Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 marca 2018r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SSO Jacek Witkowski (spr.)

Sędziowie: SO Elżbieta Wojtczuk

SO Katarzyna Antoniak

Protokolant: st.sekr.sądowy Marta Żuk

po rozpoznaniu w dniu 8 marca 2018 r. w Siedlcach

na rozprawie

sprawy z wniosku H. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do jednorazowego odszkodowania z tytułu śmiertelnego wypadku przy prowadzeniu działalności gospodarczej

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Rejonowego w Siedlcach IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 27 października 2017r. sygn. akt IV U 207/17

oddala apelację.

K. A. J. W. E. W.

Sygn. akt IV Ua 38/17

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z decyzją z dnia 6.06.2016 r. odmówił wnioskodawczyni H. S. przyznania prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu śmiertelnego wypadku syna J. S. (1) przy prowadzeniu działalności gospodarczej, gdyż wnioskodawczyni nie wykazała przesłanek koniecznych do nabycia prawa do tego świadczenia tj. wspólnego zamieszkiwania i prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego lub przyczyniania się syna do jej utrzymania. Przesłanki te wymienione są w treści art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 13.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t. j. Dz. U. z 2015 r. poz. 1242).

Od decyzji tej odwołanie złożyła H. S., która wniosła o jej zmianę i przyznanie prawa do wnioskowanego świadczenia. Skarżąca twierdziła, że zmarły syn pomagał jej finansowo, gdyż dochody uzyskiwane z prowadzenia gospodarstwa rolnego nie wystarczały na bieżące wydatki, a ponadto twierdziła, że syn zamieszkiwał w tym samym domu. W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wnosił o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 27.10.2017 r. Sąd Rejonowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał H. S. prawo do jednorazowego odszkodowania z tytułu śmiertelnego wypadku syna J. S. (1) przy prowadzeniu działalności gospodarczej w kwocie 36.425 zł, a także zasądził od pozwanego ZUS na rzecz wnioskodawczyni kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Rejonowy rozstrzygnięcie swoje oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

W dniu 13.05.2010 r. J. S. (1) uległ śmiertelnemu wypadkowi przy pracy w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej. Do dnia wypadku zamieszkiwał w jednym domu wraz z matką i rodzeństwem. Prowadzili wspólne gospodarstwo domowe, spożywali razem posiłki. J. S. (1) ze swoich dochodów dokładał się do opłat za media, podatki, dokonywał zakupów artykułów żywnościowych. Pomagał również w pracach związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego przez matkę. Woził ją swoim samochodem do lekarza. Nie miał własnej rodziny, był kawalerem. H. S. uzyskiwała z działalności rolniczej niewielkie dochody w kwocie ok. 6000 zł rocznie. Kwota ta nie wystarczała na zaspokojenie potrzeb rodziny.

W rozważaniach Sąd Rejonowy przytoczył treść art. 13 ust. 1 cyt. wyżej ustawy z dnia 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Ponadto przytoczył regulację zawartą w ust. 2 art. 13. Odnosząc stan faktyczny do regulacji prawnej, Sąd Rejonowy uznał, że roszczenie ubezpieczonej znajduje uzasadnione podstawy. Wskazał, że gospodarstwo domowe tworzą osoby połączone zwykle więziami rodzinnymi, dobrowolnie mieszkające razem i celem tej wspólnoty jest zaspokajanie potrzeb wszystkich jej członków. Nie ulegało wątpliwości, że J. S. (1) przed zaistniałym wypadkiem zamieszkiwał wraz z matką i rodzeństwem we wsi S. w jednym domu. Natomiast zameldowany był w innej wsi, w domu, w którym zamieszkiwali jego dziadkowie. Sąd pierwszej instancji uznał również, że stan faktyczny sprawy pozwala na przyjęcie, że niezależnie od wspólnego prowadzenia gospodarstwa domowego, J. S. (1) przyczyniał się do utrzymywania matki i rodzeństwa. Przyczynienie się to polegało na partycypowaniu w kosztach utrzymania domu, wyżywienia, leczenia jego niepełnosprawnej siostry, a także na wykonywaniu prac fizycznych związanych z prowadzeniem gospodarstwa domowego. W dalszej części rozważań, Sąd Rejonowy stwierdził, że dla uzyskania prawa do jednorazowego odszkodowania, wystarczy spełnienie jednej z tych dwóch przesłanek, które są wymienione w art. 13 ust. 2 pkt 3 ustawy wypadkowej. Z tych względów, Sąd uznał, że ubezpieczona nabyła prawo do tego świadczenia i na podstawie obwieszczenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, z dnia 14.03.2017 r. w sprawie wysokości kwot jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej (M. P. z 2017 r. Nr 18 poz. 187) przyznał H. S. odszkodowanie w kwocie 36.425 zł. Powyższe rozstrzygnął na podstawie art. 477 ¹⁴ par. 2 kpc oraz zasądził koszty zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Od wyroku tego apelację wniósł (...) Oddział w S.. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  Naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na rozstrzygnięcie, tj. art. 233 par. 1 kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i wyprowadzenie ze zgromadzonego materiału dowodowego wniosków z niego nie wynikających przez przyjęcie, że J. S. (1) w dniu śmierci prowadził z matką H. S. wspólne gospodarstwo domowe oraz przyjęcie, że przyczyniał się do utrzymania matki.

