Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 marca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie V Wydział Gospodarczy, w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 lutego 2018 r. w Olsztynie na rozprawie

sprawy z powództwa Banku (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko K. M.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego K. M. na rzecz powoda Banku (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 74.879,52 (siedemdziesiąt cztery tysiące osiemset siedemdziesiąt dziewięć 52/100) złotych wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 54.199,50 złotych od dnia 31 stycznia 2018 r. do dnia zapłaty,

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 947,15 (dziewięćset czterdzieści siedem 15/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

/SSR del. Maciej Rzewuski/

Sygn. akt V GC 226/17

UZASADNIENIE

Powód Bank (...) S.A. w W. wniósł w elektronicznym postępowaniu upominawczym o zasądzenie od pozwanego K. M. na swoją rzecz kwoty 75.208,06 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 60.537,30 zł od dnia 21 listopada 2016 r. do dnia zapłaty. Nadto, domagał się zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania. W uzasadnieniu wskazał, że w dniu 28 sierpnia 2012 r. pozwany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zawarł z powodem umowę o kredyt gotówkowy nr (...), którą następnie zmieniono aneksem ( vide: k.3-5).

Powyższe roszczenie zostało uwzględnione w całości nakazem zapłaty wydanym w elektronicznym postępowaniu upominawczym dnia 20 stycznia 2017 r. ( vide: k.5v).

Od wydanego nakazu zapłaty pozwany złożył sprzeciw, zaskarżając go w całości. W uzasadnieniu wskazał, że umowa kredytu została mu wypowiedziana z naruszeniem prawa, o czym informował powoda. Dodał, że od marca 2016 r. powód przedstawiał mu różne wersje wyliczeń, co wynika z przyjęcia przez niego za rok 360 dni. Pozwany nadmienił, że wywiązywał się z ustaleń poczynionych wespół z powodem, bowiem płacił po 700 zł miesięcznie ( vide: k.7v-13).

W piśmie procesowym z dnia 28 sierpnia 2017 r., wobec częściowej spłaty zadłużenia, powód cofnął pozew w części, domagając się od pozwanego zapłaty:

-

należności głównej w kwocie 54.968,15 zł,

-

odsetek umownych od należności głównej za okres od 20 listopada 2014 r. do 24 lipca 2016 r. w kwocie 11.898,68 zł,

-

odsetek od przeterminowanego zadłużenia w wysokości 8.281,38 zł od 25 lipca 2016 r. do 27 sierpnia 2017 r.

wraz z dalszymi odsetkami od kwoty 54.968,15 zł od dnia 28 sierpnia 2017 r. do dnia zapłaty, liczonymi według zmiennej stopy procentowej, wynikającej z umowy i art. 481 § 2 - 2 ¹ k.c. Powód wskazał, że wypowiedzenie umowy zostało skutecznie doręczone pozwanemu, w związku z czym cała wierzytelność stała się wymagalna ( vide: k.20).

Pozwany podtrzymał swoje uprzednie twierdzenia co do wadliwości wypowiedzenia kontraktu wskazując, że zostało ono oparte o Regulamin nieobowiązujący w trakcie zawierania umowy wiążącej strony. Nadto, zakwestionował prawidłowość wyliczenia kwoty dochodzonej pozwem ( vide: k.122).

Pismem procesowym z dnia 31 stycznia 2018 r., wobec kolejnej, częściowej spłaty należności, powód wniósł o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz:

-

należności głównej w kwocie 54.199,50 zł,

-

odsetek umownych od należności głównej za okres od 20 listopada 2014 r. do 24 lipca 2016 r. w kwocie 11.898,68 zł,

-

odsetek od przeterminowanego zadłużenia w wysokości 8.781,34 zł od 25 lipca 2016 r. do 30 stycznia 2018 r.

wraz z dalszymi odsetkami od kwoty 54.199,50 zł od dnia 31 stycznia 2018 r. do dnia zapłaty, liczonymi według zmiennej stopy procentowej, wynikającej z umowy i art. 481 § 2 - 2 ¹ k.c. W pozostałym zakresie cofnął pozew. Nadto, domagał się obciążenia pozwanego w całości kosztami postępowania wobec faktu, że częściowej spłaty dokonano już po wytoczeniu powództwa ( vide: k.168).

