Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

K., dnia 09-02-2018 r.

Sąd Okręgowy w Koninie, I Wydział Cywilny

po rozpoznaniu w dniu 26-01-2018 r. w Koninie

na rozprawie

sprawy z wniosku Z. O. (1)

przy udziale M. O. (1), A. O., R. O.

o dział spadku i zniesienie współwłasności

na skutek apelacji wnioskodawcy      

od postanowienia Sądu Rejonowego w Turku

z dnia 12 kwietnia 2017 r. sygn. akt INs 155/11

postanawia:

I.  zmienić zaskarżone postanowienie nadając mu następujące brzmienie:

1.  uznać żądanie działu spadku przez ustanowienie odrębnej własności lokali mieszkalnych w budynku mieszkalnym usytuowanym na nieruchomości położonej w T., oznaczonej numerem geodezyjnym działki (...), dla której Sąd Rejonowy w Turku prowadzi księgę wieczystą numer (...) za usprawiedliwione co do zasady, w sposób ustalony w opinii biegłego L. S. (1) z dnia 18 listopada 2015 r. k. 578-590 akt,

2.  upoważnić wnioskodawcę Z. O. (1) do wykonania w terminie 3 miesięcy tymczasowo na jego koszt prac adaptacyjnych wymienionych w opinii biegłego L. S. (1) z dnia 18 listopada 2015 r. k. 578-590 akt,

II.  oddalić apelację w pozostałym zakresie.

Iwona Przyłębska-Grzybowska Ewa Kozłowska Iwona Złoty

I 1 Ca 294/17

UZASADNIENIE

W dniu 16 marca 2011 r. Z. O. (1) złożył wniosek o zniesienie prawa współużytkowania wieczystego działki oraz prawa współwłasności budynków znajdujących się na nieruchomości mającej urządzoną księgę wieczystą nr (...), położonej w T., obręb C, o powierzchni 978 m2, oznaczonej numerem działki (...), której współużytkownikami wieczystymi są M. O. (1) w udziale ¾ części oraz Z. O. (1) w udziale ¼ części poprzez pionowy podział fizyczny budynku wraz z gruntem wg istniejącej ściany pionowej budynku mieszkalnego oznaczonej na załączonym szkicu kolorem czerwonym dzieląc go na regularne i samodzielne części stanowiące odrębne budynki w ten sposób, że: Z. O. (1) nabędzie prawo użytkowania wieczystego działki gruntu o powierzchni około 489 m2 w granicach od północy ul. (...), od zachodu działka (...), od południa działka (...), a od wschodu linia przebiegające wzdłuż ściany działowej budynku wraz z własnością budynku mieszkalnego, niepodpiwniczonego, stanowiącego połowę dotychczasowego budynku oraz części budynku gospodarczego wolnostojącego, stanowiącego odrębny od gruntu przedmiot własności; M. O. (1) nabędzie prawo użytkowania wieczystego działki gruntu o powierzchni około 489 m2 po jej wydzieleniu z dotychczasowej działki o powierzchni 978 m2 w granicach od północy ul. (...), od wschodu działka (...), od południa działka (...), a od zachodu linia przebiegające wzdłuż ściany działowej budynku wraz z własnością budynku mieszkalnego, podpiwniczonego, stanowiącego połowę dotychczasowego budynku oraz części budynku gospodarczego, stanowiącego odrębny od gruntu przedmiot własności – z ewentualną dopłatą pomiędzy wnioskodawcą a uczestnikiem postępowania. Ponadto wnioskodawca wniósł o obciążenie uczestników postępowania kosztami związanymi z ich udziałem w sprawie

Na rozprawie w dniu 20 czerwca 2011 r. uczestnik postępowania M. O. (1) podał, że co do istoty sprawy zgadza się na zniesienie współwłasności, ale nie w sposób proponowany przez wnioskodawcę. Uczestnik podniósł, że jeżeli byłoby możliwe ustanowienie odrębnej własności lokali, to wyraża zgodę na taki sposób zniesienia współwłasności.

W piśmie procesowym z dnia 29 września 2011 r. wnioskodawca sprecyzował żądanie i wniósł o dokonanie działu spadku po T. O. i I. O. oraz zniesienie współwłasności spadkowej nieruchomości, której współwłaścicielami są wnioskodawca i uczestnik postępowania zgodnie z żądaniem zawartym we wniosku z dnia 16 marca 2011 r. Ponadto wnioskodawca wniósł o ustalenie, że dokonał on nakładów na przedmiotową nieruchomość w postaci budowy garażu, dobudowania pomieszczenia kuchennego oraz przyłącza wodno-kanalizacyjnego o łącznej wartości około 30.000 zł. Wnioskodawca powołując się na treść art. 1036 k.c. wniósł wówczas również o uznanie darowizny udziałów wynikających z aktu notarialnego z 6 sierpnia 2010 r., rep A numer (...) sporządzonego przez notariusza V. S. w Kancelarii Notarialnej w T. za bezskuteczną wobec wnioskodawcy i zarazem uczestnika w zakresie podziału fizycznego spadkowej nieruchomości.

Na rozprawie w dniu 10 października 2011 r. uczestnik postępowania M. O. (1) podał, że żądanie wnioskodawcy dotyczące uznania umowy darowizny udziałów za bezskuteczne nie ma zastosowania w przedmiotowej sprawie, podniósł również, że wnioskodawca nie wykazał na czym miałoby polegać naruszenie uprawnień spadkobiercy. Ponadto podniósł, że wskazana przez wnioskodawcę wartość nakładów jest zawyżona, albowiem garaż został pobudowany za życia ojca stron postępowania podobnie jak przyłącze wodno - kanalizacyjne. Uczestnik przyznał zaś, że wnioskodawca poczynił nakład na pomieszczenie kuchenne.

Postanowieniem z dnia 12 marca 2012 Sąd Rejonowy wezwał do udziału w sprawie R. O. i A. O. jako zainteresowanych rozstrzygnięciem sprawy.

Na rozprawie w dniu 21 października 2013 r. wnioskodawca wniósł o dokonanie zniesienia współwłasności poprzez wydzielenie z nieruchomości trzech działek, a mianowicie działki zabudowanej budynkiem mieszkalnym, dwóch działek niezależnych i ustanowienia odrębnej własności lokali. Uczestnik postępowania podał, że nie kwestionuje podziału poprzez ustanowienie odrębnych własności lokali, przy czym podniósł, że przy podziale powinny zostać zachowane udziały wnioskodawcy i uczestnika postępowania oraz stan posiadania.

Na rozprawie w dniu 22 września 2014 r. wnioskodawca ponownie podtrzymał wniosek o wydzielenie działek do wyłącznego użytkowania ( działek wykorzystywanych jako ogródki) oraz trzeciej działki zabudowanej i ustanowienia odrębnej własności lokali. Uczestnik postępowania przychylił się do wniosku, przy czym podał, iż podział budynku winien nastąpić według aktualnie posiadanych przez strony udziałów, jak również przy uwzględnieniu stanu faktycznego użytkowania trwającego od kilkunastu lat.

Na rozprawie w dniu 23 września 2015 r. wnioskodawca złożył kolejny wniosek, a mianowicie, aby na wydzielonej działce budowlanej odnośnie budynku gospodarczego tam się znajdującego określić sposób użytkowania tzw. quoad usum w ten sposób, aby on korzystał z pomieszczeń oznaczonych w opinii biegłego jako 03 i o4 a uczestnik postępowania z pomieszczeń o numerach 01 i 02. Na powyższą propozycję uczestnik M. O. (1) nie wyraził zgody. Wobec stanowiska uczestnika wnioskodawca złożył kolejne żądania, aby w budynku gospodarczym przyznać określone pomieszczenia poszczególnym współwłaścicielem po wykonaniu niezbędnych prac adaptacyjnych zmierzających całkowicie do ich samodzielności.

W piśmie z dnia 30 października 2015 r. (k. 569 akt) wnioskodawca po raz kolejny wniósł o uzupełniający dowód z opinii biegłego na okoliczność zaprojektowania koniecznych prac umożliwających przyznanie oraz dostęp do części pomieszczeń przynależnych znajdujących się na poddaszu do lokalu wnioskodawcy. Ponadto wnioskodawca wniósł po wykonaniu opinii uzupełniającej o wydanie postanowienia wstępnego upoważniającego wnioskodawcę do wykonania robót adaptacyjnych tymczasowo na koszt wnioskodawcy. Ponadto wnioskodawca wniósł o nakazanie uczestnikowi udostępnienia pomieszczeń na poddaszu nr 101, 102 i części 103 celem wykonania powyższych prac oraz zakazanie uczestnikowi w przeszkadzaniu w wykonaniu w/w prac przez wnioskodawcę.

