Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lutego 2018 r.

Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie Wydział X Gospodarczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 stycznia 2018 r. w Szczecinie

na rozprawie

w sprawie z powództwa Akademia (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.

przeciwko W. K.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego W. K. na rzecz powódki Akademia (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwotę 7.000,00 zł (siedem tysięcy złotych) wraz z ustawowymi odsetkami (określonymi od dnia 1 stycznia 2016 roku jako odsetki ustawowe za opóźnienie) liczonymi od dnia 25 listopada 2015 roku do dnia zapłaty,

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  znosi wzajemnie koszty procesu między stronami.

Sygn. akt X GC 2794/17

UZASADNIENIE

W dniu 1 marca 2016 roku powódka Akademia (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w siedzibą S. wniosła do Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie pozew przeciwko pozwanemu W. K. o zapłatę kwoty 21.525 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 25 listopada 2015 roku oraz kosztami postępowania. Uzasadniając żądanie pozwu powódka wskazała, że w dniu 30 marca 2014 roku w wyniku przyjęcia oferty pozwanego strony postępowania zawarły umowę o roboty budowlane na mocy której powódka powierzyła pozwanemu wykonanie inwestycji pod nazwą „Budowa hali do celów szkoleniowych wraz z infrastrukturą techniczną zlokalizowanej w W.”. Powódka wyjaśniła, że przedmiot umowy podzielony był na trzy etapy: etap pierwszy obejmował roboty przygotowawcze i ziemne związane z przygotowaniem terenu budowy do wykonania fundamentów pod konstrukcje hali, etap drugi obejmował prace ogólnobudowlane związane z wykonaniem fundamentów wraz z kanałem przeglądowym pod konstrukcje hali, natomiast etap trzeci obejmował wykonanie prac montażowych konstrukcji stalowej wraz z obudową i innymi pracami towarzyszącymi. Powódka podała, że termin wykonania przedmiotu umowy strony ustaliły na 30 czerwca 2014 roku, który następnie aneksem został przedłużony do dnia 15 lipca 2014 roku, zaś należne pozwanemu wynagrodzenie na kwotę 215.250 zł brutto. Wskazała, że w razie odstąpienia od umowy z przyczyn leżących po stronie pozwanego przysługiwało jej uprawnienie do naliczenia kary umownej w wysokości 10 % wynagrodzenia brutto. Strona stwierdziła, że w trakcie realizacji prac pozwany nie zapewnił właściwej organizacji oraz tempa prac, nadto w czerwcu 2014 roku zauważyła, że prace w zakresie izolacji przeciwwilgociowej realizowane są niezgodnie z projektem. Podniosła, że mimo licznych interwencji oraz wezwań do przystąpienia do właściwej realizacji prac, a także żądania przedstawienia harmonogramu prac, tempo nie uległo poprawie, zaś w dniu 9 lipca 2014 roku pozwany przedstawił powódce do odbioru wykonane fundamenty i ściany oporowe hali szkoleniowej oraz ocieplenie ścian – prace z II etapu robót wymienione w pkt 2.1, 2.4, 2.7 tego etapu robót obejmującego 10 wyspecjalizowanych prac. Powódka wskazała, że ponieważ do dnia ustalonego jako termin wykonania wszystkich prac pozwany nie przedstawił harmonogramu robót i nie wykonał przedmiotu umowy, gdyż wykonał jedynie cześć prac etapu II oraz nie wykonał prac etapu III, pismem z dnia 16 lipca 2014 roku odstąpiła od umowy o roboty budowlane i naliczyła pozwanemu karę umowną w wysokości 21.525 zł do zapłaty której wezwała pismem z dnia 12 listopada 2016 roku. Powódka wyjaśniła, że w celu zapewnienia wykonania części prac niezrealizowanych przez pozwanego przeprowadziła negocjacje z firmą specjalistyczną zajmującą się montażem.

W dniu 15 kwietnia 2016 roku Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym Szczecin – Centrum wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

W złożonym sprzeciwie w którym przedmiotowy nakaz został zaskarżony w całości, pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania. Pozwany potwierdził, że łączyła go z powódką umowa o roboty budowalne z dnia 30 marca 2014 roku zmieniona następnie aneksem, na mocy której zobowiązał się do wykonania opisanego w kontrakcie obiektu do dnia 15 lipca 2014 roku, jednocześnie zaprzeczając aby uchybienie terminowi ukończenia robót nastąpiło z jego winy, a nadto aby realizował prace niezgodnie z umową. Podniósł, że opóźnienie w realizacji robót wynikało przede wszystkim z braku odpowiedniej koordynacji prac przez inwestora – powódkę, a nadto z warunków pogodowych. Pozwany podał, że odniósł się do zastrzeżeń powódki wyjaśniając, że prace których realizacji domaga się powódka nie były objęte kontraktem, a projekt architektoniczny nie został przekazany pozwanemu, a także poinformował powódkę o przyczynach występujących opóźnień oznajmiając, że harmonogram prac zostanie przedłożony po uzgodnieniu nowych zakresów robót. Pozwany stwierdził, że przyczynami takimi było także niezakończenie przez inny podmiot prac sanitarnych w deklarowanym terminie, co nie uniemożliwiało realizacje robót ziemnych. Pozwany podniósł, że powódka nie wykazała przesłanek uzasadniających obciążenie go karą umowną, gdyż uchybienie terminowi ukończenia prac nie miało charakteru zawinionego, przyczyny leżały po stronie powódki, która dokonywała kolejnych zmian w projekcie, nadto nie potrafiła odpowiednio koordynować prac.

W piśmie z dnia 27 marca 2017 roku powódka zaprzeczyła, aby otrzymała pisma załączone przez pozwanego do sprzeciwu. Podniosła, iż nie jest prawdą, że pozwany nie dysponował dokumentacją projektową realizowanej inwestycji i wykonał roboty na podstawie rysunków konstrukcyjnych A. B.. Podała, że w ofercie na budowę hali magazynowej sporządzonej w dniu 4 marca 2014 roku pozwany oraz jego wspólnik B. Z. stwierdzili, że przygotowali ją na podstawie dostarczonych materiałów – opisu i projektu architektury. Powódka zwróciła uwagę, ze pozwany rozpoczął i kontynuował prace budowalne nie wzywając jej do doręczenia dokumentacji. Strona wskazała, że rzeczywistymi przyczynami opóźnienia nie były warunki pogodowe, prace dodatkowe, zmiana zakresu inwestycji bądź prace realizowane przez innych wykonawców, wyjaśniając, że zmiana zakresu rzeczowego robót potwierdzona aneksem wiązała się z przesunięciem terminu wykonania umowy i zwiększeniem wynagrodzenia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 4 marca 2014 roku W. K. oraz B. Z. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Zakład (...) złożyli Akademia (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. ofertę na budowę hali magazynowej w W.. W ofercie wskazali, że została ona przygotowana w oparciu o dostarczone materiały (opis oraz projekt architektury) i na podstawie analizy przedstawionych materiałów proponują wykonanie robót budowlanych w następującym zakresie: roboty ziemne (niwelacja terenu, wykopy, złożenie ziemi na odkład w pobliżu terenu budowy), fundamenty – roboty żelbetonowe (wykonanie stóp żelbetonowych, podwalin, izolacji pionowej i poziomej), zasypka i podkłady betonowe (wykonanie warstw wyrównawczych z materiałów sypkich z zagęszczeniem podłoży, wykonanie podłoży pod posadzkę właściwą z chudego betonu), montaż konstrukcji hali typu ZET (montaż obudowy hali z montażem obróbek blacharskich, rynien i rur spustowych) ustalając łączną wartość tych prac na kwotę 223.000 zł oraz termin wykonania wynoszący od 8 do 10 dni od rozpoczęcia robót.

