Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 marca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Beata Łapińska

Protokolant st. sekr. sądowy Karolina Rudecka

po rozpoznaniu w dniu 14 marca 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku J. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania J. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 7 października 2016 r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje J. W. prawo do emerytury poczynając od dnia (...) 2016 roku.

Sygn. akt V U 1056/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 października 2016 roku, znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił J. W. przyznania prawa do emerytury ze względu na to, że nie udowodnił on 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że do stażu pracy w szczególnych warunkach nie zaliczył następujących okresów zatrudnienia:

- od dnia 6 lipca 1973 roku do dnia 31 lipca 1980 roku (w tym służba wojskowa od dnia 25 kwietnia 1974 roku do dnia 16 kwietnia 1976 roku) na stanowisku ślusarza w (...) S.A. Oddział (...)

- od dnia 1 czerwca 1989 roku do dnia 30 czerwca 1990 roku na stanowisku ślusarza w Zakładach (...),

ponieważ na podstawie przedłożonych dokumentów brak możliwości stwierdzenia, że pracując na stanowisku ślusarza wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach,

- od dnia 1 października 1991 roku do dnia 31 stycznia 1994 roku na stanowisku transportowego oraz od dnia 1 czerwca 1998 roku do dnia 15 października 1998 roku na stanowisku wartownika w Zakładach (...), ponieważ ww. stanowiska nie zostały wymienione w zarządzeniu Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego.

W odwołaniu z dnia 19 października 2016 roku J. W. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do emerytury. Wnioskodawca wskazał, że w okresie od dnia 6 lipca 1973 roku do dnia 31 lipca 1980 roku wykonywał prace spawalnicze przy konstrukcjach stalowych, a w okresie od dnia 1 października 1991 roku do dnia 31 stycznia 1994 roku świadczył prace na stanowisku transportowego, jeżdżąc wózkiem spalinowym, także po oddziałach chemicznych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, powielając argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie w dniu 19 grudnia 2017 roku J. W. wniósł o zaliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych następujących okresów:

- od dnia 6 lipca 1973 roku do dnia 31 lipca 1980 roku na stanowisku ślusarza w (...) S.A. Oddział (...),

- od dnia 1 czerwca 1989 roku do dnia 30 czerwca 1990 roku na stanowisku ślusarza w Zakładach (...),

- od dnia 1 października 1991 roku do dnia 31 stycznia 1994 roku na stanowisku transportowego w Zakładach (...).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

W dniu 30 sierpnia 2016 roku J. W. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Wskazał, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca udowodnił staż ubezpieczeniowy wynoszący 25 lat, 2 miesiące i 2 dni, w tym 24 lata, 7 miesięcy i 6 dni okresów składkowych oraz 6 miesięcy i 26 dni okresów nieskładkowych.

Do stażu pracy J. W. w warunkach szczególnych organ rentowy zaliczył następujące okresy:

- od dnia 1 listopada 1980 roku do dnia 31 maja 1989 roku na stanowisku aparatowego form włókienniczych w (...) (...) w T.,

- od dnia 1 lipca 1990 roku do dnia 30 września 1991 roku na stanowisku ślusarza remontowego w w (...) (...) w T.,

- od dnia 1 lutego 1994 roku do dnia 31 maja 1998 roku na stanowisku aparatowego uzdatniania wody oraz aparatowego oczyszczania ścieków i utylizacji odpadów w (...) (...) w T.,

- od dnia 16 października 1998 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku na stanowisku maszynisty oczyszczalni ścieków w Zakładach (...) w T.

(dowód: wniosek o emeryturę, k. 1 – 3, decyzja z dnia 7 października 2016 roku, k. 25 akt emerytalnych, odpowiedź na odwołanie, k. 4 - 5 akt sprawy)

W okresie od dnia 6 lipca 1973 roku do dnia 31 lipca 1980 roku J. W. był zatrudniony na stanowisku ślusarza w (...) w Ł. (później (...) S.A.) Oddział (...). W okresie od dnia 25 kwietnia 1974 roku do dnia 16 kwietnia 1976 roku pełnił zasadniczą służbę wojskową. Po odbyciu służby wojskowej ponownie przystąpił do pracy z dniem 14 maja 1976 roku. W dniu 31 lipca 1980 roku pracodawca wystawił wnioskodawcy świadectwo pracy, w którym zaświadczył, że w okresie od dnia 14 maja 1976 roku do dnia 31 lipca 1980 roku wykonywał on obowiązki ślusarza konstrukcji metalowych.

