Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 stycznia 2018r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku III Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Gajewski

po rozpoznaniu w dniu 23 stycznia 2018r. w Gdańsku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa S. Ć.

przeciwko H. P.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Wejherowie

z dnia 29 maja 2017r. sygn. akt I C 140/16

1.  oddala wnioski dowodowe zawarte w apelacji,

2.  oddala apelację,

3.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 450 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sygn. akt III Ca 1072/17

UZASADNIENIE

Powód S. Ć. wniósł pozew w elektronicznym postępowaniu upominawczym przeciwko H. P., domagając się zapłaty kwoty 2281,94 zł z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, oraz o zasądzenie kosztów postępowania w wysokości 30 zł.

Nakazem zapłaty z dnia 21.10.2015 r. Sąd Rejonowy (...) orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Pismem z dnia 26 października 2015 r. pozwana wniosła sprzeciw od przedmiotowego nakazu zapłaty, wnosząc o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów postępowania.

Wyrokiem z dnia 29 maja 2017r. Sąd Rejonowy oddalił powództwo i zasadził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 617 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd I instancji oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach:

Na mocy prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Wejherowie w sprawie (...) A. P. (1) z domu P., córka pozwanej H. P., została skazana m.in. za to, że podając się za H. P. uzyskała w dniu 30.11.2013 r. pożyczkę o nr (...) na kwotę 2.500 zł, w dniu 07.12.2013 r. pożyczkę o nr (...) na kwotę 3.000 zł, zaś w dniu 07.01.2014 r. pożyczkę o nr (...) na kwotę 4.000 zł, a nadto o to, że w okresie od 01.01.2013 r. do 11.04.2013 r. w W., w celu użycia za autentyczny, podrobiła wniosek o otwarcie konta bankowego w (...) S.A., w ten sposób, że w miejsce posiadacza rachunku podała dane H. P., z tym ustaleniem, że zawierała umowy w celu uzyskania pożyczek z firmy (...).pl. (...) nigdy nie zaciągała pożyczek w firmie (...) Pl. (...) pieniądze nie wpłynęły na należące do niej konto i nigdy tymi pieniędzmi nie dysponowała. A. P. (2) już poprzednio zaciągała pożyczki korzystając z konta H. P., zobowiązania te zostały przez nią spłacone. A. P. (2) mieszka wraz z pozwaną, potencjalnie miała ona dostęp do dowodu osobistego pozwanej. Pozwana zmieniła przedmiotowy dowód osobisty w 2013 r., jednak córka nadal korzystała ze starego dowodu osobistego przy zaciąganiu kolejnych pożyczek.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie zebranych i przeprowadzonych w sprawie dowodów, które poddano ocenie zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. Sąd dokonał oceny wiarygodności i mocy dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, określając w jakim zakresie poszczególne dowody uznał za wiarygodne.