Na rozprawie w dniu 2 listopada 2015 r. wnioskodawca podtrzymał stanowisko zawarte w piśmie z dnia 30 października 2015 r., uczestnik zaś wniósł o oddalenie wniosku wnioskodawcy w powyższym zakresie przychylając się jedynie do żądania zniesienia współwłasności odnośnie ustanowienia odrębnej własności lokali na parterze budynku, podziału pomieszczeń gospodarczych, zaś odnośnie poddasza wniósł o potraktowanie ich jako pomieszczeń przynależnych i przyznanie ich wyłącznie uczestnikowi M. O. (1).

Postanowieniem częściowym z dnia 22 stycznia 2016 r. Sąd Rejonowy w Turku po rozpoznaniu żądania wnioskodawcy Z. O. (1) o uznanie darowizny udziałów wynikających z aktu notarialnego z 6 sierpnia 2010 r., rep A numer (...) sporządzonego przez notariusza V. S. w Kancelarii Notarialnej w T. za bezskuteczną wobec wnioskodawcy Z. O. (1) i uczestnika M. O. (1) - art. 1036 k.p.c. oddalił wniosek. Po rozpoznaniu apelacji wnioskodawcy Sąd Okręgowy w Koninie uchylił zaskarżone postanowienie.

Na rozprawie w dniu 16 stycznia (...). wnioskodawca podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko co do dokonania działu spadku i zniesienia współwłasności poprzez ustanowienie odrębnej własności lokali zgodnie z opinią biegłego z dnia 9 lutego 2015 r. podając, że w przypadku porozumienia wnioskodawca poniesie wszelkie koszty związane z postępowaniem i adaptacją pomieszczeń. Uczestnik postępowania M. O. (1) na powyższe nie wyraził zgody. Uczestnicy A. O. i R. O. nie wyrazili zgody na propozycje wnioskodawcy przychylając się zaś do stanowiska uczestnika M. O. (1).

W piśmie procesowym z dnia 15 lutego 2017 r. wnioskodawca wniósł o wydanie postanowienia wstępnego upoważniającego wnioskodawcę na koszt wnioskodawcy i uczestnika M. O. (1) do wykonania robót adaptacyjnych zgodnie z pkt 7 pisma wnioskodawcy z dnia 17 marca 2015 r., opinią biegłego z dziedziny budownictwa z dnia 9 lutego 2015 r. odnośnie budynku mieszkalnego, wariantem I przebudowy wejść do budynku mieszkalnego zgodnie z opinią w/w biegłego z dnia 6 sierpnia 2015 r., wariantem przebudowy budynku gospodarczego zgodnie z opinią w/w biegłego z dnia 18 listopada 2015 r. ewentualnie upoważnienia wnioskodawcy na koszt uczestnika M. O. (1) do wykonania robót adaptacyjnych zgodnie z opinią w/w biegłego z dnia 6 sierpnia 2015 r. i opinią 18 listopada 2015 r.

Na rozprawie w dniu 5 kwietnia 2017 r. wnioskodawca podtrzymał żądanie zawarte w piśmie z dnia 15 lutego 2017 r. Uczestnik M. O. (1) wniósł o wydanie postanowienia wstępnego w przedmiocie upoważnienia wnioskodawcy do wykonania na jego koszt prac adaptacyjnych w sieni zgodnie z wariantem I jak również prac adaptacyjnych w budynku gospodarczym stosownie do opinii z dnia 18 listopada. Wnioskodawca podniósł, że wykonanie prac zgodnie z żądaniem uczestnika winno nastąpić wyłącznie na jego koszt zwłaszcza, że wnioskodawca poniósł koszty przyłączy w kwocie 7.000 zł oraz wydatki w toku sprawy w kwocie 7.500 zł . Nadto podał, że w przypadku uwzględnienia żądania wnioskodawcy zgłoszonego na pierwszym miejscu w ostatnim piśmie procesowym, wnioskodawcy poniesie koszty. Uczestnik M. O. (1) podniósł, że koszty przebudowy winien ponieść wnioskodawca, gdyż to on złożył wniosek i powinien liczyć się z kosztami.

Postanowieniem wstępnym z dnia 12 kwietnia 2017 r. Sąd Rejonowy w Turku uznał żądanie działu spadku przez ustanowienie odrębnej własności lokali mieszkalnych w budynku mieszkalnym usytuowanym na nieruchomości położonej w T., oznaczonej numerem geodezyjnym działki (...), dla której Sąd Rejonowy w Turku prowadzi księgę wieczystą numer (...) za usprawiedliwione co do zasady, w sposób ustalony w opinii biegłego L. S. (1) z dnia 18 listopada 2015 r. k. 578-590 akt i upoważnił wnioskodawcę Z. O. (1) do wykonania w terminie 3 miesięcy tymczasowo na jego koszt prac adaptacyjnych wymienionych w opinii biegłego L. S. (1) z dnia 18 listopada 2015 r. k. 578-590 akt pod rygorem oddalenia wniosku o wyodrębnienie samodzielnych lokali mieszkalnych.

Sąd Rejonowy ustalił, że T. i I. małżonkowie O. na podstawie aktu notarialnego z dnia 7 grudnia 1960 r., rep. A numer (...) nabyli – we wspólności ustawowej – prawo użytkowania wieczystego działki gruntu oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 978 m2, położonej w T., O. C wraz z własnością budynku mieszkalnego i gospodarczego tam się znajdujących, stanowiących odrębny od gruntu przedmiot własności. Dla przedmiotowej nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Turku prowadzona jest księga wieczysta (...), w której własność działki gruntu wpisana jest na rzecz Gminy Miejskiej T., zaś jako użytkownicy wieczyści powyższej działki i właściciele budynków wpisani byli T. i I. małżonkowie O.. Powyższa nieruchomość położona jest w obszarze zabudowanym przy ulicy (...).

W dniu 15 października 1981 r. zmarł T. O., a jego prawa spadkowe na podstawie prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Turku z dnia 23 września 1999 r., sygn. akt I Ns 519/95 nabyli: I. O. w udziale 4/16 części oraz Z. O. (1), M. O. (1), R. O. i A. O. w udziale po 3/16 części każdy z nich.

W dniu 1 kwietnia 1993 r. zmarła I. O., a jej prawa spadkowe na mocy prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Turku z dnia 23 września 1999 r., sygn. akt I Ns 519/95 nabyli: Z. O. (1), M. O. (1), R. O. i A. O. w udziale po 1/4 części każdy z nich.

A. O. i R. O. na mocy umowy darowizny sporządzonej w formie aktu notarialnego z dnia 6 sierpnia 2010 r., rep. (...)przez notariusza V. S. w Kancelarii Notarialnej w T. darowali bratu M. O. (1) swoje udziały wynoszące łącznie 2/4 części w prawie użytkowania wieczystego działki gruntu oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 978 m2, położonej w T., O. C wraz z własnością budynku mieszkalnego i gospodarczego z garażem tam się znajdujących, stanowiących odrębny od gruntu przedmiot własności, a M. O. (1) darowiznę powyższą przyjął. Intencją A. O. i R. O. było przekazanie całego udziału spadkowego bratu M. O. (1). Dokonując czynności u notariusza A. O. i R. O. byli przekonani i sądzili, że przekazują bratu M. O. (1) wszystko co wchodziło w skład spadku po rodzicach.

Zgodnie z aktualnym wpisem w księdze wieczystej (...) współużytkownikami wieczystymi gruntu i współwłaścicielami budynków stanowiących odrębną nieruchomość są wnioskodawca Z. O. (1) w udziale wynoszącym ¼ części z tytułu spadkobrania oraz uczestnik postępowania M. O. (1) w udziale wynoszącym ¾ części z czego z tytułu spadkobrania udział uczestnika wynosi ¼, a z tytułu umowy darowizny jego udział wynosi 2/4 części.

