Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VII Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SA Tomasz Szanciło

Sędziowie: SA Ewa Stefańska

SO (del.) Magdalena Sajur-Kordula (spr.)

Protokolant: sekretarz sądowy Katarzyna Mikiciuk

po rozpoznaniu w dniu 16 lutego 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. w K.

przeciwko J. G. (1) i E. G.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej E. G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 27 kwietnia 2016 r.

sygn. akt XXVI GC 823/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok częściowo w ten sposób, że:

a.  w punkcie pierwszym oddala powództwo w stosunku do E. G.;

b.  w punkcie drugim oddala wniosek powoda o zasądzenie od E. G. kosztów procesu;

c.  dodaje punkt trzeci (III) o treści: „zasądza od (...) S.A. w K. na rzecz E. G. kwotę 3617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.”;

II.  zasądza od (...) S.A. w K. na rzecz E. G. kwotę 9383 zł (dziewięć tysięcy trzysta osiemdziesiąt trzy złote) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VII AGa 118/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 27 kwietnia 2016 roku Sąd Okręgowy w Warszawie zasądził in solidum od J. G. (1) i E. G., z zastrzeżeniem że zapłata przez jednego z pozwanych zwalnia drugiego do wysokości należnej od niego spłaty, na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K. kwotę 79.641,78 zł wraz z odsetkami ustawowymi od tej kwoty od 8 października 2013 r. do 31 grudnia 2015 r. i z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty oraz w pkt 2 orzeczenia ustalił, że powód wygrał sprawę w całości i obciążył pozwanych in solidum kosztami postępowania w sprawie zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy, z zastrzeżeniem, że zapłata przez jednego z pozwanych zwalnia drugiego do wysokości należnej od niego spłaty; przy czym szczegółowe wyliczenie kosztów postępowania pozostawia referendarzowi sądowemu.

Powyższy wyrok został wydany w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

27 czerwca 2012 r. (...) reprezentowana przez R. G. (1), zawarła umowę najmu nr (...) dotyczącą systemów deskowań na jedną budowę z J. G. (1), prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...), jako Zamawiającym w związku z realizowaną przez niego budową” pn. Zespół (...) etap III. Lokalizacją, w której powinny stale znajdować się elementy systemów deskowań stanowiące przedmiot tej umowy, była ww. budowa o nazwie i adresie zgodnymi z wydanym pozwoleniem na budowę. Ponadto zgodnie z § 12 pkt 7 i 8 Załącznika nr 3 do przedmiotowej umowy „towar jest przeznaczony do wyłącznego użytku Zamawiającego. Zamawiający nie ma prawa do przeniesienia na inną osobę praw wynikających z Umowy lub (...), oddania towaru w podnajem lub do użyczenia, ani też ustanowienia na rzecz osoby trzeciej jakiegokolwiek innego prawa do korzystania z towaru, chyba że uzyska stosowną uprzednią zgodę (...).” Niniejsza umowa została zawarta na czas oznaczony, nie krótszy niż do chwili całkowitego zwrotu przez firmę (...) deskowań stanowiących przedmiot umowy. W § 5 umowy, strony ustaliły wynagrodzenie i warunki płatności, w szczególności miesięczne stawki najmu w zależności od wartości netto wynajętego towaru liczonego według cen katalogowych (...) obowiązujących na dzień zawarcia umowy.

Generalnym wykonawcą na przedmiotowej budowie była spółka (...) sp. z o. o. z siedzibą w L. (dalej także: H.). Podpisując umowę z J. G. (1), (...) pozostawała w przekonaniu, że J. G. (1) jest bezpośrednim podwykonawcą (...) sp. z o. o. Tak wynikało z umowy stron, jako że zgodnie z jej postanowieniami, wyłącznie kontrahent (...) miał prawo do korzystania z majątku tej spółki. W lutym - kwietniu 2013 r., prace na budowie nie były jednak wykonywane przez J. G. (1), gdyż podmiotem odpowiedzialnym za wykonywane prace żelbetowe od początku trwania przedmiotowej budowy była E. G., prowadząca działalność gospodarczą pod firmą (...).H.U E. G. – prywatnie żona J. G. (1). Kontrahentem (...), któremu spółka ta wydała elementy systemu deskowań w oparciu o zawartą umowę najmu był wyłącznie J. G. (1), który nie prowadził jednak prac na budowie. Podmiotem obecnym na budowie była E. G..

28 lipca 2012 r. (...) reprezentowana przez M. C. zawarła umowę najmu systemów deskowań nr (...) na jedną budowę z J. G. (1), prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...), jako Zamawiającym, w związku z realizowaną przez niego budową pn. „Budynek mieszkalny, ul. (...). Lokalizacją, w której powinny stale znajdować się elementy systemów deskowań, stanowiące przedmiot tej umowy, była ww. budowa o nazwie i adresie zgodnymi z wydanym pozwoleniem na budowę. Zgodnie z § 12 pkt 7 i 8 Załącznika nr 3 do przedmiotowej umowy „towar jest przeznaczony do wyłącznego użytku Zamawiającego. Zamawiający nie ma prawa do przeniesienia na inną osobę praw wynikających z Umowy lub (...), oddania towaru w podnajem lub do użyczenia, ani też ustanowienia na rzecz osoby trzeciej jakiegokolwiek innego prawa do korzystania z towaru, chyba że uzyska stosowną uprzednią zgodę (...). Przedmiotowa umowa została zawarta na czas oznaczony, nie krótszy niż do chwili całkowitego zwrotu przez J. G. (1) deskowań stanowiących przedmiot umowy. W § umowy, strony ustaliły wynagrodzenie i warunki płatności, w szczególności miesięczne stawki najmu w zależności o wartości netto wynajętego towaru liczonego według cen katalogowych (...) obowiązujących na dzień zawarcia umowy.

Generalnym wykonawcą na wymienionej budowie była (...) sp. z o.o. W lipcu 2012 r. podmiotem odpowiedzialnym za wykonywane prace żelbetowe od początku trwania przedmiotowej budowy była E. G., prowadząca działalność gospodarczą pod firmą (...).H.U E. G. - żona J. G. (1). Kontrahentem (...), któremu spółka ta wydała elementy systemu deskowań w oparciu o zawartą umowę najmu był wyłącznie J. G. (1). Nie prowadził on jednak prac na budowie. Podmiotem obecnym na budowie była E. G.. Podpisując umowę z J. G. (1), (...) pozostawała w przekonaniu, że J. G. (1) jest bezpośrednim podwykonawcą (...) sp. z o. o. Tak wynikało z umowy stron, jako że zgodnie z jej postanowieniami, wyłącznie kontrahent (...) miał prawo do korzystania z majątku tej spółki.

Zgodnie z postanowieniami powyższych umów zawartych przez (...) z J. G. (1), Zamawiający nie ma prawa do przeniesienia na inną osobę praw wynikających z Umowy lub (...), oddania towaru w podnajem lub do użyczenia, ani też ustanowienia na rzecz osoby trzeciej jakiegokolwiek innego prawa do korzystania z towaru, chyba że uzyska stosowną uprzednią zgodę (...) (§ 12 pkt 7 i 8 załącznika nr 3 do umów). J. G. (1) nigdy nie występował do (...) o udzielenie podobnej zgody.

4 lipca 2012 r. E. G. jako wykonawca zawarła ze spółką (...) sp. z o.o. jako Zamawiającym – Generalnym Wykonawcą umowę nr (...) o wykonanie robót budowlanych na budowie przy ul. (...) w W.. W §2 ww. umowy E. G. oświadczyła, iż „wyraża gotowość wykonania ww. robót oraz dysponuje odpowiednimi środkami organizacyjno - technicznymi i zespołem pracowników. Ponadto, zgodnie z §15 umowy, powierzenie części robót będących przedmiotem niniejszej umowy, wymagało uprzedniej pisemnej zgody (...) S.A. na 7 dni przed wprowadzeniem podwykonawcy na plac budowy. Wykonawca miał zawiadomić pisemnie Zamawiającego o zamiarze wprowadzenia na budowę zaakceptowanego wcześniej podwykonawcy, określając rodzaj i zakres powierzonych mu robót oraz nazwisko, uprawnienia zawodowe i dane adresowe kierownika robót podwykonawcy. Przedmiotowe zawiadomienie nigdy nie zostało przedstawione Zamawiającemu spółce (...) sp. z o.o. Co więcej, spółka ta nigdy nie wyraziła zgody na powierzenie prac podwykonawcy J. G. (1).

