięciem i analizą Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta podnoszonych przez powódkę okoliczności świadczy o tym, że praktyki takie były przez (...) S.A. jednak stosowane i to na masową skalę.

Tym samym należy przyjąć, iż w chwili zawierania umowy powódka działała pod wpływem błędu istotnego, gdyż z natury błędu wynika bowiem przekonanie błądzącego, że postrzegany przez niego stan odpowiada prawdzie (wyrok SN z dnia 14.01.2009r. sygn. Akt IV CSK 358/08).

Jeżeli powód wykazał wystąpienie faktów przemawiających za słusznością dochodzonych pretensji, wówczas to pozwanego obarcza ciężar udowodnienia okoliczności uzasadniających jego zdaniem oddalenie powództwa (por. wyrok SN z 12.05.2011 r. PK 203/10 Lex nr 896451, wyrok SN z 20.04.1982 r. I CR 79/82 Lex nr 8416). Zgodnie z obowiązującym na gruncie art. 6 k.c. rozkładem ciężaru dowodu, obowiązek udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która wywodzi z niego skutki prawne. Oznacza to, że obowiązek wykazania w toku procesu braku wprowadzenia powódki w błąd spoczywał na pozwanej. Zgodnie z treścią art. 232 k.p.c. obowiązany był on również przedstawić na przedmiotową okoliczność stosowne dowody. Tymczasem w toku postępowania pozwana nie przedłożyła żadnych dokumentów ani nie zgłosiła żadnych wniosków dowodowych, które pozwoliłyby bezsprzecznie ustalić podnoszone okoliczności. Podkreślić należy, iż złożone przez profesjonalnego pełnomocnika pozwanej oświadczenie, pouczenie o prawie odstąpienia od umowy itp. są jedynie kopiami dokumentów co powoduje, że nie mogą stanowić dowodu w sprawie, o czym profesjonalny pełnomocnik winien wiedzieć.

Reasumując powyższe rozważania stwierdzić należy, iż działanie powódki w błędzie co do tożsamości operatora, z którym zawierała umowę w dniu 5.03.2015r. powoduje nieważność umowy. Tym samym brak jest podstaw do obciążenia powódki jakąkolwiek kwota wynikającej z tytułu w/w umowy.

Zgodnie z art. 405 k.c. kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Szczególnym rodzajem bezpodstawnego wzbogacenia jest nienależne świadczenie. W myśl art. 410 § 2 k.c. świadczenie jest nienależne m.in. jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany.

Należy podkreślić, że nie zachodzi tu wyłączenie możliwości żądania zwrotu określone w art. 411 pkt 1 k.c. Co prawda zgodnie z tym przepisem nie można żądać zwrotu świadczenia jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, jednak nie dotyczy to sytuacji kiedy spełnienie świadczenia nastąpiło w celu uniknięcia przymusu.

Spełnienie świadczenia "w celu uniknięcia przymusu" rozumieć należy szeroko, jako świadczenie spełnione pod naciskiem okoliczności. Spełnieniem świadczenia "w celu uniknięcia przymusu" będzie każda sytuacja, gdy świadczenie nie jest spełniane dobrowolnie lub będzie spełniane w sytuacji zagrożenia, z którym spełniający świadczenie musi się liczyć (por. A. Rzetecka-Gil Komentarz do art. 411 Kodeksu cywilnego. Lex 2011 teza 14, T. Sokołowski Komentarz do art. 411 Kodeksu cywilnego. Lex 2010 teza 14, W. Dubis [w:] E. Gniewek Kodeks cywilny. Komentarz. Warszawa 2008 str. 683). Również w orzecznictwie przyjmuje się, że pojęcie przymusu, o jakim mowa w art. 411 pkt 1 k.c., nie może być interpretowane w sposób zawężający. Przymus to nie tylko zagrożenie egzekucją świadczenia, ale także stworzenie takich sytuacji, w których spełniający świadczenie, by uniknąć niekorzystnych i często nieodwracalnych skutków, zmuszony jest spełnić świadczenie, mimo świadomości, że świadczy nienależnie (wyrok SN z dnia 9 listopada 2005 r., II CK 177/05, Lex 346049). Przez przymus wskazany w art. 411 pkt 1 in fine k.c. należy rozumieć każdą sytuację, w której świadczenie nie jest spełniane dobrowolnie. (por. wyrok SN z 13 czerwca 2007 r., II PK 356/06, OSNP 2008/15-16/217).

W niniejszej sprawie powódka zapłaciła pozwanej żadną przez nią kwotę wynikającą z przedłożonych faktur, gdyż została „postraszona” skierowaniem sprawy na drogę sądową i ponoszeniem dodatkowych kosztów. Dobrowolnie nie chciała spełniać tego świadczenia uważając, że nie należy się ono pozwanej, lecz była do tego zmuszona okolicznościami zwłaszcza, że jeszcze przed wystawieniem faktu składała oświadczenie o odstąpieniu od umowy powołując się na błąd przy zawieraniu umowy, co pozwana zignorowała. Tym samym powódka mogła przypuszczać, że brak zapłaty nienależnie żądanej kwoty może spowodować dalsze jej „problemy” z pozwaną.

Mając powyższe na uwadze sąd uwzględnił roszczenie powódki zasądzając na jej rzecz od pozwanej łączną kwotę 1.526,13 zł. (1.445,76+80,37) tytułem zwrotu nienależnego świadczenia, orzekając o powyższym w pkt. 1 wyroku.

Co do odsetek Sąd przyjął za uzasadnione ich żądanie od dnia 9.04.2017r., tj. od dnia następnego od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty zgodnie z art. 481 kc w zw. z art. 359 § 2 kc.

Sąd na podstawie 98 k.p.c. zasądził od pozwanej na rzecz powódki koszty procesu w kwocie 994 zł, albowiem przegrała ona w całości sprawę co do kwoty głównej. Na koszty procesu powódki złożyła się opłata sądowa od pozwu w kwocie 77 zł oraz 917 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego wg stawki minimalnej wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa.

SSR Agnieszka Krzyżanowska