Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 stycznia 2018 roku.

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie: Przewodniczący – Sędzia S.O. Zofia Kubalska

Protokolant – sekretarz sądowy Ewelina Parol

po rozpoznaniu w dniu 18 stycznia 2018 roku w Lublinie

sprawy R. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania R. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

z dnia 7 kwietnia 2017 roku znak (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i ustala R. S. prawo do emerytury od dnia (...) roku;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. na rzecz R. S. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt VIII U 1055/17

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. decyzją z dnia 7 kwietnia 2017 roku odmówił R. S. prawa do emerytury wcześniejszej. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że wnioskodawca na dzień 31 grudnia 1998 roku nie osiągnął żadnego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach, wykonywanego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zakład nie uwzględnił do zatrudnienia w warunkach szczególnych okresów pracy w Zakładzie Produkcji (...) w P. od dnia 21 kwietnia 1978 roku do dnia 23 października 1979 roku, od dnia 29 kwietnia 1982 roku do dnia 18 stycznia 1987 roku oraz od dnia 19 stycznia 1987 roku do dnia 30 kwietnia 1998 roku z powodu braku przedłożenia świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Natomiast w świadectwach pracy z dnia 30 kwietnia 1998 roku i z dnia 26 września 2000 roku nie określono charakteru prac zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego zatrudnionych w szczególnych warunkach oraz nie powołano się na przepisy resortowe (decyzja k. 53 akt ZUS).

R. S. wniósł odwołanie od powyższej decyzji, domagając się jej zmiany i przyznania prawa do emerytury. Wskazał, że jego praca była wykonywana w szczególnych warunkach, natomiast z powodu likwidacji zakładu nie jest w stanie przedstawić innych świadectw pracy (odwołanie k. 2 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, argumentując jak w zaskarżonej decyzji (odpowiedź ka odwołanie k. 6-7 a.s.).

Sąd Okręgowy w Lublinie ustalił, co następuje:

R. S., urodzony dnia (...), w dniu 30 marca 2017 roku złożył wniosek o emeryturę (wniosek k. 1-7 akt ZUS).

Do wniosku dołączył świadectwa pracy oraz świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z okresu zatrudnienia w Zakładzie Produkcji (...) sp. z o.o. w P. – następca prawny (...) S.A. w P.. Zgodnie z nimi był zatrudniony w tym zakładzie pracy w okresie od dnia 21 kwietnia 1978 roku do dnia 30 kwietnia 1998 roku. W tym czasie wykonywał pracę w warunkach szczególnych w okresie od dnia 21 kwietnia 1978 roku do dnia 23 października 1979 roku i od dnia 29 kwietnia 1982 roku do dnia 29 lutego 1983 roku na stanowisku wyżarzacza odlewów, od dnia 1 marca 1983 roku do dnia 31 sierpnia 1985 roku na stanowisku formierza ręcznego, od dnia 1 września 1985 roku do dnia 18 stycznia 1987 roku na stanowisku wytapiacza metali oraz od dnia 19 stycznia 1987 roku do dnia 30 kwietnia 1998 roku na stanowisku kontrolera jakości wyrobów (świadectwa k. 17-19 akt ZUS).

Na podstawie posiadanej dokumentacji organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję, odmawiając wnioskodawcy prawa do wcześniejszej emerytury z powodu nieudowodnienia wymaganego okresu 15 lat pracy w warunkach szczególnych (decyzja k. 53 akt ZUS).

R. S. w okresie od dnia 1 września 1972 roku do dnia 30 czerwca 1975 roku pobierał naukę zawodu odlewnika w Zakładach (...) w P. (umowa o naukę zawodu k. 1 części B a.o. – k. 13 a.s.).

Po zakończeniu nauki w dniu 1 sierpnia 1975 roku zawarł zakładem pracy umowę o pracę na czas nieokreślony, w pełnym wymiarze czasu pracy. Wnioskodawca został zatrudniony na stanowisku rdzeniarza maszynowego (umowa o pracę k. 4 części B a.o. – k. 13 a.s.).

Praca na powyższym stanowisku wykonywana była na odlewni, gdzie wnioskodawca podlegał bezpośrednio mistrzowi wydziału odlewni. Wykonywał rdzenie do cylindra sprężarki przy użyciu formy – rdzennicy. Rdzenie wykonywane były za pomocą masy rdzeniowej z piasku otoczonego żywicą z dodatkiem nafty, którą wnioskodawca sam przygotowywał. Następnie rdzenie były zalewane żeliwem. Służyły one do odwzorowania wewnętrznej części cylindra. Praca wykonywana była na 3 zmiany, na jednej pracowało 4 osoby. Zakład pracy zapewniał posiłki regeneracyjne oraz odzież ochronną (zeznania wnioskodawcy k. 23, 33 a.s.; zeznania K. K. k. 32v-33 a.s.).