Pozwany nie wyraził zgody na częściowe cofnięcie pozwu ( vide: k.176-178).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 28 sierpnia 2012 r. K. M. zawarł z Bankiem (...) S.A. w W. umowę o kredyt gotówkowy w PLN numer (...). Na podstawie zawartej umowy zaciągnął kredyt w wysokości 100.000 zł. Spłata zobowiązania miała nastąpić w 72 ratach miesięcznych, z czego 71 rat miało być płatnych w kwotach po 2.087,44 zł, a ostatnia 72 rata miała być wyrównująca. W § 3 kontraktu strony ustaliły, że do umowy stosuje się postanowienia obowiązującego Regulaminu i Cennika usług, które stanowiły integralną część umowy. Nadto uzgodniono, że do umowy mają zastosowanie obowiązujące Ogólne warunki otwierania i prowadzenia rachunków bankowych dla małych przedsiębiorstw i innych podmiotów w Banku (...).

(dowód: umowa nr (...) – k.30-31)

Dnia 19 grudnia 2014 r. strony podpisały aneks do umowy (...). W jego treści przyjęto, że spłata kredytu nastąpi w 60 ratach miesięcznych, przy czym pierwszych 12 rat będzie płatne w kwotach po 700 zł, a kolejne 47 rat – w kwotach po 1.853,86 zł. Ostatnia wyrównująca rata miała być zapłacona do 20 grudnia 2019 r.

(dowód: aneks do umowy nr (...) – k.32-33)

K. M. regulował należność wynikającą z zawartej umowy kredytu i aneksu w kwotach po 700 zł miesięcznie. Strony prowadziły negocjacje co do możliwości zawarcia kolejnego aneksu. Aneks nr (...) nie został jednak przyjęty przez kredytobiorcę. Pismem z dnia 14 marca 2016 r. Bank (...) S.A. wezwał K. M. do zapłaty przeterminowanego zadłużenia, pod rygorem wypowiedzenia umowy kredytu. Wobec braku płatności w umówionej wysokości, dnia 31 maja 2016 r. Bank wypowiedział wymienionemu umowę o kredyt gotówkowy nr (...), z powodu określonego w § 18 ust. 1 i 2 Regulaminu kredytowania przedsiębiorców i innych jednostek organizacyjnych. Termin wypowiedzenia umowy wynosił 30 dni, a jego bieg rozpoczął się w momencie doręczenia kredytobiorcy wypowiedzenia.

(dowody: potwierdzenia dokonanych przelewów – k.137-161, projekt aneksu nr (...) – k.117-119, wypowiedzenie umowy – k.27, korespondencja – k.26, Regulamin kredytowania przedsiębiorców i innych jednostek organizacyjnych – k.52-54, wezwanie do zapłaty – k.55, Regulamin kredytowania przedsiębiorców i innych jednostek organizacyjnych – k.91-96)

W trakcie okresu wypowiedzenia K. M. nie uregulował w całości należności kredytowej.

(bezsporne; wyciągi z ksiąg bankowych – k.28 i 29, historia wpłat – k.74)

Zgodnie z § 17 Regulaminu obowiązującego w momencie podpisania przez strony umowy, w razie niedotrzymania przez klienta warunków umowy albo utraty przez niego zdolności kredytowej, Bank może wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia. Za niedotrzymanie warunków umowy uznano w szczególności opóźnienia w spłacie należności z tytułu kredytu. Tożsamy zapis znalazł się w § 18 Regulaminu obowiązującego od dnia 4 stycznia 2016 r.

(dowody: Regulamin kredytowania przedsiębiorców i innych jednostek organizacyjnych – k.52-54, Regulamin kredytowania przedsiębiorców i innych jednostek organizacyjnych – k.91-96)

Na dzień 31 stycznia 2018 r. wierzytelność Banku (...) względem K. M. z tytułu umowy o kredyt gotówkowy nr (...), wynosiła łącznie 74.879,52 zł. Na sumę tą złożyły się następujące kwoty:

-

54.199,50 zł tytułem należności głównej,

-

11.898,68 zł tytułem odsetek umownych od należności głównej za okres od 20 listopada do 24 lipca 2016 r.,

-

8.781,34 zł tytułem odsetek od przeterminowanego zadłużenia za okres od 25 lipca 2016 r. do 30 stycznia 2018 r.

(dowody: zestawienie transakcji – k.169-171, wyciąg z ksiąg bankowych – k.172)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo niemal w całości zasługiwało na uwzględnienie. Oddalono je tylko w zakresie, w jakim powód cofnął pozew, bez wymaganej przepisem art. 203 k.p.c. zgody pozwanego.

