Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 lutego 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 lutego 2018 r. w Szczecinie

sprawy A. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 28 grudnia 2015 r. sygn. akt IV U 258/15

oddala apelację.

SSA Urszula Iwanowska SSA Romana Mrotek SSO del. Barbara Konieczna

III A Ua 154/16

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K., decyzją z dnia 4 lutego 2015 r. odmówił przyznania A. D. dalszego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy wskazując, że orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 16 grudnia 2014 r. oraz orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS z dnia 26 stycznia 2015 r., ubezpieczona nie została uznana za osobę niezdolną do pracy.

W odwołaniu od powyższej decyzji A. D. podniosła, że była wielokrotnie hospitalizowana, poddawana zabiegom chirurgicznym, zarzuciła również nierzetelne przeprowadzenie badania lekarskiego przez organ rentowy i wskazała, że jej stan zdrowia uległ pogorszeniu i nie rokuje poprawy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, powtarzając argumenty zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 28 grudnia 2015 r. Sąd Okręgowy w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonej A. D. rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 1 stycznia 2015 r. do 19 maja 2019 r.

Powyższe orzeczenie Sąd Okręgowy oparł o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Ubezpieczona ma 48 lat, posiada wykształcenie średnie zawodowe - pielęgniarka. W przebiegu pracy zawodowej, wykonywała zawód pielęgniarki od 1988 r. Od maja 2013 r. pracuje jako pielęgniarka w (...) w niepełnym wymiarze godzin. W okresie od 3 stycznia 1998 r. do 31 marca 2011 r. oraz od 16 października 2011 r. do 31 grudnia 2014 r. ubezpieczona miała przyznane prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

W dniu 27 listopada 2014 r. ubezpieczona złożyła wniosek o dalsze przyznanie prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Lekarz orzecznik ZUS rozpoznał u ubezpieczonej: chorobę Gravesa-Basedowa z oftalmopatią obustronną, przewlekłe zapalenie spojówek, bóle gałek ocznych, jaskrę wtórną i stwierdził, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy. Komisja lekarska ZUS zgodziła się z orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS.

Na podstawie wyżej wymienionych orzeczeń lekarskich Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił odwołującej prawa do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy.

Ubezpieczona cierpi na następujące schorzenia:

- od 1995 roku choruje na chorobę Gravesa-Basedowa z oftalmopatią tylną złośliwą, - jaskrę wtórną słabą wyrównaną,

- neuropatię wzrokową,

- zaburzenia ruchomości gałek ocznych wraz ze znacznym koncentrycznym zwężeniem pól widzenia obojga oczu.

Powyższe schorzenia czynią ubezpieczoną całkowicie niezdolną do pracy od 1 stycznia 2015 r. do 19 maja 2019 r.

Na podstawie powyższych ustaleń oraz art. 57 w związku z art. 12 i 13 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j. t. Dz. U. z 2015 r., poz. 748; powoływana dalej jako: ustawa emerytalno-rentowa), Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd pierwszej instancji zaznaczył, że w niniejszej sprawie zarówno organ rentowy, jak i odwołująca nie kwestionowali tego, że ubezpieczona posiada wymagany okres składkowy i nieskładkowy, jak i również tego, że niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalno-rentowej. Istotą sporu pomiędzy odwołującą a organem rentowym jest zatem kwestia czy ubezpieczona jest całkowicie lub częściowo niezdolna do pracy.

Następnie sąd meriti podkreślił, że w sprawie, w której przedmiotem jest prawo do świadczenia rentowego z ubezpieczenia społecznego, warunkująca ewentualne powstanie tego prawa ocena niezdolności do pracy wymaga wiadomości specjalnych i musi znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłych posiadających odpowiednią wiedzę medyczną adekwatną do rodzaju schorzeń osoby zainteresowanej. Dlatego sąd przeprowadził dowód z opinii biegłego specjalisty lekarza okulisty na okoliczność ustalenia spornych okoliczności, jakie wynikły na tle rozpatrywania tej sprawy, tj. aktualnego stanu zdrowia odwołującej w odniesieniu do kwestii czy ubezpieczona jest niezdolna całkowicie lub częściowo do pracy. Sąd zwrócił uwagę biegłemu, aby odniósł to do ewentualnej możliwości wykonywania pracy przez odwołującą zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami tj. do pracy pielęgniarki

Sąd Okręgowy miał na uwadze, że uzyskana opinia od biegłego, była opinią pochodzącą od osoby nie zainteresowanej określonym rozstrzygnięciem sprawy zawisłej przed sądem. Biegły udzielił w swojej opinii odpowiedzi po zapoznaniu się z całokształtem materiału zgromadzonego w aktach sądowych, a także po przeprowadzeniu badania przedmiotowego i podmiotowego ubezpieczonej. W ocenie sądu opinia biegłego była należycie umotywowana, spójna i logiczna oraz stanowi miarodajny dowód w niniejszej sprawie.

