Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 marca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie V Wydział Gospodarczy, w składzie:

Przewodniczący: SSO Maciej Wasilewski,

Sędziowie: SSO Wiesław Kasprzyk,

SSR del. Maciej Rzewuski (spr.),

Protokolant: st. sekr. sąd. Małgorzata Chodkowska

po rozpoznaniu w dniu 21 marca 2018 r. w Olsztynie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. w O.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 26 września 2017 r., V GC 58/17

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu – Sądowi Gospodarczemu w Olsztynie, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za II instancję.

SSO Wiesław Kasprzyk SSO Maciej Wasilewski SSR del. Maciej Rzewuski

Sygn. akt V Ga 383/17

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. kwoty 568,65 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 10 sierpnia 2016 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu.

W uzasadnieniu swojego stanowisko wskazał, że dochodzona pozwem kwota stanowi różnicę pomiędzy zasądzonym na jego rzecz odszkodowaniem z tytułu najmu pojazdu zastępczego a kwotą przyznaną z tego tytułu przez pozwanego będącego ubezpieczycielem sprawcy zdarzenia drogowego z dnia 14 maja 2016 r., w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd stanowiący własność poszkodowanego.

Pozwany (...)Spółka Akcyjna w W. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazał, że szkoda w pojeździe została zlikwidowana, wypłacona kwota odszkodowania odpowiada rzeczywistej wysokości, a dochodzona przez powoda należność została oparta zarówno o zbyt wygórowaną stawkę dziennego najmu pojazdu zastępczego, jak również o zawyżony okres trwania najmu.

Wyrokiem z dnia 26 września 2017 r. wydanym na posiedzeniu niejawnym w sprawie V GC 58/17 Sąd Rejonowy w Olsztynie oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 287 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. Orzeczenie zostało wydane w oparciu o następujące ustalenia i rozważania:

W dniu 14 maja 2016 r. doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ samochód marki R. (...) o nr rej. (...), należący do A. K.. Sprawca szkody posiadał obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w pozwanym towarzystwie ubezpieczeń. Powód w dniu 4 lipca 2016r. przyjął do naprawy pojazd poszkodowanego. W tym też dniu powód zamówił części do uszkodzonego pojazdu, które otrzymał w dniu następnym tj. 5 lipca 2016 r. Naprawa pojazdu trwała do 9 lipca 2016 r. W pojeździe uszkodzony został tylny zderzak oraz elementy z nim powiązane tj. uchwyt zderzaka, poprzeczka tylna, wykładzina pokrywy komory bagażnika, listwa ozdobna dolnej pokrywy. Na czas trwania naprawy pojazdu powód wynajął poszkodowanemu pojazd zastępczy za cenę 150 zł netto za dzień najmu. Wynajęty pojazd był tej samej marki, co pojazd uszkodzony. Za naprawę pojazdu powód wystawił fakturę VAT na kwotę 4.583,95 zł (3.726,79 zł netto), zaś za najem pojazdu zastępczego fakturę VAT na kwotę 922,50 zł brutto (750,00 zł netto). Fizyczny czas trwania naprawy pojazdów wynosił około 6,19 roboczogodziny. Umową cesji z dnia 4 lipca 2016r. poszkodowany przelał na powoda należne mu odszkodowanie za naprawę, wynajem samochodu zastępczego na czas naprawy oraz przeprowadzenie wszelkich niezbędnych formalności potrzebnych do zakończenia likwidacji szkody w samochodzie marki R. (...) o nr rej. (...) z tytułu szkody zarejestrowanej w pozwanym towarzystwie pod nr (...). Decyzją z dnia 25 sierpnia 2016 r. pozwany w całości uwzględnił koszty naprawy uszkodzonego pojazdu, zgodnie z przedstawioną fakturą. Tego samego dnia pozwany przyznał również na rzecz powoda kwotę 240,00 zł tytułem odszkodowania za najem pojazdu zastępczego wskazując, że w jego ocenie, zasadny czas trwania najmu wynosił 3 dni, przy przyjęciu stawki dobowej za najem pojazdu na poziomie 80,00 zł. Jako że poszkodowany był uprawniony do odliczenia jedynie 50% podatku VAT od kosztów naprawy pojazdu, decyzją z dnia 3 listopada 2016r. pozwany przyznał na rzecz powoda uzupełniające odszkodowanie w kwocie 456,18 zł, stanowiące połowę należnego podatku VAT od przyznanego odszkodowania, które zostało wypłacone w kwocie netto. Uszkodzenia, jakie wystąpiły w pojeździe poszkodowanego nie uniemożliwiały jego dalszego poruszania się po drogach, nie dotknęły części mechanicznych pojazdu, a jedynie tylną część karoserii i elementów powiązanych ze zderzakiem, w którego rejonie były zlokalizowane wszystkie uszkodzenia związane ze zdarzeniem. Koszty najmu pojazdów zastępczych klasy C, do której należał uszkodzony pojazd, na rynku lokalnym wahały się w okolicach od 80 do 150 zł netto za dobę.