Podstawę prawną roszczenia dochodzonego pozwem stanowił przepis art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, zgodnie z którym przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

W rozpoznawanej sprawie poza sporem było, że w dniu 28 sierpnia 2012 r. pozwany zawarł z powodem umowę o kredyt gotówkowy, aneksowaną 19 grudnia 2014 r. Bezsporne było też, że pismem z dnia 31 maja 2016 r. powód wypowiedział pozwanemu w/w umowę kredytu z uwagi na zaległości w spłacie. Spór między stronami sprowadzał się do oceny, czy strona powodowa zasadnie i skutecznie wypowiedziała pozwanemu umowę kredytu. Dodatkowo pozwany zakwestionował prawidłowość wyliczenia zaległości kredytowej, przedstawiając własne szacunki w tej materii.

Z treści łączącej strony umowy kredytu wynika, że Bank mógł wypowiedzieć umowę w przypadku niedotrzymania przez Klienta warunków kontraktu. Za niedotrzymanie warunków umowy uważano m.in. opóźnienie w spłacie należności z tytułu kredytu. Z dowodów zaoferowanych przez powoda w postaci: wezwań do zapłaty, wypowiedzenia umowy i wyciągu z ksiąg bankowych wynika wprost, że pozwany nie dokonywał w terminie spłat kredytu w umówionych ratach. Okoliczność ta w zasadzie nie była kwestionowana przez pozwanego, który przyznał, że uiszcza na rzecz powoda raty miesięczne w wysokości po 700 zł. Zgodnie jednak z treścią zawartego w dniu 19 grudnia 2014 r. aneksu do umowy, raty w tej kwocie miały obowiązywać jedynie przez okres jednego roku. Począwszy od 20 lutego 2016 r. pozwany zobowiązany był płacić Bankowi miesięczne raty po 1.853,86 zł, czego nie uczynił i czego nie robi do chwili obecnej. Bez żadnej podstawy prawnej i wbrew warunkom umowy, pozwany postanowił, że będzie sam decydował o tym, jaką kwotę i w jakim terminie wpłaci Bankowi na poczet swojego zadłużenia kredytowego. Taka postawa wymienionego pozostawała w ewidentnej sprzeczności z warunkami umowy nr (...) zmienionej aneksem, kłócąc się przy tym z regułą pacta sunt servanda.

Powyższe potwierdza, że pozwany miał zaległości w spłacie kredytu, co pośrednio mogło świadczyć o utracie przezeń zdolności kredytowej. Mając na uwadze treść łączącej strony umowy, a w szczególności ustalone podstawy wypowiedzenia kontraktu oraz fakt zaprzestania przez pozwanego spłaty kredytu w umówionej wysokości, należało uznać, że po stronie powodowej powstało uprawnienie do wypowiedzenia umowy.

W ocenie Sądu Okręgowego, dokonane przez Bank (...) S.A. wypowiedzenie umowy kredytu było skuteczne.

Po pierwsze trzeba wskazać, że zapisy o możliwości wypowiedzenia umowy w obu Regulaminach były tożsame, znajdowały się jedynie w innych jednostkach redakcyjnych (§ 17 i § 18). Bezsporne było przy tym, że pozwany nie spłacał kredytu zgodnie z ustaleniami określonymi w aneksie do zawartej umowy. Z tej właśnie przyczyny po stronie powoda powstało prawo do jej wypowiedzenia przed terminem. Warto przy tym odnotować, że w/w zapisy Regulaminów pokrywają się z treścią art. 75 ust. 1 Prawa bankowego, zgodnie z którą w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w razie utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank może obniżyć kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu.

Po drugie, pozwany w żadnym razie nie wykazał faktu, aby zmieniony Regulamin nie został mu doręczony w trybie określonym w § 19 Regulaminu obowiązującego w dacie zawarcia przez strony umowy kredytowej.

W tym miejscu trzeba wyraźnie zaznaczyć, że zgodnie z przepisem art. 3 k.p.c. strony postępowania obowiązane są dokonywać czynności procesowych zgodnie z dobrymi obyczajami, dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody. Wskazana regulacja prawna jest wyrazem tendencji do poznania prawdy w postępowaniu cywilnym, obejmującej nie tylko sferę uprawnień sądu, lecz także stron i ich pełnomocników, którzy swoim działaniem powinni przyczyniać się do jej wykrycia. Statuuje ona zarazem zasadę kontradyktoryjności. Zasada prawdy materialnej nie może bowiem przekreślać kontradyktoryjności procesu, gdyż ciężar wskazania niezbędnych dowodów spoczywa przede wszystkim na stronach procesowych ( vide: J. Bodio, Komentarz aktualizowany do art. 3 Kodeksu postępowania cywilnego, Lex/el. 2014, Nb 1). Tym samym, ewentualne ujemne skutki nieprzedstawienia dowodu obciążają tę stronę, która nie dopełniła ciążącego na niej obowiązku. W konsekwencji adresatem normy zawartej w art. 3 k.p.c. nie jest sąd, lecz właśnie strony procesowe i nie można zarzucić, że sąd ją naruszył ( vide: wyrok SN z dnia 15 lipca 1999 r., I CKN 415/99, Lex nr 83805, oraz wyrok SN z dnia 11 grudnia 1998 r., II CKN 104/98, Lex nr 50663).