22 sierpnia 2012 r. E. G. jako Wykonawca zawarła ze spółką (...) sp. z o.o. jako Zamawiającym – Generalnym Wykonawcą umowę nr (...) o wykonanie robót budowlanych na budowie przy ul. (...) w W.. W §2 ww. umowy E. G. wyraziła gotowość wykonania ww. robót oraz oświadczyła, że dysponuje odpowiednimi środkami organizacyjno - technicznymi i zespołem pracowników. Ponadto, zgodnie z §15 umowy, powierzenie części robót będących przedmiotem niniejszej umowy, wymagało uprzedniej pisemnej zgody (...) S.A., a na 7 dni przed wprowadzeniem podwykonawcy na plac budowy wykonawca miał zawiadomić pisemnie Zamawiającego o zamiarze wprowadzenia na budowę zaakceptowanego wcześniej podwykonawcy, określając rodzaj i zakres powierzonych mu robót oraz nazwisko, uprawnienia zawodowe i dane adresowe kierownika robót podwykonawcy. Przedmiotowe zawiadomienie nigdy nie zostało przedstawione Zamawiającemu spółce (...) sp. z o.o. Co więcej, spółka ta nigdy nie wyraziła zgody na powierzenie prac podwykonawcy J. G. (1).

5 lipca 2012 r. w odniesieniu do budowy przy ulicy (...) oraz 22 sierpnia 2012 r. w odniesieniu do budowy przy ulicy (...), pomiędzy E. G. a jej mężem – J. G. (1) zostały zawarte umowy zlecenia, na podstawie których E. G. zleciła J. G. (1) do realizacji roboty budowlane na ww. budowach.

J. G. (1), który zawarł umowy najmu z (...) nie był stroną umowy z (...) sp. z o.o. tj. generalnym wykonawcę, tym samym nie zamierzał samodzielnie świadczyć robót przy wykorzystaniu sprzętu (...) na rzecz generalnego wykonawcy, a przy niezbędnym udziale pozwanej E. G. – kontrahenta (...) sp. z o.o., o czym nie poinformował spółki (...) celem uzyskania uprzedniej zgody na powyższe. Jednocześnie J. G. (1) miał świadomość, iż w świetle postanowień umów najmu nie był do powyższego zachowania uprawnionym.

E. i J. małżonkowie G., na podstawie umowy z 5 stycznia 2000 r. wyłączyli obowiązującą ich wcześniej wspólność ustawową małżeńską.

J. G. (1) w 2013 r. nie miał jakiegokolwiek majątku osobistego .M. G. (1) w okresie od 3 września 2012 r. do 2014 r. był pracownikiem E. G., przedtem J. G. (1). Na budowach przy ul. (...) i ul. (...) wykonywała prace budowlane jako podwykonawca spółki (...), z udziałem kilku swoich pracowników, w tym M. G. (1) i K. G. (1). Faktycznie na tych inwestycjach roboty wykonywali także pracownicy J. G. (1), który udostępniał im szalunki (...) do wykonywania prac wykonywanych przez E. G. na rzecz H., pomimo że nie był stroną umowy z generalnym wykonawcą. Pracownicy E. M. G. i K. G. (2), na tych budowach faktycznie zajmowali się zamawianiem szalunków od (...), rozładowywaniem tych szalunków po ich dotarciu na budowy, załadowywaniem szalunków i ich zdawaniem do (...), nadzorowali też ok. 20 – 30 pracowników J. G. (1) bez konkretnie określonych zadań czy też obowiązków w tym zakresie. Na polecenie J. G. (1) M. G. (2) dokonywał zamówień szalunków na budowę od (...), będąc wcześniej pracownikiem J. G. (1), przed rozwiązaniem umów najmu przez (...).

Do wykonania prac zleconych E. G. przez H. konieczne były systemy deskowań – szalunki do prac żelbetowych. Na budowach przy ul. (...) i ul. (...) wykorzystywane były szalunki spółki (...), charakterystycznie oznaczone kolorem żółtym z czarnymi napisami.

W rozliczaniu umów z J. G. (1), w tym przy ewidencji ilości sztuk elementów deskować wydanych i zdanych w ramach wykonywania umów najmu, (...) korzystała z bardzo dokładnego programu magazynowego (...), który podawał aktualne dane co do ilości wydanych a nie zwróconych szalunków, i generował dane dla potrzeb wystawiania faktur VAT. Dane te można było wygenerować na każdy żądany dzień. Przy wydawaniu sprzętu najemcy J. G. (1) wystawiany był dokument WZ – wydanie zewnętrzne, kiedy towar był zwracany do wynajmującego, program generował dokument potwierdzenia dokument PZ – przyjęcie zewnętrzne. Stąd na bieżąco było wiadomo jaki jest stan niezwróconych elementów.

Na podstawie § 16 ust 3 Ogólnych Warunków (...) (stanowiących załącznik do ww. Umów) 11 stycznia 2013 r. (...) wypowiedziała ze skutkiem natychmiastowym obie zawarte z J. G. (1) umowy najmu na budowy przy ul. (...) w W.. Powodem wypowiedzenia umów były zaległości płatnicze J. G. (1) za co najmniej dwa pełne okresy płatności, a także niedopełnienie zobowiązań umownych poprzez udostępnienie E. G., jako osobie trzeciej wobec (...), szalunków tej spółki, o czym (...) dowiedziała się od generalnego wykonawcy tj. spółki (...) sp. z o.o. W okresie styczeń-luty 2013 r. (...) nie odzyskała wynajętego J. G. (1) sprzętu, który wykorzystywany był nadal na ww. budowach bez podstawy prawnej. (...) wezwała J. G. (1) do wydania towaru stanowiącego przedmiot umów najmu i rozliczenia obciążeń wynikających ze zużycia towaru na podstawie §16 ust Ogólnych Warunków (...) ( (...)), jak również do uiszczenia dotychczas nieuregulowanych należności. Wypowiedzenie umów z przyczyn opisanych powyżej kulkowało obowiązkiem J. G. (1) zwrotu majątku należącego do (...), rozliczeniem obciążeń wynikających ze zużycia towaru. Ponadto (...) zażądała zapłaty za korzystanie z jej rzeczy w związku z tym, że J. G. (1) jako najemca oraz E. G. jako podmiot faktycznie korzystający z szalunków (systemu deskowań) spółki (...), zobowiązani byli wobec wynajmującego do zwrotu rzeczy i zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z tych rzeczy. (...) pismem z 30 sierpnia 2013 r. wezwała J. G. (1) i E. G. do zapłaty wynagrodzenia za część okresu posiadania rzeczy bez podstawy prawnej, tj. od 12 stycznia 2013 r. do 28 lutego 2013 r. Wysokość roszczenia (...) z tego tytułu wyliczyła: w odniesieniu do J. G. (1) na podstawie wysokości stawek takich, jakie strony ustaliły w umowie najmu, i jakie były podstawą wyliczenia należnych kwot objętych wystawianymi przez (...) obciążającymi J. G. (1) fakturami VAT. Kwotę tę (...) ujęła w kolejnej fakturze VAT, bez podatku VAT wyliczając ją proporcjonalnie do powyższego okresu korzystania z rzeczy; w odniesieniu do E. G. także na podstawie wysokości stawek takich, jakie zostały ustalone w umowach najmu z J. G. (1), z tym że kwoty te zostały ujęte w notach obciążeniowych, także proporcjonalnie do powyższego okresu korzystania z rzeczy.

E. G. bez podstawy prawnej korzystała z mienia stanowiącego własność (...) od 27 czerwca 2012 r. na budowie przy ulicy (...) oraz od 28 lipca 2012 r. na budowie przy ulicy (...) w W. tj. od początku współpracy pomiędzy (...) a J. G. (1) na ww. budowach, przynajmniej do 28 lutego 2013 r. Po wypowiedzeniu umów przez (...) J. G. (1), co nastąpiło 11 stycznia 2013 r. nie doszło do zwrotu (...) mienia objętego przedmiotem umów najmu. E. G. bezumownie korzystała z rzeczy (...) od 12 stycznia 2013 r., tj. od pierwszego dnia, w którym małżonkowie E. G. i J. G. (1) korzystali z mienia (...) bez żadnej podstawy prawnej, przynajmniej do 28 lutego 2013 r., tj. zakończenia współpracy pomiędzy pozwaną E. G. a generalnym wykonawcą – (...) sp. z o.o.

Na podstawie powyżej ustalonego stanu faktycznego, Sąd Okręgowy uznał, że powództwo jest zasadne w całości.

