Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 marca 2018 r.

Sąd Rejonowy w Olsztynie, I Wydział Cywilny,

w składzie:

Przewodniczący: SSR Paweł Juszczyszyn

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Justyna Kochan - Rogoż

po rozpoznaniu w dniu 1 marca 2018 r., w O., na rozprawie,

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B.

przeciwko J. K.

o zapłatę

I  powództwo oddala;

II  zasądza od powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B. na rzecz pozwanej J. K. kwotę 270 (dwieście siedemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

III  nakazuje ściągnąć od powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B. do Skarbu Państwa (Kasy Sądu Rejonowego (...)) kwotę 712,58 (siedemset dwanaście 58/100) złotych tytułem zwrotu wydatków.

SSR Paweł Juszczyszyn

Sygn. akt I C 2255/17 upr

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w B. wniósł o zasądzenie od pozwanej kwoty 1.255,56 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że zawarł z pozwaną umowę, której przedmiotem było udzielenie pożyczki pieniężnej na podstawie której pozwana zobowiązała się do zwrotu kwoty 915,20 zł. Miała być ona zwrócona w tygodniowych ratach, jednakże pozwana wpłaciła jedynie kwotę 160,76 zł.

Pozwana J. K. wnosząc o oddalenie powództwa w całości zasądzenie kosztów procesu złożyła zarzut przedawnienia roszczenia, którego powód w sposób należyty nie udowodnił. Pozwana wskazała, że pożyczka miała być spłacona z końcem 2012 r., a zatem 3-letni termin przedawnienia upłynął.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 6 lutego 2012 r. strony zawarły umowę pożyczki, na podstawie której powód udzielił pozwanej pożyczki w kwocie 500 zł z roczną stopą oprocentowania w wysokości 20 %. Pozwana miała spłacić na rzec powoda łączną kwotę 915,20 zł, w tym opłatę za obsługę pożyczki w domu w kwocie 320,88 zł, opłatę przygotowawczą w kwocie 50 zł, odsetki w kwocie 44,32 zł. Rzeczywista stopa oprocentowania wyniosła 57,19 %. Pozwana obowiązana była spłacić pożyczkę w 40 tygodniowych ratach po 22,88 zł.

(dowód: umowa pożyczki pieniężnej – k. 22-25)

Pozwana dokonała spłaty 160,76 zł.

(bezsporne; wyliczenie wartości zobowiązania dłużnika – k. 27-28)

Na dzień wniesienia pozwu (31 stycznia 2017 r.) do zapłaty na rzecz powoda (bez opłaty za obsługę pożyczki w domu) pozostała kwota 544,13 zł.

(dowód: opinia biegłego z zakresu rachunkowości, mgr M. S. – k. 47-50)

Sąd zważył, co następuje:

Na podstawie zebranego materiału dowodowego roszczenie powoda zasługiwało nie zasługiwało na uwzględnienie.

Przedstawiony stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zebranych w sprawie dokumentów, których prawdziwość nie budziła wątpliwości oraz niekwestionowanej opinii biegłego z zakresu księgowości.

W niniejszej sprawie powód opierał swoje roszczenie na treści umowy łączącej go z pozwaną, w świetle której pozwana zobowiązana była do zwrotu kwoty pożyczki oraz związanych z nią kosztów, z uwzględnieniem odsetek, a także opłat za obsługę domu.

Należy jednak wskazać, że do umowy pożyczki, czy też kredytu, zawieranej pomiędzy powodem jako przedsiębiorcą, a pozwanym jako konsumentem, zastosowanie ma ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U.2011.126.715), która we wskazanych w niej ramach ogranicza swobodę umów, opisaną w art. 353 ¹ k.c. Do umowy tej znajdują zastosowanie także ogólne przepisy kodeksu cywilnego dotyczące pożyczki (art. 720 k.c. i nast.).

Jak wynika z przepisu art. 5 pkt 8 ustawy o kredycie konsumenckim, całkowita kwota do zapłaty przez konsumenta stanowi sumę całkowitego kosztu kredytu i całkowitej kwoty kredytu. Z kolei w pkt 6 tego artykułu wskazano, że całkowity koszt kredytu to wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu, z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.

W ocenie Sądu ewentualne koszty obsługi pożyczki w domu podlega ocenie pod kątem zgodności z zasadami współżycia społecznego i zgodności z prawem. Do zasad tych odnoszą się z kolei trzy przepisy: art. 5 k.c., (który stanowi, że nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony), art. 58 k.c. (§1 - czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. § 2 - nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.) oraz art. 353 ¹ k.c. (strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego).

Z kolei za naruszenie zasad współżycia społecznego należy rozumieć zawarcie umowy sprzecznej z uczciwością i rzetelnością kupiecką lub takiej, która kształtować będzie wzajemne stosunki między stronami w sposób ewidentnie urągający słuszności (tak Agnieszka Rzetecka-Gil, Kodeks Cywilny. Komentarz. Zobowiązania – część ogólna, LEX/el., 2011).