W ocenie Sądu I instancji roszczenie powoda nie było zasadne. Zebrany w sprawie materiał dowodowy, w ocenie Sądu I instancji, nie budził wątpliwości, został przez strony należycie udokumentowany, zaś ich treść nie była przez żadną ze stron kwestionowana i mogły one stanowić podstawę do czynienia ustaleń faktycznych jako fakty przyznane w oparciu o treść art. 229 k.p.c. Z uwagi na treść przedłożonych przez strony dokumentów oraz brak wniosku o przeprowadzenie rozprawy, Sąd Rejonowy uznał, że w sprawie występują przesłanki rozpoznania sprawy na posiedzeniu niejawnym, stosownie do treści przepisu art. 148 ¹ § 1 k.p.c.

W pierwszej kolejności za trafny Sąd I instancji uznał zarzut strony pozwanej o braku zasadność najmu pojazdu zastępczego przez okres 5 dni oraz wysokość przyjętej przez stronę powodową stawki za najem tego pojazdu. Sąd Rejonowy wskazał, że w sprawie pozwany uznał swoją odpowiedzialność za skutki zdarzenia, wypłacił w całości odszkodowanie z tytułu dokonanych w pojeździe napraw, nie zgadzając się jednakże z przedstawionymi przez powoda kosztami składającymi się na wysokość odszkodowania z tytułu najmu pojazdu zastępczego. Zważywszy na treść zebranych dowodów oraz wcześniejsze przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego, Sąd I instancji uznał, że bezprzedmiotowe było przeprowadzenie dalszych dowodów, zwłaszcza w zakresie dopuszczania dowodów z opinii biegłego co do ustalenia wysokości średniej stawki dziennej za wynajęcie pojazdu podobnej klasy do pojazdu zastępczego (art. 217 § 3 k.p.c.).

Nadto, Sąd Rejonowy oddalił wniosek strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z przesłuchania w charakterze świadka poszkodowanego na okoliczność zakresu korzystania z uszkodzonego pojazdu, możliwości jego użytkowania po zdarzeniu z dnia 14 maja 2016 r., oferty najmu pojazdu zastępczego złożonej przez pozwanego i przyczyn jej odrzucenia, zawarcia umowy najmu z powodem, a także koniecznego i niezbędnego okresu oraz stawki najmu pojazdu. Sąd wskazał, że poszkodowany nie był w żaden sposób zobligowany do zawierania umowy najmu pojazdu zastępczego zaproponowanego mu przez pozwanego i czynienie ustaleń co do powodów odrzucenia takiej oferty nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Jako kwestią zasadniczą Sąd wskazał na ustalenie zasadności najmu pojazdu zastępczego oraz przyjętej stawki.

Odnośnie do stawki przyjętej przez powoda, w ocenie Sądu I instancji, mieściła się ona w wysokości stawek rynkowych i mogła być przyjęta jako słuszna i zasadna. Wskazał, że inne podmioty działające na terenie O., prezentują stawki dobowe za najem pojazdów zastępczych na podobnym poziomie i różnica pomiędzy nimi nie jest, w ocenie Sądu, zawyżona.

