Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

K., dnia 16-10-2017 r.

Sąd Rejonowy w Kaliszu I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Katarzyna Porada-Łaska

Protokolant: sekretarz sądowy Katarzyna Bartosik

po rozpoznaniu w dniu 16-10-2017 r. w Kaliszu na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.

przeciwko A. R.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej A. R. na rzecz powoda (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. kwotę 964,99 zł (dziewięćset sześćdziesiąt cztery złote 99/100) z odsetkami odpowiednio od kwot:

a)  648,72 zł- z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego naliczanymi od dnia 12.07.2014r., z tym zastrzeżeniem że wysokość tych odsetek nie może przekraczać odsetek maksymalnych za opóźnienie,

b)  10,49 zł- z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 22.03.2017r.

do dnia zapłaty,

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

3.  rozdziela stosunkowo koszty procesu i z tego tytułu zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 32,00 zł,

4.  nadaje wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności.

SSR Katarzyna Porada-Łaska

Sygn. akt I C 2266/17

UZASADNIENIE

W dniu 22.03.2017 r. powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G., wystąpił z powództwem przeciwko A. R. o zapłatę kwoty 3.006,11 zł wraz z odsetkami od kwot:

- 2.869,72 umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP od dnia 12.07.2014 r. do dnia 31.12.2016 r. oraz umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP, ale nie więcej niż wysokość odsetek maksymalnych, liczonymi od dnia 1.01.2016 r. do dnia zapłaty;

- 46,39 ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu (sprecyzowanym w dalszych pismach procesowych) powód stwierdził, że firma (...) Spółka Akcyjna zawarła z pozwaną umowę pożyczki w kwocie 4.321,00 zł, płatną w 70 tygodniowych ratach po 66,15 zł, począwszy od 14 dnia po dacie zawarcia umowy. Pozwana dokonała spłaty 1.665 zł, z czego 1.451,28 zł zostało zaliczone na poczet kapitału, a 213,72 zł – odsetek umownych, tak więc do zapłaty pozostało 2.869,72 zł kapitału, 46,39 zł odsetek umownych należnych do dnia wypowiedzenia umowy (liczonych od kwoty 2.869,72 zł za okres od 13.05.2014 r. do 11.07.2014 r.) oraz 90 zł z tytułu kosztów windykacyjnych zastrzeżonych w umowie (w tym 10 zł naliczone w dniu 29.04.2014 r., 10 zł naliczone w dniu 3.06.2014 r., a 70 zł naliczone w dniu 11.07.2014 r.). W związku z wypowiedzeniem umowy trzydziestodniowy termin wypowiedzenia upłynął 11.07.2014 r. i z tym dniem wierzytelność została postawiona w stan wymagalności. Przy tym w dniu 17.06.2014 r. (...) S.A. została przejęta przez połączenie w trybie art. 492 § 1 pkt 1 ksh przez powoda, który przejął wszystkie jej uprawnienia i obowiązki.

Postanowieniem z 28.06.2017 r., sygn. VI Nc-e 484232/17, Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie, stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu elektronicznym i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Kaliszu.

Pozwana A. R. nie stawiła się na rozprawie i nie zajęła stanowiska w sprawie.

Sąd zważył, co następuje.

Pozwana A. R. zawarła w dniu 27.09.2013 r. umowę pożyczki gotówkowej nr (...) z firmą (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G., w ramach której przyznano jej kwotę 4.321,00 zł, która miała wraz z odsetkami umownymi wynoszącymi 309,50 zł podlegać spłacie w 70 tygodniowych ratach po 66,15 zł, począwszy od 14 dnia po dacie zawarcia umowy aż do 6.02.2015 r. Przy tym w § 2 ust. 1 umowy przewidziano, że pozwana skorzystała z opcji obsługi pożyczki w miejscu zamieszkania opisanej w § 2 ust. 2 umowy, której koszt wynosi 1.140,75 zł, płatnej jednorazowo w dniu zawarcia umowy. Skorzystanie z tej opcji miało według § 2 ust. 2 umowy polegać na dostarczeniu kwoty pożyczki do wypłaty w miejscu zamieszkania pożyczkobiorcy, a następnie odbioru łącznego zobowiązania, przy czym zastrzeżono iż jest to opłata jednorazowa, niezależna od ilości rat pożyczki i wizyt przedstawiciela pożyczkodawcy w miejscu zamieszkania pożyczkobiorcy, jak również nie stanowi elementu kosztu całkowitego pożyczki.