Dowód:

−

oferta na budowę k. 11-12, 80-81,

W dniu 26 marca 2014 roku Akademia (...) spólka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. podjęła negocjacje cenowe z W. K. w zakresie realizacji inwestycji pod nazwą Budowa hali do celów szkoleniowych wraz z infrastrukturą techniczną zlokalizowanej w W. przy ul. (...) dz. Nr 521/1 obręb W., gmina D. na podstawie oferty cenowej z dnia 4 marca 2014 roku. Negocjacje dotyczyło wykonania w ramach inwestycji trzech etapów prac: roboty przygotowawcze i ziemne związane z przygotowaniem terenu budowy do wykonania fundamentów pod konstrukcje hali typu Z, prace ogólnobudowlane związane z wykonaniem fundamentów wraz z kanałem przeglądowym pod konstrukcje hali typu Z, wykonanie prac montażowych konstrukcji stalowej hali typu Z wraz z obudową hali, z kompletem obróbek blacharskich, rynien i rur spustowych oraz montaż stolarki okienno-drzwiowej na podstawie dokumentacji wykonawczej ujętej w projekcie konstrukcyjnym oraz wykonanie elementów płyt warstwowych hali, montaż bramy rozsuwalnej i szczytowej. Ustalone i zaakceptowane wynagrodzenie wynosiło: odnośnie etapu I – 10.000 zł netto, odnośnie etapu II – 122 000 zł netto, odnośnie etapu III – 43.000 zł netto.

Dowód:

−

notatka k. 27,

−

oferta na budowę k. 80-81.

W dniu 30 marca 2014 roku Akademia (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. (jako inwestor) zawarła z W. K. (jako wykonawcą) umowę o roboty budowalne, której przedmiotem miało być wykonanie wszelkich prac i robót budowalnych polegających na realizacji inwestycji pod nazwą Budowa hali do celów szkoleniowych wraz z infrastrukturą techniczną zlokalizowanej w W. przy ul. (...) dz. Nr 521/1 obręb W., gmina D. w zakresie prac ziemnych, prac ogólnobudowlanych oraz prac związanych z montażem hali typu Z. Realizacja prac odbywać miała się na podstawie przygotowanego przez wykonawcę i zaakceptowanego przez inwestora harmonogramu prac budowlanych podzielonego na poszczególne etapy realizacji, określającego szczegółowy zakres robót budowalnych składających się na poszczególne etapy inwestycji i terminy ich wykonania zgodnie z pozwoleniem na budowę, dokumentacją projektową, ofertą wykonawcy i umową, w tym postanowieniem § 2 ust. 1 (§ 1 ust. 2 umowy). Zapytanie ofertowe, oferta, notatka z przeprowadzonych negocjacji z wykonawca, dokumentacja projektowa, Harmonogram prac budowlanych oraz zał. nr 9 dotyczące zadań i obowiązków kierownika budowy stanowić miały załączniki do umowy i jej integralną część (§ 1 ust. 3).

Zgodnie z § 2 umowy termin rozpoczęcia budowy ustalony został na dzień 1 kwietnia 2014 roku. Całość inwestycji realizowana miała być w następujących etapach:

- etap I – roboty przygotowawcze i ziemne związane z przygotowaniem terenu budowy do wykonania fundamentów pod konstrukcje hali typu Z, w szczególności niwelacja terenu i wywóz nadwyżki ziemi z wykonanych wykopów w obrębie działki, wykonanie wykopów pod parkingi głównego i bocznego , wykonanie wykopów według dokumentacji projektowo – technicznej pod halę typu Z, pod parking, pod stopy fundamentowe, kanał przeglądowy wewnątrz hali zgodnie z dokumentacją projektowo – techniczną;

- etap II – prace ogólnobudowlane związane z wykonaniem fundamentów wraz z kanałem przeglądowym pod konstrukcje hali typu Z zgodnie z dokumentacją projektowo – techniczną, w szczególności wykonanie ław fundamentowych, wykonanie stóp fundamentowych, wykonanie belki podwalinowej, wykonanie ścian oporowych, ułożenie warstwy zagęszczonej z wykorzystaniem tłucznia i ułożenie warstwy chudego betonu, wykonanie kanału przeglądowego o konstrukcji żelbetonowej, zbrojowej, prace związane z izolacją przeciwwilgociową i antykorozyjną, wykonanie ściany ogrodzeniowej, wykonanie podsypki i zagęszczenie, ułożenie chudego betonu, wykonanie ław fundamentowych pod mór i ścianę oporową na parkingu, wykonanie operatu pogeodezyjnego,

- etap III - wykonanie prac montażowych konstrukcji stalowej hali typu Z wraz z obudową hali, z kompletem obróbek blacharskich, rynien i rur spustowych oraz montaż stolarki okienno-drzwiowej na podstawie dokumentacji wykonawczej ujętej w projekcie konstrukcyjnym, w szczególności montaż konstrukcji stalowej z wykorzystaniem, stóp fundamentowych i kotew wklejanych na uprzednio przygotowanym fundamencie, montaż płyt wielowarstwowych z wypełnieniem styropianowym stanowiących obudowę ścian i zadaszenia hali wraz z wszelkimi przewidzianym w projekcie obróbkami blacharskimi, montaż rynien i rur spustowych, montaż stolarki okienno-drzwiowej wraz z obróbkami w tym okien, bramy bocznej podnoszonej do góry, drzwi wejściowych, wykonanie i montaż bramy czołowej rozsuwanej na boki.

Zakończone etapy inwestycji miały być przedmiotem odbiorów częściowych i odbioru końcowego na zasadach określonych w § 6 umowy (§ 2 ust. 5).

Wykonawca zobowiązał się do całkowitego zakończenia prac w terminie trzech miesięcy od przekazania placu budowy tj. do dnia 30 czerwca 2014 r. Za zakończenie realizacji inwestycji strony uznały dokonanie odbioru końcowego, a w przypadku stwierdzenia wad bezusterkowego odbioru końcowego (§ 2 ust.6).