W pierwszej kolejności Sąd pierwszej instancji wskazał, że okoliczność skutecznego wypowiedzenia umów najmu przez powódkę nie była w sprawie kwestionowana. Pozwany nie negował ani tego faktu ani podstaw wypowiedzenia mu umów najmu.

W ocenie Sądu Okręgowego powódka wykazała swój status właściciela w odniesieniu do systemów deskowań stanowiących przedmiot umów najmu zawartych z pozwanym. Okoliczność ta nie była kwestionowana i nie budziła wątpliwości pozwanego przy zawieraniu tychże umów, w których systemy deskowań zostały określone jako będące przedmiotem umowy najmu przez Zamawiającego, czyli J. G. (1) (§1 umów). Z zeznań przesłuchanych w sprawie świadków zgodnie wynikało ponadto, że na spornych budowach wykorzystywane były szalunki spółki (...) – charakterystycznie oznaczone kolorem żółtym z czarnymi napisami. A jest to oznaczenie typowe dla systemu deskowań tej spółki.

Prawo własności (...) do systemów deskowań wydanych pozwanemu na podstawie umów najmu a objętych przedmiotem sporu w tej sprawie, nie zostało skutecznie zakwestionowane przez pozwanych, których obrona sprowadziła się do ogólnego zaprzeczenia prawie wszystkich okoliczności podniesionych w pozwie bez przytoczenia argumentacji merytorycznej a tym, bardziej dowodów.

Sąd Okręgowy ustalił, że pozwani J. G. (1) oraz jego żona E. G. posiadali status posiadaczy zależnych; J. G. (1) - jako najemca, a E. G. jako osoba faktycznie korzystająca z rzeczy – szalunków powódki.

Wskazał, że wedle art. 230 k.c., przepisy normujące stosunki między właścicielem rzeczy a posiadaczem samoistnym (art. 224-229 k.c.) znajdują odpowiednie zastosowanie do stosunków między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym. W związku z powyższym w ocenie Sądu pierwszej instancji, przepis art. 224 k.c. znajdzie w pełni zastosowanie w zakresie dopuszczalności dochodzenia roszczenia przeciwko posiadaczowi zależnemu w osobie E. G. z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z mienia (...), jak również przeciwko J. G. (1) od momentu rozwiązania umów przez powódkę.

Sąd Okręgowy miał na uwadze, że pomimo złożenia stosownych oświadczeń w treści umów zawartych z (...) sp. z o.o. oraz okoliczności, iż do wykonania prac żelbetowych niezbędne są szalunki budowlane, pozwana twierdziła w sprawie, że nie miała żadnej styczności z szalunkami powódki. Zgodnie ze stanowiskiem pozwanej sprawowała ona ogólny nadzór nad pracami na budowach precyzując, iż nadzór ten nie obejmował szalunków. Jak wynikało z jej zeznań pozwana E. G., jako główny podwykonawca spółki (...) sp. o.o. dokonywała zamówień sprzętu tj. młotków na budowy kompleksów mieszkaniowych, z absolutnym natomiast wyłączeniem jakichkolwiek czynności wobec szalunków (...). Tymczasem szalunki te były niezbędne do wykonania jakichkolwiek prac, których podjęła się pozwana na spornych budowach. Zeznania pozwanej, zgodnie z którymi sprawowała ona na inwestycjach objętych sporem jedynie ogólny nadzór, zupełnie bez zainteresowania się, czy do wykonywanych prac były konieczne szalunki, a jeżeli nie, w jaki sposób prace miały zostać przeprowadzone, były niewiarygodne bo nielogiczne, sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego. Tak samo Sąd ocenił zeznania pozwanej, w części w jakiej zarzekała się, że nie rozmawiała z mężem o umowach najmu łączących go z powódką. Dodatkowo – co znamienne, pozwana nie potrafiła sprecyzować dokładnie nad kim i nad czym (poza zamówieniami młotków) ten „ogólny nadzór” sprawowała na analizowanych inwestycjach.

W ocenie Sądu Okręgowego świadek E. J. miał bezpośrednią wiedzę w zakresie realizowania umów najmu zawartych z pozwanym, jako że był osobą odpowiedzialną za kontakty z J. G. (1) i obsługę jego firmy w zakresie tych umów. Kontaktował się z M. G. (1), który dokonywał u (...) zamówień szalunków na sporne budowy, zajmował się rozładunkiem i załadunkiem tych szalunków na inwestycjach. Świadek E. J. wyjaśnił, powołując dokumenty przedstawione przez stronę powodową, w jaki sposób (...) ewidencjonowała elementy deskowań wydanych pozwanemu na podstawie umów najmu, a nie zwróconych, i w jakim okresie (omówił specyfikację dzierżawy). Ewidencji i kontroli służył program magazynowy (...), z którego dane oddające aktualny stan elementów deskowań (szalunków) pozostających w dyspozycji J. G. (1), były dostępne w każdej chwili. Program ten monitował tzw. zwroty sprzętu (...). Jest to skomplikowana specyfikacja, dlatego ewidencja wydań i zwrotów oraz dat w jakich to następowało prowadzone było przez program komputerowy. Program komputerowy automatycznie też generował faktury VAT, wyliczając wynagrodzenie w zależności od ilości i okresu użytkowanych szalunków przez najemcę co do każdej sztuki (ilość dni i ilość sprzętu). Szalunki były oznakowane numerami. Wydruki były także wysyłane mailowo. Świadek miał wiedzę, że na spornych budowach były problemy ze strony pozwanego ze zwracaniem najętych od (...) szalunków. Świadek potwierdził, że na spornych budowach w zakresie szalunków (...) kontaktował się z M. G. (1), a umowę na wykonawstwo robót budowlanych z H. miała jedynie E. G., żona pozwanego i ona (jej pracownicy) korzystała faktycznie z szalunków powódki przy wykonywaniu robót budowlanych dla H..

Według Sądu pierwszej instancji świadek R. G. (1) miał pełną wiedzę odnośnie kontraktów zawartych z pozwanym jako pracownik powódki, przełożony E. J., zajmujący się nadzorem nad wykonaniem umów najmu zawartych z pozwanym, rozliczaniem klienta J. G. (1). Świadek potwierdził, że pozwany nie zwrócił wszystkich elementów najętych szalunków. Wyjaśnił, iż z uwagi na przeznaczenie i rolę szalunków w procesie budowlanym, (...) nie mogła tak po prostu „wejść na budowę” i „odebrać sobie tych szalunków”, groziłoby to bowiem katastrofą budowlaną. Świadek potwierdził, że na spornych inwestycjach pracowała firma pozwanej E. G. i wykorzystywała do swoich prac szalunki firmy (...). Pozwany nie miał zawartych umów z generalnym wykonawcą spółką (...). (...) pozostawała w przekonaniu, że podpisała umowy z J. G. (1) – firmą, która wykonywać miała roboty żelbetowe dla generalnego wykonawcy H.. Tymczasem okazało się, że szalunki powódki wykorzystywała inna firma dla H., a kontrahenta powódki – J. G. (1), nie łączyła żadna umowa z generalnym wykonawcą. Zeznania tego świadka także potwierdziły, że powódka korzystała w rozliczaniu umów najmu z bardzo dokładnego programu magazynowego, który podawał aktualne dane co do ilości wydanych a nie zwróconych szalunków, i generował dane dla potrzeb wystawiania faktur VAT. Dane te można było wygenerować na dany żądany dzień. M. G. (1) przebywał na budowie, to z nim reprezentanci (...) omawiali szczegóły realizacji zamówienia i dostawy szalunków, on odbierał szalunki na spornych budowach. Świadek potwierdził także, iż przy wydawaniu sprzętu wystawiany był dokument WZ – wydanie zewnętrzne, kiedy towar wracał do ULMY wystawiano dokument PZ – przyjęcie zewnętrzne. Stąd na bieżąco było wiadomo jaki jest stan niezwróconych elementów. Dowód z zeznań tego świadka wykazał także, iż pozwany nigdy nie zgłaszał zastrzeżeń co do rzetelności i adekwatności z rzeczywistym stanem rzeczy, powyższych dokumentów, ani co do sposobu „inwentaryzacji” elementów szalunkowych prowadzonego przez powódkę, ani też co do wysokości i zasad sporządzania faktur VAT i naliczania należności za najem w okresie obowiązywania umów.

