Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 kwietnia 2018 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu I Wydział Cywilny w składzie następującym

Przewodniczący SSR Magdalena Glinkiewicz

Protokolant st.sekr. sąd. Bożena Czajkowska

Po rozpoznaniu w dniu 28 marca 2018 r. w Toruniu.

sprawy z

(...) S.A. w W.

przeciwko:

R. W.

o:

zapłatę

orzeka:

I.  zasądza od pozwanego R. W. na rzecz powoda (...) S.A. w W. kwotę 57.534,96 zł (pięćdziesiąt siedem tysięcy pięćset trzydzieści cztery złote dziewięćdziesiąt sześć groszy):

- z ustawowymi odsetkami od dnia 2 kwietnia 2014r. do dnia 31 grudnia 2015r. oraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty od kwoty 21.000 zł;

- z ustawowymi odsetkami od dnia 28 sierpnia 2015r. do dnia 31 grudnia 2015r. oraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty od kwoty 36.534,96 zł;

II.  nie obciąża pozwanego kosztami procesu poniesionymi przez powoda;

III.  przyznaje r.pr. J. K. kwotę 6.642 zł (sześć tysięcy sześćset czterdzieści dwa złote) tytułem wynagrodzenia za udzielenie pozwanemu pomocy prawnej.

Sygn. akt: I C 333/17

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. w W. złożył przeciwko R. W. pozew o zapłatę kwoty 57.534,96 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 21.000 zł od dnia 2.04.2014 r. do dnia zapłaty i od kwoty 36.534,96 zł od dnia 28.08.2015 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości dwukrotności stawki minimalnej.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, iż w dniu 19.10.1997 r. pozwany kierując pojazdem marki F. spowodował wypadek, w którym obrażeń doznał S. S. (1). Pozwany w chwili zdarzenia nie posiadał uprawnień do kierowania pojazdami i został skazany za spowodowanie wypadku wyrokiem z dnia 24.04.1998 r. W wyniku doznanych obrażeń poszkodowany wymaga stałej opieki osób trzecich . Przyznano mu odszkodowanie w łącznej kwocie 57.534,96 zł w tym 21.000 z tytułem zadośćuczynienia, 36.534,96 tytułem renty. Powód wskazał, iż przy wypłacie zadośćuczynienia uwzględniono 30% przyczynienie się poszkodowanego do zdarzenia. Podkreślił, iż zgodnie z obowiązującym w dniu zdarzenia rozporządzeniem Ministra Finansów w sprawie ogólnych warunków ubezpieczenia OC pojazdów za szkody powstał w związku z ruchem tych pojazdów Ubezpieczycielowi przysługuje uprawnienie dochodzenia od kierowcy pojazdu mechanicznego zwrotu wypłaconego z tytułu OC odszkodowania jeżeli kierujący nie posiadał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem.

Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 3 lutego 2017 r. Sąd Rejonowy w Toruniu orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwany złożył sprzeciw od nakazu wnosząc o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania.

Postanowieniem z dnia 3 marca 2017 r. Sąd Rejonowy ustanowił dla pozwanego pełnomocnika z urzędu.

W kolejnym piśmie pozwany wniósł o rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty oraz nie obciążanie go kosztami procesu. Wskazał, iż nie kwestionuje swojej odpowiedzialności co do zasady, kwestionuje jedynie wysokość roszczenia, gdyż w jego ocenie przyczynienie się poszkodowanego do powstania szkody było dużo większe. Podniósł, iż pozwany i poszkodowany znali się, poszkodowany wiedział, iż pozwany nie ma uprawnień do prowadzenia pojazdów. Powód przy ocenie przyczynienia pominął jednak fakt, iż to poszkodowany namawiał pozwanego do zabrania auta i zmusiła go do prowadzenia go. Wskazał, iż przyczynienie poszkodowanego winno być na poziomie 60%. Pozwany podniósł, iż z uwagi na swoją sytuację życiową nie jest w stanie spełnić świadczenia jednorazowo. Wniósł o rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty po 300 zł miesięcznie.

W piśmie z dnia 10 maja 2017 r. powód podkreślił, iż stopień przyczynienia został ustalony prawidłowo i adekwatnie do przebiegu zdarzenia Powołując się na orzecznictwo wskazał, iż przyczynienie w przedmiotowym wypadku wynosi 25-30%. Powód nie zgodził się z wnioskiem pozwanego o rozłożenie świadczenia na raty.