Skoro zatem obowiązek (ciężar procesowy) przedstawiania okoliczności faktycznych i dowodów (art. 3 i art. 232 k.p.c w związku z art. 6 k.c.) spoczywa na stronach, których aktywna postawa ma istotne znaczenie w przebiegu procesu cywilnego, to oznacza, że to strony w efekcie mają być „siłą napędową” procesu cywilnego. Po zmianach ustrojowych i związanych z tym nowelizacjach procedury cywilnej, m.in. skreśleniu § 2 w art. 3 k.p.c., przyjęty został kontradyktoryjny model postępowania, w którym materiał procesowy dostarczają strony i uczestnicy postępowania ( vide: wyroki SN: z dnia 7 maja 2008 r., II PK 307/07, Lex nr 490351; z dnia 4 października 2007 r., V CSK 188/07, Lex nr 485901; postanowienie SN z dnia 7 listopada 2003 r., I CK 176/03; Lex nr 151620; wyrok SA w Poznaniu z dnia 29 grudnia 2003 r., I ACa 1457/03, OSA 2005, z. 3, poz. 12). Konkludując ciężar instruowania procesu spoczywa na stronach procesowych, które ponoszą pełną odpowiedzialność za wynik postępowania cywilnego, w tym zwłaszcza dowodowego.

Przedstawione rozważania przemawiały za uwzględnieniem powództwa, albowiem strona powodowa wykazała fakt skutecznego wypowiedzenia pozwanemu umowy kredytowej, a co za tym idzie wymagalność należności dochodzonej pozwem.

Li tylko na marginesie warto zauważyć, że raty kredytu stają się wymagalne z chwilą upływu terminu do zapłaty każdej z nich z osobna i aby dochodzić zapłaty którejkolwiek z rat, nie jest konieczne wypowiedzenie całej umowy. Oczywiste jest bowiem, że w takiej sytuacji wymagalne stają się wszystkie zaległe raty.

W kwestii wysokości zobowiązania pozwanego Sąd oparł się na przedłożonych przez powoda: wyciągu z ksiąg bankowych (k.172), historii spłat (k.74) i zestawieniu transakcji dla kredytu pozwanego (k.169-171). Rzeczone zestawienie uwzględnia wszystkie dokonane przez pozwanego wpłaty, precyzując na poczet których należności dana kwota została zaksięgowana. Trzeba przy tym podkreślić, że księgowania „rat” uiszczanych przez pozwanego powód dokonywał w zgodzie z obowiązującym Regulaminem (w obu wersjach § 15), według którego w pierwszej kolejności spłacane są koszty poniesione przez Bank. Sąd nie znalazł przy tym podstaw do kwestionowania poprawności przedmiotowych wyliczeń na podstawie wydruku z kalkulatora odsetek, przedłożonego przez pozwanego w toku procesu. Należy też odnotować, że przyjęcie przez Bank okresu rozliczeniowego, w którym rok postrzega się za 360 dni, jest powszechne i w żadnym razie nie wpływa na poprawność wyliczeń dokonanych przez powoda.

Powyższe prowadziło do uwzględnienia powództwa na podstawie art. 69 Prawa bankowego, w zakresie określonym ostatecznie w piśmie procesowym powoda z dnia 31 stycznia 2018 r. Powództwo oddalono jedynie w części, w jakiej roszczenie Banku zostało zaspokojone przez pozwanego po dacie wytoczenia powództwa (z uwagi na brak zgody pozwanego na częściowe cofnięcie pozwu). O zasądzonych świadczeniach ubocznych w postaci odsetek od niespłaconego kapitału orzeczono na podstawie art. 481 § 2 ¹ k.c.

W przedmiocie kosztów procesu rozstrzygnięto na podstawie art. 98 k.p.c., uznając pozwanego za przegrywającego sprawę w całości, z przyczyn wyżej opisanych – także w części oddalającej powództwo. Na koszty poniesione przez powoda złożyły się: opłata sądowa od pozwu w kwocie 941 zł i koszt notarialnego poświadczenia dokumentu (k.56v) w kwocie 6,15 zł. Łącznie strona powodowa poniosła zatem niezbędne koszty w wysokości 947,15 zł, które zasądzono na jej rzecz od pozwanego.

/SSR del. Maciej Rzewuski/