Sąd Rejonowy ustalił, że na przedmiotowej nieruchomości posadowione są budynki: mieszkalny i gospodarczy wybudowane pod koniec lat 50-tych przez T. i I. małż. O.. Budynek mieszkalny ma powierzchnię użytkową 71 m2, jest częściowo podpiwniczony, posiada parter z poddaszem użytkowym z dachem dwuspadowym. Do budynku mieszkalnego jest jedno wejście. Budynek gospodarczy został pobudowany około rok po budowie domu mieszkalnego i ma powierzchnię użytkową 25 m2. T. i I. małż. O. wraz z dziećmi zamieszkali w budynku mieszkalnym zaraz po wybudowaniu. Początkowo zajmowali jedno pomieszczenia, a później stopniowo wykańczali kolejne pomieszczenia, w których korzystali zaspakajając swoje i rodziny potrzeby mieszkaniowe. Poddasze budynku mieszkalnego nie było wówczas wykończone. Wnioskodawca Z. O. (1) ożenił się w 1966 r. i zamieszkał wspólnie z żoną za zgodą rodziców po zachodniej stronie domu zajmując jeden pokój. W pozostałej części domu na parterze zamieszkali rodzice wnioskodawcy, tj. T. i I. małż. O. wraz z synami M., A. i R.. Uczestnik postępowania M. O. (1) ożenił się w 1972 r. Po ślubie M. O. (1) za zgodą rodziców przystosował i zaadaptował do zamieszkania pomieszczenia na strychu i tam też zamieszkał wraz z żoną. R. O. do czasu osiągnięcia pełnoletniości zamieszkiwał wspólnie z rodzicami, pomagał ojcu przy budowie. Po zawarciu związku małżeńskiego w okresie od zimy 1973 r. przez prawie rok zamieszkiwał w zaadaptowanych do zamieszkania pomieszczeniach w budynku gospodarczym. Później wyprowadził się z rodzinnego domu i już tam nigdy nie zamieszkał. Również A. O. wyprowadził się z domu rodzinnego w latach 2006-2008 i już nigdy tam nie powrócił. Za życia T. O. z budynku gospodarczego, w którym znajdują się cztery pomieszczenia korzystali wszyscy, nie było ustalone, która część budynku jest kogo. Po jego śmierci z budynku gospodarczego korzystał tylko uczestnik postępowania M. O. (1) i czyni to do dnia dzisiejszego. T. i I. małż. O. za życia podzielili ogródek do użytkowania i wskazali, którą część ma zajmować Z. O. (2), a którą M. O. (1). Wnioskodawca Z. O. (1) w 1970 r. za zgodą rodziców pobudował z własnych środków garaż, który od chwili jego wybudowania do dnia dzisiejszego użytkuje wnioskodawca. W 1979 r. wnioskodawca również za zgodą rodziców dobudował z własnych środków pomieszczenie na parterze budynku po stronie zachodniej, które zaadaptował na kuchnię. Stosunki w rodzinie były wówczas normalne. Całością nieruchomości zarządzali rodzice stron postępowania T. i I. małżonkowie O., a wnioskodawca i uczestnik postępowania chcąc wykonywać jakiekolwiek prace na przedmiotowej nieruchomości pytali rodziców o zgodę. Po śmierci T. O. w 1981 r. I. O. odstąpiła wnioskodawcy jeden pokój, a pozostawiła dla siebie kuchnię i drugi pokój po wschodniej części domu. Uczestnik postępowania M. O. (1) wykonywał wówczas remonty na poddaszu zajmując z rodziną pomieszczenia tam się znajdujące. Po śmierci T. O. wnioskodawca zajmował pomieszczenia mieszkalne w zachodniej części budynku i garaż, I. O. zajmowała wschodnią część budynku mieszkalnego, a uczestnik postępowania zajmował pomieszczenia na poddaszu i cały budynek gospodarczy. Ogródek wnioskodawca i uczestnik użytkowali i użytkują do dzisiaj w takim samym zakresie jak wskazali im rodzice. Po śmierci I. O. w 1993 r. pomiędzy wnioskodawcą Z. O. (1) a uczestnikiem M. O. (1) powstał konflikt spowodowany ujawnieniem testamentu I. O., w którym powołała do spadku wnioskodawcę. Konflikt ten trwa do dnia dzisiejszego. Doszło do zmiany prawomocnego postanowienia spadkowego z dnia 30 listopada 1993 r., sygn. akt I Ns 255/93 Sądu Rejonowego w Turku i stwierdzeniu, że spadek po I. O. na podstawie ustawy nabyli synowie spadkodawczyni po ¼ części każdy z nich. Pomieszczenia mieszkalne zajmowane przez I. O. po jej śmierci zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami miał zająć A. O.. Po śmierci I. O. w mieszkaniu przez nią zajmowanym pozostały meble typu szafa, która nie nadawała się do użycia, szafki za szkłem tzw. meblościanka, stary popsuty telewizor czarno-biały, pralka F., lodówka i obraz religijny. A. O. chwilowo zamieszkał w pomieszczeniach zajmowanych przez matkę, po czym pomieszczenia te stały puste, a w konsekwencji A. O. kazał przenieść się na parter budynku bratu M. O. (1) uznając, że sam tam już nie zamieszka. M. O. (1) po dokonaniu remontu tych pomieszczeń około roku 2006-2007 zajął wschodnią część domu na parterze oraz dwa pomieszczenia na poddaszu. Pozostałe dwa pomieszczenia na poddaszu zajął syn uczestnika P. O.. Uczestnik postępowania M. O. (1) korzysta także z piwnicy znajdującej pod wschodnią częścią domu. Budynek mieszkalny w którym zamieszkuje wnioskodawca Z. O. (2) i uczestnik postępowania M. O. (1) posiada jedno przyłącze energetyczne z dwoma licznikami znajdującymi się w wiatrołapie. Ścieki odprowadzane są jednym przyłączem znajdującym się po stronie działki użytkowanej przez uczestnika. W budynku są dwie odrębne instalacje centralnego ogrzewania dla każdej części budynku. Piec centralnego ogrzewania znajduje się w piwnicy budynku. Obie części budynku powiązane są funkcjonalnie poprzez wspólne wejście. Dojazd do nieruchomości odbywa się poprzez dwa niezależne wjazdy znajdujące się przy wschodniej i zachodniej granicy działki. Budynek mieszkalny użytkowany jest w następujący sposób: część mieszkalna od strony zachodniej obejmująca dwa pokoje, kuchnię i łazienkę z WC jest użytkowana przez wnioskodawcę, nad pokojami po zachodniej stronie budynku znajduje się poddasze, które jest użytkowane przez uczestnika postępowania M. O. (1) jako pomieszczenia mieszkalne, zaś w dobudowanej przez wnioskodawcę część znajduje kuchnia i łazienka; część mieszkalna od strony wschodniej obejmuje pozostałe pomieszczenia budynku łącznie ze schodami wejściowymi na poddasze, pomieszczeniami na poddaszu znajdującymi się nad częścią wschodnią budynku i piwnicą znajdującą się pod korytarzem - powyższa część użytkowana jest przez uczestnika M. O. (1).

Z działki oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0, (...) zostały wydzielone trzy niezależne działki. Działka oznaczona numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0,0572 ha została wydzielona jako działka zabudowana budynkiem mieszkalnym, budynkiem gospodarczym i garażem. Działka ta ma dwa niezależne wejścia. Garaż jest użytkowany przez wnioskodawcę, a budynek gospodarczy przez uczestnika postępowania. Dwie pozostałe działki oznaczone numerami geodezyjnym (...) o powierzchni 0,0130 ha i działka oznaczona numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0,0276 ha są użytkowane ogrodniczo, uprawiane są tam warzywa i drzewka owocowe. Działka oznaczona numerem geodezyjnym (...) jest posiadaniu wnioskodawcy, zaś działka oznaczona numerem geodezyjnym (...) jest w posiadaniu uczestnika postępowania.