Sąd Rejonowy ustalił, co następuje:

W dniu 19 października 1997 r. w K. R. W. kierując pojazdem F. (...) p spowodował wypadek drogowym, w wyniku którego rozległych obrażeń doznał S. S. (1).

Bezsporne

R. W. i S. S. (1) znali się wcześniej, wspólnie mieszkali na tym samym osiedlu. S. S. (1) wiedział, iż R. W. nie posiada uprawnień do kierowania pojazdami i zdawał sobie sprawę, że pojazd F. nie należy do R. W.. W chwili zdarzenia S. S. (1) miał 14 lat. W pojeździe F. w chwili zdarzenia znajdowało się 6 osób, S. S. (1) nie miał zapiętych pasów bezpieczeństwa.

Dowód: kserokopie akt k. 223

zeznania świadka S. S. (1) z dnia 31.08.2017 r. k. 186-189;

zeznania świadka M. P. (1) z 8.11.2017 r. 00:03:26-00:15:48 k. 204-205;

zeznania świadka M. P. (2) z 29.01.2018 r. 00:00:58-00:08:34 k. 225-225v;

zeznania pozwanego R. W. z dnia 29 stycznia 2018 r. 00:08:34-00:15:49 k. 225v-226

Na skutek zdarzenia drogowego u S. S. (2) stwierdzono porażenie kończyn dolnych, zaburzenia zwieraczy, następstwa odleżyn kości krzyżowej i okolicy pośladkowej, następstwa odleżyn w okolicy stawów biodrowych, złamanie kości udowej prawej, schorzenie nerki prawej. S. S. (2) wymaga stałej opieki osób trzecich.

Dowód: karta informacyjna k. 26-27,28-29;

opinie k. 95-96,97, 98-99, 100,101-104,105-106, 107-112,113-116;

zeznania świadka E. W. (1) z 19.06.2017 r 00:09:24-00:30:36 k. 168v-169;

zeznania świadka S. S. (1) z dnia 31.08.2017 r. k. 186-189

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 24 kwietnia 1998 r. w sprawie II K 565/98 R. W. został uznany za winnego spowodowania zdarzenia drogowego.

Dowód: kserokopie z akt II K 565/98 k. 223

Wobec S. S. (1) nie toczyło się żadne postępowanie w związku ze zdarzeniem z dnia 19 października 1997r.

Dowód: informacja k. 236

S. S. (1) zgłosił szkodę do (...) Zakładu (...).

Dowód: druk zgłoszenia szkody k. 8-11

Decyzją z dnia 6 lutego 2014 r. Ubezpieczyciel przyznał S. S. (1) zadośćuczynienie w wysokości 30.000 zł. Z uwagi na ustalone przyczynienie się poszkodowanego do zaistniałego zdarzenia drogowego w wysokości 30% wypłacono mu kwotę 21.000 zł.

Dowód: decyzja z 6.02.2014 r k. 17

Decyzją z dnia 18 kwietnia 2014 r. przyznano poszkodowanemu odszkodowanie w wysokości 36.534,96 zł z uwzględnieniem 30% przyczynienia. Świadczenie zostało wypłacone.

Dowód: decyzja z 18.04.2014 r. k. 18

Pismem z dnia 18 marca 2014 r. (...) S.A. wezwał R. W. do zapłaty kwoty 21.000 zł.

Dowód: pismo z dnia 18.03.2014 r. k. 35

Pismem z dnia 13 sierpnia 2015 r. (...) S.A. wezwał R. W. do zapłaty kwoty 57.534,96 zł.

Dowód: pismo z dnia 13.08.2015 r. k. 38

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Stan faktyczny niniejszej sprawy Sąd ustalił na podstawie okoliczności bezspornych, faktów niezaprzeczonych przez stronę pozwaną, dokumentów zgromadzonych w niniejszej sprawie, kserokopii z akt V ACa 678/17, II K 565/98 oraz dowodu z zeznań świadków i przesłuchania pozwanego.

Sąd uznał za wiarygodne zebrane dokumenty albowiem ich autentyczności i zgodności z prawdą nie kwestionowała żadna ze stron.

Za wiarygodne Sąd uznał zeznania świadków E. W. (2) (obecnie S.) oraz S. S. (1) złożone na okoliczność stanu zdrowia poszkodowanego, konieczności sprawowania nad nim opieki, zakresu czynności oraz przyczynienia się poszkodowanego do skutków zdarzenia. Ich zeznania były jasne i wzajemnie ze sobą korelowały. Znalazły potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym.

