Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 marca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Częstochowie VII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Adam Synakiewicz

Protokolant: sekr. sądowy Klaudia Musiał

w obecności Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Częstochowie M. K.

po rozpoznaniu w dniu 13 marca 2018 roku sprawy

M. P. urodz. (...) w R.

syna A. i W. oskarżonego o czyn z art. 256 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionych przez prokuratora oraz obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Częstochowie

z dnia 31 października 2017 roku sygn. akt XI K 284/17

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Częstochowie.

Sygn. akt VII Ka 139/18

UZASADNIENIE

M. P. został oskarżony o to, że w okresie od 15 do 16 lipca 2016 r. w C., działając w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, publicznie nawoływał do nienawiści na tle różnic narodowościowych i wyznaniowych poprzez umieszczenie na swoim profilu na portalu internetowym F..pl wezwania do agresji wobec społeczności muzułmańskiej, w szczególności poprzez burzenie miejsc kultu oraz zamieszczanie grafik wzywających do wykluczenia kulturowego oraz używania przemocy wobec wyznawców islamu, tj. o przestępstwo z art. 256 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

Sąd Rejonowy w Częstochowie wyrokiem z dnia 31 października 2017 roku, wydanym w sprawie XI K 284/17 na mocy art. 66 § 1 k.k. oraz art. 67 § 1 k.k. warunkowo umorzył postępowanie karne wobec M. P. o to, że w dniach 15 i 16 lipca 2016 roku w C., działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, publicznie nawoływał do nienawiści na tle różnic narodowościowych i wyznaniowych poprzez umieszczenie na swoim profilu na portalu internetowym F..pl wezwania do agresji wobec społeczności muzułmańskiej poprzez burzenie miejsc kultu oraz umieszczenie grafiki wzywającej do używania przemocy wobec wyznawców islamu, tj. o czyn z art. 256 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. na okres 1 (jednego) roku tytułem próby. Ponadto na podstawie art. 230 § 2 k.p.k. Sąd zwrócił oskarżonemu dowód rzeczowy w postaci laptopa szczegółowo opisanego w wykazie dowodów rzeczowych na karcie 160 akt, natomiast na mocy art. 627 k.p.k. w zw. z art. 629 k.p.k. i art. 7 ustawy o opłatach w sprawach karnych zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa opłatę w kwocie 60 (sześćdziesiąt) złotych, a na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił go od ponoszenia wydatków.

Apelację od wyroku wywiódł prokurator oraz obrońca oskarżonego. Prokurator zaskarżył przedmiotowy wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego oraz zarzucił mu: 1) błąd w ustaleniach faktycznych polegających na błędnym uznaniu, że zaistniały przesłanki do warunkowego umorzenia postępowania wobec oskarżonego M. P. i uznaniu, że wina i społeczna szkodliwość zarzuconego mu czynu nie są znaczne, w szczególności uznaniu, że przekaz zawarty we wpisach dokonanych przez oskarżonego nie był przepełniony dużą dozą agresji i nienawiści wobec wyznawców islamu w sytuacji gdy czyn popełniony przez oskarżonego w wykonaniu z góry powziętego zamiaru – wezwaniu do agresji wobec wyznawców islamu cechuje się wysokim stopniem zawinienia i społecznej szkodliwości czynu; 2) obrazę przepisu prawa materialnego, a to art. 66 § 1 k.k. poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, że zaistniały przesłanki do warunkowego umorzenia postępowania wobec oskarżonego M. P. w sytuacji, gdy wina i społeczna szkodliwość zarzuconego mu czynu są znaczne, a dodatkowo okoliczności popełnienia czynu – w szczególności działanie publiczne i zaprezentowana postawa w toku postępowania – nie przyznanie się oskarżonego do popełnienia zarzuconego mu czynu, brak zrozumienia niewłaściwości swego zachowania, powoływanie się i usprawiedliwianie swojego czynu określonymi zdarzeniami w Europie i w konsekwencji uznanie przez Sąd, że oskarżony będzie przestrzegał porządku prawnego – budzą wątpliwości.

Podnosząc powyższe zarzuty prokurator wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Częstochowie.