Natomiast Sąd Okręgowy uznał, że świadek M. C. jako przełożony R. G. (1) był na bieżąco informowany przez pracowników (...) o realizacji spornych kontraktów z pozwanym i o problemach z brakiem płatności i zwrotem szalunków. Potwierdził, że pozwany nie był podwykonawcą spółki (...), co zataił przez powódką. Podpisując z pozwanym umowy najmu (...) pozostawała w przekonaniu, że pozwany J. G. (1) był podwykonawcą bezpośrednim spółki (...), bo to było warunkiem umowy najmu. Jedynie kontrahent powódki mógł bowiem korzystać bezpośrednio z jej majątku bez prawa udostępniania go innym podmiotom. Dowód z zeznań tego świadka potwierdził, że szalunki wydane poznanemu nie zostały zwrócone w całości, pozwany nigdy nie kwestionował ilości sprzętu, do zwrotu którego był wzywany po rozwiązaniu umów najmu, ani wysokości należności za bezumowne korzystanie po zakończeniu okresu obowiązywania umów. Świadek także wyjaśnił, że najem był fakturowany w cyklu miesięcznym, stawka ustalana była procentowo w odniesieniu do ilości sztuk wykorzystywanego w danym miesiącu towaru (...).

Dodatkowo, Sąd Okręgowy podkreślił, że świadek M. K. pracował w (...) do czerwca 2013 r., zatem w okresie spornym. Przy realizacji umów najmu zawartych z pozwanym kontaktował się z M. G. (1), który drogą mail dokonywał w (...) zamówień szalunków na obie sporne budowy oraz zamówień samochodu na zwroty. Świadek ten potwierdził, że w spółce (...) zamówienia deskowań ewidencjonował system (...), ilość wydanego i zwróconego sprzętu (elementów deskowań) ewidencjonowana była też w dokumentach WZ - wydanie zewnętrzne i PZ - przyjęcie zewnętrzne. Następnie Sąd Okręgowy podniósł, że świadek M. G. (1) w okresie spornym był pracownikiem pozwanej E. G. wskutek przyjęcia jej oferty, pod tym jak przestał być pracownikiem J. G. (1) (Lider). Świadek pracował dla E. G. (I.) na budowach przy ul. (...) i ul. (...), wykonywał tam też nadzór nad pracownikami pozwanego (ok.20-30 osób), gdzie były wykorzystywane szalunki (...). To właśnie M. G. (1) przyjmował i zdawał szalunki powódki na tych budowach, także zamawiał towar od (...). Zeznania tego świadka potwierdziły, że szalunki były oznaczone i opisane, nie było wątpliwości że były to szalunki firmy (...). Potwierdził, że funkcjonowały listy ewidencjonujące ilość wykorzystywanych, dostarczanych i zdawanych szalunków na ww. budowy. Świadek podpisywał czasami dokumenty, którymi dysponował pozwany J. G. (1). Nie było zastrzeżeń co do ilości otrzymywanych od (...) szalunków, zdarzyło się, że była zgłaszana reklamacja, ale świadek nie potrafił podać szczegółów.

Pracownikiem pozwanej był także, jak ustalił Sąd Okręgowy, świadek K. G. (1). Na budowie sprawował nadzór, niemniej jednak świadek nie potrafił wytłumaczyć nad kim tenże nadzór wykonywał. Potwierdził, że często odbierał i potwierdzał ilość szalunków dostarczanych na sporne budowy przy ul. (...) i ul. (...), dokumentację w tym zakresie przekazywał pozwanemu J. G. (1). Bez tych szalunków nie było możliwe wykonanie robót należących do podwykonawcy E. G.. Zeznania tego świadka potwierdziły, że pozwana bywała na budowach. Musiała zatem mieć świadomość użycia szalunków firmy (...) już z tego powodu, ze elementy te były widoczne.

Natomiast świadek D. C. był odpowiedzialny z ramienia (...) sp. z o. o. za budowę przy ul. (...). Świadek mylił firmy pozwanych – I. z Lider tj. nie potrafił wskazać, która z tych firm to oznaczenie pozwanej, a która to - pozwanego. Niemniej jednak z jego zeznań jednoznacznie wynikało, że szalunki (...) na ww. budowie wykorzystywał podwykonawca (...) sp. z o. o., a zatem osoba, która miała z H. podpisaną umowę o podwykonawstwo robót budowlanych. W sprawie natomiast bezsporną pozostawała okoliczność, że podwykonawcą takim była właśnie pozwana E. G.. Zatem dowód z zeznań tego świadka potwierdził, że szalunki (...) wykorzystywane były przy robotach na inwestycji przez pozwaną. Świadek także potwierdził, że nie było wątpliwości który z podmiotów wykonujących prace na budowie korzystał z czyich szalunków bowiem szalunki (...) były oznakowane, a podwykonawca spółki (...) (Lider lub I.) korzystał właśnie z szalunków (...).

Sąd pierwszej instancji ustalił także, że świadek R. Z. był odpowiedzialny z ramienia (...) sp. z o. o. za realizację budowy przy ul. (...). Zeznanie tego świadka potwierdziły, że elementy deskowań wykorzystywane na budowie przez podwykonawcę H. – E. G. były od spółki (...), systemy powódki były typowe – oznaczone w charakterystyczny sposób, na żółto. Świadek znał wcześniej J. G. (1), który bywał na budowie, ale nie wykonywał żadnych robót.

Zeznania świadka A. R. potwierdziły natomiast kategorycznie w ocenie Sądu Okręgowy, że do wykonania robót podwykonawcy H. (E. G.) konieczne były szalunki, były to szalunki firmy (...), oznaczone i charakterystyczne.

Świadek J. D., który był w okresie spornym dyrektorem finansowym (...) sp. z o. o., potwierdził przed Sądem Okręgowym treść pisemnych informacji, złożonych w sprawie przez powódkę, a udzielanych (...) przez H. na jej wystąpienia, co do zasad wykonywania (jako podwykonawca) usług budowlanych przez E. G.. Potwierdził, że spółki (...) nie łączył wówczas żaden stosunek zobowiązaniowy z J. G. (1).

Świadek H. P. potwierdził zaś, że na budowach spornych były wykorzystywane szalunki spółki (...), pracowali tam ludzie zatrudnieni przez E. G. a także J. G. (1).

Sąd Okręgowy uznał, ze wszyscy świadkowie potwierdzili, że na spornych budowach przy ul. (...) były wykorzystywane przez podwykonawcę H. szalunki firmy (...), szalunki te były oznakowane, żółte z czarnymi napisami.

Wbrew postanowieniom umów zawartych przez pozwanego z (...) oraz umów zawartych przez pozwaną z H., E. G. zawarła umowę z podwykonawcą a J. G. (1) powierzył sprzęt do wykonywania prac zakontraktowanych przez E. G. nie tylko swoim, ale i jej pracownikom (współpracownikom). Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynikało wprost, że szalunki (...) zamawiali, odbierali i zdawali M. G. (1) oraz K. G. (1), zatrudnieni u pozwanej E. G.. Zgodnie z zeznaniami świadka R. Z., za budowę i prace odpowiedzialna była pozwana E. G., na budowie pracowało około 30-40 pracowników. E. G. bywała na budowie (przy podpisaniu umowy i comiesięcznym fakturowaniu), głównie kontaktowała się ze swoim pracownikiem - M. G. (1) i to on wydawał polecenia, na budowie zatrudnieni byli przez cały okres ci sami pracownicy E. G..