2.  Ponadto, organ rentowy zarzucił zaskarżonemu wyrokowi naruszenie prawa materialnego, tj. art. 13 ust. 1 i ust. 2 pkt 3 ustawy wypadkowej z dnia 30.10.2002 r. poprzez jej błędną wykładnię i przyjęcie, że H. S. jako matce zmarłego syna przysługuje jednorazowe odszkodowanie z tytułu śmiertelnego wypadku jej syna podczas prowadzenia działalności gospodarczej.

W uzasadnieniu apelacji organ rentowy argumentował, iż okoliczność zamieszkiwania w tym samym domu ubezpieczonej z synem J. S. (1) nie oznaczała, że prowadzili oni wspólne gospodarstwo domowe. Mieli oni bowiem oddzielne źródła dochodów i każde z nich rozporządzało swoimi dochodami. Pomoc świadczona przez J. S. (1) w postaci zawiezienia do lekarza czy zrobienia zakupów, wynikała z zasad moralnych i etycznych. Odnośnie drugiej przesłanki, pozwany ZUS argumentował, że J. S. (1) z dochodów uzyskiwanych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej opłacał w części rachunki za media, uiszczał podatki, opłacał ubezpieczenie budynków i robił zakupy żywnościowe. Zdaniem organu rentowego, J. S. (1) jedynie partycypował w kosztach własnego utrzymania. Jego matka oraz siostra posiadały własne źródła utrzymania. W końcowej części wywodów, pozwany ZUS zarzucił, że ubezpieczona nie przedłożyła żadnych dowodów, z których wynikałaby wysokość dochodów uzyskiwanych przez zmarłego syna. A co za tym idzie nie ustalono, czy był w stanie przyczyniać się do jej utrzymania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W ocenie Sądu Okręgowego, apelacja pozwanego organu rentowego nie jest zasadna. Sąd Rejonowy wbrew twierdzeniom apelującego, nie naruszył art. 233 par. 1 kpc. Sąd ten bowiem dokonał ustaleń faktycznych na podstawie zeznań ubezpieczonej H. S., a także sąsiada, J. S. (2) oraz młodszego syna ubezpieczonej, J. S. (3), który zamieszkuje w tym samym domu, co ubezpieczona jak również T. S., który również był bratem zmarłego J. S. (1). Dowód z zeznań wymienionych osób tworzy spójny i logiczny obraz życia członków rodziny S., którzy zamieszkiwali w tym samym domu w miejscowości S.. Sąd Rejonowy wyciągnął prawidłowe wnioski z tych zeznań ustalając, że wymienione osoby prowadziły wspólne gospodarstwo domowe z J. S. (1). To wspólne prowadzenie gospodarstwa domowego polegało na spożywaniu posiłków, świadczenie sobie wzajemnej pomocy w sprawach dnia codziennego. W szczególności takiej potrzebowała niepełnosprawna córka H. S., a siostra J. S. (1). Zmarły przed śmiercią prowadził działalność gospodarczą w zakresie prac budowlanych i jego dochody z tytułu prowadzenia tej działalności były znacznie wyższe niż dochody pozostałych członków rodziny. Okoliczność ta wynikała z zeznań sąsiada, który wielokrotnie rozmawiał z J. S. (1). W tym miejscu dodać należy, iż pozwany organ rentowy w tracie prowadzenia postępowania dowodowego przez Sąd Rejonowy nie składał wniosków dowodowych, które pozwoliłyby na bliższe ustalenie wysokości dochodów uzyskiwanych przez J. S. (1). Zatem w ocenie Sądu Okręgowego, ustalenia Sądu pierwszej instancji co do prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego ubezpieczonej z synem J. zasługują na całkowite podzielenie. Spełnienie chociażby tej jednej przesłanki jest wystarczające do przyznania uprawnień do jednorazowego odszkodowania z tytułu śmiertelnego wypadku syna ubezpieczonej podczas prowadzenia działalności gospodarczej. Podniesiona przez organ rentowy kwestia partycypowania w kosztach utrzymania ubezpieczonej, pozostaje więc drugorzędna, w sytuacji, gdy jeden z warunków został spełniony.

W związku z powyższym, Sąd Okręgowy przyjął, że zaskarżony wyrok jest prawidłowy i apelacja strony pozwanej z mocy art. 385 kpc podlegała oddaleniu.