Obrońca oskarżonego przedmiotowy wyrok również zaskarżył w całości i zarzucił mu obrazę prawa materialnego, a konkretnie art. 256 § 1 k.k. poprzez uznanie, iż działanie polegające na zamieszczeniu w Internecie komentarza sformułowanego w sposób abstrakcyjny, a wręcz absurdalny, nie mającego żadnych szans na ziszczenie się w rzeczywistości, odnoszące się wprost do sytuacji w której śmierć poniosło 100 osób, a rannych pozostaje 200 innych stanowi nawoływanie do nienawiści na tle różnic narodowościowych i wyznaniowych, podczas gdy przez pojęcie „nawoływania do nienawiści” nie można rozumieć wywoływania uczuć dezaprobaty, antypatii, uprzedzenia czy niechęci, tylko wzywanie innych do wrogości, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca ze względu na quasi-publicystyczny charakter wpisu odnoszący się wyłącznie do zaistniałych zdarzeń. Mając na względzie podniesiony zarzut skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie M. P. od stawianego mu zarzutu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja prokuratora okazała się zasadna, a przedstawione w niej argumenty zyskały aprobatę Sądu odwoławczego, co skutkować musiało uchyleniem wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania. Apelacja obrońcy oskarżonego natomiast nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż argumenty w niej przedstawione nie okazały się trafne.

W pierwszej kolejności Sąd odwoławczy podkreśla, iż podziela stanowisko prokuratora w przedmiocie braku podstaw do zastosowania wobec oskarżonego instytucji warunkowego umorzenia postępowania karnego. Mając na uwadze okoliczności sprawy należy uznać, iż Sąd Rejonowy błędnie ocenił zrealizowanie przesłanek uprawniających do takiego zakończenia postępowania. Nie można bowiem uznać, że wina i społeczna szkodliwość czynu w przedmiotowym stanie faktycznym nie są znaczne. Ocena okoliczności popełnienia przestępstwa przez pryzmat kwantyfikatorów stopnia społecznej szkodliwości, prowadzi jednoznacznie do wniosków zgoła odmiennych.

Popełnienie przestępstwa nawoływania do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość uderza w fundamentalne zasady ustroju demokratycznego i z pewnością przejawy tego typu zachowań muszą być szczególnie piętnowane. Przestępstwo to jest o tyle poważniejsze, że jego dokonanie ma miejsce w sferze publicznej, co może prowadzić do demoralizacji dużego grona odbiorców tak przekazanej informacji, szczególnie w sytuacji, kiedy przestrzenią publikacji hasła nawołującego do nienawiści jest środek masowego przekazu, którym z pewnością jest internetowy portal społecznościowy. Z tych względów nie można mówić o nieznacznej społecznej szkodliwości czynu. Wpływ na to ma również fakt, że wpis umieszczony przez oskarżonego stanowił apel do innych użytkowników portalu F. o popełnianie czynów zabronionych i ukierunkowany był na jak najszersze jego rozpowszechnienie. Skutkowało to w dalszej kolejności tym, że rodzaj grożącej szkody na który miał wpływ wpis oskarżonego, szczególnie w sytuacji wzmożonego napięcia na tle religijno-politycznym w Europie, jest szczególnie wysoki.

Idąc dalej, zachowanie oskarżonego i jego motywacja niewątpliwie wskazują, że wpis miał na celu jedynie manifestację nienawiści do muzułmanów i nawoływanie do tej nienawiści innych osób. Z treści zamieszczonego komunikatu i połączonych z nim obrazów w żaden sposób nie wynika, że oskarżony miał na celu potępienie terroryzmu, czy jak wskazuje jego obrońca – bojowników islamskich. Zachowanie oskarżonego jednoznacznie wskazuje, że nie dokonuje on rozróżnienia pomiędzy wyznawcami islamu a terrorystami wyznającymi islam, czy bojownikami tzw. „Państwa islamskiego”. W ocenie Sądu odwoławczego oskarżony jednoznacznie dał wyraz poglądowi, że każdy muzułmanin winien być zrównany z terrorystą wyznającym tę religię, na co nigdy nie może być nawet minimalnego przyzwolenia. Ponadto należy mieć również na uwadze, że przestępczość zorganizowana o cechach terrorystycznych występuje na świecie bez względu na religię wyznawaną przez członków działających w jej ramach organizacji terrorystycznych, natomiast oskarżony wyraźnie skierował swoje ksenofobiczne poglądy przeciwko muzułmanom.