Sąd pierwszej instancji podzielił stanowisko wyrażone w opinii biegłego, że aktualny stan zdrowia ubezpieczonej, w szczególności, występujące schorzenie polegające na koncentrycznym zwężeniu pól widzenia w obojgu oczach, w istocie uniemożliwiają nie tylko podjęcie pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami, lecz podjęcie jakiejkolwiek pracy. Zdaniem tego sądu, nie ulega wątpliwości, że odwołująca utraciła możliwość pracy zgodnej ze swoimi kwalifikacjami, ponieważ charakter pracy pielęgniarki wymaga dobrego stanu zdrowia i sprawności fizycznej organizmu. Sąd podzielił również stanowisko biegłego w odniesieniu do całkowitej niezdolności do pracy odwołującej i uznał, że występująca u ubezpieczonej choroba obojga oczu, uniemożliwia podjęcie przez odwołującą jakiejkolwiek pracy.

W świetle powyższego, Sąd Okręgowy uznał, że odwołująca spełnia warunki do przyznania renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, podzielił opinię biegłego, że datą powstania całkowitej niezdolności do pracy jest data ujawnienia ogólnego stanu nerwów wzrokowych w dniu 19 maja 2014 r., wobec czego całkowita niezdolność do pracy istniała w dacie złożenia wniosku o przyznanie świadczenia przez organ rentowy.

Dlatego na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. sąd pierwszej instancji orzekł jak w sentencji wyroku.

Z powyższym wyrokiem Sądu Okręgowego w Koszalinie w całości nie zgodził się Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który w wywiedzionej apelacji zarzucił mu:

- naruszenie prawa materialnego, a w szczególności art. 57 ust. 1 pkt 1 oraz art. 12 ust. 2 ustawy emerytalno-rentowej poprzez uznanie, że ubezpieczona jest osobą całkowicie niezdolną do pracy i przyznanie ubezpieczonej prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 1 stycznia 2015 r. do 19 maja 2019 r., podczas gdy stan zdrowia ubezpieczonej nie uzasadnia orzeczenia niezdolności do pracy,

- sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego materiału dowodowego w sprawie wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

a) art. 233 § 1 k.p.c. przez uznanie dowodu z opinii biegłego w zakresie okulistyki z dnia 20 czerwca 2015 r. i 5 listopada 2015 r. za wyczerpujący, przy jednoczesnym pominięciu okoliczności wskazujących na brak niezdolności do pracy wynikających z zastrzeżeń PKL z dnia 31 lipca 2015 r. i 4 grudnia 2015 r., tj. nieuwzględnienie faktu, że na dzień wydania decyzji brak było danych dla istnienia niezdolności do jakiejkolwiek pracy u wnioskodawczyni, a jej aktywność zawodowa wykluczała stwierdzenie całkowitej niezdolności do pracy .

Wskazując na powyższą podstawę apelacji wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu skarżący między innymi podniósł, że brak jest podstaw do oceny, iż rozpoznane schorzenia ubezpieczonej powodują długotrwałą niezdolność do pracy. Apelujący wskazał, że wnioskodawczyni na dzień wydania spornej decyzji, pracująca jako pielęgniarka od 1988 r. była nadal aktywna zawodowo - od maja 2013 r. zatrudniona była w pracowni Tomografii Komputerowej. W aktach sprawy widnieje zaświadczenie od lekarza medycyny pracy, który w dniu 25 czerwca 2013 r. stwierdził brak przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku pielęgniarki. Zdaniem organu rentowego rozstrzygnięcia o dalszym istnieniu schorzenia dokonano poprzez ocenę inwalidztwa w kategorii jednostki chorobowej, a nie w kategorii naruszenia sprawności organizmu w powiązaniu z posiadanymi przez ubezpieczoną kwalifikacjami i warunkami pracy zarobkowej - pracownia Tomografii Komputerowej nie jest jednostką pracy dla osób niepełnosprawnych ,wymagających odpowiedniego przystosowania na stanowisku pracy.