(dowód: książeczka wojskowa, k. 3, zaświadczenie z dnia 13 marca 2003 roku, k. 4, świadectwo pracy z dnia 31 lipca 1980 roku, k. 5 akt kapitałowych)

(...) S.A. Oddział (...) zajmowało się wykonywaniem konstrukcji stalowych. Brygada, w skład której wchodził wnioskodawca składała zarówno duże stalowe konstrukcje w postaci słupów i wysięgników energetycznych, jak i przedmioty o mniejszych gabarytach, takie jak szafy pancerne, metalowe skrzynie. Ubezpieczony był zatrudniony w wydziale spawalni. Do stałych obowiązków wnioskodawcy należało:

- dopasowywanie stalowych elementów konstrukcyjnych,

- łączenie podzespołów metalowych,

- punktowe łączenie składanych elementów przy pomocy spawarki elektrycznej (spawanie wstępne),

- świadczenie prac spawalniczych „na gotowo”, bez wykonywania spawania wstępnego.

Brygada, w skład której wchodził wnioskodawca składała się zarówno ze spawaczy, jak i ślusarzy. Ślusarze cięli blachy na poszczególne elementy, które następnie spawał wnioskodawca. Ponadto ślusarze realizowali swoje obowiązki w innym miejscu zakładu, świadcząc czynności związane z obsługą prasy krawędziowej i prasy tłoczeniowej. Praca ubezpieczonego różniła się od pracy ślusarzy, albowiem do jego obowiązków należało składanie konstrukcji stalowych poprzez ich dopasowywanie, skręcanie i spawanie.

Stanowisko pracy wnioskodawcy znajdowało się na spawalni, to jest w wyodrębnionym pomieszczeniu oddzielonym od hali wysoką blachą. Wnioskodawca uzyskiwał dodatek z tytułu pracy w warunkach szkodliwych.

(dowód: zeznania świadka Z. K., nagranie od minuty 2:22 do minuty 10:12, k. 19, protokół z rozprawy z dnia 14 marca 2018 roku, zeznania wnioskodawcy, nagranie od minuty 1:24 do minuty 17:25, protokół z rozprawy z dnia 19 grudnia 2017 roku, k. 12-12v w związku z nagraniem od minuty 10:26 do minuty 12:16, protokół z rozprawy z dnia 14 marca 2018 roku, k. 19 akt sprawy)

W okresie od dnia 1 czerwca 1989 roku do dnia 30 czerwca 1990 roku wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku ślusarza przędzalnianego w (...) (...) w T. W głównej hali zakładu chemicznego w tymże okresie obowiązki wykonywało około dwustu osób. Pracodawca wyznaczył dwóch pracowników, w tym wnioskodawcę do wykonywania prac konserwacyjno – naprawczych na oddziale chemicznym Tamże wnioskodawca naprawiał maszyny przędzące jedwab, które znajdowały się w ruchu. Usuwał awarie i drobne usterki, wykonywał prace konserwacyjne. Wymieniał galety, naciągał nici, wrzeciona, wymieniał szpule. Obowiązki powyższe wykonywał bezpośrednio na hali produkcyjnej, a nie w warsztacie.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 15 października 1998 roku, k. 6 akt o kapitał początkowy, zeznania wnioskodawcy, nagranie od minuty 1:24 do minuty 17:25, protokół z rozprawy z dnia 19 grudnia 2017 roku, k. 12-12v w związku z nagraniem od minuty 10:26 do minuty 12:16, protokół z rozprawy z dnia 14 marca 2018 roku, k. 19, przebieg pracy zawodowej, k. 7 akt sprawy)

W okresie od dnia 1 października 1991 roku do dnia 31 stycznia 1994 roku ubezpieczony zajmował stanowisko transportowego. Jeździł wówczas wózkiem spalinowym po całym zakładzie i zabierał skrzynie oraz nieczystości na wysypisko. Ubezpieczony świadczył swe obowiązki na terenie całego zakładu, w tym na oddziałach chemicznych.