Na powyższym stanowisku wnioskodawca pracował do dnia 31 lipca 1976 roku. Następnie w dniu 21 kwietnia 1978 roku ponownie zawarł umowę o pracę z Zakładami (...) w P.. Na jej podstawie został zatrudniony na czas nieokreślony, w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku wyżarzacza odlewów (umowa o pracę k. 9 części B a.o. – k. 13 a.s.).

Praca na stanowisku wyżarzacza odlewów wykonywana była na wydziale odlewni pod nadzorem mistrza i kierownika zmianowego. Praca była 3-zmianowa. Zakład pracy posiadał 1 piec i zatrudniał 3 wyżarzaczy. Do obowiązków wnioskodawcy należało przebieranie detali, tj. korpusu, cylindra i suwaka w pojemniku, w którym znajdowało się 250-300 sztuk detali. Pojemnik po torach wsuwany był na podest i za pomocą siłowników wnioskodawca wpychał go do pieca oraz zasypywał węglem drzewnym. Następnie odbierał produkt z pieca. W przypadku awarii detale były wyciągane w rękawicach azbestowych, po podniesieniu kopuły za pomocą wózka widłowego. Cały proces miał na celu ujednolicenie struktury i usunięcie naprężeń odlewów (zeznania wnioskodawcy k. 23, 33 a.s.; zeznania S. C. k. 32 a.s.)

Powyższą pracę wnioskodawca wykonywał do dnia 23 października 1979 roku. Następnie w okresie od dnia 24 października 1979 roku do dnia 2 kwietnia 1982 roku odbywał służbę wojskową. Po jej zakończeniu wykorzystał urlop i w dniu 29 kwietnia 1982 roku ponownie został zatrudniony na stanowisku wyżarzacza odlewów. Wykonywał takie same czynności jak przed podjęciem służby wojskowej (zeznania wnioskodawcy k. 23v,33 a.s.; karta obiegowa k. 12, angaż k. 13 części B a.o., świadectwo pracy 13 części C a.o. – k. 13 a.s.)

W dniu 1 sierpnia 1982 roku wnioskodawcy zostało powierzone stanowisku formierza ręcznego (zeznania wnioskodawcy k. 23v, 33 a.s.; angaż k. 15, wniosek o zmianę stanowiska k. 16 części B a.o. – k. 13 a.s.).

Praca wykonywana była na wydziale odlewni o oznaczeniu (...). Do obowiązków wnioskodawcy należało wykonywanie odlewów – kokilów, tj. form metalowych do wykonywania dalszych odlewów. Wnioskodawca przygotowywał surowe formy kokil, które następnie były poddawane obróbce mechanicznej. Masę formierską przygotowywał przy pomocy mieszarki z piachu kwarcowego, bentonitu, pyłu węgłowego i wody (zeznania wnioskodawcy k. 23v, 33 a.s.; zeznania S. C. k. 32 a.s.).

W dniu 1 września 1985 roku wnioskodawca został przeniesiony na stanowisko wytapiacza metali (angaż k. 21 części B a.o. – k. 13 a.s.).

Praca na powyższym stanowisku również wykonywana była na wydziale(...) Polegała na obsłudze pieca indukcyjnego do wytopu żeliwa. Do obowiązków wnioskodawcy należało załadowanie pieca żeliwem. W tym celu zaczepiał pojemnik z metalem, podwoził na piec i przewracał przy użyciu suwnicy. Wytop był sprawdzany przez wnioskodawcę, który w razie potrzeby musiał uzupełniać piec złomem obiegowym lub dodać poszczególnych pierwiastków. Po zakończeniu wytapiania napełniał kadź i wylewał metal do kolejnego pieca (zeznania wnioskodawcy k. 23v, 33 a.s.; zeznania S. C. k. 32 a.s.).

W dniu 19 stycznia 1987 roku wnioskodawca został zatrudniony na stanowisku kontrolera jakości wyrobów (angaż k. 25 części B a.o. – k. 13 a.s.).