W ocenie Sądu, przytoczone w pozwie okoliczności faktyczne, zwłaszcza co do faktu zawarcia przez pozwanego wskazanych umów z pożyczkodawcami – wierzycielami pierwotnymi – faktu jej wykonania przez wierzycieli pierwotnych, oraz niewykonania zobowiązania przez pozwanego, jak również skutecznej cesji wierzytelności na powoda, nie zostały w żaden sposób wykazane. Przede wszystkim, co słusznie podnosiła pozwana, powód nie udowodnił samego faktu zawarcia umowy z pozwaną. Załączone przez powoda „umowy pożyczki” jak również umowy cesji wierzytelności, znajdujące się na k.29-70, nie zawierają podpisów stron, nie można ich zatem uznać za umowy ważne, a nawet za w ogóle istniejące. Przedstawione dokumenty stanowią w istocie jedynie projekty umów czy też ich wzoru, które umowami stałyby się dopiero po uzupełnieniu ich o podpisy. Trudno było w tym kontekście uwzględnić argumenty powoda, podnoszącego, że umowy zawierane za pośrednictwem serwisu (...).pl nigdy nie są opatrywane podpisami odręcznymi, , a złożenie oferty przez pożyczkodawcę polega na dokonaniu odpowiedniej wpłaty sumy pieniężnej w trakcie trwania aukcji internetowej. Powód jednak dowodów wpłat - nawet dokonywanych przez siebie samego, co powinno mieć miejsce w ramach zawieranych przez siebie umów cesji - również nie załączył. Wydruk internetowy z k.118-122 nie zawiera ani podpisu, ani żadnego poświadczenia za zgodność z oryginałem (zakładając jego istnienie), ani też w ogóle jakiejkolwiek cechy, która nakazywałaby konieczność traktowania go jako odzwierciedlającego stan faktyczny bądź prawny. Tym samym brak jest de facto jakichkolwiek dowodów na potwierdzenie zawarcia czy to przez pozwaną, czy to przez jakąkolwiek inną osobę wymienioną w pozwie jakichkolwiek umów, za wyjątkiem twierdzeń samego powoda, które wszakże w toku postępowania cywilnego winny być wykazane. Nie ma przy tym znaczenia fakt, że na podstawie powołanych przez powoda okoliczności są wydawane - mimo ww. braków - nakazy zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym, istotą tego postępowania jest bowiem to, że Sąd nie dokonuje w nim weryfikacji dowodów, których nie załącza się nawet do pozwu (art. 505 ³² § 1 k.p.c.). Powołanie się w tym względzie przez powoda na wyrok Sądu Rejonowego w Wejherowie w sprawie (...) istotnie potwierdza, że doszło do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, jednak ani nie przez którąkolwiek z osób wskazanych przez powoda jako pożyczkodawców, ani też nie na rzecz pozwanej, tylko na rzecz skazanej A. P. (2). Powoływanie się przez powoda na zasady działania serwisu (...).pl, tak w kwestii technicznego sposobu dokonywania obrotów pieniężnych w związku z zawieranymi pożyczkami, jak też w zakresie dokonywania weryfikacji użytkowników serwisu, były o tyle bezproduktywne, że nie zostały poparte żadnymi dowodami, pozwana zaś je konsekwentnie kwestionowała. Zresztą, jak wskazał kilka razy sam powód, aczkolwiek z uwagi na obowiązujące w serwisie (...).pl regulacje weryfikacji użytkownika (wszakże nieudowodnione) podszycie się celem wyłudzenia pożyczki pod kogoś innego za pomocą tegoż serwisu mogło być znacząco utrudnione, to jednak nie niemożliwe, zwłaszcza w sytuacji, gdy osoba podszywająca się zamieszkuje wspólnie z osobą, pod którą się podszywa - a z taką sytuacją mamy do czynienia w okolicznościach niniejszej sprawy. Nie sposób uznać za przekonującą argumentację powoda odnoszącą się do zachowania przez pozwaną należytej staranności w przechowywaniu swoich dokumentów; z doświadczenia życiowego wiadomo bowiem, że w sytuacji wspólnego zamieszkiwania nie jest w praktyce możliwe całkowite uchylenie niebezpieczeństwa związanego z możliwością uzyskania przez współdomownika dostępu do dokumentu tożsamości czy innych danych innego domownika, zwłaszcza, gdy łączy ich stosunek rodzinny. Należy podkreślić, że zarówno w piśmie procesowym z dnia 30.06.2016 r., jak i w swoich zeznaniach, powód faktycznie przyznaje, że pozwana jest osobą „pokrzywdzoną”, której przysługuje wobec A. P. (2) „roszczenie o naprawienie szkody”, polegającej - jak wynika z kontekstu - na zaciągnięciu przez A. P. (2) pożyczek przez posłużenie się danymi pozwanej, za który to czyn A. P. (2) została prawomocnie skazana. Inaczej mówiąc, powód w zasadzie przyznał, że pozwana nie jest legitymowana biernie w niniejszej sprawie, tj. nie zawierała umów pożyczki, nie zakładała konta w serwisie (...).pl ani też nie otrzymała z ich tytułu żadnych środków. Twierdzenia powoda, jakoby z ustalenia ww. okoliczności nie wynikał żaden „brak przeszkody” w zasądzeniu na rzecz powoda od pozwanej kwoty wskazanej w pozwie można więc rozumieć, jak się wydaje, wyłącznie jako wynik niezrozumienia przez powoda istoty dochodzenia roszczeń z tytułu niewykonania zobowiązania przez dłużnika w postępowaniu cywilnym. Nie można żądać spełnienia świadczenia z tytułu umowy pożyczki od osoby, która nie była stroną tej umowy i której obowiązek jego spełnienia nie wynika z innej szczególnej okoliczności, określonej przepisami prawa. Powód żadnej takiej okoliczności nie wskazał. W istocie przecież powód nie kwestionował faktu, że pozwana H. P. nie ma ani z przedmiotowymi umowami - o ile w ogóle zostały zawarte - ani z jakimikolwiek pozostającymi z nimi w związku roszczeniami - o ile takowe w ogóle powstały - nic wspólnego, poza okolicznością, że dla ich zawarcia posłużono się bez jej wiedzy i zgody jej danymi.