Sąd Okręgowy wskazał, że dowody w postaci m.in. umowy o pracę z M. G. (1) oraz K. G. (1), potwierdziły, że ich stroną jako pracodawca była pozwana E. G. w trakcie wykonywania budów przy ulicach (...) w W.. Pierwszy z nich jako inżynier budowy, a drugi jako cieśla (w świetle znajdujących się w aktach sprawy umów o pracę) – zgodnie z zeznaniami, wykonywali nadzór ogólny nad budowami (chociaż także nie wiadomo nad kim lub nad czym). Okoliczność posiadania mienia przez ww. pracowników pozwanej potwierdziły m.in.: dokumenty PZ i WZ wystawiane w związku ze współpracą przy realizacji budów przy ulicy (...) w W. z udziałem (...). W kontekście wyżej wskazanych okoliczności należało zwrócić uwagę w szczególności na następujące dokumenty PZ lub WZ (przyjęcie do magazynu, wydanie na zewnątrz) podpisane przez M. G. (1) lub K. G. (1) - pracowników pozwanej E. G. w trakcie realizacji budów przy ulicach (...) w W. oraz już po ich zakończeniu: dokument WZ nr (...) z 24 października 2012 r (podpisany przez M. G. (1)), dokument WZ nr (...) z 7 listopada 2012 r (podpisany przez M. G. (1)), dokument WZ nr (...) z 8 listopada 2012 r. (podpisany przez M. G. (1)), dokument (...) z 15 października 2012 r. (podpisany przez K. G. (1)), dokument (...) z 25 października 2012 r. (podpisany przez K. G. (1)), dokument (...) z 26 października 2012 r. (podpisany przez K. G. (1)), dokument (...) z 8 listopada 2012 r. (podpisany przez K. G. (1)), dokument WZ nr 101/WA/13 z 14 stycznia 2013 r. (podpisany przez M. G. (1)), dokument WZ nr 120/WA/13 z 16 stycznia 2013 r. (podpisany przez M. G. (1)), dokument WZ nr 223/WA/13 z 29 stycznia 2013 r. (podpisany przez M. G. (1)), dokument WZ nr 289/WA/13 z 4 lutego 2013 r, (podpisany przez M. G. (1)), dokument WZ nr 398/WA/13 z 13 lutego 2013 r. (podpisany przez M. G. (1)), dokument WZ nr (...) z 28 sierpnia 2012 r. (podpisany przez M. G. (1) oraz K. G. (1)) wraz z dyspozycją załadunku towaru, dokument WZ nr (...) z 29 sierpnia 2012 r. (podpisany przez K. G. (1)), dokument WZ nr (...) z 30 sierpnia 2012 r. (podpisany przez M. G. (1)), dokument WZ nr (...) z 11 września 2012 r. (podpisany przez M. G. (1) oraz K. G. (1)), dokument WZ nr (...) z 11 września 2012 r. (podpisany przez M. G. (1) oraz K. G. (1)), dokument WZ nr (...) z 8 listopada 2012 r. (podpisany przez K. G. (1)), dokument WZ nr (...) z 24 października 2012 r. (podpisany przez M. G. (1)), dokument WZ nr (...) z 19 października 2012 r. (podpisany przez K. G. (1)), dokument WZ nr (...) z 18 października 2012 r. (podpisany przez K. G. (1)), dokument WZ nr (...) z 16 października 2012 r (podpisany przez K. G. (1)), dokument WZ nr (...) z 16 października 2012 r. (podpisany przez K. G. (1)), dokument WZ nr (...) z 15 października 2012 r. (podpisany przez K. G. (1)), dokument WZ nr (...) z 11 października 2012 r. (podpisany przez K. G. (1)), dokument WZ nr (...) z 8 października 2012 r. (podpisany przez M. G. (1)), dokument WZ nr (...) z 8 października 20U r. (podpisany przez M. G. (1)), dokument WZ nr (...) z 8 października 2012 r. (podpisany przez M. G. (1)), dokument WZ nr (...) z 8 października 2012 r. (podpisany przez M. G. (1)), dokument WZ nr (...) z 4 października 2012 r. (podpisany przez K. G. (1)), dokument WZ nr (...) z 20 września 2012 r. (podpisany przez M. G. (1) oraz K. G. (1)), dokument WZ nr (...) z 13 września 2012 r. (podpisany przez M. G. (1)), dokument WZ nr (...) z 13 września 2012 r. (podpisany przez M. G. (1)).

Dodatkowo Sąd Okręgowy ustalił, że na dokumentach w postaci „Kart przebiegu pojazdu” (załączniki do pisma przygotowawczego powódki z 19 maja 2014 r.) również widnieją podpisy M. G. (1) oraz K. G. (1) jako osób odpowiedzialnych za przyjęcie/wysyłkę materiałów (...), w szczególności nr (...) z 29.08.2012 r., (...) z 11.10.2012 r., (...), z 15.10.2012 r., (...) z 15.10.2012 r., (...) z 16.10.2012 r., (...) z 16.10.2012 r., (...) z 18.10.2012 r., (...) z 19.10.2012 r. (...) z 25.10.2012 r., (...) z 26.10.2012 r., (...) z 26.10.2012 r., (...), (...), (...) z 28.08.2012 r., (...) z 12.09.2012 r. (...), (...) z dnia 20.09.2012 r., (...) z 26.09.2012 r., (...) z 9.10.2012 r., (...) z 24.10.2012 r., 156/109 z 14.01.2013 r., 158/109 z 14.01.2013 r.. 375/109 z 29.01.2013 r., 454/109 z 4.02.2013 r., 516/109 z 13.02.2013 r.

Sąd Okręgowy uwzględnił także, że pozwana E. G. przyznała, że sprawowała nadzór nad pracami na budowach przy ul. (...) w W.. Podkreślił, że do wykonania owych prac niezbędne były szalunki budowlane. Innymi słowy, pozwana E. G. nie mogła sprawować nadzoru nad postępem prac bez jednoczesnego nadzoru i zapewnienia niejako podstawowego elementu, jakim są szalunki. Co więcej pracownicy pozwanej faktycznie posługiwali się szalunkami – zamawiali je, zdawali i wykorzystywali w procesie budowlanym.

Szalunki budowlane na budowach przy ulicy (...) dostarczała (...) były elementami koniecznymi do wykonania prac żelbetowych, do których zobowiązała się pozwana E. G. w umowie o podwykonawstwo robót budowlanych zawartych z H..

Odnośnie braku zgodności z prawem posiadania pozwanych, Sąd Okręgowy wskazał, że wobec treści art. 668 k.c. w związku z art. 675 k.c. oraz art. 225 k.c. w zw. z art. 230 k.c., ewentualny stosunek prawny łączący pozwanego z pozwaną E. G. rozwiązał się z dniem wypowiedzenia ze skutkiem natychmiastowym przez (...) umów najmu zawartych z J. G. (1), tj. z 11 stycznia 2013 r. Skuteczność rozwiązania umów najmu w powyższym trybie nie była okolicznością sporną w sprawie, pozwany nie zakwestionował istnienia po swojej stronie zaległości w płatnościach na rzecz (...) z tytułu umów najmu – art. 667 k.c. oraz art. 672 k.c., nie zakwestionował także skutecznie tego, że wbrew zobowiązaniu umownemu oddał przedmiotu najmu do używania osobie trzeciej bez zgody wynajmującego, ani temu że doszło do zmiany lokalizacji mienia (...) bez zgody wynajmującego. Na podstawie art. 668 w związku z art. 675 k.c. stosunek prawny łączący J. G. (1) z E. G. rozwiązał się 11 stycznia 2013 r. w związku z wypowiedzeniem przez powódkę pozwanemu umów najmu. W konsekwencji od 12 stycznia 2013 r. pozwani korzystali bez żadnej podstawy prawnej z mienia (...).

Z tych względów, Sąd pierwszej instancji uznał, że powódka uprawniona była jako właściciel nie tylko do dochodzenia roszczenia windykacyjnego, ale również roszczeń uzupełniających, w tym w szczególności roszczenia o zapłatę wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy, na podstawie art. 225 w zw. z 230 k.c. zarówno od pozwanego J. G. (2), jak i pozwanej E. G., zgodnie z przepisem art. 675 § 2 k.c, a odpowiedzialność pozwanych w tym zakresie ma charakter odpowiedzialności in solidum.

Sąd Okręgowy uznał także za zasadne określenie przez powódkę statusu pozwanych jako występujących w charakterze posiadaczy zależnych w złej wierze. W rezultacie oboje zobowiązani pozostawali do zapłaty wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy, w pełnej wysokości.

W okolicznościach niniejszej sprawy, Sąd Okręgowy przyjął, że zarówno pozwany jak i pozwana mieli świadomość, iż nie przysługują im uprawnienia do korzystania i posiadania mienia (...) najpóźniej od 12 stycznia 2013 r., biorąc pod uwagę fakt, iż (...) wypowiedziała umowy najmu zawarte z pozwanym, a najemca – kontrahent (...) J. G. (1) pozostawał był małżonkiem pozwanej, a także jej podwykonawcą na spornych budowach.