Sąd rejonowy ustalił, że w budynku mieszkalnym posadowionym na działce oznaczonej numerem (...) zajmowanym przez wnioskodawcę Z. O. (1) i uczestnika M. O. (1) istnieje możliwość wyodrębnienia dwóch samodzielnych lokali mieszkalnych, tj. lokalu nr (...) dla wnioskodawcy i lokalu nr (...) dla uczestnika, jednakże konieczne jest wykonanie niezbędnych prac adaptacyjnych polegających na przebudowie sieni i zorganizowaniu dwóch niezależnych wejść. W tym celu zachodzi konieczność rozbiórki ścian do poziomu posadzki oraz konieczność rozbiórki istniejącego zadaszenia. Należy również rozebrać na schodach murki zewnętrzne do poziomu stopni. Na obrysie wejścia na istniejących ścianach fundamentowych sieni należy wykonać ściany grubości 12 cm z narożnymi słupkami 25x25 cm, osadzić dwie ościeżnice drzwi wejściowych i ewentualnie jedno okno na ścianie bocznej. Słupek środkowy należy wzmocnić obustronnie cewnikami 120 i przed otynkowaniem owinąć siatką. Dobudowaną sień należy zadaszyć oraz wykonać sufit podwieszany z izolacją. Ściany od zewnątrz ocieplić styropianem grubości 12 cm. Wewnątrz należy wykonać ściankę działową grubości 6 cm. Od zewnątrz na styropianie wykonać tynk mineralny cienkowarstwowy, od wewnątrz tynk cienkowarstwowy. Na zewnątrz istniejące stopnie i podest częściowo skuć i nadlać nowe stopnie z podestem przed drzwiami wejściowymi. Należy wykonać balustrady stalowe ; jedna na środku schodów, druga na zewnętrznej stronie schodów. Prace należy wykonać zgodnie z rysunkiem 3 i 4 stanowiącym załącznik do opinii biegłego L. S. (1) z dnia 18 listopada 2015 r. W pomieszczeniu w budynku gospodarczym należy wykuć okno i część muru podokiennego i w wykutym otworze osadzić drzwi. Natomiast otwór w ścianie wewnętrznej zamurować. Praca należy wykonać zgodnie z rysunkiem 5 stanowiącym załącznik załącznik do opinii biegłego L. S. (1) z dnia 18 listopada 2015 r.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie osobowego i rzeczowego materiału dowodowego.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy zważył, że zgodnie z przepisem art. 211 k.c. każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości. Wedle z kolei przepisu art. 212 § 2 k.c. rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego . Sąd Rejonowy wskazał, że w świetle cytowanych przepisów nie ma wątpliwości, że podział fizyczny jest podstawowym sposobem zniesienia współwłasności, który jest preferowany przez ustawodawcę. Oznacza to, że w sytuacji, gdy zniesienie współwłasności następuje z mocy orzeczenia sądu, powinien on brać pod uwagę przede wszystkim ten sposób wyjścia ze wspólności, chyba, że nie są nim zainteresowani sami współwłaściciele lub nie jest on możliwy z przyczyn wskazanych w przepisie art. 211 k.c. W przypadku zgłoszenia żądania zniesienia współwłasności poprzez podział fizyczny nieruchomości sąd powinien ustalić czy zachodzi fizyczna i prawna możliwość podziału fizycznego. Zgłoszenie żądania podziału fizycznego rzeczy wspólnej powoduje, że sąd jest nim związany i nie może zastosować innego sposobu zniesienia współwłasności, chyba, że zaistnieją okoliczności przemawiające przeciwko takiemu rozwiązaniu, a wymienione w art. 211 k.c., to jest gdy podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości. Przyjmuje się przy tym, że w przypadku nieruchomości, w której skład wchodzi budynek mieszkalny, jej podział może nastąpić przez ustanowienie odrębnej własności lokali w tym budynku lub podział budynku i gruntu według płaszczyzn pionowych dzielących budynek na dwa odrębne segmenty i jednocześnie działkę gruntu na dwie odrębne działki, chociaż każdy z tych sposobów prowadzi do różnych następstw. W pierwszym bowiem przypadku po ustanowieniu odrębnej własności lokali utrzymuje się współwłasność działki gruntu oraz wszystkich części domu służących do wspólnego użytku, natomiast podział „pionowy” znosi całkowicie wspólność, gdyż prowadzi do powstania dwóch całkowicie odrębnych nieruchomości. Sąd Rejonowy podkreślił, że zgodnie z przepisami art. 622 § 1 i 2 k.p.c., w toku postępowania o zniesienie współwłasności sąd powinien nakłaniać współwłaścicieli do zgodnego przeprowadzenia podziału, wskazując im sposoby mogące do tego doprowadzić, a w przypadku gdy wszyscy współwłaściciele złożą zgodny wniosek co do sposobu zniesienia współwłasności, sąd wyda postanowienie odpowiadające treści wniosku, jeżeli spełnione zostaną wymagania, o których mowa w dwóch artykułach poprzedzających, a projekt podziału nie sprzeciwia się prawu ani zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych.

Odnosząc powyższe zasady do okoliczności niniejszej sprawy Sąd Rejonowy w pierwszym rzędzie wskazał, że zarówno wnioskodawca jak i uczestnicy postępowania zgodni byli jedynie co do samej zasady, a mianowicie wszyscy byli zainteresowani wyjściem ze współwłasności. W licznych pismach procesowych, jak również na rozprawie w toku długotrwałego postępowania nie prezentowali stanowiska jednoznacznego wskazując jedynie zgodnie na możliwość ustanowienia odrębnej własności lokali, przedstawiali rozbieżne wnioski co do zakresu i sposobu wykonania prac adaptacyjnych. Zarówno wnioskodawca Z. O. (1), jak i uczestnik postępowania M. O. (1) - mimo istniejącego pomiędzy nimi konfliktu - nie widzieli jednak innej możliwości jak dalsze zamieszkiwanie w przedmiotowym budynku mieszkalnym, żaden z nich nie brał pod uwagę możliwości wyprowadzenia się z domu rodzinnego, którego stali się współwłaścicielami.

Skoro podział fizyczny jest podstawowym sposobem zniesienia współwłasności a strony są nim zainteresowane rzeczą sądu było uwzględnienie ich żądań. Przez podział fizyczny należy rozumieć także wyodrębnienie własności lokali co wynika z art. 7 ust. 1 i art. 11 ust. 1 i 2 ustawy o własności lokali. W przypadku ustanowienia odrębnej własności lokali należy ustalić czy zostaną spełnione przesłanki samodzielności wydzielonych lokali. W przedmiotowej sprawie z załączonych opinii biegłego wynika, że nie ma żadnych przeszkód ustanowienia odrębnych lokali. Biegły sporządzając kolejne opinie w sposób szczegółowy uzasadnił swoje stanowisko, określił charakter każdego z wydzielonych lokali, ustalił powierzchnię, ustalił udziały jak również wskazał części wspólne do wydzielonych lokali. Z uwagi na okoliczność, że uczestnicy postępowania pozostają w ostrym konflikcie, nie potrafią współpracować a w konsekwencji zachodzi obawa, że wspólne części będą w dalszym ciągu przyczyną konfliktu Sąd Rejonowy uznał za zasadne podjęcie zgodnie z wnioskiem uczestników - dalszych czynności zmierzających w konsekwencji do tego, aby wyeliminować w jak najszerszym zakresie wspólne części i w ten sposób ograniczyć możliwość konfliktu na tle wspólnych części, jak również zagwarantować większą samodzielność wydzielonych lokali. Zgodnie z żądaniem uczestników biegły sądowy w tym zakresie wskazał, jakie należy wykonać prace adaptacyjne mające na celu zorganizowanie samodzielnego wejścia, jak również określił zakres prac mających spowodować całkowitą samodzielność poszczególnych pomieszczeń w budynku gospodarczym. Biegły w sporządzonej opinii odnośnie zorganizowania niezależnych wejść przedstawił dwa możliwe warianty rozwiązań a mianowicie przebudowa sieni ewentualnie wejście przez istniejący taras. Wnioskodawca był zainteresowany jedynie wariantem I, uczestnik zaś wariantem II. W celu ustosunkowania się biegłego odnośnie zarzutów kierowanych przez zainteresowanych co do rozwiązań tak w wariancie I i II biegły szczegółowo wypowiedział się słuchany na rozprawie. Wskazał wszystkie okoliczności, przesłanki jakimi kierował się sporządzając konkretne propozycje, wskazał na techniczne trudności związane z realizacją konkretnego rozwiązania, wymagane zezwolenia, odniósł się również co do czasu wykonania zaplanowanych prac, jak również związanych z realizacją kosztów adaptacji. Opinia biegłego w tym zakresie uzupełniona zeznaniami na rozprawie została oceniona przez Sąd Rejonowy jako fachowa, dokładna. Podobnie Sąd Rejonowy ocenił opinię biegłego odnośnie ustalenia prac adaptacyjnych w przedmiocie wydzielenia pomieszczeń w budynku gospodarczym. W tym zakresie biegły również w sposób logiczny uzasadnił zasadność podziału poszczególnych pomieszczeń, podał, iż powyższe w zasadniczej mierze spowodowane jest ich usytuowaniem w tej części działki, którą ma otrzymać każda ze stron.