Powyższą pracę wnioskodawca wykonywał na wydziale (...) w trybie 3-zmianowym, przez 8 godzin dziennie. Do jego obowiązków należało sprawdzanie wymiarów detali wytwarzanych w dziale tłoczni, tj. pakietów blach tłoczonych do stojana i wirników sprężarki. Wymiary sprawdzane były przy pomocy mikrometra, którym ubezpieczony określał jakość i dokładność zalania. Wnioskodawca miał swoje stanowisko przy prasie, gdzie dokonywał kontroli. Pracownicy, których wyroby były kontrolowane pracowali przy obsłudze pieców topialnych do wytopu aluminium, wtryskarek wysokiego ciśnienia oraz myjek. Zakład pracy wyposażał wnioskodawcę w odzież ochronną w postaci fartucha drelichowego, rękawic, butów i czapki. Łącznie zatrudnionych było 5 kontrolerów (zeznania wnioskodawcy k. 23v-24, 33 a.s.; zeznania S. C. k. 31v-32 a.s.; zeznania T. G. k. 32v a.s.).

Na powyższym stanowisku wnioskodawca pracował do dnia 30 kwietnia 1998 roku (wniosek o rozwiązanie umowy k. 46 części B a.o., świadectwo pracy k. 14 części C a.o. – k. 13 a.s.).

Z dniem 1 listopada 1996 roku dotychczasowy zakład pracy wnioskodawcy przekształcił się w Zakład Produkcji (...) sp. z o.o. (pismo k. 41 części B a.o. – k. 13 a.s.).

Stan faktyczny w sprawie został ustalony na podstawie dowodów ze wskazanych dokumentów, a także zeznań świadków i wnioskodawcy.

Zeznania świadków S. C., T. G. oraz K. K. zostały uznane za wiarygodne. Są one spójne, logiczne i wzajemnie się uzupełniają. Wszyscy przesłuchani świadkowie pracowali z wnioskodawcą w okresie zatrudnienia w Zakładzie (...) w P.. S. C. szczegółowo opisał zakres obowiązków wnioskodawcy na stanowisku kontrolera jakości, wyżarzacza, formierza oraz wytapiacza metali. T. G. natomiast pracował na wydziale (...) tj. tłocznik, gdzie wnioskodawca wykonywał obowiązki kontrolera jakości. Z kolei świadek K. K. potwierdził zakres obowiązków oraz warunki pracy wnioskodawcy na stanowisku rdzeniarza.

Zeznania wnioskodawcy zostały uznane za wiarygodne jako tożsame z zeznaniami świadków. Sąd dopatrzył się jednej nieścisłości przy wskazaniu daty początkowej zatrudnienia na stanowisku wytapiacza metali. Wnioskodawca wskazał, że wykonywał pracę na tym stanowisku od stycznia 1986 roku (k. 23v a.s.), tymczasem zgodnie z aktami osobowymi został na nie przeniesiony z dniem 1 września 1985 roku. Rozbieżność nie wpływa jednak na ostateczne ustalenie wymiaru czasu pracy w warunkach szczególnych.

Podobną nieścisłość Sąd zauważył w dołączonym do akt emerytalnych świadectwie pracy z dnia 30 kwietnia 1998 roku (k. 17 akt ZUS), gdzie początkową datą pracy na stanowisku formierza ręcznego jest dzień 1 marca 1982 roku, natomiast zgodnie z aktami osobowymi jest to data 1 sierpnia 1982 roku. To jednak również nie wpłynęło na ostateczne rozstrzygnięcie. Poza tym dowody z dokumentów zostały uznane w całości za wiarygodne. Akta osobowe pozwoliły ustalić faktyczne okresy zatrudnienia na kolejnych stanowiskach i potwierdzają, że wnioskodawca nie wykonywał w tym czasie innych czynności.

Sąd Okręgowy w Lublinie rozważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 roku, poz. 887, tekst jedn. ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat – dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Emerytura taka przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Według art. 32. ust. 2 cytowanej ustawy za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Ponadto zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, nr 8, poz. 43) okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Według § 3 cytowanego rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W niniejszej sprawie bezsporne jest, że wnioskodawca osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat, nie był członkiem otwartego funduszu emerytalnego, a ponadto na dzień 1 stycznia 1999 roku osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat. Jedynym warunkiem, którego nie uznał organ rentowy było nieudowodnienie co najmniej 15-letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych. Zakład nie zaliczył okresów pracy w warunkach szczególnych z uwagi na niewłaściwie wystawione świadectwa pracy i świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych

Brak wskazania w świadectwie pracy informacji o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych, bądź błędne wskazanie takiej okoliczności nie może powodować negatywnych konsekwencji dla pracownika w sytuacji, gdy taką okoliczność wykaże za pomocą innych dowodów. Świadectwo pracy nie jest bowiem dokumentem urzędowym i w postępowaniu sądowym jest traktowane jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2009 r., I UK 24/09, LEX nr 518067). Należy mieć również na uwadze treść art. 473 k.p.c., zgodnie z którym sąd rozpoznający sprawę z zakresu ubezpieczeń społecznych, przy ustalaniu spornych okoliczności może korzystać z wszelkich środków dowodowych, w szczególności może w celu sprawdzenia faktów niewynikających dostatecznie z treści przedłożonych do sprawy dokumentów przeprowadzić dowód ze świadków lub z przesłuchania stron. Regulacja ta ma pierwszeństwo przed instrukcyjną normą przewidzianą w § 2 ust. 2 powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, zgodnie z którą okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów resortowych. A zatem w postępowaniu sądowym treść świadectwa pracy nie jest wiążąca i ubezpieczony może dowodzić innymi środkami fakt wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

W toku postępowania wnioskodawca, na podstawie dowodów z zeznań świadków i strony, a także dowodów z dokumentów udowodnił, że wykonywał pracę w warunkach szczególnych podczas zatrudnienia w Zakładach (...) w P. (następnie jako Zakład Produkcji (...)) w następujących okresach:

- od dnia 1 sierpnia 1975 roku do dnia 31 lipca 1976 roku (1 rok), gdy wykonywał prace wskazane w wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, dziale III, poz. 21. przygotowywanie mas formierskich i prace formierzy oraz rdzeniarzy. Stanowisko wskazane jest również w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku w sprawie stanowisk, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego, w wykazie A, dziale III, poz. 21, pkt 20. rdzeniarz;

- od dnia 21 kwietnia 1978 roku do dnia 23 października 1979 roku oraz od dnia 29 kwietnia 1982 roku do dnia 31 lipca 1982 (1 rok, 9 miesięcy i 6 dni), gdy wykonywał prace wskazane w wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, dziale III, poz. 23. wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów. Stanowisko wskazane jest również w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku, w wykazie A, dziale III, poz. 23, pkt 11. wyżarzacz odlewów

- od dnia 1 sierpnia 1982 roku do dnia 31 sierpnia 1985 roku (3 lata i 1 miesiąc), gdy wykonywał prace wskazane w wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, dziale III, poz. 21. Przygotowywanie mas formierskich i prace formierzy oraz rdzeniarzy. Stanowisko wskazane jest również w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku, w wykazie A, dziale III, poz. 21, pkt 17. przygotowywacz form i kokil do zalewania;

- od dnia 1 września 1985 roku do dnia 18 stycznia 1987 roku (1 rok, 4 miesiące i 18 dni), gdy wykonywał prace wskazane w wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, dziale III, poz. 43. obsługa pieców rafinacyjnych, topielnych, formierni, urządzeń odpylających i odlewniczych. Stanowisko wskazane jest również w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku, w wykazie A, dziale III, poz. 43, pkt 18. wytapiacz-odlewacz metali nieżelaznych;

- od dnia 19 stycznia 1987 roku do dnia 30 kwietnia 1998 roku (11 lat, 3 miesiące i 12 dni), gdy wykonywał prace wskazane w wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, dziale XIV, poz. 24. kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Stanowisko wskazane jest również w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku, w wykazie A, dziale XIV, poz. 24, pkt 1. Prace, które podlegały kontroli wnioskodawcy wymienione są w wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, dziale III, poz. 21, 22, 23, 43.

Łączny okres zatrudnienia R. S. w warunkach szczególnych wynosi 18 lat, 6 miesięcy i 6 dni. Tym samym Sąd ustalił, że wnioskodawca udowodnił co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach na dzień 1 stycznia 1999 roku, w związku z czym spełnił wszystkie ustawowe przesłanki do przyznania mu prawa do emerytury wcześniejszej. W punkcie I wyroku Sąd zmienił więc zaskarżoną decyzję i ustalił R. S. prawo do emerytury od dnia(...) roku, tj. od ukończenia przez niego wieku 60 lat.

W punkcie II o kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c., zgodnie z którymi strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu), w tym wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika reprezentującego stronę, w wysokości określonej w odrębnych przepisach. Wysokość wynagrodzenia w niniejszej sprawie została ustalona na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804). Zgodnie z § 9 ust. 2 rozporządzenia stawki minimalne w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego wynoszą 180,00 złotych. Z tego względu uzasadnionym było zasądzenie od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. na rzecz R. S. tej kwoty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy w Lublinie, na podstawie powołanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.