Na podstawie § 2 ust. 7 inwestor był uprawniony do sprawdzania stopnia realizacji poszczególnych etapów inwestycji w szczególności ich terminowości. Wykonawca zobowiązany jest umożliwić inwestorowi przeprowadzenie tej kontroli, w szczególności zapewnić jemu lub jego przedstawicielom dostęp do terenu budowy, udostępnić wszelką dokumentację niezbędną do przeprowadzenia kontroli - w tym dziennik budowy - oraz udzielić wszelkich niezbędnych informacji oraz pomocy w tym zakresie za pośrednictwem kierownika budowy. Zgodnie z § 2 ust. 8 w przypadku stwierdzenia jakichkolwiek opóźnień w realizacji poszczególnych etapów inwestycji w stosunku do harmonogramu prac budowlanych wykonawca zobowiązany jest do wskazania i uzasadnienia przyczyn opóźnienia oraz przedstawienia prognozy jego wpływu na terminowość realizacji inwestycji.

Zgodnie z § 2 ust. 9 wykonawcy przysługuje prawo przedłożenia realizacji poszczególnych etapów inwestycji lub jej całości wyłącznie w przypadkach: wystąpienia przeszkód spowodowanych siłą wyższą, wprowadzenia przez inwestora zmian do dokumentacji projektowej uniemożliwiających terminowa realizacje inwestycji, przerw w realizacji inwestycji powstałych z przyczyn wyłącznie zależnych od inwestora. Siła wyższa, o której mowa w § 2 ust. 7 pkt. 1 jest zdarzeniem, którego strony nie mogły przewidzieć, któremu nie mogły zapobiec, ani któremu nie mogą przeciwdziałać przy zachowaniu należytej staranności które uniemożliwia wykonawcy wykonanie w całości lub w części jego zobowiązań (§ 2 ust. 10). Wykonawca zobowiązany jest natychmiast powiadomić na piśmie o okolicznościach oraz dokonać odpowiedniego wpisu w dzienniku budowy określającego datę wystąpienia przeszkody, jej charakter oraz czas trwania.

Zgodnie z § 4 ust. 1 wykonawca zobowiązuje się realizować inwestycję zgodnie z pozwoleniem na budowę, dokumentacją projektową harmonogramem prac budowlanych oraz zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, w tym w szczególności przepisami prawa budowlanego i ochrony środowiska oraz warunkami technicznymi wykonania i odbioru robót budowlano - montażowych, polskimi normami i zasadami wiedzy technicznej, sztuki budowlanej, jak również wskazówkami inwestora i poleceniami kierownika budowy i inspektora nadzoru inwestorskiego o ile nie odbiegają one od dokumentacji projektowej i zakończyć inwestycję w terminie i na zasadach określonych w umowie.

Inwestor przeprowadzić miał następuje rodzaje odbiorów: protokolarny odbiór zakończonych etapów inwestycji określonych w § 2 ust. 1 umowy – odbiór częściowy, protokolarny odbiór końcowy inwestycji – odbiór końcowy, protokolarny odbiór prac dokonywany po usunięciu wad stwierdzonych w protokole odbioru, protokolarny odbiór prac po usunięciu wad stwierdzonych w okresie gwarancji, po upływie gwarancji oraz dokonywany po usunięciu wad stwierdzonych w protokole odbioru pogwarancyjnego (§ 6 ust. 1). Wykonawca jest zobowiązany zgłosić na piśmie inwestorowi gotowość do odbioru, a także niezależnie od tego inspektorowi nadzoru inwestorskiego, który w terminie 3 dni od dnia otrzymania zgłoszenia wykonawcy zobowiązany jest do potwierdzenia na piśmie czy realizacja prac osiągnęła gotowość do odbioru (§ 6 ust. 4).

Strony ustalają wysokość wynagrodzenia umownego należnego wykonawcy z tytułu wykonania przedmiotu umowy na łączną kwotę 215.250 zł brutto, przy czym za w odniesieniu do poszczególnych etapów inwestycji: I etap – 12.300 zł brutto, II etap – 150.060 zł brutto, etap III – 52.890 zł brutto.

Zgodnie z § 9 ust. 4 inwestor może odstąpić od umowy jeżeli: wykonawca pozostaje w zwłoce z rozpoczęciem realizacji inwestycji w stosunku do terminu określonego w § 2 ust. 1 lub bez uzasadnionej przyczyny zawiesił realizację inwestycji przez okres dłuższy niż 7 dni. W takich przypadkach inwestor wezwie wykonawcę do rozpoczęcia realizacji lub kontynuacji inwestycji wyznaczając na wykonanie tego obowiązku termin nie krótszy niż 3 dni. Po bezskutecznym upływie tego terminu inwestor będzie uprawniony do odstąpienia od umowy. Wykonawca wykonuje roboty w sposób niezgodny z umową i pomimo pisemnego wezwania nie nastąpiła poprawa ich wykonania. W takim przypadku inwestor wezwie wykonawcę do wykonywania robót zgodnie z umową wyznaczając na wykonanie tego obowiązku termin nie krótszy niż 7 dni. Po bezskutecznym upływie tego terminu inwestor będzie uprawniony do odstąpienia od umowy.

Zgodnie z § 10 ust. 1.3 wykonawca zapłaci inwestorowi karę umową w przypadku odstąpienia od umowy z przyczyn leżących po stronie wykonawcy – w wysokości 10 % wynagrodzenia brutto.

W dniu 31 maja 2014 roku strony zawarły aneks do wskazanej umowy zmieniając przedmiot prac określonych jako „wykonanie ściany ogrodzeniowej” na „wykonanie ściany ogrodzeniowej – w tym stal i prefabrykacja stali, beton z czynnikiem uszczelniającym, wyliczenia wg załącznika „A, B, C” jej wymiarów oraz części opisowej”, oraz zmieniając zakres wykonania ław fundamentowych pod mur i ściany oporowej na parkingu z 11x16 m na 11,95 x 12, 5 m. Strony zmieniły także termin zakończenia robót – do dnia 15 lipca 2014 roku. W przedmiocie wynagrodzenia strony ustaliły, że do kwoty wskazanej w pkt 1.1 dolicza się kwotę 40.000 zł pomniejszoną o kwotę 14.000 zł ustaloną wcześniej za wykonanie czynności określonych w § 2.

Bezsporne, a nadto dowód:

−

umowa o roboty budowalne k. 13-17,

−

odpis KRS k. 24-25,

−

wydruk z (...) k. 26,

−

aneks k. 28,

−

zeznania świadka J. R. (1) k. 120-122,

−

przesłuchanie pozwanego W. K. k. 173-175.

Dla zadania inwestycyjnego pod nazwą Budowa hali do celów szkoleniowych wraz z infrastrukturą techniczną zlokalizowanej w W. przy ul. (...) dz. Nr 521/1 obręb W., gmina D. prowadzony był dziennik budowy. Roboty rozpoczęły się w dniu 1 kwietnia 2014 roku.

Pierwsze wpisy w dzienniku budowy dokonane zostały w dniu 8 kwietnia 2014 roku. W dniu 8 lipca 2014 roku zgłoszono do odbioru wykonane zbrojenie ostatniego odcinka ściany oporowej hali A i B oraz fundamentu. Po wpisie dokonanym w dniu 23 lipca 2014 roku kolejny wpis w zakresie przeprowadzenia szkoleń pracowników dokonany został w dniu 8 października 2014 roku.

Dowód:

−

dziennik budowy k. 135-144,

−

zeznania świadka J. R. (1) k. 120-122,

−

zeznania świadka A. B. k. 168-170.