Jeśli zaś chodzi o zasadność czasu najmu pojazdu zastępczego, na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd I instancji uznał, że czas 5 dni jest zdecydowanie wygórowany. Wskazał, że poszkodowany przed zgłoszeniem pojazdu do warsztatu naprawczego przez ponad 1,5 miesiąca pojazd ten użytkował. Zakres uszkodzeń pojazdu sprowadzał się w zasadzie jedynie do zamówienia części oraz dokonania ich wymiany, co jak wynikało z przedłożonej przez powoda faktury VAT, miało zająć nieco ponad 6 godzin. Za niezasadne Sąd uznał wynajęcie poszkodowanemu pojazdu zastępczego już od dnia 4 lipca 2016 r., kiedy to jedynie dokonano oględzin pojazdu i zamówiono do niego części, które zostały nadesłane w dniu następnym. Zasady doświadczenia życiowego oraz analiza uprzedniego postępowania poszkodowanego, w ocenie Sądu, wskazywały, że pojazd R. (...) mógł się poruszać po drogach po zdarzeniu, a więc poszkodowany mógł z niego korzystać również w czasie oczekiwania na dostarczenie do warsztatu naprawczego części zamiennych. Sąd uznał, że zakres uszkodzeń nie był znaczny i w żadnym wypadku nie powodował dyskomfortu jazdy, ani nie zmniejszał bezpieczeństwa w poruszaniu się po drogach. Czas dokonania naprawy pojazdu, tj. nieco ponad 6 godzin, w ocenie Sądu, wskazywał, że naprawa pojazdu mogła zostać wykonana w jeden dzień roboczy i tylko na taki okres zasadne było wynajęcie poszkodowanemu pojazdu zastępczego. Sąd I instancji nie dał wiary twierdzeniom powoda, jakoby po otrzymaniu części pojazdu w dniu 5 lipca 2016 r. wymiana zderzaka wraz z powiązanymi z nim elementami miała trwać 4 dni robocze. Powód nie wskazywał również, aby przy naprawie pojazdu poszkodowanego wystąpiły inne okoliczności, skutkujące przedłużeniem 6-godzinnych prac do 4 dni roboczych.

W konsekwencji Sąd Rejonowy przyjął, że najem pojazdu zastępczego zasadny był przez okres 1 dnia, w którym to miała być faktycznie wykonywana naprawa pojazdu, nie uwzględniając żądania w pozostałym zakresie. Sąd wskazał, że pozwany wypłacił z tego tytułu kwotę 240 zł, przyznaną decyzją z dnia 25 sierpnia 2016 r., która następnie decyzją z dnia 3 listopada 2016r. została powiększona o połowę należnej stawki podatku VAT, tj. o kwotę 27,60 zł. Biorąc pod uwagę, że Sąd I instancji uznał za zasadny jeden dzień najmu pojazdu, w stawce dobowej 150,00 zł netto, przy przyjęciu że powód mógł odliczyć 50% stawki podatku VAT, należne mu odszkodowanie z tego tytułu Sąd ten wyliczył na kwotę 167,25 zł. W ocenie Sądu Rejonowego, kwota wypłacona poszkodowanemu z nawiązką pokryła zatem należne mu odszkodowanie z tego tytułu.

W tym stanie rzeczy Sąd I instancji uznał, że powód nie wykazał, że po stronie poszkodowanego powstała wyższa szkoda, aniżeli przyznane jej odszkodowanie z tego tytułu, wobec czego powództwo oddalił (pkt. I wyroku) na podstawie art. 361 k.c., art. 805 k.c., art. 822 § 4 k.c. oraz art. 36 ust.1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych z dnia 22 maja 2003 r. (Dz.U. nr 124, poz. 1152 z dn. 16.07.2003 r.) a contrario. O kosztach postępowania orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego orzeczenia złożył powód i zaskarżył je w całości. Orzeczeniu zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, tj.:

a.  przepisu art. 148 ¹ § 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i bezpodstawne uznanie, że w niniejszej sprawie przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, podczas gdy, z uwagi na sprzeczne stanowiska stron i konieczność przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego, w niniejszej sprawie nie zachodziły podstawy do rozpoznania sprawy na posiedzeniu niejawnym,

b.  art. 229 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w sprawie skutkujące bezpodstawnym przyjęciem, że dokumenty prywatne załączone przez pozwanego nie budziły wątpliwości, a okoliczności z nich wynikające zostały przez powoda przyznane, podczas gdy powód w treści pozwu jednoznacznie wskazał, że nie zgadza się z przyjętym przez pozwanego okresem najmu pojazdu zastępczego, a ustalenie przedmiotowych okoliczności wymagało wiadomości specjalnych, w związku z czym nie mogło nastąpić wyłącznie na podstawie dokumentów przedłożonych przez pozwanego,

c.  art. 217 § 3 w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie w sprawie skutkujące oddaleniem wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej na okoliczność ustalenia wysokości średniej stawki dziennej za wynajęcie pojazdu podobnej klasy do pojazdu zastępczego najmowanego przez poszkodowanego wedle cen obowiązujących na terenie miejsca zamieszkania poszkodowanego oraz uzasadnionego okresu najmu pojazdu zastępczego, podczas gdy przedmiotowe okoliczności wymagały wiadomości specjalnych, konieczne zatem było dopuszczenie dowodu z opinii biegłego,

d.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, polegającej na błędnym przyjęciu, że uzasadniony czas najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowanego wynosił tylko 1 dzień z uwagi na fakt, że czas naprawy wynosił 6 godzin, podczas gdy w niniejszej sprawie uzasadniony czas najmu pojazdu zastępczego obejmował również oczekiwanie na dostarczenie części, czynności przygotowawcze, oczekiwanie na schnięcie powłok lakierniczych, a także czynności związane z przygotowaniem pojazdu do wydania go poszkodowanemu i wynosił łącznie 5 dni.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego kwoty 568,65 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 10 sierpnia 2016 r., nadto domagał się zwrotu kosztów postępowania za obie instancje. Ewentualnie domagał się uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W odpowiedzi na apelację pozwany domagał się jej oddalenia, nadto wniósł o zasądzenie od powoda kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda podlegała uwzględnieniu, a w konsekwencji prowadzić musiała do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Rozpoznanie sprawy i wydanie wyroku na posiedzeniu niejawnym, zgodnie z art. 148 ¹ k.p.c., może nastąpić w dwóch wypadkach:

1)  gdy pozwany uznał powództwo w rozumieniu art. 213 § 2 k.p.c. albo

2)  gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego sąd uzna, mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne.

W ocenie Sądu II instancji, Sąd Rejonowy niezasadnie przyjął, że przeprowadzenie rozprawy, jak i postępowania dowodowego w niniejszej sprawie nie było konieczne. W swej ocenie Sąd Rejonowy skupił się właściwie wyłącznie na czasie pracy wskazanym w fakturze VAT z k. 33 akt sprawy, wedle której czas prac przy naprawie pojazdu poszkodowanego wyniósł 6,19 roboczogodziny. Powyższe doprowadziło Sąd Rejonowy do wniosku, że najem pojazdu zastępczego był zasadny jedynie za jeden dzień, bowiem w jego ocenie, w takim czasie możliwe było dokonanie wszystkich napraw.

Z takim stanowiskiem nie można się zgodzić. Jak wynika z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, pojazd poszkodowanego był również poddawany naprawie blacharskiej oraz lakierniczej. Już sama ta okoliczność prowadzi do wniosku, że mimo niewielkiego nakładu czasu przy samej naprawie, pojazd poszkodowanego musiał pozostać w warsztacie chociażby z uwagi na konieczność wyschnięcia lakieru. Zgodzić się również należało z powodem, że Sąd Rejonowy w swoich rozważaniach nie wziął pod uwagę czynności przygotowawczych związanych z naprawą oraz czynności związanych z wydaniem pojazdu. Praktyka dowodzi, że dopiero rozebranie uszkodzonych części pozwala na stwierdzenie, które jeszcze elementy niewidoczne z zewnątrz, zostały naruszone.