Konkludując, podstawą prawną żądania pozwu jest przepis art. 720 kodeksu cywilnego, w myśl którego przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. W ocenie Sądu, dochodzone pozwem roszczenie nie zostało przez powoda w żaden sposób wykazane i to odnośnie wszystkich okoliczności, które warunkowały jego uwzględnienie. Należy wskazać, że zgodnie z treścią art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne, zaś w myśl art. 232 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Powód nie zdołał udowodnić ani istnienia zobowiązania, ani jego podstawy faktycznej, ani istnienia wynikającego z niego roszczenia, ani swojej legitymacji czynnej do jego dochodzenia, ani wreszcie legitymacji biernej pozwanej - zobowiązania do jego spełnienia.

Należy również wskazać na treść przepisu art. 11 kpc, który stanowi, że ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód zaskarżając go w całości i zarzucając:

- zarzut faktyczny – błędna ocena dowodów, niewyjaśnienie przez sąd wszystkich istotnych okoliczności sprawy i przyjęcie niezgodnego z prawdą ustalenia, że powód nie udowodnił istnienia roszczenia, jego podstawy faktycznej oraz swojej legitymacji czynnej do dochodzenia roszczenia,

- zarzut naruszenia prawa procesowego, w szczególności art. 233 § 1 i

Art. 328 § 2 kpc poprzez nieprzyjęcie przez sąd za prawdziwe twierdzeń powoda co do okoliczności faktycznych przytoczonych w pozwie, pomimo przedstawienia wiarygodnych pisemnych dowodów potwierdzających istnienie roszczenia.

Powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości i zasadzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu za obydwie instancje według norm przepisanych.

W uzasadnieniu obszernie doniesiono się do w/w zarzutów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do uwzględnienia wniosku skarżącego w przedmiocie dopuszczenia dowodów w postaci dokumentów dołączonych do apelacji. Zgodnie z art. 381 kpc sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później. W n/n sprawie dokumenty dołączone do apelacji, winny zostać złożone w toku postępowania przed Sądem I instancji, a tym samym złożenia ich na obecnym etapie postępowania uznać należy za spóźnione.

Za niezasadny Sąd Okręgowy uznał również zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 328 § 2 kpc. Zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. jest skuteczny, gdy uzasadnienie orzeczenia pozbawione jest elementów określonych w tym przepisie. Tymczasem uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia spełnia wymogi wynikające z w/w artykułu, zawiera bowiem wszystkie konieczne elementy, pozwalające prześledzić motywy, jakimi kierował się Sąd Rejonowy oraz tok jego rozumowania, co powoduje, iż orzeczenie nie uchyla się kontroli instancyjnej. Podkreślenia przy tym wymaga, iż pominięcie okoliczności nie mających w sprawie znaczenia bądź odmienna ocena przez stronę ustalonego stanu faktycznego, nie może być rozpatrywana w kontekście braków uzasadnianie.

W ocenie Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy w sposób właściwy rozważył wszystkie dowody i okoliczności i na ich podstawie poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, nie przekraczając w tej mierze zasady swobodnej oceny dowodów. Sąd I instancji podejmując zaskarżone rozstrzygnięcie nie naruszył także przepisów prawa materialnego i dlatego Sąd Okręgowy akceptuje argumenty przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia.

Odnosząc się do zarzutów pozwanego wskazać należy, iż niezasadny jest zarzut błędnej oceny dowodów, niewyjaśnienia przez sąd wszystkich istotnych okoliczności sprawy, a zatem naruszenia przez Sąd I instancji przepisu art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy podziela wyrażone w orzecznictwie Sądu Najwyższego stanowisko, że kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów mogą być przedmiotem kontroli odwoławczej, jednakże powołanie się w środku zaskarżenia na naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. nie może polegać na zaprezentowaniu przez skarżącego stanu faktycznego ustalonego przez niego na podstawie własnej oceny dowodów. Skarżący może tylko wykazywać, posługując się wyłącznie argumentami jurydycznymi, że sąd rażąco naruszył ustanowione w wymienionym przepisie zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów i że naruszenie to mogło mieć wpływ na wynik sprawy (wyrok SN z dnia 25.07. 2000 r., III CKN 842/98; LEX nr 51357, orzeczenie SN z dnia 14 stycznia 2000 r. I CKN 1169/99 nie publ.). Za utrwalony uznać należy ponadto wyrażony w doktrynie i orzecznictwie pogląd, iż ocena wiarygodności mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów, ponieważ obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwstawnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia się ze świadkami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna odpowiadać regułom logicznego rozumowania wyrażającym formalne schematy powiązań pomiędzy podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 kpc) i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 roku, II CKN 817/00, LEX nr 56906).