Sąd za zgodne z prawdą uznał również zeznania świadków M. P. (1), Z. R. i M. P. (2), gdyż były zgodne zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Przy czym świadkowie M. P. (1) i Z. R. nie pamiętali samego wypadku.

Za wiarygodne Sąd uznał zeznania świadka E. W. (3) złożone na okoliczność sytuacji rodzinnej i majątkowej pozwanego.

Sąd nie znalazł podstaw, dla których miałby podważyć zeznania złożone przez pozwanego R. W..

Bezspornym w przedmiotowej sprawie było, że z winy pozwanego doszło do zdarzenia drogowego, na skutek którego S. S. (1) doznał szeregu obrażeń. Poza sporem pozostają okoliczności zdarzenia tj. kradzież pojazdu, brak uprawnień do kierowania pojazdami przez pozwanego. Bezspornym jest, że w chwili zdarzenia poszkodowany S. S. (1) nie miał zapiętych pasów bezpieczeństwa. Nadto bezspornym jest, iż powód przyjął na siebie odpowiedzialność za zdarzenie i dokonał na rzecz poszkodowanego wypłaty zadośćuczynienia i odszkodowania.

Sąd Rejonowy w Toruniu wyrokiem z dnia 24.04.1998 r. uznał pozwanego R. W. za winnego tego, iż kierując bez prawa jazdy samochodem osobowym nie zachowując należytej ostrożności spowodował kilkukrotne przewrócenie się samochodu na bok w wyniku czego jadący z nim pasażer doznał obrażeń ciała, które spowodowały u niego ciężką chorobę długotrwałą.

W myśl art. 11 zd. 1 k.p.c. ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Z powyższego zatem wynika, że sąd cywilny związany jest ustaleniami dotyczącymi popełnienia przestępstwa – a więc okolicznościami składającymi się na jego stan faktyczny, czyli osobą sprawcy, przedmiotem przestępstwa oraz czynem przypisanym oskarżonemu – które znajdują się w sentencji wyroku / Wyrok SN z dnia 10 lutego 2010 r., V CSK 267/09/. Oznacza to, że sąd – rozpoznając sprawę cywilną – musi przyjąć, że skazany popełnił przestępstwo przypisane mu wyrokiem karnym /Wyrok SN z dnia 14 kwietnia 1977 r., IV PR 63/77/.

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy pozwany ponosi odpowiedzialność za skutki zaistniałego zdarzenia i w jakiej wysokości.

W ocenie Sądu, mając na względzie zebrany w sprawie materiał dowodowy oraz obowiązujące normy prawa i dorobek orzecznictwa w zakresie ich wykładni, na tak postawione pytanie należało udzielić odpowiedzi pozytywnej.

Przed przystąpieniem jednak do zasadniczych rozważań należało poczynić kilka uwag natury ogólnej.

Problematykę odpowiedzialności odszkodowawczej na gruncie prawa cywilnego regulują w prosty sposób przepisy art. 415 k.c. oraz art. 361 § 1 k.c. W świetle wymienionych unormowań podmioty prawa cywilnego zobowiązane są do podejmowania wszelkich działań z zachowaniem należytej staranności. Oceniać należy ją natomiast z punktu widzenia obiektywnego wzorca zapobiegliwego człowieka, który stawiany w określonych sytuacjach postąpiłby w pewien sposób a oznaczonych czynności zaniechał. Wina, o której mowa w art. 415 k.c. sprowadza się bowiem, pomijając problem umyślnego działania, do naruszenia zasad staranności i odpowiada terminowi niedbalstwa. Sprawca szkody odpowiada przy tym wyłącznie za typowe następstwa swoich zachowań.

Z kolei art. 828 § 1 zd. 1 k.c. stanowi, że jeżeli nie umówiono się inaczej, z dniem zapłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela roszczenie ubezpieczającego przeciwko osobie trzeciej odpowiedzialnej za szkodę przechodzi z mocy prawa na ubezpieczyciela do wysokości zapłaconego odszkodowania.

Wskazać należy, iż zgodnie z brzmieniem §33 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów z dnia 9 grudnia 1992 r. (Dz.U. Nr 96, poz. 475), obowiązującego w dniu zdarzenia Ubezpieczycielowi przysługuje uprawnienie dochodzenia, od kierowcy pojazdu mechanicznego zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC odszkodowania, jeżeli kierujący nie posiadał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem.