Należy także zauważyć, że obiektywnie niekorzystna dla jednej strony treść umowy spowoduje uznanie jej za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego dopiero wówczas, gdyby do ewidentnie krzywdzącego ukształtowania stosunków umownych doszło przy świadomym lub tylko spowodowanym niedbalstwem wykorzystaniu przez powoda swojej silniejszej pozycji. Wynika to z okoliczności, że umowa zawarta przez stronę działającą pod presją faktycznej przewagi kontrahenta nie może być uznana za wyraz w pełni swobodnej i rozważnie podjętej przez nią decyzji (podobnie wyrok SN z dnia 18 marca 2008 r., IV CSK 478/07).

W umowie zawartej z pozwaną powód zajmował dominującą pozycję względem pożyczkobiorcy i zawarł z pozwaną umowę zawierającą opłatę za tzw. „obsługę w domu”, za którą przysługiwało mu bardzo duże wynagrodzenie, stanowiące ponad 50% całkowitej kwoty, którą otrzymała pozwana.

Umowa w zakresie obsługi konsumenta w domu, tak jak każda umowa winna zawierać pewną równowagę stron i ekwiwalentność świadczeń, której co oczywiste w tej umowie brak. Fakt zawarcia jej przy okazji zawierania umowy pożyczki wskazuje natomiast, iż umowa w tym kształcie ma za zadanie zapewnić powodowi korzyści majątkowe w żaden racjonalny sposób nieuzasadnione.

Przez analogię, wskazując niewłaściwość postępowania powoda można przywołać wyrok sądu apelacyjnego(...) z dnia 19 września 2012 r., w sprawie I ACa 377/12, który dotyczy wprawdzie nienależytego ustalenia odsetek, ale może być również zastosowany do niniejszej sprawy: „zastrzeganie w umowie pożyczki między osobami fizycznymi odsetek w wysokości nadmiernej, która nie ma uzasadnienia ani w wysokości inflacji ani w zyskach osiąganych w ramach normalnej, rzetelnie prowadzonej działalności gospodarczej, może być sprzeczne z zasadami współżycia społecznego”.

Z tych przyczyn Sąd uznał, że powodowi nie należy się wynagrodzenie za obsługę pożyczki w domu. Opisana opłata jednoznacznie jawi się jako nienależna próba nałożenia na konsumenta dodatkowych obciążeń, co narusza wspomniane zasady współżycia społecznego.

Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu księgowości M. S., który wyliczywszy zobowiązanie pozwanej uwzględniając dokonaną przez pozwaną wpłatę oraz postanowienia umowy pożyczki (z wyłączeniem postanowień dotyczących opłaty za obsługę pożyczki w domu). Zgodnie z dokonanymi przez biegłego wyliczeniami (których żadna ze stron nie kwestionowała) zobowiązanie pozwanej na dzień wniesienia pozwu wyniosło 644,13 zł.

Kwota ta podlegałaby zasądzeniu, gdyby nie skuteczne podniesienie zarzutu przedawnienia. Pozwana wskazała, że pożyczka wymagalna po upływie okresu, na jaki została zawarta (40 tygodni) stała się wymagalna pod koniec 2012 r.

Powód sam wskazał na datę wymagalności świadczenia na koniec 40 tygodnia obowiązywania umowy pożyczki (powód nie wypowiadał umowy przed terminem). Ostatnia rata płatna miała być w dniu – 13 listopada 2012 r., a wobec trzyletniego okresu przedawnienia roszczenia będącego przedsiębiorcą powoda (art. 118 kc), roszczenie przedawniło się z dniem 13 listopada 2015 r. Powód zaś wniósł pozew w dniu 31 stycznia 2017 r., a zatem w chwili wszczęcia postępowania roszczenie było już przedawnione.

Z tego też względu powództwo oddalono (pkt I wyroku).

O kosztach procesu zaś orzeczono zgodnie z art. 98 § 1 kpc przewidującym finansową odpowiedzialność za wynik procesu. Pozwana poniosła jedynie koszty wynagrodzenia ustanowionego pełnomocnika, wobec czego na jej rzecz należało zasądzić kwotę 270 zł (pkt II wyroku).

Natomiast o kosztach sądowych orzeczono w oparciu o art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. 2014 r., poz. 1025 ze zm.) w zw. z art. 83 ust. 2 tejże ustawy i art. 98 kpc. Wydatki związane z opinią biegłego wyniosły łącznie 712,58 zł. Kwota ta została tymczasowo wypłacona ze Skarbu Państwa –Sądu Rejonowego (...) Wobec wyniku procesu Sąd nakazał ściągnięcie wspomnianej kwoty od pozwanego (pkt III wyroku).

Z tych powodów Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

SSR Paweł Juszczyszyn