W maju 2013 roku sporządzony został rysunek stanowiący plan zagospodarowania terenu w zakresie branży sanitarnej w ramach obiektu hali do celów szkoleniowych dz. Nr 522/1 położonej w W..

W ramach inwestycji sporządzona została również mapka pomiarów geologicznych oraz opinia geotechniczna. We wnioskach opinii geotechnicznej do celów projektowych wskazano, że aby bezpiecznie posadowić fundamenty należałoby w całości wymienić grunt, zalecając położenie na dnie warstwy chudego betonu.

Dowód:

−

mapka pomiarów geologicznych z wyciągiem z opinii geotechnicznej k. 152-159,

−

zeznania świadka A. B. k. 168-170.

W. K. nie przedłożył harmonogramu rzeczowo – finansowego, który zawierałby informacje w odniesieniu do poszczególnych etapów robót i terminów ich wykonania.

Dowód:

−

zeznania świadka J. R. (1) k. 120-122.

Projekt konstrukcyjny został przekazany W. K.. Dokumentacja przekazana przez podpisaniem umowy zawierała projekt budowlany w zakresie architektury oraz konstrukcje, dodatkowo konstrukcje hali.

Dowód:

−

zeznania świadka J. R. (1) k. 120-122,

−

przesłuchanie reprezentanta powódki A. I. k. 171-173.

W. K. nie zgłaszał się do A. B. pełniącego funkcje projektanta części konstrukcyjnej i inspektora nadzoru o udostepnienie dokumentacji dotyczącej zadania inwestycyjnego.

Dowód:

−

zeznania świadka A. B. k. 168-170.

W czerwcu 2014 roku wykonywane były roboty żelbetowe, fundamenty, ściany oporowe przy parkingu. Roboty w zakresie ścian oporowych przy parkingu wykonywane były do połowy lipca. W trakcie robót fundamentowych zaszła konieczność wymiany gruntu pod fundamenty hali oraz ścian oporowych przy parkingu. Wymiana gruntu była konieczna pod jedną stopą, jednak z uwagi na to, iż rozchodziła ona się na sąsiednie stopy, dokonana została wymiana gruntu pod trzema stopami. W warunkach gruntowych wskazane było, iż w tym miejscu może wystąpić konieczność wymiany gruntu. W okresie tym występowały także opady deszczu co prowadziło do zalewania wykopów i powodowało konieczność odpompowywania wody.

Na dzień 15 lipca 2014 roku wykonane były roboty żelbetonowe, na hali niezakończone były roboty fundamentowe w całości, do wykonania pozostał montaż hali. W połowie lipca nie były rozpoczęte ani wykonane roboty w zakresie kanału samochodowo – przeglądowego. Inwestor spólka Akademia (...) ostatecznie w okresie października – listopada 2014 roku odstąpiła od wykonania kanału, nie był on wykonywany przez inny podmiot.

Dowód:

−

zeznania świadka J. R. (1) k. 120-122,

−

zeznania świadka A. B. k. 168-170,

−

przesłuchanie reprezentanta powódki A. I. k. 171-173,

−

przesłuchanie pozwanego W. K. k. 173-175.

W trakcie wykonywania prac przez W. K. występowały sytuacje konieczności oczekiwania na dostarczenie sprzętu – koparki, nadto pompa, którą dysponował W. K. miała zbyt małą moc, ostatecznie do wykonywania robót wykorzystywana była pompa udostępniona przez inwestora. Sprzęt mechaniczny w postaci koparki, pompy, młot udarowy był wypożyczany, nie był umieszczony na terenie budowy.

Dowód:

−

zeznania świadka J. R. (1) k. 120-122,

−

przesłuchanie reprezentanta powódki A. I. k. 171-173.

W projekcie budowlano – architektonicznym była wskazana izolacja pionowa w postaci nakładanej pacą izolacji, natomiast w projekcie konstrukcyjnym izolacja nakładana pędzlem z dysperbitu. Zastosowany został zamiennik izolacji pionowej, która jednocześnie była klejem do styropianu. W projekcie architektonicznym jako kolejna warstwa wskazany był styrodur, następnie zaś zabezpieczenie od strony gruntu folią kubełkową. Prace te zostały wykonane.

Dowód:

−

zeznania świadka J. R. (1) k. 120-122.

W trakcie wykonywania robót ziemnych doszło do kolizji z hydrofornią. Koniecznym było dokonanie rozbiórki i postawienie dodatkowej stopy. Hydrofornia jako obiekt istniejący na placu budowy był wyszczególniony na mapie geodezyjnej, na rzucie zaznaczone zostało, że wystąpić może kolizja. Projektowanie zmian w zakresie kolizji z hydrofornią wykonywał A. B..

Dowód:

−

zeznania świadka J. R. (1) k. 120-122,

−

zeznania świadka A. B. k. 168-170.

W dniu 6 czerwca 2014 roku sporządzony został rysunek dotyczący inwentaryzacji hydroforni. Na rysunku umieszczona została adnotacja, że w związku ze zmianą konstrukcyjną dwóch sztuk stóp w rejonie hydroforni prace zostały wstrzymane do czasu przedstawienia rozwiązania konstrukcyjnego oraz wykonawcy wraz z akceptacją inwestora.

Oprócz zmian projektowych dotyczących kolizji z istniejącymi fundamentami przeprowadzone zostały zmiany dotyczące parkingu. Z uwagi na inne przeznaczenie budowanej hali wystąpiła konieczność dokonania zmian zabezpieczenia przeciwpożarowego.

Dowód:

−

inwentaryzacja hydroforni k. 149-150,

−

zeznania świadka A. B. k. 168-170.

W piśmie z dnia 25 czerwca 2014 roku skierowanym do (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. powołując się na niezadowalający stan realizacji wezwała do niezwłocznego doprowadzenia realizowanych prac oraz wykonania zobowiązań. Spółka zażądała również przedstawienia w terminie 3 dni harmonogramu prac budowalnych oświadczając, że zostanie on zatwierdzony jeśli ujęte w nim prace będą niezbędne do wykonania przedmiotu umowy w odpowiedniej sekwencji czasowej pozwalającej na zakończenie robót w umówionym terminie. Nadto, spółka wezwała do realizacji przedmiotu umowy zgodnie z jej treścią, wskazując, że powinny być one wykonywane zgodnie z dokumentacją projektową. Wyjaśniła, że w zakresie sposobu wykonania izolacji przeciwwilgociowej ściany oporowej dokumentacja ta przewiduje również położenie styroduru wraz z folią zabezpieczającą. Wezwała do realizacji prac polegających na przygotowaniu elementów konstrukcji do montażu. W dalszej części pisma spółka podniosła, że przy obecnym poziomie realizacji umowy i przy zachowaniu dotychczasowego sposobu dochowanie terminu wykonania jest niemożliwe. Zwróciła uwagę na małą liczbę pracowników oraz brak organizacji pracy, narzędzi i sprzętu koniecznego do realizacji robót.