Dodatkowo według § 3 ust. 1 umowy, pozwana miała uiścić opłatę wstępną w wysokości 1.080,25 zł, należną za czynności związane z zawarciem umowy, która również miała być potrącona z kwoty pożyczki, tak że do wypłaty pozostawało 2.100 zł (4.321,00 zł – 1.140,75 zł – 1.080,25 zł).

Oprocentowanie umowne wynosiło 10 % w stosunku rocznym i przy założeniu terminowej spłaty pożyczki wynosiłoby łącznie 309,50 zł, przy czym według § 3 ust. 2 umowy, rzeczywista roczna stopa oprocentowania wynosiła 4,78 %. Na podstawie § 5 ust. 4 wpłaty miały być zaliczane w następującej kolejności: odsetki umowne; całkowita kwota pożyczki; odsetki karne za opóźnienie.

Według § 7 ust. 1 umowy, w razie zwłoki pożyczkobiorcy z zapłatą dwóch pełnych rat pożyczki z odsetkami w terminach określonych umową, pożyczkodawca mógł wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30 dniowego terminu wypowiedzenia, po uprzednim bezskutecznym listownym wezwaniu do zapłaty. Na podstawie § 7 ust. 6 lit. a) i b) umowy pożyczkodawca mógł naliczyć pożyczkobiorcy opłaty windykacyjne w wysokości: nie więcej niż 20 zł za korespondencję listami poleconymi, o 10 zł za każdy list oraz nie więcej niż 70 zł łącznie za działania takie jak: wezwania do zapłaty listami zwykłymi (po 7 zł za każdy list), monitami telefonicznymi (po 10 zł za każdy) i SMSowymi (po 5 zł za każdy) – naliczane na dzień wypowiedzenia umowy.

Z kolei w § 7 ust. 3 umowy przewidziano, iż w razie jej wypowiedzenia z przyczyn dotyczących pożyczkobiorcy, pożyczkodawca może naliczać odsetki karne w wysokości czterokrotności każdoczesnej stopy lombardowej NBP.

(dowód: umowa pożyczki k 13)

Pozwana zaprzestała na początku 2014 r. spłaty zobowiązania, w związku z czym (...) S.A. wystosowała do pozwanej wezwanie do zapłaty z 29.04.2014 r., w którym wymieniono kwotę zadłużenia aktualnego jako 350,02 zł, w tym 337,25 kapitału i 13,71 zł odsetek.

W dniu 4.06.2014 r. pożyczkodawca złożył pozwanej oświadczenie o wypowiedzeniu umowy, informując iż ma ona do zapłaty na dzień sporządzenia zawiadomienia 605,73 zł, w tym 570,79 kapitału, 14,94 zł odsetek i 20 zł kosztów korespondencji.

W wypowiedzeniu wpisano, iż pozwana jest też zobowiązana do terminowej spłaty bieżących rat pożyczki wymagalnych po dacie pisma, a termin wypowiedzenia umowy wynosi 30 dni i pozwana jest zobowiązana do terminowej spłaty rat wymagalnych po dniu wypowiedzenia, a po upływie jego terminu oraz w braku spłaty dotychczasowego zadłużenia, wypowiedzenie stanie się skuteczne, umowa wygaśnie i cała wierzytelność zostanie postawiona w stan wymagalności – suma rat miała wynosić 2.381,40 zł.

(dowód: wezwanie do zapłaty k 14; wypowiedzenie umowy k 16-17)

Pozwana spłaciła łącznie kwotę 1.665 zł, z czego pożyczkodawca 1.451,28 zł zaliczył na poczet kapitału, a 213,72 zł – odsetek umownych, tak więc według wierzyciela zaległego kapitału do zapłaty pozostało 2.869,72 zł, a odsetek – 46,39 zł.