W ocenie Sądu II instancji, powyższe prowadzi do wniosku, że w sprawie konieczne jest przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego, która umożliwi ustalenie uzasadnionego okresu najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowanego. Sąd II instancji zwraca również uwagę, że pozwany na etapie postępowania likwidacyjnego uznał swoją odpowiedzialność za okres najmu w wymiarze trzech dni. Wydaje się, że okoliczność ta została całkowicie pominięta przez Sąd I instancji, skoro zdecydował się on „obciąć” okres najmu do jednego dnia, czyniąc tym samym w opisanym zakresie ustalenia niezgodne z faktami przyznanymi przez pozwanego (art. 229 k.p.c.).

W ocenie Sądu Okręgowego, prowadząc postępowanie dowodowe w opisany wyżej sposób Sąd I instancji dopuścił się podstawowych uchybień formalnych. Dokonana przezeń ocena dowodów nastąpiła bowiem z przekroczeniem zasady wynikającej z art. 233 § 1 k.p.c. Powyższa regulacja wskazuje wprost, że dowody mają być ocenione konkretnie i w związku z całym zebranym materiałem dowodowym. Jest to podstawowe zadanie sądu orzekającego, wyrażające istotę sądzenia, a więc rozstrzygania jedynie kwestii spornych w warunkach niezawisłości, na podstawie własnego przekonania sędziego przy uwzględnieniu całokształtu zebranego materiału ( vide: orzeczenie SN z dnia 16 lutego 1996 r., II CRN 173/95, Legalis). W ocenie Sądu II instancji ,uchybienia formalne Sądu I instancji są takiej wagi, że powodują potrzebę przeprowadzenia w sprawie postępowania dowodowego w całości, także z uwzględnieniem wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego.

Wskazaną potrzebę odnosić należy do dowodów istotnych dla wyjaśnienia podstaw powództwa, nie można bowiem uznać prawidłowości orzeczenia Sądu I instancji, które de facto nie uwzględnia okoliczności w sprawie niespornych. W badanej sprawie istnieje zatem konieczność przeprowadzenia dowodów mających zasadnicze znaczenie dla rozpoznania istoty sprawy ( vide: Sąd Najwyższy w postanowieniu VCz 129/12, Legalis).

Powyższe prowadzić musiało do wniosku, że w niniejszej sprawie konieczne stało się uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. O ile jednak samą kwestię uchylenia zaskarżonego wyroku na mocy art. 386 § 4 k.p.c. pozostawiono swobodnemu uznaniu sądu odwoławczego, o tyle sąd odwoławczy nie mógł w niniejszej sprawie pominąć konstytucyjnej gwarancji dwuinstancyjnego postępowania (art. 78 i 176 ust. 1 Konstytucji RP) oraz wymagań stawianych w tym zakresie przez Europejski Trybunał Praw Człowieka, w związku z art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. W doktrynie i orzecznictwie słusznie zwraca się bowiem uwagę na związane z taką sytuacją ryzyko pozbawienia stron jednej instancji merytorycznej ( vide: wyrok SN z dnia 13 listopada 2002 r., I CKN 1149/00, Lex nr 75293).

Wobec powyższego zasadne było uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania (art. 386 § 4 k.p.c.), czemu Sąd Okręgowy dał wyraz w sentencji orzeczenia, rozstrzygnięcie o kosztach postepowania odwoławczego opierając o art. 108 § 2 k.p.c.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy (art. 386 § 6 k.p.c.) Sąd Rejonowy ustali przede czas okres, przez jaki najem pojazdu zastępczego był zasadny i w tym celu dopuści zawnioskowany przez stronę dowód z opinii biegłego z zakresu techniki samochodowej.

SSO Wiesław Kasprzyk SSO Maciej Wasilewski SSR del. Maciej Rzewuski

ZARZĄDZENIE

1.  (...),

2.  (...).

O., 10 kwietnia 2018 r.