Sąd Rejonowy wskazał, że ostatecznie wnioskodawca wniósł o wydanie postanowienia wstępnego upoważniającego wnioskodawcę na koszt wnioskodawcy i uczestnika M. O. (1) do wykonania robót adaptacyjnych zgodnie z pkt 7 pisma wnioskodawcy z dnia 17 marca 2015 r., opinią biegłego z dziedziny budownictwa z dnia 9 lutego 2015 r. odnośnie budynku mieszkalnego (tj. wydzielenia dla wnioskodawcy lokalu nr (...) obejmującego pomieszczenia na parterze – kuchni, łazienka, dwa pokoje, pomieszczenia przynależne na poddaszu oznaczone nr 101 i 102), wariantem I przebudowy wejść do budynku mieszkalnego zgodnie z opinią w/w biegłego z dnia 6 sierpnia 2015 r. (przebudowa sieni) , wariantem przebudowy budynku gospodarczego zgodnie z opinią w/w biegłego z dnia 18 listopada 2015 r. (pomieszczenia oznaczone nr 03 i 04 w budynku gospodarczym pomieszczenia przynależne do lokalu nr (...)) ewentualnie upoważnienia wnioskodawcy Z. O. (1) na koszt uczestnika M. O. (1) do wykonania robót adaptacyjnych zgodnie z opinią w/w biegłego z dnia 6 sierpnia 2015 r. i opinią 18 listopada 2015 r. (tj. wydzielenia dla wnioskodawcy lokalu nr (...) obejmującego pomieszczenia na parterze – przedsionek, kuchnia, łazienka, dwa pokoje). Uczestnik M. O. (1) przychylił się jedynie do żądania zniesienia współwłasności odnośnie ustanowienia odrębnej własności lokali na parterze budynku, podziału pomieszczeń gospodarczych, zaś odnośnie poddasza wniósł o potraktowanie jako pomieszczeń przynależnych i przyznanie ich wyłącznie uczestnikowi M. O. (1). Tym samym wniósł o wydanie postanowienia wstępnego w przedmiocie upoważnienia wnioskodawcy do wykonania na jego koszt prac adaptacyjnych w sieni zgodnie z wariantem I opinii z dnia 6 sierpnia 2015 r. jak również prac adaptacyjnych w budynku gospodarczym stosownie do opinii biegłego z dnia 18 listopada 2015 r. Co do kosztów prac adaptacyjnych wnioskodawca podniósł, że wykonanie prac zgodnie z żądaniem uczestnika winno nastąpić wyłącznie na jego koszt zwłaszcza, że wnioskodawca poniósł koszty przyłączy w kwocie 7.000 zł oraz wydatki w toku sprawy w kwocie 7.500 zł . Nadto podał, że w przypadku uwzględnienia żądania wnioskodawcy zgłoszonego na pierwszym miejscu w ostatnim piśmie procesowym to wnioskodawca poniesie koszty prac adaptacyjnych. Uczestnik M. O. (1) podniósł, że koszty przebudowy winien ponieść wnioskodawca, gdyż to on złożył wniosek i powinien liczyć się z kosztami.

Sąd Rejonowy zważył, że w przypadku ustanowienia odrębnej własności lokali w postępowaniu o zniesienie współwłasności należy zawsze badać i ustalać, czy spełnione są przesłanki samodzielności wyodrębnonych lokali. W świetle dokonanych ustaleń zakres zaproponowanych prac adaptacyjnych opisanych w załączonych opiniach z pewnością stanowić będzie o samodzielności tych lokali, do minimum zostaną ograniczone części wspólne uczestników. Wedle przepisów ustawy o własności lokali, jeżeli uczynienie zadość przesłance samodzielności lokali wymaga wykonania prac adaptacyjnych sąd może w postanowieniu wstępnym uznającym żądanie ustanowienia odrębnej własności lokali w zasadzie za usprawiedliwione upoważnić zainteresowanego uczestnika postępowania do wykonania ich tymczasowo na jego koszt.

W ocenie Sądu Rejonowego sam tylko wzgląd na stosunki osobiste istniejące pomiędzy współwłaścicielami nie może niweczyć wynikającego z art.211 k.c. uprawnienia otrzymania części rzeczy wspólnej w naturze.

W przedmiotowej sprawie mając na uwadze stanowiska uczestników postępowania mianowicie, że tak wnioskodawca jak i uczestnik chcą w dalszym ciągu zamieszkiwać i korzystać z niniejszej nieruchomości Sąd Rejonowy uznał żądanie ustanowienia dwóch samodzielnych lokali za usprawiedliwione, tym bardziej, iż nie ma żadnych przeszkód w ich ustanowieniu, a zebrany w sprawie materiał dowodowy stanowi że powyższe jest możliwe.

Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy dopuścił końcowy dowód z opinii biegłego d/s budownictwa na okoliczność zaprojektowania – wyodrębnienia poszczególnych lokali, pomieszczeń na poddaszu, przy uwzględnieniu prac adaptacyjnych w zakresie wejścia do budynku, jak również pomieszczeń w budynku gospodarczym. Załączona opinia biegłego z dnia 18 listopada 2015 r jest kompleksowa i zdaniem Sądu Rejonowego przedstawia najbardziej korzystny plan podziału tak budynku mieszkalnego, jak i gospodarczego, a mając na uwadze wartość całej nieruchomości oraz wartość poszczególnych projektowanych lokali taki sposób nie spowoduje obniżenia wartości nieruchomości. Sąd Rejonowy dokonując zaproponowanego wyboru lokali mieszkalnych oraz pomieszczeń przynależnych na poddaszu w szczególności miał na uwadze dotychczasowy sposób użytkowania, jego długotrwałość, niezależność i realizację swoich potrzeb na przestrzeni kilkunastu lat.

Przyjęcie wskazanego w opinii wariantu I zakłada przebudowę sieni i zorganizowanie dwóch niezależnych wejść - ograniczy zakres części wspólnych, a więc tym samym wyeliminuje konflikty. Przy tym wariancie wspólnymi będą tylko elementy konstrukcyjne budynku ( fundamenty, ściany, stropy, dach ). Każdy z uczestników będzie miał oddzielne przyłącza. Zdaniem Sądu Rejonowego zorganizowanie niezależnego wejścia przez wykorzystanie tarasu użytkowanego przez wnioskodawcę jest w realiach przedmiotowej sprawy niezasadne, spowoduje zbyt duże utrudnienia korzystania dla wnioskodawcy, ograniczy funkcjonalność kuchni, ograniczy dopływ światła do kuchni, spowoduje konieczność likwidacji drzwi balkonowych, jak również okna. Tymczasem prace w I wariancie nie wpłyną w żaden zasadniczy sposób na ograniczenia dla uczestnika, należy pamiętać, że część gdzie zachodzi konieczność prac była wykorzystywana jako dojście, w żaden sposób nie pogarsza funkcjonalności do żadnego z lokali, a dodatkowe zamontowanie barierki wpłynie na niezależność wejść. Ponadto koszt wykonania prac adaptacyjnych związanych z przebudową sieci (wariant I opinii biegłego) jest stosunkowo niższy od zorganizowania wejścia do lokalu nr (...) od strony balkonu, której koszt został określony na kwotę 18.641 zł. Koszt wszystkich prac adaptacyjnych nie jest duży - wariant I opinii. W zakresie przebudowy sieni wynosi 12.092 zł, zaś zakres prac przy przebudowie budynku gospodarczego wynosi 1.274 zł. Nie są to zatem wydatki znaczące przy wartości całej nieruchomości w lutym 2014 r. wynoszącej 170.342 zł oraz wartości lokali na tamta datę: 66.734,75 zł (lokal nr (...)) i 92.568,46 zł (lokal nr (...)).

Sąd Rejonowy uznał, iż wariant zaproponowany przez wnioskodawcę, a dotyczący przydzielenia do lokalu nr (...) pomieszczeń przynależnych na poddaszu nie powinien zostać uwzględniany. Rozwiązanie powyższe wymagałoby wykonania znacznie większej ilości prac adaptacyjnych, a co za tym idzie znacznie większych nakładów finansowych z tym związanych. Ponadto uwzględnienie wariantu zaproponowanego przez wnioskodawcę byłoby sprzeczne z dotychczasowym sposobem użytkowania i posiadania pomieszczeń znajdujących się na poddaszu. Podnieść należy, że uczestnik postępowania M. O. (1) po śmierci ojca w 1981 r. wykonywał za zgodą rodziców z własnych środków remont na poddaszu zajmując z rodziną pomieszczenia tam się znajdujące. Jest w ich posiadaniu od tamtej pory aż do chwili obecnej. Użytkuje je w całości zgodnie ze swoimi potrzebami. Wnioskodawca zaś na przestrzeni wszystkich lat nigdy nie wszedł w ich posiadanie, dobudowując dodatkowe pomieszczenie, które wykorzystuje jako kuchnię zaspakajał wszystkie swoje i rodziny potrzeby mieszkaniowe na parterze budynku. Obecne więc żądanie wnioskodawcy w realiach przedmiotowej sprawy jest nieuzasadnione. Zmiana użytkowania pomieszczeń przynależnych dotyczy tylko zmiany użytkowania pomieszczeń w budynku gospodarczym. Garaż w budynku gospodarczym przypisano do lokalu numer (...), ponieważ wjazd do garażu zapewniony jest na wprost wjazdu położonego wzdłuż granicy wschodniej działki, dzięki czemu będzie możliwe wyłączenie z konieczności użytkowania części gruntu po stronie wschodniej działki dla właściciela lokalu numer (...), co w przyszłości ograniczy potencjalnie konflikty. Przypisanie pomieszczenia gospodarczego numer 3 do lokalu nr (...) wymaga niewielkich prac adaptacyjnych opisanych szczegółowo w opinii biegłego L. S. (1) z dnia 18 listopada 2015 r. W istocie polega jedynie na zamurowaniu jednego przejścia i zorganizowaniu wejścia bezpośrednio z podwórka. Samo zaś przyznanie wydzielonych pomieszczeń przynależnych w budynku gospodarczym spowodowane jest ich usytuowaniem , gdyż znajdują się one w części tych lokali, które otrzymają tak wnioskodawca jak i uczestnik. W przypadku ustanowienia odrębnej własności lokali część zabudowana nieruchomości pozostaje we współwłasności proporcjonalnie do powierzchni użytkowej lokali (działka oznaczona numerem geodezyjnym (...)), zaś zgodnie z opinią biegłego geodety J. K. z dnia 19 grudnia 2013 r. działka oznaczona numerem (...) będzie w wyłącznym użytkowaniu właściciela lokali numer (...), a działka oznaczona numerem (...) w wyłącznym użytkowaniu właściciela lokalu numer (...).