W dniu 17.06.2014 r. doszło do połączenia (...) S.A. z siedzibą w G. oraz (...) Sp. z o.o. z siedzibą w G., poprzez przeniesienie całego majątku (...) S.A. na (...) Sp. z o.o. w trybie art. 492 §1 ksh, w związku z czym powód wstąpił w prawa i obowiązki dotychczasowego pożyczkobiorcy.

(okoliczności niesporne)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie przytoczonych wyżej dowodów, których prawdziwość i wiarygodność nie budzi wątpliwości.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest częściowo zasadne i podlega uwzględnieniu odnośnie kwoty 964,99 zł, w tym:

- 648,72 zł zaległego kapitału sensu stricto;

- 210,00 zł opłaty wstępnej;

- 95,78 zł odsetek umownych od kapitału;

- 10,49 zł odsetek umownych za opóźnienie według stopy procentowej wynoszącej 10 % za okres od dnia 13.05.2014 r. do 11.07.2014 r. liczonych od kwoty 648,72 zł.

Powództwo nie jest natomiast zasadne i podlega oddaleniu co do żądania zapłaty kwot dalszych:

- 870,25 zł opłaty wstępnej;

- 1.140,75 zł opłaty za obsługę pożyczki w domu (§ 2 ust. 2 umowy);

- 90,00 zł kosztów windykacyjnych;

- 35,90 zł odsetek umownych za opóźnienie.

Tak więc z pierwotnie żądanej 3.006,11 zł, zostało uwzględnione 964,99 zł (648,72 zł + 210,00 zł + 95,78 zł + 10,49 zł), a oddalone łącznie co do kwoty 2.041,12 zł.

W myśl art. 720 § 1 kc, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do tożsamości, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Na podstawie art. 353 ¹ kc, strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

W przedmiotowej sprawie firma (...) S.A. i pozwana zawarli umowę pożyczki, podlegającą ponadto regulacji art. 1 pkt 1, art. 2, art. 3 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z 12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 1528 ze zm.), zaś powód z mocy art. 492 § 1 ksh stał się następcą prawnym pożyczkodawcy i wszedł jego prawa i obowiązki z tytułu tej umowy.

Na podstawie art. 385 ¹ § 1 kc postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne); nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny (art. 385 ² kc).

W niniejszej sprawie zapisy § 2 ust. 2 umowy, że za usługę obsługi pożyczki w miejscu zamieszkania pożyczkobiorcy pobiera się opłatę jednorazową, niezależną od ilości rat pożyczki i wizyt przedstawiciela pożyczkodawcy w miejscu zamieszkania pożyczkobiorcy, stanowią niedozwolone postanowienia umowne w znaczeniu nadanym temu pojęciu przez przepis art. 385 ¹ § 1 kc, a co za tym idzie nie są one wiążące i powód nie może na ich podstawie domagać się zapłaty – w tej części w jakiej dotyczą usług, które nie zostały faktycznie wykonane (tak Sąd Okręgowy w Kaliszu w wyroku z 27.12.2016 r., sygn. II Ca 579/16, nie publ.).

Jest tak z racji tego, że świadczenie z tytułu usługi obsługi pożyczki w miejscu zamieszkania jest świadczeniem podzielnym i to już ze swej istoty, tj. zgodnie z umową może być wykonane tylko przez określoną ilość zachowań, nie może też z definicji być wykonane jednorazowo. Niezależnie od powyższego, powód i tak nie wykazał tego, iżby pod zapisem umowy o obsłudze pożyczki w domu kryły się realnie wykonane świadczenia ze strony powoda na rzecz pozwanej.

Wskazać następnie należy, że również zastrzeżona w § 3 ust. 1 umowy opłata wstępna należna za czynności związane z zawarciem umowy jest rażąco wygórowana, gdyż wynosi 1.080,25 zł, co stanowi w przybliżeniu ¹ /4 całej kwoty całej kwoty podlegającej zwrotowi, w tym ponad ½ faktycznie wypłaconej do rąk pożyczkobiorcy kwoty pożyczki. Także to zastrzeżenie stanowi więc niedozwoloną klauzulę umowną w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 kc, która kształtuje obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza jego interesy, gdyż tak wysoka opłata nie jest ekwiwalentna do świadczenie wzajemnego, ani też celowa.