Apelujący zarzucił, że przy ocenie niezdolności do pracy ubezpieczonej nie zostały wyjaśnione elementy takie jak: w jakim stopniu wiedza i umiejętności, którymi dysponuje ubezpieczona, pomimo zaistniałych ograniczeń stwierdzonych w opinii biegłego sądowego okulisty mogły być wykorzystane przez nią w pracy. Jednocześnie organ rentowy podtrzymał stanowisko Przewodniczącej Komisji Lekarskich O/ZUS w S. z dnia 28 stycznia 2016 r., dołączone do apelacji.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego okazała się nieuzasadniona.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji jest prawidłowe. Sąd Okręgowy właściwie przeprowadził postępowanie dowodowe oraz dokonał trafnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, w konsekwencji prawidłowo ustalając stan faktyczny sprawy. Sąd odwoławczy podzielił ustalenia faktyczne i rozważania prawne przedstawione przez sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania w tej części uzasadnienia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAP 1999/24/776 oraz z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 233/09 i z dnia 24 września 2009 r., II PK 58/09).

Istotą sporu w przedmiotowej sprawie było ustalenie i rozstrzygnięcie, czy A. D. jest nadal, po dniu 31 grudnia 2014 r., osobą niezdolną do pracy w rozumieniu przepisów ustawy emerytalno-rentowej.

Przypomnieć należy, że definicję niezdolności do pracy zawiera art. 12 tej ustawy, który stanowi, iż niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Przy czym, całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Zgodnie zaś z art. 13 tej ustawy, przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

- stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji,

- możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Jednocześnie zaznaczyć należy, że ocena niezdolności do pracy przebiega w płaszczyznach: medycznej, gdzie brany jest pod uwagę charakter i przebieg procesów chorobowych oraz ich wpływ na stan czynnościowy organizmu oraz socjalnej, na której uwzględnia się posiadane kwalifikacje, zawód, wykonywane czynności i warunki pracy oraz możliwość dalszego wykonywania pracy zarobkowej, a także możliwość przywrócenia zdolności do pracy przez leczenie i rehabilitację lub przekwalifikowanie zawodowe (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 675/98, OSNP 2000/16/624).

Nadto wyjaśnić należy, na co słusznie zwrócił uwagę Sąd Okręgowy, że ocena całkowitej bądź częściowej niezdolności do pracy, w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy co do zasady wymaga wiadomości specjalnych. Specyfika dowodu z opinii biegłego wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Kryteria oceny tego rodzaju dowodu stanowią również poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych tez. Jak wskazał Sąd Najwyższy, opinia biegłego podlega ocenie zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów, jednak z uwagi na specyficzny charakter dowodu z opinii biegłego ocena ta jest o tyle ograniczona, że nie może wkraczać w zakres wymagający wiedzy specjalnej. Sąd nie może orzekać wbrew opinii biegłych sądowych – wprawdzie w ramach przyznanej sądowi swobody w ocenie dowodów może on i powinien poddać opinie biegłych stosownej weryfikacji dla uznania ich za przekonujące bądź podlegające zdyskwalifikowaniu, jednakże nie może opierać się wyłącznie na własnej wiedzy, oderwanej od specjalistycznej wiedzy medycznej. Jednocześnie należy uwzględnić, że w sprawach o rentę z tytułu niezdolności do pracy ostatecznie decyduje sąd, gdyż niezdolność do pracy jako przesłanka renty ma tu znaczenie prawne – art. 12 i 13 ustawy emerytalno-rentowej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 września 2009 r., III UK 30/09, LEX nr 537018).

Sąd Apelacyjny po dokonaniu ponownej oceny zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego oraz zarzutów apelacji, uznał za konieczne dopuszczenie dowodu z opinii drugiego biegłego z zakresu okulistyk, a także opinii biegłych endokrynologa, tj. specjalistów w zakresie adekwatnym do rodzaju schorzeń rozpoznanych u ubezpieczonej oraz lekarza medycyny pracy na okoliczność stanu zdrowia ubezpieczonej po dniu 31 grudnia 2014 r.

Na podstawie opinii wskazanych biegłych Sąd Apelacyjny dodatkowo ustalił:

A. D. po dniu 31 grudnia 2014 r. była nadal zatrudniona w (...) gdzie pracę świadczyła trzy razy w tygodniu po trzy godziny.