Sąd Okręgowy podkreślił, że pomimo uzupełniającego charakteru, roszczenia przewidziane w art. 224 k.c. mogą być dochodzone samodzielnie, pod warunkiem zaistnienia przesłanek uzasadniających powództwo windykacyjne – co znajduje jednoznaczne potwierdzenie w stanowisku doktryny i orzecznictwa. Dla powstania roszczeń uzupełniających, przewidzianych w przepisie art. 224 k.c. niezbędne jest nie tyle dochodzenie roszczenia windykacyjnego, co raczej zaistnienie sytuacji, w której roszczenie takie przysługuje, a więc posiadanie cudzej rzeczy, korzystanie z niej, ewentualnie pobieranie pożytków bez podstawy prawnej, co w świetle przedstawionego stanu faktycznego niniejszej sprawy w odniesieniu do posiadania wykorzystywania majątku (...) przez E. G. jest bezsprzeczne. W świetle powyższego, właściciel rzeczy może zatem żądać tylko wydania rzeczy albo tylko wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, nie dochodząc jednocześnie windykacji.

Odnosząc się do kwestii braku wiedzy po stronie pozwanej E. G. odnośnie wypowiedzenia przez (...) umów łączących ją z pozwanym J. G. (1), Sąd Okręgowy podkreślił, że kontrahent (...) był prywatnie mężem pozwanej E. G., co podważyło wiarygodność prezentowanych przez nią twierdzeń. Nawet gdyby uznać, że prawdą pozostawało, iż o biznesie małżonkowie zupełnie nie rozmawiali (czemu Sąd pierwszej instancji nie dał wiary z uwagi na wspólnie prowadzone przedsięwzięcia, konieczność rozliczeń itd.) - zgodnie z materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie pozwana sprawowała nadzór nad realizowanymi pracami w szczególności przez swoich pracowników w osobach M. G. (1) oraz K. G. (1), osoby te zamawiały i zdawały szalunki (...), wiedziały zatem o kwestii wypowiedzenia umów i konieczności zdawania szalunków powódki, na potwierdzenie czego podpisywały stosowne dokumenty PZ i WZ. A. S. – członek zarząd (...) zeznał, że powódka po wypowiedzeniu umów samodzielnie odbierała sprzęt z budów a osobą wprowadzającą (...) na budowy i wydającą szalunki był m.in. świadek K. G. (1), pracownik E. G., sprawujący nadzór nad wykonywanymi na spornych budowach pracami. Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy uznał, że E. G. z pewnością wiedziała o wypowiedzeniu umów najmu pozwanemu przez (...) a jej zeznania w tym zakresie nie były wiarygodne.

W ocenie Sądu Okręgowego w usprawiedliwiony sposób powódka wskazywała, że „strategiczne” powiązanie ze sobą podmiotów zainteresowanych, tj. pozwanego J. G. (1) – kontrahenta (...) oraz jego żony E. G. – osoby trzeciej wobec (...), było celowym, zaplanowanym postępowaniem na szkodę (...), zaś uzasadnieniem stworzenia przez pozwanego oraz pozwaną opisanej „piramidy osobowej” były względy natury finansowej, przejawiające się w rozdzielności majątkowej małżonków G. oraz braku majątku osobistego J. G. (1) – kontrahenta spółki (...), skutkującym bezskutecznością egzekucji prowadzonej przeciwko niemu.

Sąd Okręgowy przyjął jako wykazane przez powódkę podstawy wyliczenia dochodzonej wobec pozwanych kwoty 79.641,78 zł, a sposób jej wyliczenia – za prawidłowy.

W ocenie Sądu pierwszej instancji stawka, w oparciu o którą zostały naliczone przez powódkę kwoty za bezpodstawne korzystanie z rzeczy została ustalona w oparciu o kryteria rynkowe.

Sporna kwota dochodzona przez powódkę w tej sprawie była to kwota rynkowa, jaką posiadacz w normalnym toku rzeczy musiałby zapłacić właścicielowi, gdyby jego posiadanie opierało się na prawie (wytyczne zawarte w wyroku SN z 23.5.1975 r., II CR 208/75). W taki sposób, zgodnie z doktryną i orzecznictwem ustala się bowiem wysokości wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy. Jest to bowiem kwota, jaką posiadacz w normalnym toku rzeczy musiałby zapłacić właścicielowi (...), gdyby jego posiadanie opierało się na prawie. Wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy obejmuje więc wszystko to, co by właściciel uzyskał, gdyby rzecz wynajął, wydzierżawił, oddał do odpłatnego korzystania na podstawie innego stosunku prawnego (tak trafnie E. Skowrońska-Bocian, [w:] Pietrzykowski, Komentarz 2011,t.1, art. 224, Nb 10). W oparciu o wskazane wyżej kryteria, ustalona została wysokość roszczenia (...) przeciwko J. G. (1) oraz E. G..

Zdaniem Sądu pierwszej instancji powódka wykazała wysokość dochodzonej kwoty – wynikała ona wprost z załączonych do pozwu umów najmu oraz wystawionych po ich zakończeniu not obciążeniowych, wraz z dołączonymi do nich specyfikacjami, w których wskazane zostało jaki element, ile czasu i za jaką kwotę (procent od wartości elementu) przebywał na określonej budowie, Klasyków czy O.. Wyliczenie było możliwe w oparciu o szczegółowy program magazynowy powódki (...), pozwalający uzyskać dane na każdy żądany dzień w okresie spornym. (...) zastosowała stawki ustalone z pozwanym (stawki rynkowe), obowiązujące do dnia wypowiedzenia umów najmu. Sąd Okręgowy podkreślił, że powódka oparła się właśnie o stawki rynkowe i to zaakceptowane przez pozwanego, po pierwsze stawka była rynkowa – pozwany zgodził się na nią zawierając umowy najmu, a w sprawie brak było dowodów, że kiedykolwiek kwestionował wysokość tej sprawki w postępowaniu sądowym w tej sprawie, strona pozwana natomiast ograniczyła się do ogólnego zakwestionowania stawki jako takiej, nie przestawiając żadnych merytorycznych argumentów w tym przedmiocie. Po drugie, wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy powódki dotyczyło okresu bezpośrednio następującego po wypowiedzeniu umów pozwanemu, zatem należało przyjąć, że opierało się w istocie na aktualnych stawkach rynkowych. W ocenie Sądu pierwszej instancji dysponowanie powyższymi danymi wyłączało potrzebę przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego, gdyż biegły odnieść musiałby się i tak do stawek obowiązujących w umowach najmu zawartych z powódką.

W konsekwencji braku przeprowadzenia przez pozwanych jakiegokolwiek dowodu przeciwnego, co do wykazanej wysokości stawki rynkowej zastosowanej przez powódkę przy naliczaniu spornej kwoty, Sąd Okręgowy uznał, że pozwani nie zakwestionowali skutecznie wskazywanej wysokości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie, a ich lakoniczne stwierdzenie, iż kwestionują roszczenie jako takie nie mogło stanowić skutecznej obrony w sprawie, co więcej pozwany nie wykazał, iż zgłaszał jakiekolwiek reklamacje, co do ilości, jak i jakości zamówionych i dostarczonych szalunków powódki, a zeznania świadków, w szczególności M. K. potwierdziły, że gdyby były reklamacje pozwanego w tym przedmiocie, zarejestrowane zostałyby przez system komputerowy ewidencjonujący realizację umów najmu szalunków.

Sąd Okręgowy określił, że wysokość roszczenia dochodzonego pozwem została wyliczona na podstawie:

a) w odniesieniu do pozwanego J. G. (1):

1.  faktura VAT nr (...) – kwota netto 56.042,29 zł (z zastrzeżeniem, iż niniejszym pozwem dochodzona była jedynie cześć kwoty wynikającej z powyższej faktury VAT tj. 37.034,04 zł, pomniejszona o kwotę za okres od 1 stycznia 2013 r. do 11 stycznia 2013 r. stosownie do okresu objętego pozwem tj. od 12 stycznia 2013 r.),

2.  faktura VAT nr (...) – kwota netto 17.456,96 zł dochodzona w całości mniejszym pozwem,

- razem: 54.491,00 złotych – dotyczy budowy przy ulicy (...),

3.  faktura VAT nr (...) – kwota netto 28.311,74 zł (z zastrzeżeniem, iż niniejszym pozwem dochodzona jest jedynie cześć kwoty wynikającej z powyższej faktury VAT tj. 19.355,70 zł, pomniejszona o kwotę za okres od 1 stycznia 2013 r. do 11 stycznia 2013 r. stosownie do okresu objętego pozwem tj. od 12 stycznia 2013 r.),

4.  faktura VAT nr (...) – kwota netto 5.795,08 zł dochodzona w całości mniejszym pozwem.