W odpowiedzi, w piśmie z dnia 26 czerwca 2014 roku W. K. podniósł, że umowa została wyceniona, wynegocjowana i jest realizowana na podstawie rysunków konstrukcyjnych oraz ściśle określonych zakresów prac. Wskazał, że w dniu podpisania umowy oraz w trakcie negocjacji cenowych żadna ze stron nie opierała się na projekcie architektury, podnosząc, że nie został mu protokolarnie przekazany. Zwracał uwagę, iż prace zabezpieczające elementów konstrukcji hali nie było przedmiotem wyceny, negocjacji, a tym samym przedmiotem umowy. Podkreślił, że rozpoczęcie umowy miało nastąpić w dniu 1 kwietnia 2014 roku, natomiast faktyczne rozpoczęcie robót nastąpiło z dniem 8 kwietnia 2014 roku zgodnie z protokołem przekazania placu budowy. Podał, że opóźnienie jest wynikiem wykonywania robót branżowych – wodnokanalizacyjnych i elektrycznych. W piśmie wyjaśnił, że w trakcie wykonywania prac związanych z fundamentami i ścianami oporowymi na parkingu i hali szkoleniowej występowały utrudnienia związane ze zmianami projektowymi, warunkami atmosferycznymi oraz w postaci decyzji kierownika budowy o czasowym wstrzymywaniu prac w poszczególnych etapach i zakresach robót ziemnych, zbrojeniowych i betonowych. W piśmie W. K. wskazał, że aneks do umowy zawarty został w dniu 31 maja 2014 roku.

Dowód:

−

pismo z dn. 25.06.2014 r. k. 18-18v,

−

pismo pozwanego z dn. 26.06.2014 r. k. 54-57,

−

przesłuchanie pozwanego W. K. k. 173-175.

W dniu 10 lipca 2014 roku W. K. upoważnił B. Z. do reprezentowania go podczas sporządzania protokołu inwentaryzacji wykonanych robót budowalnych zgodnie z umową z dnia 30 marca 2014 roku.

Dowód:

−

upoważnienie k. 21.

W dniu 15 lipca 2014 roku W. K. oraz B. Z. sporządzili notatkę dotyczącą realizacji prac budowlanych w której wskazali, że w dniu 4 lipca 2014 roku inwestor zapewnił, że rozpoczęcie robót sanitarnych wokół hali szkoleniowej i parkingu nastąpi w tym właśnie dniu, tymczasem faktyczne rozpoczęcie nastąpiło w dniu 11 lipca 2014 roku – opóźnienie w wykonywaniu prac sanitarnych uniemożliwiło prowadzenie robót ziemnych w hali szkoleniowej. W notatce podano, że w dniu 15 lipca 2014 roku w rozmowie telefonicznej z kierownikiem budowy uzgodniono możliwość rozpoczęcia prac ziemnych na dzień 17 lipca 2014 roku.

Dowód:

−

notatka k. 58.

Pismem z dnia 16 lipca 2014 roku W. K. poinformował spółkę Akademia (...), że z uwagi na nieuregulowanie wynagrodzenia za wykonane prace budowlane wstrzymuje wykonywanie dalszych robót.

Dowód:

−

pismo z dn. 16.07.2014 r. k. 57.

Pismem z dnia 16 lipca 2014 roku Akademia (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. poinformowała W. K., że w związku z niezakończeniem umówionych robót budowlanych w terminie do dnia 15 lipca 2014 roku oraz brakiem satysfakcjonującej odpowiedzi na pismo z dnia 25 czerwca 2014 roku odstępuje od zawartej w dniu 30 marca 2014 roku umowy o roboty budowalne wzywając do zabezpieczenia wykonanych robót i stawienia się w dniach 28 – 29 lipca 2014 roku w celu sporządzenia protokołu wykonanych robót. Pismo to zostało odebrane w dniu 17 lipca 2014 roku.

W odpowiedzi, w piśmie z dnia 25 lipca 2014 roku W. K. podniósł, że wielokrotnie informował, że powstałe opóźnienia leżą po stronie zamawiającego w postaci braku koordynacji robót budowlanych, zmian projektowo – wykonawczych, zwiększenia zakresu robót, a nadto ze związanych z siłą wyższą warunków wykonywania robót.

Dowód:

−

pismo z dn. 16.07.2014 r. k. 19,

−

potwierdzenie odbioru k. 10,

−

pismo z dn. 25.07.2014 r. k. 60-61.

W dniu 9 lipca 2014 roku sporządzony został przy udziale przedstawiciela inwestora – spółki Akademia (...) oraz wykonawcy – W. K. protokół odbioru wykonanych robót budowalnych dotyczący: wykonania fundamentów i ścian oporowych, hali szkoleniowej według projektu konstrukcyjnego oraz umowy oraz izolacji pionowych, poziomych; wykonania ocieplenia ścian oporowych hali szkoleniowe, ułożenie foli według zaleceń kierownika budowy.

Dowód:

−

protokół odbioru k. 22.

W dniu 29 lipca 2014 roku Akademia (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. podjęła negocjacje cenowe z innym podmiotem – BH MONTER w zakresie realizacji inwestycji pod nazwą Budowa hali do celów szkoleniowych wraz z infrastrukturą techniczną zlokalizowanej w W. przy ul. (...) dz. Nr 521/1 obręb W., gmina D. co do wykonania etapu III prac - wykonanie prac montażowych konstrukcji stalowej hali typu Z wraz z obudową hali, z kompletem obróbek blacharskich, rynien i rur spustowych oraz montaż stolarki okienno-drzwiowej na podstawie dokumentacji wykonawczej ujętej w projekcie konstrukcyjnym oraz wykonanie elementów płyt warstwowych hali, montaż bramy rozsuwalnej i szczytowej. Ustalone i zaakceptowane wynagrodzenie za wykonanie tych prac stanowiło kwotę 35.000 zł.

Dowód:

−

notatka k. 20.

Pismem z dnia 12 listopada 2016 roku spółka Akademia (...) wezwała W. K. do zapłaty kwoty 21.525 zł tytułem kary umownej za nienależyte wykonanie umowy o roboty budowalne z dnia 30 marca 2014 roku skutkujące odstąpieniem od umowy dokonanym w terminie 7 dni od doręczenia pisma.

Dowód:

−

wezwanie do zapłaty k. 23.

W dniu 23 grudnia 2014 roku (...) spółka akcyjna z siedzibą W. wystawiła Akademia (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. fakturę VAT tytułem sprzedaży podnośnika.

Dowód:

−

faktura VAT z dnia 23.12.2014 r. k. 151.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo okazało się uzasadnione częściowo.

W rozpoznawanej sprawie powódka dochodziła kwoty 21.525 zł stanowiącej karę umowną naliczoną z uwagi na wypowiedzenie umowy z przyczyn leżących po stronie pozwanego.

Na wstępie rozważań wskazać należy, iż bezspornym oraz niebudzącym wątpliwości Sądu w okolicznościach niniejszej sprawy był fakt, że strony postępowania łączyła umowa, której przedmiotem było wykonanie przez pozwanego w ramach zadania pod nazwą „Budowa hali do celów szkoleniowych wraz z infrastrukturą techniczną zlokalizowanej w W.” robót budowlanych ujętych w trzech etapach. Etap pierwszy obejmował prace przygotowawcze i ziemne związane z przygotowaniem terenu budowy, etap drugi prace ogólnobudowlane związane z wykonaniem fundamentów wraz z kanałem przeglądowym, natomiast etap trzeci wykonanie prac montażowych konstrukcji stalowej.