Przypomnieć również trzeba, że ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne, a strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne/art. 6 k.c., art. 232 zd. 1 k.p.c./. Wskazana w art. 6 k.c. „ogólna zasada rozkładu ciężaru dowodu”, jest regułą w znaczeniu materialnym wskazującą, kto poniesie skutki nieudowodnienia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, natomiast przepis art. 232 k.p.c. wskazuje, kto ponosi ciężar dowodu w znaczeniu formalnym, „kto powinien przedstawiać dowody” /tak trafnie w orz. SN z dnia 17 lutego 2006 r., V CSK 129/05, Lex nr 200947/. Z procesowego punktu widzenia ciężar dowodu spoczywa na powodzie /por. wyr. SN z dnia 3 października 1971 r., II PR 313/69, OSN 1970, nr 9, poz. 147; por jednak wyjątek wskazany w orz. SN z dnia 20 grudnia 2006 r. IV CSK 299/06, Lex nr 233051/. Z komentowanego przepisu wynika dla sądu nakaz rozstrzygnięcia merytorycznego, nawet wtedy, gdy postępowanie dowodowe nie przyniosło efektu; sąd powinien rozstrzygnąć na niekorzyść osoby, która opierała swe twierdzenia na faktach nieudowodnionych /P. Machnikowski (w:) Kodeks cywilny..., red. E. Gniewek, t. I, s. 34; podobnie K. Piasecki (w:) Kodeks postępowania cywilnego..., red. K. Piasecki, s. 770/.

W ocenie Sądu powód sprostał ciążącemu obowiązkowi i wykazał, że do zdarzenia doszło w wyniku niezachowania przez pozwanego należytej ostrożności oraz, że w wyniku tego zdarzenia powstała szkoda co najmniej w kwocie, jaka została wypłacona przez powoda poszkodowanemu.

W tym miejscu wskazać, należy, iż pozwany nie kwestionował co do zasady swojej odpowiedzialności za skutki zdarzenia, nie zgadzał się natomiast z wysokością żądania wskazując, iż poszkodowany przyczynił się do zaistniałego zdarzenia w 60% a nie 30%.

Zdaniem Sądu zarzuty pozwanego dotyczące zwiększenia wysokości przyczynienia poszkodowanego trafiły w próżnię.

Przyczynienie się w ujęciu art. 362 k.c. oznacza, że pomiędzy zachowaniem poszkodowanego a szkodą istnieje adekwatny związek przyczynowy. Wina lub oczywista nieprawidłowość (albo ich brak) po stronie poszkodowanego podlegają uwzględnieniu przy ocenie, czy i w jakim stopniu przyczynienie się uzasadnia obniżenie odszkodowania. Ocena stopnia przyczynienia musi poza tym uwzględniać wiek i doświadczenie stron oraz ciążące na nich obowiązki, a także stopień świadomości poszkodowanego.

Nie ulega wątpliwości, iż S. S. (1) zdawał sobie sprawę, iż pojazd którym kieruje pozwany jest kradziony, zaś sam kierujący nie posiada stosownych uprawnień. Co więcej podróżujących w pojeździe było 6 osób, jasnym było więc że jedna z tych osób nie będzie miała zapiętych pasów. Niemniej podkreślić należy, iż w chwili zdarzenia poszkodowany miał 14 lat. W przekonaniu Sądu mając na uwadze wiek poszkodowanego nie można wymagać od niego, iż zachowa się w sposób tak samo racjonalny jak osoba dorosła. Nie można więc jego zachowania oceniać przy użyciu takich kryteriów oceny jak w przypadku dorosłej osoby. Ocena zachowania S. S. (1) powinna uwzględniać ograniczony stopień rozeznania poszkodowanego w tym wieku. Zachowanie jego przy uwzględnieniu stopnia jego rozwoju i świadomości, przy jednoczesnym świadomym naruszeniu zasad ruchu drogowego przez kierującego pojazdem, przemawia za przyjęciem przyczynienia po stronie poszkodowanego w stopniu nie wyższym niż 30%.

Zdaniem Sądu przyjęty stopień przyczynienia, uwzględnia okoliczności zdarzenia, które wywołało szkodę, a stanowisko pozwanego o przyjęciu wyższego stopnia przyczynienia, jest arbitralne, nie zostało poparte żadnym dowodem.