W ocenie Sądu Rejonowego powyższe względy przemawiają jednoznacznie za przyjęciem wariantu zaprezentowanego przez biegłego L. S. (1) w opinii z dnia 18 listopada 2015 r., co znalazło odzwierciedlenie w punkcie 1 sentencji postanowienia.

W punkcie 2 sentencji postanowienia Sąd Rejonowy upoważnił wnioskodawcę, gdyż to on żądał ustanowienia własności odrębnych lokali, stosownie do treści art. 11 ust. 2 cytowanej ustawy do wykonania niezbędnych prac adaptacyjnych określonych w opinii biegłego L. S. (1) z dnia 18 listopada 2015 r. k. 578-590 akt, tymczasowo na koszt wnioskodawcy. W ocenie Sądu Rejonowego w ten sposób można ograniczyć powstawanie sytuacji konfliktowych pomiędzy wnioskodawcą a uczestnikiem, które to sytuacje wcześniej niewątpliwie miały miejsce. Rozdział kosztów związanych z wykonaniem prac adaptacyjnych o które wnosił wnioskodawca, zdaniem Sądu Rejonowego, nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem jak wykazało dotychczas prowadzone postępowanie strony nie potrafią się porozumieć na żadnej płaszczyźnie, tym bardziej więc co do powstałych kosztów. Sąd Rejonowy wyznaczył wnioskodawcy termin 3 miesięcy na wykonanie prac adaptacyjnych wskazanych w opinii biegłego L. S. (1) z dnia 18 listopada 2015 r. uznając, iż powyższy termin mając na uwadze zakres tych prac jest wystarczający.

Apelację od powyższego orzeczenia złożył wnioskodawca zarzucając:

1.Niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy wskutek naruszenia przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, a mianowicie: art. 207 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c., art. 217 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c., art. 162 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. oraz art. 6 k.c.

Wnioskodawca zarzucił, że Sąd Rejonowy bezpodstawnie pominął wnioski dowodowe :

a) z pisma z dnia 17 marca 2015 roku o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków, tj. U. O., E. O., S. O. - na okoliczność, że nakłady i zajęcie pomieszczeń na poddaszu nad lokalem parterowym zajmowanym przez wnioskodawcę ( to jest spornej części pomieszczeń przynależnych) nastąpiło dopiero w toku niniejszego postępowania i na użytek tej sprawy, w złej wierze przez syna uczestnika, tj. J. O. i tym samym z pisma z dnia 2 grudnia 2015 roku, w którym zgłoszono w/w świadków na w/w okoliczności oraz na okoliczność, że krewni uczestnika M. O. (1), głównie jego syn J. O. sporne pomieszczenia przynależne, tj. nad lokalem parterowym zajmowanym przez wnioskodawcę użytkuje w ten sposób, że uniemożliwia spokojne zamieszkiwanie wnioskodawcy i tym samym zgłoszony na rozprawie w dniu 02 listopada 2015 roku dowód także z zeznań wnioskodawcy,

b) z pisma z dnia 28 października 2015 roku o uzupełniający dowód z opinii biegłego budowlańca, w szczególności na okoliczność utworzenia otworu i schodów w stropie w lokalu nr (...) w pomieszczeniu nr 4 albo nr 5 do pomieszczenia nr 101 albo nr 102 na poddaszu;

c) z przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków S. O. i M. O. (2) (dane w aktach) na okoliczność składu i wartości masy spadkowej, w tym składu i wartości ruchomości.

2.Naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. przez nie podanie, którym dowodom Sąd dał wiarę lub ich części, a którym nie dał wiary. Sąd nie dokonał oceny materiału dowodowego na w/w dwie najistotniejsze w sprawie okoliczności, bowiem najistotniejszych dowodów nie przeprowadził, tj. z zeznań wnioskowanych świadków i z zeznań stron.

3.Sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego, wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

a) art. 233 § 1 k.p.c. przez dokonanie oceny dowodów;

- w sposób nie wszechstronny oraz w sposób sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego i logiki;

-odnośnie oświadczeń i zeznań wnioskodawcy gdzie podaje, iż w przypadku oparcia orzeczenia na jego wariancie ustanowienia odrębnej własności lokali pokryje koszty przeróbek w całości,

-odnośnie zeznań świadka J. O. na rozprawie z w dniu 15 stycznia 2017 roku, który zeznał, że on zajmuje sporne pomieszczenia na poddaszu (a nie uczestnik M. O. (1)),

-odnośnie dokumentu, jakim jest akt notarialny umowy darowizny z dnia 6 sierpnia 2010 roku Rep. A 5691/2010 naruszenie art. 247 kpc i art. 233 § 1 kpc - w związku z art. 13 § 2 kpc oraz art. 65 kc. poprzez jego zastosowanie i przeprowadzenie dowodu z zeznań uczestników zarazem przeciwko jak i ponad osnowę dokumentu jakim jest akt notarialny umowy darowizny z dnia 6 sierpnia 2010 roku Rep. A 5691/2010, na mocy którego uczestnik M. O. (1) nabył udziały od pozostałych uczestników w spadkowej nieruchomości. Przeprowadzenie tego dowodu naruszyło przepisy o formie zastrzeżonej pod rygorem nieważności, tj. formie aktu notarialnego ( art. 158 k.c., art. 237 k.c. art.73 § 2 k.c.). Sąd wbrew treści aktu notarialnego ustalił, iż darczyńcy udziałów darowali nie udziały w przedmiocie należącym do spadku, tj. w prawie użytkowania wieczystego spadkowej działki gruntu i we własności budynków tam się znajdujących, ale że darowali udziały w spadku. Sąd zastąpił oczywistą kwalifikacje prawną umowy z art. 1036 zd.1 k.c. na kwalifikację umowy z art. 1051 zd. 2 k.c. co jest niedopuszczalne. Wadliwe jest zatem ustalenie sądu, że zbywcy byli przekonani, że przedmiot umowy wyczerpuje cały spadek skoro w czasie całego postępowania potwierdzali, iż w skład spadku wchodzą także ruchomości. W okolicznościach tej sprawy należy uznać, iż wnioskodawca i uczestnik dysponują udziałami po 1/4, a nie udziałami wynikającymi z działu II księgi wieczystej. Sąd ustalając udziały we współwłasności dla potrzeb niniejszego postępowania ¼ wnioskodawca, a 3/4 uczestnik dokonał błędnego ustalenia, bowiem powinien przyjąć je jako równe, tj. po 1/4. Sąd dokonał naruszenia prawa materialnego przez niezastosowanie art. 1036 k.c. i zastosowanie art. 1052 k.c.

4. Nierozpoznanie istoty sprawy, bowiem Sąd nie odniósł się prawidłowo w konsekwencji do tego co było przedmiotem sporu czyli wersji ustanowienia odrębnej własności lokali w zakresie przydzielenia spornych pomieszczeń przynależnych na piętrze budynku i wskutek nieprzeprowadzenia w/w postępowania dowodowego na w/w istotne okoliczności.

5. Naruszenia prawa procesowego i materialnego, w tym art. 11 ustawy o własności lokali ( który nie przewiduje żadnych rygorów nie wykonania postanowienia wstępnego) przez nałożenie w pkt. 2 zaskarżonego postanowienia na wnioskodawcę rygoru oddalenia wniosku w razie nie wykonania w wyznaczonym terminie prac adaptacyjnych (z naruszeniem art. 328 § 2 k.p.c. ), bowiem rygor taki nie ma podstawy prawnej. Sąd ma uprawnienie do wydania postanowienia wstępnego, ale nie ograniczania jego wykonalności w czasie.