(dowód: umowa o pracę z dnia 1 października 1991 roku, k. 18 akt emerytalnych II, zeznania wnioskodawcy, nagranie od minuty 1:24 do minuty 17:25, protokół z rozprawy z dnia 19 grudnia 2017 roku, k. 12-12v w związku z nagraniem od minuty 10:26 do minuty 12:16, protokół z rozprawy z dnia 14 marca 2018 roku, k. 19 akt sprawy, przebieg pracy zawodowej, k. 7, angaże: z dnia 21 lutego 1992 roku i z dnia 17 marca 1993 roku, k. 11 akt sprawy )

Za okresy od dnia 6 lipca 1973 roku do dnia 31 lipca 1980 roku, od dnia 1 czerwca 1989 roku do dnia 30 czerwca 1990 roku oraz od dnia 1 października 1991 roku do dnia 31 stycznia 1994 roku wnioskodawca nie legitymuje się świadectwami wykonywania prac w szczególnych warunkach.

(okoliczność niesporna)

Sąd Okręgowy ocenił i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Art. 32 ust. 4 wyżej wymienionej ustawy stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

•

okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

•

okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm..), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

•

osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

•

ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Stanowisko takie wielokrotnie zajmował Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku w sprawie o sygn. akt II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany piętnastoletni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Odwołujący kwestionował niezaliczenie przez organ rentowy do stażu pracy w warunkach szczególnych okresów:

- od dnia 6 lipca 1973 roku do dnia 31 lipca 1980 roku na stanowisku ślusarza w (...) S.A. Oddział (...),

- od dnia 1 czerwca 1989 roku do dnia 30 czerwca 1990 roku na stanowisku ślusarza w Zakładach (...),

- od dnia 1 października 1991 roku do dnia 31 stycznia 1994 roku na stanowisku transportowego w Zakładach (...).

Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości, że wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez skarżącego w okresie od dnia 6 lipca 1973 roku do dnia 31 lipca 1980 roku Sąd oparł się na dokumentach zawartych w aktach sprawy oraz na treści zeznań przesłuchanego w niniejszej sprawie świadka Z. K., potwierdzonych przez zeznania samego ubezpieczonego.

W ocenie Sądu Okręgowego zeznania świadka Z. K. zasługują na wiarę. Ich treść jest logiczna i przekonująca, a przez to wiarygodna. Świadek zeznający w przedmiotowej sprawie pracował razem ze skarżącym w spornym okresie, zajmując posadę ślusarza i dokładnie wiedział, czym różniły się obowiązki ślusarza od zadań pracownika wykonującego czynności spawalnicze. Podkreślić przy tym należy, iż organ rentowy nie przedstawił w toku postępowania żadnych dowodów, które pozwoliłyby na podważenie wiarygodności zeznań świadka i ubezpieczonego. Z zeznań powyższych jasno wynika, jakie konkretnie prace wnioskodawca wykonywał we wskazanych wyżej okresach. Tym samym Sąd uznał je za przekonujące w myśl dyrektywy zawartej w art. 233 § 1 k.p.c.

Zeznania świadka dały Sądowi asumpt do uznania, że zakres czynności ubezpieczonego charakteryzował się wysoką uciążliwością. Wykonując swe czynności ubezpieczony był narażony na emisję czynników szkodliwych dla zdrowia, takich jak dymy spawalnicze, zapylenia, promieniowanie łuku elektrycznego, nadmierny hałas, czy podwyższoną temperaturę środowiska pracy.

Wnioskodawca wykonywał zarówno konstrukcje stalowe o większych, jak i mniejszych gabarytach. W ramach zatrudnienia dopasowywał stalowe elementy konstrukcyjne, łączył metalowe podzespoły i wykonywał spawanie wstępne. Zdarzało się także, że realizował finalne prace spawalnicze. Obowiązki pracowników świadczących tylko i wyłącznie czynności ślusarskie różniły się od zadań skarżącego. Mianowicie obsługiwali oni prasę krawędziową i tłoczeniową oraz cięli blachę, którą później dopasowywał i spawał skarżący.