Wbrew twierdzeniom skarżącego w n/n sprawie ustalenia dokonane przez Sąd I instancji znajdują oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym, w szczególności w uzasadnieniu prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Wejherowie w sprawie (...). Na podstawie tego wyroku A. P. (2) - córka pozwanej H. P., została skazana m.in. za to, że podając się za H. P. uzyskała w dniu 30.11.2013 r. pożyczkę o nr (...) na kwotę 2.500 zł, w dniu 07.12.2013 r. pożyczkę o nr (...) na kwotę 3.000 zł, zaś w dniu 07.01.2014 r. pożyczkę o nr (...) na kwotę 4.000 zł, a nadto o to, że w okresie od 01.01.2013 r. do 11.04.2013 r. w W., w celu użycia za autentyczny, podrobiła wniosek o otwarcie konta bankowego w (...) S.A., w ten sposób, że w miejsce posiadacza rachunku podała dane H. P., z tym ustaleniem, że zawierała umowy w celu uzyskania pożyczek z firmy (...).pl.

Podkreślenia wymaga, iż zgodnie z art. 11 kpc ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Artykuł ten określa prejudycjalność, czyli moc wiążącą prawomocnych wyroków karnych skazujących, stanowiącą odstępstwo od zasady bezpośredniości, swobodnej oceny dowodów i niezawisłości sędziego. Z uwagi na jego treść sąd cywilny związany jest ustaleniami dotyczącymi popełnienia przestępstwa – a więc okolicznościami składającymi się na jego stan faktyczny, czyli osobę sprawcy, przedmiot przestępstwa oraz czyn przypisany oskarżonemu – które znajdują się w sentencji wyroku. Oznacza to, że sąd – rozpoznając sprawę cywilną – musi przyjąć, że skazany popełnił przestępstwo przypisane mu wyrokiem karnym (wyrok SN z dnia 14 kwietnia 1977 r., IV PR 63/77).

Podstawą roszczeń powoda w n/n sprawie są twierdzenia dotyczące zawarcia przez pozwaną szeregu umów pożyczek z firmą (...) pl. W oparciu o treść wyroku w sprawie (...)oraz zeznania pozwanej H. P. zasadnie Sąd I instancji ustalił, iż nigdy nie zaciągała ona pożyczek w firmie (...) pl. oraz iż żadne pieniądze nie wpłynęły na należące do niej konto i nigdy tymi pieniędzmi pozwana nie dysponowała. To A. P. (2) - córka pozwanej H. P. podając się za H. P. uzyskała szereg pożyczek, bez jej zgody i wiedzy. Uznać zatem należy, iż pomiędzy H. P. a (...). nie doszło do zawarcia umów kreujących odpowiedzialność finansową pozwanej w stosunku do tej firmy, a tym samym wynikające z tych umów wierzytelności nabyte przez powoda w drodze cesji, nie mogą być od pozwanej skutecznie dochodzone. W kontekście powyższych rozważań podkreślenia wymaga, iż błędne są zarzuty skarżącego, w zakresie, w jakim wskazuje on, iż pieniądze z umów pożyczek przelewane były na konto pozwanej w nich wskazanych, albowiem z treści wyroku w sprawie (...)wynika, iż A. P. (2) podrobiła wniosek o otwarcie konta bankowego w (...) S.A., w ten sposób, że w miejsce posiadacza rachunku podała dane H. P.. Ustalenie powyższe pozostaje w zgodzie z twierdzeniami pozwanej, która zeznała, iż w/w konta nigdy nie otwierała oraz iż nie dysponowała ona pieniędzmi na nie przelewanymi. Przesądzenie okoliczności, iż pozwana nie była stroną przedmiotowych w sprawie umów pożyczek i nie była dysponentem pieniędzy powoduje, iż nie ma potrzeby odnoszenia się do kwestii wykazania, czy umowy powyższe zostały wykonane, jak również prowadzenie rozważań, co do cesji wynikających z nich wierzytelności. Jedynie skuteczne zawarcie umowy przez H. P. lub pozyskanie przez nią pieniędzy z tych umów uzasadniałoby bowiem jej odpowiedzialność, co w n/n sprawie nie zostało przez powoda wykazane (art. 6 kc a contrario) i pozostaje w sprzeczności z treścią wyroku w sprawie(...). Rozważań powyższych nie zmieniają orzeczenia na które powołuje się skarżący w apelacji, albowiem dotyczą one odmiennych stanów faktycznych.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania Sąd Okręgowy stanął na stanowisku, iż zawarte w apelacji zarzuty nie zasługują na uwzględnienie i dlatego na mocy art. 385 kpc oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł w oparciu o art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 108 kpc w punkcie 3 wyroku, zasadzając od powoda na rzecz pozwanej kwotę 450 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego ustalona została w oparciu o treść § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2018/265 j.t.).