Mając na uwadze wszystkie okoliczności sprawy, w tym w tym wysokie oprocentowanie pożyczki, opłata wstępna nie powinna w przypadku takiej umowy konsumenckiej wynosić więcej niż 10 % łącznej wartości kapitału, czyli 210 zł. W konsekwencji z kwoty 1.080,25 zł opłaty wstępnej zaliczanej w poczet kapitału pożyczki, niezasadne byłoby 870,25 zł.

Także zastrzeżenie opłat windykacyjnych w wysokości wynoszącej łącznie 90 zł stanowi w ocenie Sądu niedozwolone postanowienie umowne, przenosząc na konsumenta koszty i ryzyko prowadzenia przez poprzednika prawnego powoda działalności gospodarczej (tak Sąd Okręgowy w Kaliszu w wyroku z 27.12.2016 r., sygn. II Ca 579/16, w sprawie z powództwa (...) Sp. z o.o. I C 2984/15, nie publ.).

Podobne rozstrzygnięcie w analogicznym stanie prawnym i faktycznym wydał też Sąd Okręgowy w Kaliszu wydanego w sprawie sygn. II Ca 370/17, nie publ.

Z kolei kwota odsetek umownych według stopy procentowej wynoszącej 10 % za okres od dnia 13.05.2014 r. do 11.07.2014 r. liczona od kwoty 648,72 zł (a nie jak chciał powód od kwoty 2.869,72 zł) wynosi 10,49 zł, a nie 46,39 zł, stąd też oddaleniu w zakresie tego roszczenia podlega kwota 35,90 zł.

Tak więc ostatecznie zasądzeniu na rzecz powoda podlega kwota 964,99 zł (648,72 zł + 210 zł + 95,78 zł + 10,49 zł), podczas gdy powództwo podlega oddaleniu co do kwoty 2.041,12 zł. Właściwe kwoty zobowiązania wynikające z umowy, po pominięciu roszczeń stanowiących emanacje niedozwolonych postanowień umownych wynosiły bowiem:

- 2.100 zł kapitału sensu stricto;

- 309,50 zł odsetek umownych;

- 210 zł opłaty wstępnej;

razem 2.619,50 zł, na poczet czego pozwana uiściła kwotę 1.665 zł, czyli do zapłaty pozostało z tego tytułu jedynie 954,50 zł. Po dodaniu kwoty odsetek za opóźnienie w wysokości 10,49 zł (liczonych od kwoty 648,72 zł za okres od dnia 13.05.2014 r. do 11.07.2014 r.) wychodzi więc 964,99 zł, która to kwota podlega zasądzeniu na rzecz powoda.

Dodać należy, iż bezczynność pozwanego nie zwalnia Sądu z obowiązku krytycznego ustosunkowania się do twierdzeń pozwu. W razie nastręczających się wątpliwości co do prawdziwości twierdzeń powoda, Sąd przeprowadza z urzędu postępowanie dowodowe. Uznanie przez Sąd twierdzeń powoda za prawdziwe, nie zwalnia Sądu od obowiązku dokonania prawidłowej oceny zasadności żądania pozwu, opartego na twierdzeniach, ze stanowiska prawa materialnego (por. SN z 15.09.1967 r., II CRN 175/67, OSN 1968, Nr 8-9, poz. 142, SN z 1999-03-31, I CKU 176/97, opubl: Prokuratura i Prawo rok 1999, Nr 9, poz. 30).

Z powyższych względów orzeczono jak w punktach 1. i 2. wyroku.

O odsetkach od uwzględnionych kwot orzeczono zgodnie z żądaniem pozwu.

O kosztach postępowania orzeczono w punkcie 3. wyroku na podstawie art. 100 kpc, dokonując ich stosunkowego rozdzielenia. Biorąc pod uwagę iż powód żądał kwoty 3.006,11 zł, a zostało na jego rzecz zasądzone 964,99 zł, powód wygrał sprawę w 32 %. Przy tym na koszty poniesione przez powoda składa się 100 zł opłaty od pozwu, tak wiec zasądzeniu na jego rzecz podlega od pozwanej kwota 32 zł.

W punkcie 4. wyroku na podstawie art. 333 § 1 pkt 3 kpc nadano wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności.

SSR Katarzyna Porada – Łaska