Kontynuując, także stopień zawinienia zachowania oskarżonego nie może być uznany za nieznaczny. Oskarżony działał z pełną premedytacją i był wyraźnie ukierunkowany na przekazanie komunikatu określonej treści, nawołującej do szerzenia nienawiści w stosunku do wyznawców islamu. Ponadto należy mieć na uwadze fakt, że oskarżony nie zrozumiał swojego nagannego zachowania, nie okazał żalu za popełnione przestępstwo jak również konsekwentnie bronił zasadności swojego wpisu przytaczając wskazaną, niezasadną argumentację, co z kolei wyklucza możliwość przypuszczenia, że pomimo warunkowego umorzenia postępowania oskarżony będzie przestrzegał porządku prawnego. Mając na uwadze te wszystkie okoliczności należy uznać, że zastosowanie warunkowego umorzenia postępowania w niniejszej sprawie było nieuprawnione, gdyż stanowiło konsekwencję błędnie poczynionych ustaleń faktycznych.

Odnosząc się w następnej kolejności do zarzutu przedstawionego w apelacji obrońcy oskarżonego wskazać należy, że stanowi on jedynie nieudolną próbę manipulacji stanem faktycznym, który we wskazanym zakresie nie budzi wątpliwości Sądu odwoławczego. Na uwagę zasługuje fakt, że dla stwierdzenia przedmiotowego przestępstwa nie ma znaczenia subiektywne odczucie skarżącego co do absurdalności dokonanego przez oskarżonego wpisu, jako nie mającego szans na ziszczenie. Jak trafnie wskazał Sąd Rejonowy, przedmiotowy czyn zabroniony jest przestępstwem formalnym, nie ukierunkowanym na odniesienie jakiegokolwiek skutku, wobec czego rzeczą Sądu nie jest ustalanie czy zachowanie wynikające z treści wpisu jest możliwe do spełnienia. Nie ma wątpliwości, że treść komunikatu jest przejawem nawoływania do nienawiści na tle wyznaniowym i to ma kluczowe znaczenie w przedmiotowym postępowaniu. W drugiej kolejności stwierdzić należy, że nie istnieją żadne obiektywne przesłanki świadczące o tym, że ów wpis ma bezpośredni związek z zamachem w N., oprócz tego, że powstał w podobnym czasie. Nie wynika to w żaden sposób z treści dokonanego wpisu i zamieszczonych obrazków. Ponadto na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego można dojść do wniosków przeciwnych, aniżeli takich, że zachowanie oskarżonego było usprawiedliwione silnym wzburzeniem wywołanym okolicznościami związanymi z zamachem w N.. Biegły sądowy z zakresu informatyki zabezpieczył na komputerze użytkowanym przez oskarżonego ponad 140 obrazków, których zdecydowana większość ma wydźwięk ksenofobiczny. W ocenie Sądu odwoławczego świadczy to o tym, że zachowanie oskarżonego będące przedmiotem tego postępowania nie miało charakteru incydentalnego. Oskarżony gromadził w swoich zasobach tego rodzaju obrazki graficzne, za pomocą których przy stosownych okazjach mógł eksponować swoje skrajne poglądy, w tym przejawiające wrogość w stosunku do wyznawców islamu. Na koniec jeszcze należy wskazać, że twierdzenie obrońcy oskarżonego, jakoby nawoływanie do niszczenia meczetów – miejsc kultu muzułmańskiego nie było wzywaniem innych do wrogości, jest pobawione logiki i nie powinno zostać przez profesjonalnego pełnomocnika użyte.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy uznał, że zachodzi konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu sądowego w całości, wobec czego na podstawie art. 437 § 2 k.p.k. zaskarżony wyrok uchylił i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Częstochowie.