Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 czerwca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 czerwca 2013 r. w Szczecinie

sprawy R. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o wstrzymanie wypłaty emerytury

na skutek skargi o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 18 października 2012 r. w sprawie III AUa 431/12 oraz poprzedzającym go prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 8 marca 2012 r. w sprawie VI U 1962/11

1.  zmienia wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 18 października 2012r. w sprawie III AUa 431/12 i poprzedzający go wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 8 marca 2012 r. w sprawie VI U 1962/11 oraz decyzję organu rentowego z 3 października 2011r. i nie wstrzymuje wypłaty emerytury,

2.  wniosek skarżącej o wypłatę zaległych świadczeń z ustawowymi odsetkami przekazuje do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S..

SSO del. Beata Górska SSA Jolanta Hawryszko SSA Barbara Białecka

Sygn. akt III AUa 927/12

UZASADNIENIE

W dniu 30 listopada 2012 roku R. K. wniosła do Sądu Apelacyjnego w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 18 października 2012 roku w związku z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego, sygn. K 2/12 opublikowanym 22 listopada 2012 r. w Dzienniku Ustaw pod pozycją 285. Skarżąca wniosła o wypłatę zaległych świadczeń emerytalnych od 1 października 2011 roku do 22 listopada 2012 roku wraz z ustawowymi odsetkami. W uzasadnieniu podniosła, że zgodnie z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego zastosowany w jej sprawie przepis art. 103a ustawy rentowej w związku z art. 28 ustawy nowelizacyjnej z 2010 roku został uznany za niezgodny z Konstytucją.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie wskutek rozpoznania skargi ubezpieczonej ustalił, że decyzją z 3 października 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. na podstawie art. 28 ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 257, poz. 1726, dalej jako „ustawa nowelizująca z 2010 roku”) wstrzymał R. K. wypłatę wcześniejszej emerytury w związku z kontynuacją przez ubezpieczoną zatrudnienia. W odwołaniu R. K. wniosła o zmianę decyzji poprzez przywrócenie jej prawa do pobierania świadczenia argumentując, że organ rentowy decyzją swą naruszył konstytucyjną zasadę demokratycznego państwa prawa, tj. ochronę praw nabytych i zasadę niedziałania prawa wstecz, a ponadto naruszył przepisy prawa pracy. Sąd Okręgowy w Szczecinie, IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 8 marca 2012 roku oddalił odwołanie ubezpieczonej, jako podstawę rozstrzygnięcia wskazując art. 103a ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 z zm.; dalej jako „ustawa rentowa”) w związku z art. 28 ustawy nowelizacyjnej z 2010 roku które to przepisy stanowiły, że osobom, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 roku i które nadal pracują na podstawie tego samego stosunku pracy, świadczenie emerytalne wypłaca się do września 2011 roku, a od 1 października 2011 roku świadczenie ulega z urzędu zawieszeniu. Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 18 października 2012r. oddalił apelację wniesioną przez ubezpieczoną.

Sąd Apelacyjny rozważył skargę ubezpieczonej i uznał, że zasługuje na uwzględnienie. Skarżąca zachowała termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania oraz oparła ją na ustawowej podstawie (art. 410 § 1 k.p.c.). Podstawą wznowienia jest wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 13 listopada 2012 roku, sygn. akt K 2/12, którym uznano za niezgodny z Konstytucją art. 28 ustawy nowelizacyjnej 2010 roku w związku z art. 103a ustawy rentowej, dodany przez art. 6 pkt 2 ustawy nowelizacyjnej z 2010 roku, w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 roku, bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. Bez wątpienia w oparciu o analizowane przez Trybunał Konstytucyjny przepisy organ rentowy decyzją wstrzymał ubezpieczonej prawo do wypłaty emerytury od 1 października 2011 roku w związku z brakiem dowodu rozwiązania stosunku pracy, którą uprzednio przyznał ubezpieczonej zgodnie z decyzją z dnia 30 marca 2009 roku, począwszy od 1 marca 2009 roku.