Łączący strony stosunek zobowiązaniowy należało zakwalifikować jako umowę o roboty budowlane. Zgodnie z art. 647 k.c. przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia. W tym miejscu zauważyć należy, że na mocy przepisu art. 656 § 1 k.c. do skutków opóźnienia się przez wykonawcę z rozpoczęciem robót lub wykończeniem obiektu albo wykonywania przez wykonawcę robót w sposób wadliwy lub sprzeczny z umową, do rękojmi za wady wykonanego obiektu, jak również do uprawnienia inwestora do odstąpienia od umowy przed ukończeniem obiektu stosuje się odpowiednio przepisy o umowie o dzieło.

Podstawę prawną żądania pozwu stanowił natomiast przepis art. 483 § 1 k.c. zgodnie z którym można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Kara umowna zastrzeżona została w postanowieniu § 10 ust. 1.3 zawartej pomiędzy stronami umowy, w którym ustalono, że za odstąpienie od umowy z przyczyn leżących po stronie wykonawcy, wykonawca zobowiązany jest zapłacić inwestorowi karę umowną w wysokości 10 % wynagrodzenia brutto.

Tytułem wstępu wskazać należy, że kara umowna jest dodatkowym zastrzeżeniem umownym, wprowadzanym do umowy w ramach swobody kontraktowania, mającym na celu wzmocnienie skuteczności więzi powstałej między stronami w wyniku zawartej przez nie umowy i służy realnemu wykonaniu zobowiązania. W razie zatem niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Dlatego też, chociaż odpowiedzialność dłużnika z tytułu kary umownej za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania nie jest uwarunkowana poniesieniem przez wierzyciela szkody, to jest ona zależna od pozostałych przesłanek statuujących odpowiedzialność kontraktową przewidzianą w art. 471 k.c. Oznacza to tym samym, że kara umowna stanowi odszkodowanie umowne i przysługuje wierzycielowi jedynie wtedy, gdy niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy jest następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność. . Innymi słowy zakres odpowiedzialności z tytułu kary umownej pokrywa się z zakresem ogólnej odpowiedzialności kontraktowej dłużnika, który zwolniony jest od obowiązku zapłaty kary, gdy wykaże, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania było następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności.

W stosunkach pomiędzy podmiotami gospodarczymi chodzi o wskazanie warunków prawnych, w których dłużnikowi można postawić zarzut winy, z którym to łączy się bezprawność danego zachowania. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 lutego 2009 roku (ICSK 327/08) bezprawność na gruncie odpowiedzialności dłużnika z art. 471 k.c oznacza niezgodność jego zachowania z istotą obowiązków wynikajacych z treści zobowiązania łączącego go z wierzycielem. Istotnym w kontekście odpowiedzialności kontraktowej jest fakt, iż przesłanka winy dłużnika jest objęta domniemaniem, stąd wierzyciel nie ma obowiązku jej udowodnienia, lecz to dłużnik chcąc zwolnić się z odpowiedzialności, musi wykazać, zgodnie z art. 471 k.c. że szkoda będąca następstwem niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania wynikła z okoliczności, za które nie ponosi on odpowiedzialności (por. M. Stec, Prawo umów handlowych, wyd. 2017).

Przechodząc do rozważań merytorycznych zaznaczyć należy, że w świetle zawartej pomiędzy stronami umowy o roboty budowlane oraz aneksu do tej umowy wątpliwości Sądu nie budziło, że w postanowieniu § 2 ust. 6 wykonawca zobowiązał się do całkowitego zakończenia powierzonych mu prac do dnia 15 lipca 2014 roku. Nie bez znaczenia ma również w okolicznościach niniejszej sprawy fakt, iż umowa zawarta pomiędzy stronami początkowo przewidywała termin zakończenia prac na dzień 30 czerwca 2014 roku, który przesunięty został na dzień 15 lipca 2014 roku aneksem do umowy. Podkreślić należy, że wobec treści pisma pozwanego z dnia 26 czerwca 2014 roku (k. 54-57) skierowanego do powódki, istnieje podstawa do przyjęcia, że aneks ten został zawarty w dniu 31 maja 2014 roku. Jak wskazane zostało już na wstępie rozważań umowa przewidywała realizacje trzech etapów robót: I etap – prace ziemne i przygotowawcze, II etap – prace ogólnobudowlane związane z wykonaniem fundamentów oraz kanałem przeglądowym, III etap – prace montażowe konstrukcji stalowej.

Powódka uprawnienie do wypowiedzenia umowy z przyczyn leżących po stronie pozwanego upatrywała w art. 635 k.c. mającym zastosowanie do umowy o roboty budowlane na mocy przywołanego wyżej art. 656 § 1 k.c. Zgodnie z przepisem art. 635 k.c. jeżeli przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła. Powódka podnosiła bowiem, że dnia 15 lipca 2014 roku pozwany zrealizował jedynie prace etapu I, częściowo II oraz nie rozpoczął prac ujętych w etapie III, w konsekwencji czego pismem z dnia 16 lipca 2014 roku odstąpiła od umowy.

Pozwany kwestionując żądanie pozwu podniósł natomiast, iż uchybienie terminowi zakończenia robót nastąpiło nie z jego winy, wyjaśniając, że wynikało ono z braku odpowiedniej koordynacji prac przez inwestora – powódkę, w tym ze zmian projektowych, wykonywania robót przez inne podmioty, a nadto z warunków pogodowych.

Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności zeznań świadka J. R. (1) pełniącego funkcje kierownika budowy daje podstawę do przyjęcia, że prace w ramach zadania inwestycyjnego rozpoczęły się w dniu 1 kwietnia 2014 roku, natomiast na dzień 15 lipca 2014 roku w ramach prac powierzonych pozwanemu wykonane zostały roboty żelbetowe, zakończone zostały w całości roboty fundamentowe, do wykonania pozostały wszelkie prace montażowe (obejmujące etap III). Świadek ten wskazał, że w połowie lipca nie były rozpoczęte ani wykonane roboty w zakresie kanału samochodowo – przeglądowego, zaś ostatecznie powódka zrezygnowała z jego wykonania, nie powierzyła realizacji tych prac innemu podwykonawcy. Powyższe potwierdza również protokół odbioru wykonanych robót budowlanych sporządzony w dniu 9 lipca 2014 roku wymieniający wykonanie fundamentów i ścian oporowych hali szkoleniowej w całości oraz wykonanie ocieplenia ścian oporowych hali szkoleniowej. Co więcej, w dniu 29 lipca 2014 roku powódka podjęła negocjacje celem zlecenia wykonania prac montażowych etapu III innemu podmiotowi. Powyższe koresponduje również z zapisami dziennika budowy prowadzonego dla tego zadania inwestycyjnego.