Mając powyższe na uwadze należało zatem przyjąć, że wnioskodawca w okresie zatrudnienia w (...) S.A. Oddział (...) od dnia 6 lipca 1973 roku do dnia 31 lipca 1980 roku wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace w warunkach szczególnych, wskazanych w załączniku do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w Wykazie A, Dziale XIV poz. 12 – Prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowodorowym oraz Dział XIV, poz. 18 – prace polegające na obsłudze urządzeń i narzędzi wibracyjnych lub udarowych (praca przy łączeniu podzespołów metalowych) oraz Dziale III poz. 78 (dopasowywanie elementów metalowych poprzez ich szlifowanie, ostrzenie, polerowanie).

Bez wpływu na powyższe pozostaje fakt, że stanowisko ślusarza nie jest wymienione w wykazie A i B do rozporządzenia. Nie powinno bowiem budzić wątpliwości, że o zakwalifikowaniu danej pracy do prac wykonywanych w warunkach szczególnych decyduje nie nazwa stanowiska pracy, a rodzaj wykonywanych czynności (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 roku w sprawie o sygn. akt I UK 393/10, LEX Nr 950426). Nie ma również znaczenia, że wnioskodawca podnosił, że zajmował stanowisko ślusarza. Z zeznań Z. K. jasno bowiem wynikało, że realizował on obowiązki spawacza dodatkowo świadczącego inne prace wyszczególnione w załączniku do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku, a to dopasowywanie i skręcanie elementów metalowych.

Zaliczeniu do stażu pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych podlega także okres pełnienia przez ubezpieczonego służby wojskowej od dnia 25 kwietnia 1974 roku do dnia 16 kwietnia 1976 roku. Stosownie bowiem do art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 44, poz. 220 ze zm.) okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zalicza się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracownikom, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby, albo w tej samej gałęzi pracy. Powyższe oznacza, że okres odbytej służby wojskowej traktuje się tak samo, jak wykonywanie pracy, a więc zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia emerytury również w wieku obniżonym (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 20 sierpnia 2013 roku, sygn. akt II AUa 428/13). Natomiast w myśl art. 108 ust. 3 w zw. z art. 106 ust. 1 powołanej ustawy warunkiem zaliczenia okresu odbytej służby wojskowej do okresu zatrudnienia jest powrót do pracy z zachowaniem trzydziestodniowego terminu. Wnioskodawca spełnił warunki formalne przewidziane w powołanych przepisach, to jest powrócił na tożsame stanowisko pracy w terminie trzydziestu dni od dnia zakończenia służby wojskowej.

W związku z tym, że wykazane przez wnioskodawcę okresy pracy w warunkach szczególnych wynoszą więcej niż 15 lat, stwierdzić należało, iż spełnia on wszystkie wymagane prawem warunki do uzyskania prawa do emerytury, zgodnie z art. 32 ust. 1 w zw. z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W konsekwencji nie miało już znaczenia w sprawie, czy wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych także w okresie od dnia 1 czerwca 1989 roku do dnia 30 czerwca 1990 roku na stanowisku ślusarza przędzalnianego w Zakładach (...). Jedynie marginalnie więc podnieść należy, że z zeznań wnioskodawcy wynika, że realizował wówczas obowiązki polegające na bieżącej konserwacja agregatów i urządzeń na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie (Wykaz A, Dział XIV, poz. 25).

Uwzględnieniu nie podlegał zaś okres realizowania przez skarżącego obowiązków polegających na transportowaniu nieczystości w zakładzie chemicznym od dnia 1 października 1991 roku do dnia 31 stycznia 1994 roku. W Dziale IV Wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku ustawodawca uznał bowiem za pracę wykonywaną w warunkach szczególnych tylko transport ropy naftowej (poz. 19) oraz transport surowców, półproduktów i wyrobów pylistych, toksycznych, żrących, parzących i wybuchowych (poz. 40). Wnioskodawca zaś sam wskazał, że wywoził na wysypisko skrzynie i nieczystości, a ponadto nie pracował na oddziale chemicznym w pełnym wymiarze czasu pracy.

W obliczu wyżej przedstawionej argumentacji Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu J. W. prawo do emerytury poczynając od dnia (...) 2016 roku, to jest od dnia złożenia wniosku o przyznanie prawa do emerytury.