Sąd Apelacyjny analizując całość sprawy doszedł do przekonania, że nie tylko zaistniały przesłanki uzasadniające wznowienie postępowania z powodu orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie (art. 401 ¹ k.p.c.), ale także podstawy do uwzględnienia skargi, poprzez zmianę objętych skargą orzeczeń. Stwierdzenie przez Trybunał Konstytucyjny niezgodności z Konstytucją art. 28 ustawy nowelizacyjnej z 2010 roku w związku z art.103a ustawy rentowej dodanym przez art.6 pkt 2 ustawy nowelizacyjnej z 2010 roku z wyrażoną w art. 2 Konstytucji zasadą zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, spowodowało derogowanie z porządku prawnego wskazanych przepisów w zakresie w jakim znajdowały zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r. bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. Oznaczało to możliwość wznowienia postępowania sądowego, pod warunkiem, że rozstrzygana sprawa dotyczyła ubezpieczonego, który nabył prawo do emerytury przed dniem wejścia w życie przepisu art. 103a ustawy rentowej, tj. przed 1 stycznia 2011 roku. Zakresem zaskarżenia objęte zostało wyłącznie stosowanie tego rozwiązania do osób, które w momencie jego wejścia w życie miały już ustalone prawo do emerytury bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. R. K. ma ustalone prawo do emerytury od 1 marca 2009 roku, zatem przed 1 stycznia 2011 roku i w okresie, gdy nie obowiązywał już art. 103 ust. 2a ustawy rentowej uzależniający realizację prawa do emerytury od rozwiązania stosunku pracy (przepis art. 103 ust. 2a ustawy rentowej wprowadzający obowiązek uprzedniego rozwiązania stosunku pracy w celu realizacji prawa do emerytury, obowiązywał do 8 stycznia 2009 r.). Wobec uznania niekonstytucyjności normy prawnej, zgodnie z którą przepis art. 103 a ustawy rentowej, na podstawie którego wstrzymywano wypłatę świadczeń, znajdował zastosowanie do emerytur przyznanych przed dniem jego wejścia w życie, poczynając od 1 października 2011 r. należało uznać, że R. K. zachowała prawo do emerytury od 1 października 2011 r., czyli od dnia wstrzymania wypłaty.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego zdecydowanie przeważa pogląd o skuteczności ex tunc wyroków Trybunału Konstytucyjnego (zob. przykładowo uchwały: z dnia 23 stycznia 2001 r., sygn. III ZP 30/00, OSNP z 2001 r., nr 23, poz. 685 oraz z dnia 3 lipca 2003 r., sygn. III CZP 45/03, OSNC z 2004 r., nr 9, poz. 136). Stanowisko to, wobec braku odmiennego rozstrzygnięcia w samym wyroku Trybunału Konstytucyjnego dotyczącego rozważanej sprawy, aprobuje sąd apelacyjny rozpoznający niniejszą skargę. Na tej podstawie sąd apelacyjny w oparciu o art. 412 § 2 k.p.c. uwzględnił skargę o wznowienie postępowania i zgodnie z art. 386 § 1 k.p.c. zmienił objęte nią wyroki sądu apelacyjnego oraz sądu okręgowego, jak i poprzedzającą go decyzję organu rentowego, w zakresie w jakim wstrzymano ubezpieczonej wypłatę emerytury od 1 października 2011 roku (pkt I wyroku). Zgłoszony w skardze o wznowienie postępowania wniosek o zasądzenie odsetek, zgodnie z brzmieniem art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. sąd apelacyjny przekazał organowi rentowemu do rozpoznania (pkt II wyroku). Zgodnie bowiem z utrwalonym orzecznictwem w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, sąd nie rozstrzyga o zasadności wniosku, nie działa w zastępstwie organu rentowego i nie ustala prawa do świadczeń (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 1999 r., sygn. II UKN 622/98, OSNP z 2000 r., nr 15, poz. 591).