W konsekwencji ustalić należało, iż niewątpliwie na dzień 15 lipca 2014 roku, mimo zobowiązania wynikającego z umowy, pozwany nie wykonał całości prac, nie zakończył realizacji przedmiotu umowy. Istotnym zatem okazało się ustalenie czy fakt ten, a więc powstałe opóźnienie determinujące uprawnienie powódki w świetle przywołanego przepisu art. 635 k.c. do wypowiedzenia umowy, w dalszej zaś kolejności na podstawie § 10 1.3. do obciążenia karą umowną wynikało z okoliczności za które pozwany nie ponosi odpowiedzialności. Odnosząc się do powyższych rozważań, podkreślić należy, iż to pozwany miał obowiązek wykazania, iż niewykonanie w terminie przedmiotu umowy było przez niego niezawinione. Obowiązkowi temu w ocenie Sądu nie sprostał.

Zauważyć bowiem należy, iż wskazywane przez pozwanego trudności występujące w trakcie realizacji prac – takie jak niekorzystne warunki pogodowe czy zmiany projektowe mogły doprowadzić do nieznacznego, obejmującego kilka dni opóźnienia, jednak brak jest podstaw do przyjęcia, że implikowały one tak znaczne opóźnienie – gdyż w okresie od dnia 1 kwietnia 2014 roku do 15 lipca 2014 roku pozwany zdołał wykonać jedynie prace etapu I, etapu II (jednak nie w całości) oraz nie podjął w żadnej części prac z etapu III. Co więcej, należy mieć na względzie, że pozwany jest osobą prowadzącą działalność gospodarczą w zakresie usług budowlanych, mającą doświadczenie w ich wykonywaniu. W konsekwencji pozwanemu powinna znana być charakterystyka gruntów, a nadto okoliczność, że występowanie opadów deszczu na terenie oraz w okresie wykonywania przez niego prac nie było zjawiskiem nadzwyczajnym, z pewnością zaś zjawisko to nie nosiło cech siły wyższej. Podkreślenia wymaga, iż biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, pozwany uzgadniając z powódką treść wypracowanej umowy, konsensus, powinnien był uzgodnić taki termin wykonania umowy, który nawet przy uwzględnieniu możliwości wystąpienia tego typu trudności, które mogą mieć miejsce w ramach realizacji zadania inwestycyjnego, mógłby zachować, do którego powierzone mu prace mógłby z pewnością zakończyć. Nie bez znaczenia ma w okolicznościach niniejszej sprawy fakt, że podnoszone przez pozwanego okoliczności z pewnością istniały jeszcze przed podpisaniem aneksu co miało miejsce w dniu 31 maja 2014 roku, więc były już one czy też mogły być uwzględnione przy dobrowolnym ustaleniu przez strony nowego terminu zakończenia robót. Podkreślić bowiem należy, iż pozwany który miał świadomość występujących utrudnień w realizacji robót w wyniku wypracowanego z powódką konsensusu zdecydował się zawrzeć aneks do umowy, w tym w zakresie przedłużenia terminu zakończenia robót do dnia 15 lipca 2014 roku.

W ocenie Sądu jako niewiarygodne należy ocenić zeznania pozwanego co do kwestii nieotrzymania odpowiedniej dokumentacji związanej z przedmiotem umowy. Jawi się ono bowiem jako nielogiczne i sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego, w szczególności biorąc pod uwagę proces wykonywania prac budowlanych. Co więcej, okoliczności te nie potwierdzone zostały przez świadka J. R. (2) pełniącego funkcji kierownika budowy, nadto w aktach sprawy brak jest pism wskazujących na żądanie przez pozwanego przekazania mu tego rodzaju dokumentacji. Niewątpliwie natomiast pozwany, mimo wezwania ze strony powódki, nie wykonał obowiązku wynikającego z zawartej umowy o roboty budowalne, a więc nie przedłożył harmonogramu prac, co w konsekwencji utrudniało kontrole terminowości wykonywanych przez niego prac. Zauważyć także należy, iż z analizy zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że z zakresu powierzonych pozwanemu robót, nie wykonany został kanał samochodowo – przeglądowy, powódka ostatecznie zrezygnowała z jego realizacji, co niewątpliwie wpływało na zmniejszenie tego zakresu, a w konsekwencji powodowało oszczędzenie przez pozwanego czasu potrzebnego na realizacje całości przedmiotu umowy i prowadziło do możliwości wykonywania w to miejsce innych, dalszych prac.

W konsekwencji, na gruncie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, przyjąć należało, iż pozwany w dacie upływu ustalonego pomiędzy stronami w zawartym aneksie terminu wykonania umowy, a więc 15 lipca 2014 roku, zrealizował jedynie prace z zakresu I oraz II etapu, z pewnością natomiast nie przystąpił nawet do realizacji prac określonych w etapie III, w konsekwencji umowa nie została przez niego wykonana. Pozwany natomiast nie sprostał obowiązkowi wykazania, aby opóźnienie to wynikało z okoliczności za które nie ponosi odpowiedzialności. W świetle powyższego powódka na podstawie art. 635 k.c. w zw. z art. 656 k.c. miała uprawnienie do wypowiedzenia umowy z przyczyn leżących niewątpliwie po stronie pozwanego, a tym samym na podstawie postanowienia § 10 ust. 1.3 do obciążenia go karą umowną. W tym stanie rzeczy ustalić należało, iż co do zasady powódka zasadnie dokonała obciążenia pozwanego zastrzeżoną karą umowną.

W ocenie Sądu, mając na uwadze wskazania z art. 484 § 2 k.c., w okolicznościach sprawy występowała konieczność zastosowania instytucji miarkowania kary umownej z obu jej podstaw. Zauważyć bowiem należy, że zgodnie z art. 484 § 2 k.c. jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, a także gdy kara umowna jest rażąco wygórowana, dłużnik może żądać jej zmniejszenia. Podkreślenia wymaga, że to, czy kara jest rażąco wygórowana, należy oceniać przez pryzmat interesów, jakie zabezpiecza. W orzecznictwie wskazuje się, że kara umowna pełni funkcję stymulacyjną, represyjną i kompensacyjną. Natomiast przy dokonywaniu miarkowania należy uwzględnić równowagę między wysokością zastrzeżonej kary umownej, a godnym ochrony interesem wierzyciela. Nie można powoływać się tylko na potrzebę zapewnienia lepszej pozycji wierzyciela, gdyż zgodnie z ogólną regułą prawo zobowiązań musi uwzględniać słuszne interesy obu stron stosunku obligacyjnego. Wśród okoliczności rzutujących na możliwość miarkowania kary umownej, jako rażąco wygórowanej, wskazuje się na stopień winy dłużnika, jeśli na tej zasadzie oparta jest odpowiedzialność, brak szkody lub jej niewielki rozmiar, stosunek kary umownej do wartości spełnionego świadczenia (wynagrodzenia dłużnika), jak i przyczynienie się wierzyciela do szkody, zaś w przypadku kary umownej zastrzeżonej za opóźnienie przyczyny opóźnienia w zakończeniu prac. Do typowych, wypracowanych przez orzecznictwo przesłanek miarkowania kary umownej należą: stosunek wysokości kary umownej do wartości zobowiązania wykonanego z opóźnieniem, fakt wykonania zobowiązania w znacznej części, stosunek wysokości zastrzeżonej kary do wysokości szkody doznanej przez wierzyciela oraz stosunek kary do odszkodowania, które należałoby się wierzycielowi na zasadach ogólnych.