W oparciu o powyższe zarzuty wnioskodawca wniósł o:

1.a) uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania ewentualnie

b) zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt 1 i orzeczenie zgodnie wnioskiem, tj. dokonanie ustanowienia odrębnej własności lokali w sposób ustalony w opinii biegłego L. S. (1) z dnia 9 lutego 2015 roku ( pomyłkowo opisana przez biegłego z dnia 9 lutego 2014 roku chronologicznie II opinia) odnośnie budynku mieszkalnego, wariantem I przebudowy wejść do budynku mieszkalnego zgodnie z opinią w/w biegłego z dnia 6 sierpnia 2016 roku (III opinia) i tym samym wariantem I tych wejść z opinii w/w biegłego z dnia 18 listopada 2015 roku (IV opinia), wariantem przebudowy budynku gospodarczego zgodnie z opinią w/w biegłego z dnia 18 listopada 2015 roku (IV opina),

b) zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt 2 w ten sposób, że tylko upoważnić wnioskodawcę do wykonania w/w prac tymczasowo na jego koszt,

2. zasądzenie od uczestników na rzecz wnioskodawców kosztów procesu z uwzględnieniem także kosztów postępowania odwoławczego.

Pismem z dnia 22.09.2017 r. nazwanym uzupełnieniem apelacji wnioskodawca wskazał, że precyzuje pkt III apelacji w ten sposób, że wnosi o:

a) zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt 1 i dokonanie działu spadku poprzez podział fizyczny budynku mieszkalnego przy ul. (...) w T. działka nr (...) w sposób ustalony w opinii L. S. z dnia 29 04 2013 roku ( I opinia) i podział fizyczny działki zgodnie opinią biegłego geodety J. K. z dnia 31 lipca 2012 roku (I opinia) oraz o zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt 2 o upoważnienie wnioskodawcy do wykonania tymczasowo na jego koszt prac adaptacyjnych wymienionych wyżej wymienionej opinii biegłego L. S. z dnia 29 04 2013 roku (I opinia)

ewentualnie

b) zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt 1 i orzeczenie zgodnie wnioskiem, tj. dokonanie ustanowienia odrębnej własności lokali w sposób ustalony w opinii biegłego L. S. (1) z dnia 9 lutego 2015 roku ( pomyłkowo opisana przez biegłego z dnia 9 lutego 2014 roku chronologicznie II opinia) odnośnie budynku mieszkalnego, wariantem I przebudowy wejść do budynku mieszkalnego zgodnie z opinią w/w biegłego z dnia 6 sierpnia 2016 roku (III opinia) i tym samym wariantem I tych wejść z opinii w/w biegłego z dnia 18 listopada 2015 roku (IV opinia), wariantem przebudowy budynku gospodarczego zgodnie z opinią w/w biegłego z dnia 18 listopada 2015 roku (IV opina)

ewentualnie

c) o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia

2. zasądzenie od uczestników na rzecz wnioskodawcy zwrotu kosztów procesu.

Uczestnik M. O. (1) wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od wnioskodawcy na jego rzecz od wnioskodawcy kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne oraz rozważania prawne Sądu Rejonowego istotne dla rozstrzygnięcia sprawy i czyni je integralną częścią swego uzasadnienia.

W pierwszej kolejności zauważyć należy, że wnioskodawca działający przez profesjonalnego pełnomocnika, pomimo opinii biegłego L. S. (1) z dnia 30 kwietnia 2013 r. wskazującej na możliwość podziału fizycznego budynku mieszkalnego wzdłuż osi istniejącej ściany zewnętrznej, na rozprawie w dniu 22 września 2013 r. wniósł o zniesienie współwłasności spornej nieruchomości poprzez ustanowienie odrębnej własności lokali, na co zgodę wyraził uczestnik M. O. (1). Od tego momentu sporny był wyłącznie sposób ustanowienia odrębnej własności lokali. Od tego czasu Sąd Rejonowy prowadził postępowanie, zgodnie z wolą uczestników postępowania, w celu ustalenia czy możliwe jest ustanowienie odrębnej własności lokali i w jaki sposób. W piśmie stanowiącym uzupełnienie apelacji wnioskodawca powrócił do pierwotnego wniosku o zniesienie współwłasności nieruchomości przez podział fizyczny nieruchomości polegający na wydzieleniu dwóch odrębnych nieruchomości poprzez podział budynku i gruntu na dwie niezależne nieruchomości, tłumacząc zmianę stanowiska w sprawie rzekomym nowym orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2017 r., III CZP 23/17, które w istocie nic w sprawie nie zmienia w świetle przywołanej opinii biegłego z 2013 r.

W ocenie Sądu Okręgowego mając na uwadze zarówno udziały we współużytkowaniu i współwłasności jak i wieloletni sposób użytkowania optymalnym sposobem działu spadku i zniesienia współwłasności będzie podział fizyczny nieruchomości przez ustanowienie odrębnej własności lokali w sposób wskazany w zaskarżonym postanowieniu.

Za bezzasadne, w ocenie Sądu Okręgowego, należało uznać zarzuty wnioskodawcy zmierzające do uznania umowy darowizny za bezskuteczną. Słusznie Sąd Rejonowy uznał, że umowa darowizny dotyczyła udziałów w całej masie spadkowej, a nie w przedmiocie należącym do spadku. Prawidłowo Sąd Rejonowy ustalił, że intencją A. O. i R. O. było przekazanie całego udziału spadkowego bratu M. O. (1). Dokonując czynności u notariusza A. O. i R. O. byli przekonani i sądzili, że przekazują bratu M. O. (1) wszystko co wchodziło w skład spadku po rodzicach. Wskazują na to wprost wiarygodne w ocenie Sądu Rejonowego zeznania darczyńców. Wbrew twierdzeniom apelującego sąd mógł prowadzić postępowanie dowodowe na tę okoliczność. Przepis art. 247 k.p.c. stanowi, że postępowanie takie nie może być prowadzone w sporze pomiędzy uczestnikami tej czynności prawnej, tj. stronami umowy. Tymczasem w niniejszej sprawie spór co do treści umowy darowizny nie toczy się między stronami umowy, albowiem strony umowy są zgodne co do ich intencji, zarówno obaj darczyńcy jak i obdarowany. W myśl art. 65 § 2 k.c. w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Zarówno R. O. jak i A. O. zeznali, że będąc u notariusza byli przekonani, że przekazują bratu M. wszystko co wchodziło w skład spadku po rodzicach.

Należy również zwrócić uwagę, że przez kilka lat niniejszego postępowania również wnioskodawca podnosił, że jedynym składnikiem masy spadkowej jest sporna nieruchomość. Precyzując wniosek o dział spadku pismem sporządzonym przez profesjonalnego pełnomocnika w dniu 29 września 2011 r. jako jedyny składnik majątku spadkowego wskazał sporną nieruchomość. Zeznając na rozprawie w dniu 11 kwietnia 2012 r. wnioskodawca wskazywał, że w skład spadku wchodzi jedynie ta zabudowana działka z budynkiem mieszkalnym, gospodarczym i garażem. Dopiero w piśmie z dnia 9 grudnia 2015 r., zmierzając do ustalenia bezskuteczności umowy darowizny, po czterech latach toczącego się postępowania, wnioskodawca zaczął podnosić, że w skład masy spadkowej wchodziło kilka ruchomości, co miałoby świadczyć o tym, że sporna nieruchomość nie była jedynym składnikiem majątku spadkowego. Powyższy wniosek oraz zeznania wnioskodawcy potwierdzają wiarygodność zeznań darczyńców, że dokonując darowizny mieli intencję darowania swoich udziałów spadkowych w całości a nie w określonym przedmiocie, albowiem wszyscy spadkobiercy uważali wówczas, że jedynym składnikiem masy spadkowej jest sporna nieruchomość.

W ocenie Sądu Okręgowego wydając postanowienie wstępne przesądzające o sposobie dokonania działu spadku należało odnieść się do zarzutu o uznaniu umowy darowizny za bezskuteczną. Wobec ustaleń Sądu Rejonowego uzupełnionych powyższymi ustaleniami oraz rozważaniami prawnymi Sądu Okręgowego należało uznać, że w sprawie znajduje zastosowanie art. 1051 k.c., a nie art. 1036 k.c. Zarzuty o bezskuteczności umowy darowizny wobec wnioskodawcy, a także samych darczyńców pozostają więc bezprzedmiotowe.