Zgodnie z obowiązującym w dniu zdarzenia rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 9 grudnia 1992r. (§ 33) w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów za szkody powstałe z związku z ruchem tych pojazdów, ubezpieczycielowi przysługuje uprawnienie dochodzenia od kierowcy pojazdu mechanicznego zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC odszkodowania, jeżeli kierujący nie posiadał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem, z wyjątkiem przypadków, gdy chodziło o ratowanie życia ludzkiego lub mienia albo ściganie przestępcy.

W przedmiotowej sprawie nie zachodziły okoliczności wyłączające możliwość dochodzenia przez ubezpieczyciela od sprawcy zdarzenia zwrotu wypłaconego z tytułu OC odszkodowania. W chwili zdarzenia R. W. nie posiadał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem, pojazd był kradziony, kierowca i pasażerowie jechali z dyskoteki.

Reasumując, Sąd doszedł do przekonania, iż roszczenie powoda jest zasadne i w pkt I wyroku zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 57.534,96 zł.

O odsetkach Sąd orzekł na mocy przepisu art. 481 kc zasądzając je zgodnie z żądaniem pozwu. Pozwany był wzywany do zapłaty w terminie 7 dni kwoty 21.000 zł pismem z dnia 18 marca 2014 r., zaś kwoty 36.534,96 zł pismem z dnia 13 sierpnia 2015 r.

Sąd nie uznał za zasadne rozłożenie zasądzonej należności na raty. Możliwość taka wynika z art. 320 k.p.c., zgodnie z którym w szczególnie uzasadnionych wypadkach Sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie. Takie wypadki zachodzą, jeżeli ze względu na stan majątkowy, rodzinny lub zdrowotny pozwanego spełnienie zasądzonego od niego świadczenia w sposób niezwłoczny lub jednorazowy byłoby niemożliwe lub bardzo utrudnione albo narażałoby jego lub jego bliskich na niepowetowane szkody (tak np. Andrzej Jakubecki, Komentarz do art. 320 k.p.c. LEX, 2013, a także Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 25 stycznia 2013 roku, I ACa 1080/12). Jak wnika z powyższego przepis ten ma charakter wyjątkowy, nie tylko procesowy, ale i materialnoprawny, ponieważ rozłożenie na raty w istotny sposób rzutuje na kwestię realizacji zasądzonego świadczenia oraz wpływa również na zakres należnych wierzycielowi odsetek. Dokonując więc oceny, czy w sprawie zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek, o którym mowa w treści powołanego przepisu, nie można tracić z pola widzenia interesu strony wygrywającej proces. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że ochrona, jaką zapewnia pozwanemu art 320 k.p.c. nie może być stawiana ponad ochronę powoda w procesie cywilnym i wymaga uwzględnienia wszelkich okoliczności sprawy, a zatem także uzasadnionego interesu powoda. Przesłanką do rozłożenia świadczenia na raty jest pozytywna prognoza odnośnie spłaty, bowiem celem uregulowania z art. 320 k.p.c., jest zapewnienie dłużnikowi możliwości spłaty zadłużenia. W niniejszej sprawie pozwany zaproponował rozłożenie należności na raty w wysokości 300 zł . Podkreślić należy jednak, iż zasądzone świadczenie wynosi 57.534,96 zł. Rozłożenie tej kwoty na raty łączyłoby się ze spłatą należności w ciągu kilkunastu lat. W ocenie Sądu przychylenie się do wniosku pozwanego spowodowałoby z pewnością pokrzywdzenie powoda. Wprawdzie przepis art. 320 k.p.c. nie normuje dopuszczalnej ilości rat, na jakie sąd może rozłożyć zasądzone w wyroku świadczenie pieniężne. Jednakże raty te muszą sukcesywnie pomniejszać saldo zobowiązania dłużnika i rokować całkowitą spłatę zadłużenia, a ich wysokość musi być ekonomicznie odczuwalna dla wierzyciela (I ACa 1055/16 - wyrok SA Katowice z dnia 01.03.2017)

W pkt II wyroku Sąd nie obciążył pozwanego kosztami procesu poniesionymi przez powoda w myśli art. 102 k.p.c. określającego zasadę słuszności. Zgodnie z tą zasadą Sąd może w szczególnie uzasadnionych wypadkach zasądzić od strony przegrywającej tylko cześć kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Sąd, co zostało wyżej wyjaśnione, uznał że okoliczności sprawy oraz sytuacja zdrowotna, ekonomiczna i rodzinna pozwanego wyczerpują znamiona wypadku szczególnie uzasadnionego.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu orzeczono na podstawie Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu z dnia 3 października 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 1715).