Przewidziane w art. w art. 484 § 2 k.c. miarkowanie kary umownej ma przeciwdziałać dużym dysproporcjom między wysokością zastrzeżonej kary, a godnym ochrony interesem wierzyciela. Kara umowna, podobnie jak odszkodowanie, którego jest surogatem nie może prowadzić do nieuzasadnionego wzbogacenia uprawnionego. Miarkowanie powinno zatem zawsze opierać się na rozważeniu celu, dla którego kara została zastrzeżona i interesu, jaki miała zabezpieczać. Zgodnie z poglądem panującym w orzecznictwie, kryterium otwierającym możliwość redukcji kary umownej jest okoliczność, że wierzyciel nie poniósł szkody z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. (wyrok SN z dnia 2 czerwca 1970 r., II CR 167/70, OSNC 1970, nr 11, poz. 214; wskazana wyż. uchwała 7 sędziów SN z dnia 6 listopada 2003 r., III CZP 61/03; T. Wiśniewski (w:) Komentarz..., s. 546). Poza brakiem szkody także nieznaczna jej wysokość może tworzyć odpowiednie kryterium redukowania kary umownej (wyrok SN z dnia 12 maja 2006 r., V CSK 55/06, LEX nr 200875; wyrok SN z dnia 11 grudnia 2008 r., II CSK 364/08, LEX nr 584727; wyrok SA w Katowicach z dnia 17 grudnia 2008 r., V ACa 483/08, LEX nr 491137, Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach i Sądów Okręgowych 2009, nr 1, poz. 5, s. 27). Zauważyć należy, że choć możliwość dochodzenia kary umownej nie jest uzależniona od wystąpienia szkody związanej z nienależytym wykonaniem zobowiązania, ocena zaistniałej z tego powodu szkody nie pozostaje bez wpływu na ograniczenie wysokości dochodzonej kary umownej (wyrok SN z 19 kwietnia 2006 r., V CSK 34/06, LEX nr 195426).

Odnosząc się do przyczyn w ocenie Sądu prowadzących do konieczności zmniejszenia kary umownej, zauważyć należy, iż pozwany w znacznej części wykonał prace będące przedmiotem umowy – nie podjął realizacji jedynie etapu III. Biorąc więc pod uwagę wskazane w umowie wynagrodzenie odnośnie określonych etapów (łącznie 215.250 zł brutto, przy czym w odniesieniu do poszczególnych etapów inwestycji: I etap – 12.300 zł brutto, II etap – 150.060 zł brutto, etap III – 52.890 zł brutto), zaangażowanie kapitałowe, ustalić należało, że niewykonany przez pozwanego zakres obejmował około 20 % całości robót. W odniesieniu zaś do drugiej z przyczyn, biorąc pod uwagę całokształt okoliczności sprawy oraz funkcje jakie spełniać ma kara umowna, należało uznać ją za rażąco wygórowaną. Należy mieć bowiem na względzie, że kara umowna jako zastrzeżenie umowne związane z nienależytym wykonaniem zobowiązania ma spełniać różne cele – w tym cel kompensacyjny. Tymczasem powódka w wyniku odstąpienia od umowy i zlecenia montażu (wykonania etapu III) innemu podmiotowi za kwotę niższą (umowa z pozwanym przewidywała w tym zakresie wynagrodzenie w kwocie 43.000 zł netto, natomiast z kolejnym podmiotem wynagrodzenie w kwocie 35.000 zł netto k. 20), w majątku powódki doszło wręcz do przysporzenia majątkowego, nie zaś do uszczerbku. Również w kontekście funkcji kary umownej określanej jako wychowawcza, penalna, zastrzeżona w okolicznościach sprawy kara jawi się jako rażąco wygórowana. Pozwany wykonał w większości swoje zobowiązanie, a jak wynika z dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy, w tym kierowanych do powódki pism, widoczne były w jego działaniach starania o wykonanie zobowiązania.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd doszedł do przekonania, że kara umowna w wysokości 1/3 żądanej kwoty (7.000 zł) będzie w okolicznościach sprawy uzasadniona. W ocenie Sądu kara umowna w tej wysokości odpowiada stopniowi zawinienia pozwanego i spełni opisane na wstępie cele, nie powodując jednocześnie nadmiernego, nieuzasadnionego wzbogacenia powódki i zubożenia pozwanego.

O odsetkach Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu na podstawie art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c. mając na uwadze, iż pismem z dnia 12 listopada 2015 roku powódka wezwała pozwanego do zapłaty kary umownej w terminie 7 dni.

Z tych względów Sąd orzekł jak w pkt I oraz II sentencji wyroku.

Stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o treści przedłożonych do akt dowodów z dokumentów. Żadna ze stron nie kwestionowała ich prawdziwości, a i w ocenie Sądu nie budziły one żadnych wątpliwości. Podstawą ustalenia stanu faktycznego były również zeznania świadków J. R. (2), A. B. oraz przesłuchanie reprezentanta powódki A. I., które były logiczne oraz w przeważającej części spójne, nie znajdując podstaw by odmówić im wiary. W konsekwencji ustalając stan faktyczny Sąd miał także na względzie przesłuchanie pozwanego, jednakże jedynie w zakresie w którym zeznania te nie pozostawały w sprzeczności z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w tym z przywołanymi wyżej dowodami ze źródeł osobowych. W ocenie Sądu przesłuchanie pozwanego co do nieprzekazania mu odpowiedniej dokumentacji związanej z zadaniem inwestycyjnym jawi się jako nielogiczne i sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego, w szczególności biorąc pod uwagę proces wykonywania prac budowlanych. Co więcej, okoliczności te nie potwierdzone zostały przez świadka J. R. (2) pełniącego funkcji kierownika budowy, nadto w aktach sprawy brak jest pism wskazujących na żądanie przez pozwanego przekazania mu tego rodzaju dokumentacji.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu znajduje podstawę prawną w art. 108 k.p.c w zw. z przepisem art. 100 k.p.c. zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione albo stosunkowo rozdzielone. Na podstawie przywołanej regulacji Sąd dokonał wzajemnego zniesienia kosztów procesu poniesionych przez strony mając na względzie, że żądania stron okazały się uzasadnione jedynie częściowo, co więcej, w kontekście zakresu oddalenia powództwa przyjąć należało, iż to pozwany okazał się stroną wygrywającą sprawę w większym zakresie, niż powódka, której roszczenie co do żądania kary umownej było w istocie zasadne. Zauważyć bowiem należy, iż oddalenie powództwa w większej części przy ustaleniu uprawnienia powódki do obciążenia pozwanego karą umową związane było z zastosowaniem przez Sąd instytucji miarkowania kary umownej z przywołanych wyżej przyczyn, nie było zaś wynikiem podjęcia przez pozwanego skutecznych działań, zarzutów celem odparcia żądania pozwu.