U ubezpieczonej po dniu 31 grudnia 2014 r. rozpoznano schorzenia:

1)  niedoczynność tarczycy (skutek leczenia operacyjnego oraz leczenia nadczynności tarczycy 131J, w przebiegu choroby Graves Basedowa)

2)  orbitopatię tarczycową w przebiegu choroby Graves Basedowa, stan po operacyjnej dekompresji oczodołów

3)  jaskrę obu oczu

4)  koncentryczne zwężenie pola widzenia obu oczu.

Niedoczynność tarczycy nie czyni ubezpieczoną całkowicie niezdolną do pracy. Natomiast czasowa niezdolność do pracy u chorego leczonego z powodu niedoczynności tarczycy może występować w przypadku jej niewyrównania, co daje pojawienie się objawów klinicznych nad czy niedoczynności (zbyt wysoka lub zbyt niska dawka lewotyroksyny). U ubezpieczonej z powodu orbitopatii może zachodzić konieczność leczenia preparatami kortykosteroidów (E. czy M.), które mogą taką sytuację powodować. Dolegliwości zgłaszane przez ubezpieczoną spowodowane są przede wszystkim orbitopatią / oftalmopatią tarczycową oraz jaskrą, a jej zdolność do pracy związana jest ze sprawnością narządu wzroku.

Ubezpieczona przy ostrości wzroku oka prawego 0,4 z korekcją okularową i koncentrycznym zwężeniu pola widzenia oraz oka lewego 0,4 z korekcją okularową i koncentrycznym zwężeniu pola widzenia jest całkowicie niezdolna do pracy. Podstawą tej niezdolności jest koncentryczne zwężenie pola widzenia. A. D. jest całkowicie niezdolna do pracy na okres pięciu lat od dnia 19 maja 2014 r.

dowód: opinia biegłego okulisty z dnia 30 stycznia 2017 r. k. 108

opinia biegłego endokrynologa z dnia 24 marca 2017 r. k. 120

opinia biegłego specjalisty medycyny pracy z dnia 6 lipca 2017 r. k.

146.

Powyższe opinie przy uwzględnieniu opinii biegłego okulisty z dnia 20 czerwca 2015 r. wraz z opinią uzupełniającą z dnia 5 listopada 2015 r. w sposób jasny, spójny, wyczerpujący i kategoryczny wykazały, że ubezpieczona jest nadal osobą niezdolną do pracy i to całkowicie. W ocenie sądu odwoławczego wszystkie opinie sporządzone w sprawie są wiarygodnym dowodem dla oceny stanu zdrowia ubezpieczonej po dniu 31 grudnia 2014 r. Opinie te zostały wydane na podstawie dostępnej dokumentacji medycznej ubezpieczonej oraz jej badania przedmiotowego i podmiotowego. Przy czym, zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie sądów powszechnych stanowiskiem możliwość świadczenia pracy w innych warunkach niż na powszechnym rynku pracy, w tym także w obniżonym wymiarze, nie stoi na przeszkodzie uznania, że ubezpieczony jest osobą całkowicie niezdolną do pracy.

Jednocześnie sąd odwoławczy miał na uwadze, że organ rentowy w odpowiedzi na opinie sporządzone w toku postępowania apelacyjnego podzielił stanowisko w nich zajęte (pismo z dnia 26 września 2017 r., k. 176).

Reasumując, Sąd Apelacyjny uznał, mając na uwadze wnioski poczynione w oparciu o posiadany w sprawie materiał dowodowy oraz własne ustalenia faktyczne, będące wynikiem uzupełniającego postępowania dowodowego, że stan zdrowia ubezpieczonej A. D. czynił ją nadal osobą niezdolną do pracy po dniu 31 grudnia 2014 r. i to w stopniu całkowitym. Stopień koncentrycznego zwężenie pola widzenia obu oczu występujący ubezpieczonej ustalony już na dzień 19 maja 2014 r. (wyniki badania OCT RNFL z dnia 19 maja 2014 r. – k. 41-43 dokumentacji lekarskiej ZUS) uniemożliwia jej wykonywanie jakiejkolwiek pracy zarobkowej, a nie tylko pracy pielęgniarki, którą wykonywała swoim życiu zawodowym. Zatem nie można było podzielić zarzutu apelacji w przedmiocie naruszenia przez sąd pierwszej instancji prawa materialnego, bowiem Sąd Okręgowy zasadnie przyznał ubezpieczonej prawo renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na podstawie art. 57 ustawy emerytalno-rentowej.

Mając na względzie wskazane motywy, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację organu rentowego.

SSA Urszula Iwanowska SSA Romana Mrotek del. SSO Barbara Konieczna