- razem: 25.150,78 złotych – dotyczy budowy przy ulicy (...);

b) w odniesieniu do pozwanej E. G.:

1.  nota obciążeniowa nr 17/01/2013 z 19 sierpnia 2013 r. - 54.491,00 złotych (netto) dotyczy budowy przy ulicy (...),

2.  nota obciążeniowa nr 18/01/2013 z 19 sierpnia 2013 r. - 25.150,78 złotych (netto) dotyczy budowy przy ulicy (...).

Sąd Okręgowy podkreślił, że powódka naliczała powyższe kwoty jako netto (bez podstawie VAT), a pozew obejmował roszczenie o wynagrodzenie wobec pozwanych za okres od 12 stycznia 2013 r. do 28 lutego 2013 r.

Mając na uwadze powyższe rozważania, całokształt przedstawionych w sprawie okoliczności, Sąd Okręgowy przyjął za powódką, że (...) pozostawała uprawniona do żądania wynagrodzenia za korzystanie z jej mienia zarówno od E. G., jak i od J. G. (1) a odpowiedzialność pozwanych w tym zakresie ma charakter odpowiedzialności in solidum. Obowiązek dokonania zwrotu mienia (...), jak również dokonania zapłaty wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z mienia (...) obciążał każdego z pozwanych z osobna.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł zaś na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania, w myśl której strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Stroną, która przegrała proces była strona pozwana, dlatego należało pozwanych obciążyć kosztami postępowania w całości także in solidum. Na podstawie art. 108 § 1 zd. 2 k.p.c. szczegółowe wyliczenie wszystkich kosztów postępowania pozostawiono referendarzowi sądowemu.

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana E. G. zaskarżając orzeczenie w części, w zakresie zasądzającym od pozwanej kwotę 79.641,78 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty od dnia 8 października 2013 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty, oraz w zakresie ustalającym, iż powoda wygrał sprawę w całości i obciążającym pozwaną kosztami postępowania w sprawie zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy, z zastrzeżeniem, że zapłata przez jednego z pozwanych zwalnia drugiego do wysokości należnej od niego zapłaty.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

1. naruszenie przepisów postępowania poprzez:

a) błędne ustalenie stanu faktycznego, w szczególności poprzez przyjęcie, że:

I.  pozwana bezpodstawnie korzystała z mienia powoda (posiadała mienie powoda, wykonywała przy jego pomocy jakiekolwiek prace),

I.  pozwany nie prowadził prac na budowach, do których wykonania konieczne było mienie powoda ( Zespół (...) etap III oraz Budynek Mieszkalny ul. (...)),

I.  pozwany oddał pozwanej do posiadania/korzystania mienie powoda,

I.  wysokości wynagrodzenia należnego powodowi z tytułu bezumownego korzystania z mienia powoda przez pozwaną wyliczona zostać powinna w oparciu o umowy najmu zawarte pomiędzy pozwanym, a powodem,

I.  pozwana posiadając mienie powoda, posiadała je w złej wierze,

b) przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów (art. 233 k.p.c.) w szczególności poprzez:

- częściowe odmówienie wiarygodności zeznaniom pozwanej i bezkrytyczne danie wiary zeznaniom świadków: E. J., R. G. (1), D. C., R. Z., H. P.,

- pominięcie w ocenie kluczowych dokumentów, umów zawartych pomiędzy pozwaną, a pozwanym, faktur VAT wystawianych jako sprzedawca przez pozwanego, a odbieranych jako kupujący przez pozwaną, dowodów płatności za ww. faktury przez pozwaną na rzecz pozwanego.

2. naruszenie prawa materialnego poprzez:

- naruszenie art. 230 k.c. w zw. z art. 224 i 225 k.c. wskutek ich błędnego zastosowania i ustalenia, iż pozwana była posiadaczem mienia powoda,

- naruszenie art. 230 k.c. w zw. z art. 224 i 225 k.c. w zw. z art. 7 k.c. wskutek ich błędnego zastosowania i ustalenie, iż pozwana była posiadaczem mienia powoda w złej wierze.

Na podstawie powyższych zarzutów pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa wobec pozwanej, a także zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania w pierwszej instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwanej, powodowa spółka wniosła o jej oddalenie w całości i zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania za drugą instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej E. G. okazała się uzasadniona i prowadziła do zmiany zaskarżonego wyroku w zakresie jej dotyczącym, poprzez oddalenie powództwa. Uzasadniony okazał się zarzut nieprawidłowej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i błędnego ustalenia stanu faktycznego przez Sąd I instancji poprzez uznanie, że pozwana była posiadaczem mienia powoda w złej wierze oraz, że w konsekwencji właścicielowi przysługują wobec niej roszczenia uzupełniające na podstawie art. 230 k.c. w zw. z art 224 k.c. i 225 k.c.

Powód domagał się zasądzenia od pozwanej kwoty 79 641,78 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z elementów systemów deskowań na dwóch budowach w okresie od 12 stycznia 2013r. do 28 lutego 2013r. Roszczenie swe oparł na podstawie art. 225 k.c. w zw. z art 230 k.c. Wskazać należy, że przepis art. 230 k.c. dotyczy stosunków właściciela rzeczy z posiadaczem zależnym w zakresie wzajemnych rozliczeń. Przez posiadacza zależnego rozumie się tego, kto faktycznie włada rzeczą jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (art. 336 k.c.). Przepis art. 230 k.c. dotyczy jednak takiego posiadacza zależnego, który władając rzeczą w określonym zakresie nie ma do tego prawa skutecznego względem właściciela, a więc włada rzeczą bez tytułu prawnego. Niewątpliwie pozwanej z powodem nie łączył żaden stosunek prawny, w ocenie powoda była ona posiadaczem zależnym, jako osoba korzystająca faktycznie z rzeczy. Powód wywodził ponadto, że było to posiadanie w złej wierze. W tej sytuacji powód winien udowodnić, że pozwana korzystała z przedmiotowych desek szalunkowych t.j. za pomocą swoich pracowników wykonywała na budowach prace żelbetowe i ponadto była świadoma, że żadne prawo do rzeczy jej nie przysługuje. Jak wskazał bowiem Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 30 lipca 2013r., sygn. akt I ACa 220//13 (Lex nr 1378894) „roszczenia tzw. uzupełniające przysługują właścicielowi tylko w stosunku do posiadacza, który w danym okresie faktycznie władał rzeczą, a więc względem posiadacza, który mógłby być legitymowany biernie w świetle art. 222 § 1 k.c.”

Na posiadanie składają się dwa elementy: element fizyczny (corpus) oraz element psychiczny (animus). Zewnętrzna strona posiadania (corpus) oznacza, że posiadacz znajduje się w sytuacji, która daje jej możliwość władania rzeczą w taki sposób, jak mogą to czynić osoby, którym przysługuje do rzeczy określone prawo, przy czym nie jest konieczne efektywne wykonywanie tego władztwa (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 2009 roku, I CSK 82/09, Lex nr 578034; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 września 2010 roku, I CSK 586/09, Lex nr 630169). Z kolei animus (wewnętrzna strona posiadania) oznacza wolę wykonywania względem rzeczy określonego prawa we własnym interesie – dla siebie (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 2011 roku, IV CK 1/11, Lex nr 989138). Wola ta wobec otoczenia wyraża się w takim postępowaniu posiadacza, które wskazuje na to, że uważa się on za osobę, której przysługuje do rzeczy określone prawo.

Strona powodowa nie podołała obowiązkowi wynikającemu z art. 6 k.c. i nie udowodniła, że pozwana w okresie od 12 stycznia 2013r. do 28 lutego 2013r. faktycznie władała deskami szalunkowymi powoda.

Okolicznością bezsporną jest, że odpowiednio w dniu 27 czerwca 2012r. i 28 lipca 2012r. pozwany J. G. (1) prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w P., wynajął od (...) elementy systemów deskowań, które miały być wykorzystane przez niego na budowach w W. - przy ul. (...) i przy ul. (...). W umowach zastrzeżono, że towar jest przeznaczony do wyłącznego użytku zamawiającego oraz, że zamawiający nie ma prawa do przeniesienia na inną osobą praw wynikających z umowy lub (...), oddania towaru w podnajem lub do użyczenia, ani też ustanowienia na rzecz osoby trzeciej jakiegokolwiek innego prawa do korzystania z towaru chyba, że uzyska stosowną uprzednią zgodę (...) (k.34-62).