Na marginesie jedynie należy zauważyć, że sąd dokonując działu spadku nie jest związany wnioskami spadkobierców, jeżeli nie są one zgodne, ale nie powinien pomijać ich stanowiska, jeżeli wnoszą o przyznanie należnej im części spadku określonemu uczestnikowi postępowania, a inne istotne okoliczności sprawy nie przemawiają za uwzględnieniem innego sposobu działu spadku.

Podział nieruchomości w sposób wskazany w zaskarżonym postanowieniu jest najbliższy wysokości udziałów we współwłasności i współużytkowaniu, a także sposobowi użytkowania nieruchomości od bardzo wielu lat, czego nie można byłoby powiedzieć przy podziale fizycznym według „ścian pionowych” budynku. Również z uwagi na powyższe okoliczności sposób ustanowienia odrębnej własności lokali wskazany w zaskarżonym postanowieniu jest optymalny. W ocenie Sądu Okręgowego nie ma podstaw do przyjęcia, aby taki podział był sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy. Nie pociąga również za sobą istotnej zmiany rzeczy lub znacznego zmniejszenia jej wartości. Sposób ustanowienia odrębnej własności lokali zaproponowany przez wnioskodawcę nie uwzględniałby ani udziałów we współwłasności, ani sposobu użytkowania nieruchomości.

W ocenie Sądu Okręgowego nie znajdują potwierdzenia w zebranym materiale dowodowym zarzuty apelującego, że uczestnik M. O. (1) ze spornego poddasza zaczął korzystać dopiero w toku niniejszego postępowania i na jego użytek, a wcześniej korzystał wnioskodawca. Sam wnioskodawca w uzasadnieniu wniosku inicjującego niniejsze postępowanie wskazał, że użytkuje zachodnią połowę budynku mieszkalnego o powierzchni około 32 m2 oraz dobudowane przez siebie pomieszczenia o powierzchni około 12 m2, natomiast uczestnik użytkuje pozostałą część, tj. wschodnią połowę parteru budynku mieszkalnego, jedyną w budynku piwnicę znajdującą się pod połową parteru zajmowaną przez uczestnika i pomieszczenia na piętrze nad całym parterem budynku. Ponadto wnioskodawca podał, że strony niniejszego postępowania pozostają w silnym konflikcie na tle korzystania ze wspólnych części budynku i nie mogą dojść do porozumienia co do remontów części wspólnych. Nie wskazywał zatem we wniosku na jakikolwiek spór co do korzystania z poddasza wyłącznie przez uczestnika. Zeznając na rozprawie w dniu 11 kwietnia 2012 r. wnioskodawca powiedział, że według niego faktyczny podział nieruchomości co do mieszkania i ogółu nastąpił za życia ojca i użytkuje to co za życia ojca, nigdy nie użytkował więcej niż obecnie. Zeznał również, że uczestnik M. O. (1) po śmierci ojca (która miała miejsce w 1981 r.) zaczął sobie coś robić na poddaszu i wnioskodawca od tego czasu nie miał prawa tam wchodzić. Również żona wnioskodawcy E. O. na rozprawie w dniu 1 lutego 2012 r. zeznała „ … My ze strychu również nigdy nie korzystaliśmy…”. Z zeznań wnioskodawcy wynika, że jego dzieci wyprowadziły się i na spornej nieruchomości zamieszkuje wyłącznie wnioskodawca z żoną. Tymczasem w części zajmowanej przez uczestnika i jego żonę zamieszkuje również jego dorosły syn, co jest bezsporne. Podnoszone przez wnioskodawcę okoliczności dotyczące ewentualnego niewłaściwego zachowania syna uczestnika wobec wnioskodawcy i jego rodziny nie mogą stanowić okoliczności przesądzającej o sposobie zniesienia współwłasności, tym bardziej, że nie jest on współwłaścicielem nieruchomości. Syn uczestnika zajmuje pomieszczenia na poddaszu wyłącznie z woli uczestnika jako członek jego rodziny. W przypadku niewłaściwego zachowania syna uczestnika wnioskodawcy przysługują inne środki prawne w celu ich wyeliminowania. Wobec treści zeznań samego wnioskodawcy oraz powyższych rozważań Sądu Okręgowego przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność terminu zajęcia poddasza przez uczestnika, zachowania syna uczestnika, składu i wartości masy spadkowej, w szczególności ruchomości było w ocenie Sądu Okręgowego zbędne dla rozstrzygnięcia w przedmiocie, w jakim orzekał Sąd Rejonowy w zaskarżonym postanowieniu. Wobec zaś prawidłowego, w ocenie Sadu Okręgowego, wyboru sposobu ustanowienia odrębnej własności lokali bezprzedmiotowy okazał się podnoszony w apelacji dowód z uzupełniającej opinii biegłego budowlańca.

W orzecznictwie oraz doktrynie dominuje stanowisko, że obraza art. 328 § 2 k.p.c. może być zarzucana w apelacji tylko w wyjątkowych okolicznościach, tj. wtedy gdy wady uzasadnienia uniemożliwiają dokonanie kontroli instancyjnej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11.05.2000 r., I CKN 272/00, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14.11.2000 r., V CKN 1211/00, wyrok Sadu Najwyższego z dnia 18.02.2005 r., V CK 469/04). Zdaniem Sadu Okręgowego sytuacja taka nie miała miejsca w niniejszej sprawie.

W ocenie Sądu Okręgowego prawidłowo Sąd Rejonowy określił termin dla wnioskodawcy do wykonania prac adaptacyjnych. Brak terminu i nie wykonanie tych prac przez zobowiązanego uniemożliwiałby dalsze prowadzenie postępowania. Natomiast należało wyeliminować z treści postanowienia sformułowanie „ pod rygorem oddalenia wniosku o wyodrębnienie samodzielnych lokali mieszkalnych”. Z zebranego w sprawie materiału, a w szczególności stanowisk uczestników postępowania wynika, że dokonaniem działu spadku, a w szczególności ustanowieniem odrębnej własności lokali w sposób wskazany w zaskarżonym postanowieniu zainteresowany jest uczestnik M. O. (1). Wobec nie wykonania prac adaptacyjnych przez wnioskodawcę Sąd Rejonowy winien zlecić wykonanie tych prac przez uczestnika i dopiero wobec nie wykonania ich przez żadnego z uczestników podjąć decyzję co do dalszego losu wniosku o dział spadku.

Ponadto Sąd Okręgowy dokonał zmiany zaskarżonego postanowienia w zakresie oznaczenia nieruchomości. Sąd Rejonowy wskazał bowiem w postanowieniu nr działki po ewentualnym podziale nieruchomości zgodnie z projektem podziału sporządzonym przez biegłego K.. Jak wynika z pisma Burmistrza Miasta T. z dnia 12 maja 2014 r. podział nieruchomości oznaczonej nr geod. 171 zaprojektowany przez biegłego K. jest sprzeczny z planem zagospodarowania przestrzennego. Wprawdzie art. 95 pkt 4 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami przewiduje możliwość dokonania podziału nieruchomości niezależnie od ustaleń planu miejscowego w celu realizacji roszczeń do części nieruchomości wynikających z przepisów tej ustawy lub z odrębnych ustaw, a za takie roszczenie w odniesieniu do części nieruchomości zarówno doktryna jak i orzecznictwo traktuje roszczenie z art. 211 k.c., to jednak podział taki musi spełniać wszystkie przesłanki z art. 211 k.c. Zdaniem Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy przed rozstrzygnięciem końcowym winien szczegółowo rozważyć, czy w okolicznościach niniejszej sprawy podział nieruchomości w sposób zaproponowany w opinii biegłego K. z dnia 19 grudnia 2013 r. nie naruszy przepisu art. 211 k.c. Trzeba mieć bowiem na uwadze, że pomimo zaproponowanego przez biegłego podziału działki nie dojdzie do całkowitego zniesienia współwłasności, a w wyniku tego podziału powstaną dwie działki o znikomej powierzchni, które w przyszłości będą mogły być przedmiotem obrotu prawnego niezależnie od powiązanej z nimi gospodarczo nowo wydzielonej działki nr (...). W terenie przeznaczonym pod budownictwo mieszkaniowe powstaną działki, które prawdopodobnie z uwagi na swoją powierzchnię nie będą spełniały wymogów działki przeznaczonej pod zabudowę mieszkaniową, w zasadzie działki o charakterze ogrodniczym. Na obecnym etapie postępowania nieruchomość nie została jeszcze podzielona zatem nadal nosi nr 171, wobec czego zmieniono w tym zakresie zaskarżone orzeczenie, nie przesądzając jednak o ostatecznym sposobie działu spadku.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie wstępne w zakresie wskazanym w sentencji orzeczenia, oddalając apelację w pozostałym zakresie na mocy art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Iwona Przyłębska-Grzybowska Ewa Kozłowska Iwona Złoty