W dniach 4 lipca 2012 r. i 22 sierpnia 2012r. E. G. prowadząca działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w P. jako wykonawca zawarła ze spółką (...) sp. z o.o. jako zamawiającym – generalnym wykonawcą umowy na wykonanie robót budowlanych ( t.j. robót żelbetowych - ciesielskich i zbrojarskich w konstrukcji słupowo - płytowej budynku mieszkalnego wielorodzinnego) na budowie przy ul. (...) w W. oraz przy ul. (...) (k.268 - 299).

W dniu 5 lipca 2012 r. w odniesieniu do budowy przy ulicy (...) oraz 22 sierpnia 2012 r. w odniesieniu do budowy przy ulicy (...), pomiędzy E. G. a jej mężem – J. G. (1) zostały zawarte umowy, na podstawie których E. G. zleciła J. G. (1) do realizacji roboty budowlane na ww. budowach. Jak wynika z przedmiotowych umów pozwany J. G. (1) miał wykonać kompleksowe roboty żelbetowe (ciesielskie, zbrojarskie i betonowe). Zobowiązał się również do zapewnienia szalunków systemowych, elektronarzędzi, drutu wiązałkowego, gwoździ, gwiazdek, dystansów i innych materiałów pomocniczych niezbędnych do wykonania zleconych mu prac (k.296-303)

Jak wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego władztwo nad mieniem powoda niewątpliwie sprawował pozwany J. G. (1). Brak jest natomiast dowodów świadczących o współposiadaniu mienia przez E. G.. Jak wynika z powołanych powyżej umów, E. G. była podwykonawcą firmy (...) i na dwóch budowach miała wykonać prace żelbetowe. Następnie cały swój zakres prac zleciła kolejnemu podwykonawcy t.j. J. G. (1), który był zobowiązany do zapewnienia potrzebnego do wykonania robót sprzętu, w tym szalunków systemowych. Przedmiotowe szalunki zostały przez niego wynajęte od powoda. Wbrew ocenie Sądu I instancji z zeznań świadków nie wynika, że przedmiotowe prace były wykonywane przez firmę pozwanej (...) oraz - w konsekwencji, że to ona wykorzystywała szalunki należące do firmy (...).

Świadek E. J. (pracownik powoda) zeznał, że w sprawie sprzętu kontaktował się z M. G. (1). Ponadto świadek wskazał, że będący na budowie pracownicy mówili, że pracują dla firmy (...) lub dla firmy (...), lub mówili że nie wiedzą gdzie pracują, „grunt, że przychodzą pieniądze”. Podkreślił przy tym, że nie znał tych osób z którymi rozmawiał, bo byli to pracownicy fizyczni, on znał jedynie M. G. (1) i R. G. (2), z którymi kontaktował się, ale niezwykle rzadko. Podał, że wydawało mu się, że pan G. powiedział, że formalnie jest pracownikiem firmy (...) (transkrypcja zeznań k.1595 - 1609). Wbrew ocenie Sądu I instancji z zeznań świadka nie wynika, że to pracownicy pozwanej wykonywali roboty budowlane za pomocą sprzętu powoda. Należy się zgodzić z apelującym, że świadek swoje wnioski w zakresie korzystania z mienia powoda czerpał z domniemania, że skoro pozwana miała zawartą umowę z H., to oznacza że ona musiała wykonać przedmiotowe prace, nie zaś J. G. (1), który takiej umowy zawartej nie miał.

Świadek R. G. (3) w istocie nie miał wiedzy, kto wykonywał prace żelbetowe na przedmiotowych budowach. Jego zeznania są bowiem niespójne - z jednej strony podał, że pracownicy obecni na budowie podawali, że są zatrudnieni w firmie (...), a równocześnie zeznał, że pracownicy mieli na ubraniach roboczych nazwę LIDER (nazwa firmy pozwanego). Świadek podniósł natomiast, że zaskoczeniem dla pracowników powodowej spółki było, że J. G. (1) nie był podwykonawcą generalnego wykonawcy t.j. H. (transkrypcja zeznań k.1613).

Świadek D. C. zeznał w sposób jednoznaczny, że prace na budowach wykonywali pracownicy firmy (...) (min. 00: 36:18).

Świadek R. Z. podał, że wiedział, że E. G. zawarła umowę z firmą (...), zaś wiedzę o tym, że na budowie pracują pracownicy E. G. opierał na jej oświadczeniu. Zeznał, że polecenia pracownikom wydawał M. G. (1) i J. G. (1). Nie znał jednak treści żadnych umów (min.00:56:56).

Świadek H. P.- były prezes zarządu spółki H. - potwierdził, że J. G. (1) był podwykonawcą firmy (...) na budowach w W. przy ul. (...) i na Młynach (...). Podwykonawcą była również E. G.. Nie potrafił jednak wskazać, jakie czynności wykonywali pracownicy E. G., a jakie J. G. (1). Podał „myślę, że takie same” (k.1706v- 1708).

Natomiast świadek M. G. (1) wskazał, że był zatrudniony jako inżynier budowy i pracował najpierw w firmie (...) potem w (...). Zeznał, że szalunki na budowach wykorzystywała firma (...), zaś on - jako pracownik pozwanej - nadzorował pracowników firmy (...). Przyznał, że zdarzało się, że czasami zajmował się przyjmowaniem i zdawaniem szalunków (...). Wyraźnie podał również, że prace żelbetowe i betoniarskie wykonywali pracownicy firmy (...), natomiast on wykonywał nadzór nad tymi pracownikami. Wskazał, że był jedynym pracownikiem firmy (...) na tej budowie. Firma (...) miała jedynie pracowników fizycznych. Szalunki nie były potrzebne do wykonywania jego prac, zaś szalunki zamawiał na prośbę J. G. (1) (min.00: 07:57).

Analiza zeznań wskazanych świadków wskazuje na to, że żaden z nich nie posiadał wiedzy, że to pracownicy firmy pozwanej wykonywali prace żelbetowe za pomocą sprzętu powodowej spółki. Świadkowie M. G. (1), D. C. i H. P. wskazali wprost, że roboty te były wykonywane przez pracowników firmy (...), a więc firmy (...). Z tych względów brak jest dowodów na okoliczność, że E. G. sprawowała władztwo nad przedmiotowym systemem deskowań. Również przyznany fakt, że pracownicy pozwanej pobierali i oddawali sprzęt należący do powoda nie świadczy o tej okoliczności. Z tych względów uznać należy, że Sąd I instancji przekroczył granice swobodnej oceny dowodów - zeznań wskazanych powyżej świadków, co doprowadziło go do nieprawidłowego wniosku, że pozwana korzystała ze sprzętu powoda.

Podsumowując stwierdzić należy, że uwzględniając okoliczność, że pozwana zawarła umowę z H. na wykonanie robót żelbetowych, a następnie zleciła pozwanemu przedmiotowe prace, który wykonywał je za pomocą swoich pracowników, brak jest podstaw by przyjąć, że pozwana była współposiadaczem przedmiotowych desek szalunkowych. Faktem jest, że pracownicy pozwanej pobierali i zdawali przedmiotowe szalunki, brak jest jednak jakichkolwiek dowodów, że używali ich do wykonywania robót budowlanych.

Należy się również zgodzić z apelującym, że powód nie wykazał wysokości dochodzonego od pozwanej wynagrodzenia. Przepisy o ochronie własności nie określają wysokości wynagrodzenia za cały okres korzystania z rzeczy przez posiadacza bez tytułu prawnego. O wysokości należnego właścicielowi wynagrodzenia decydują stawki rynkowe za korzystanie z danego rodzaju rzeczy w określonych warunkach i czas posiadania rzeczy przez adresata roszczenia. Powód winien więc wykazać wysokość stawek rynkowych w okresie od 12 stycznia 2013r. do 28 lutego 2013r. za najem analogicznego sprzętu. Odwołanie się do stawek obowiązujących w umowie łączącej (...) z J. G. (1) nie wypełnia tego obowiązku, zwłaszcza w sytuacji, gdy pozwana kwestionowała wysokość stawek.

W tej sytuacji, wobec braku udowodnienia przez powoda przesłanek określonych w art. 230 k.c. w zw. z art 224 k.c. i 225 k.c., Sąd I instancji nieprawidłowo zastosował powyższe przepisy błędnie uznając, że (...) przysługują wobec pozwanej roszczenia uzupełniające.

Z tych względów wyrok podlegał zmianie na mocy art. 386 § 1 k.c. poprzez oddalenie powództwa w stosunku do pozwanej. O kosztach procesu za I instancję orzeczono na mocy art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. poz. 163 poz. 1349 ze zm.).

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego oparto na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej ustalono na mocy § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015r. poz. 1804 ze zm.).