Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

P. M. domagał się zasądzania od pozwanych W. M., M. M. oraz L. M. należnego mu zachowku w kwocie po 16.666,00 zł.

W uzasadnieniu pozwu podniósł, że „zachowek należy mu się gdyż jest spadkobiercą ustawowym po mojej matce S. M. oraz moim ojcu S. M. zmarłym w dniu 18.01.2011 r. Wskazał, że zmarła matka darowała trzem braciom gospodarstwo rolne o pow. 4,17 ha z budynkami gospodarczymi. Wskazał, że całe gospodarstwo wycenił na 416.000,00 zł

W odpowiedzi na wniosek wnieśli o oddalenie powództwa podnosząc zarzut przedawnienia roszczenia o zachowek po zmarłej S. M. oraz braku podstaw do wyliczenia zachowku po zmarłym S. M..

Sąd ustalił:

W dniu 08.06.2007 r. S. M. darowała uczestnikom postępowania: W. M., M. M. oraz L. M., w udziałach po 1/3 prawa własności nieruchomości rolnej o pow. 4,17 ha z zabudowaniami gospodarczymi oraz budynkiem mieszkalnym położoną w D., (...), dla której urządzona jest księga wieczysta o nr (...). S. M. była wyłącznym właścicielem w/w nieruchomości.

S. M. zmarła w dniu 09.01.2009 r. Spadek po niej nabyli:

- mąż S. M. – co do 4/16 części oraz

synowie:

- P. M.;

- W. M.;

- M. M.;

- L. M. – po 3/16 części każdy.

S. M. zmarł w dniu 18.01.2011 r. Spodek po nim nabyli synowie:

- P. M.;

- W. M.;

- M. M.;

- L. M. –po 1/4 części każdy.

/bezsporne/

Przed tut. Sądem toczyła się sprawa o dział spadku po S. i S. M.. Wniosek powoda o dział spadku został oddalony.

Dowód:

- postanowienie tut. Sądu w sprawie (...).

Okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia sprawy nie były między stronami sporne.

Pozwani przyznali, że na podstawie umowy darowizny otrzymali od S. M. udziały po 1/3 w prawie własności gospodarstwa rolnego o pow. 4.17 ha położonego w D., (...), dla którego prowadzona jest księga wieczysta (...).

Data otwarcia spadku po S.i S. M.wynika z postanowień Sądu Rejonowego w Oleśnicy zapadłych w sprawach (...)oraz(...).

Okolicznością w sprawie bezsporną było, że przed tut. Sądem toczyła się między stronami sprawa o dział spadku po S. i S. M., w toku których oddalony został wniosek powoda o dział spadku po w/w. Orzeczenie to w zakresie rozstrzygnięcia o żądaniu wniosku jest prawomocne (zaskarżone zostało orzeczenie o kosztach postępowania).

Sąd zważył:

Powództwo należało oddalić.

1. Powód domagał się zachowku po S. M. zmarłej w dniu 09.01.2009 r. (matce) oraz S. M. zmarłym w dniu 18.01.2011 r. (ojcu). Wskazał, że jest spadkobiercą ustawowym S. M. i S. M.. Podał, że jego matka - S. M. – darowała pozwany w udziałach po 1/3 części każdy, gospodarstwo rolne o pow. 4,17, które wycenił na kwotę 416.000,00 zł. Natomiast powód nie wskazał żadnych składników majątkowych, które wchodziłyby w skład spadku po ojcu S. M.. Nie twierdził również, aby ojciec przed śmiercią obdarował któregokolwiek z pozwanych jakimkolwiek składnikiem majątkowym, który podlegałby zaliczeniu na poczet należnego mu zachowku.

Żaden ze spadkodawców nie sporządził testamentu. Podstawę powołania do spadku stanowiły przepisy ustawy.

Na rozprawie w dniu 27 kwietnia 2016 r. przewodniczący zwrócił uwagę, że przed tut. Sądem toczyły się między stronami sprawa o dział spadku po S.i S. M.. Wskazał również, że wniosek powoda w tej sprawie został oddalony (sprawa o sygn. akt (...)).

2. W pierwszej kolejności odnosząc się do żądania dotyczącego zachowku po S. M. (matce powoda) zważyć należy, iż spadkobiercom dziedziczącym z ustawy, którzy nie otrzymali swojej części spadku, przysługuje przeciwko wcześniej obdarowanym osobom roszczenie o zapłatę określonej sumy pieniężnej tytułem uzupełnienia należnego im zachowku. Zachowek jest instytucją zapewniającą ochronę praw osób najbliższych spadkodawcy (zstępnych tj. dzieci, wnuków itd., a także małżonka i rodziców). Wysokość zachowku wynosi połowę wartości udziału jaki przypada uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym, natomiast jeżeli uprawniony do zachowku jest osobą małoletnią albo trwale niezdolną do pracy wysokość ta wynosi dwie trzecie wartości tego udziału.

Z powyższego wnika zatem, że co do zasady powodowi przysługuje roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej tytułem uzupełniania zachowku po matce S. M.. Jest on bowiem spadkobiercą ustawowym po S. M. (w udziale po 1/4), nie był beneficjentem dokonanej przez nią darowizny gospodarstwa rolnego w D. (Dobrzeń 45), zaś obdarowani zostali jego bracia również dziedziczący po S. M..

Zważyć jednak należy, iż zgodnie z art. 1007§2 k.c. roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełniania zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy darowizn staje się wymagalne z chwilą otwarcia spadku (spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy – art. 924 k.c.). Termin przedawnienia tego roszenia wynosi także pięć lat. Wynika z tego zatem, że roszczenie o uzupełnienie zachowku po S. M. przedawniło się z upływem pięciu lat od jej śmierci, co nastąpiło 09.01.2014 r. (S. M. zmarła 09.01.2009 r.). Pozew w niniejszej sprawie został wniesiony w dniu 17.11.2015 r. (data stempla pocztowego), tak więc objęte nim roszczenie o zachowek po S. M. było już przedawnione.

Nie przerywa biegu przedawnienia roszczenia o uzupełnienie zachowku, złożenie wniosku o dział spadku. Są to bowiem roszczenia mające odrębny charakter i inną podstawę prawną. Niezależnie od powyższego zaważyć należy, iż wniosek w sprawie o dział spadku po S. i S. M. został wniesiony do tut. Sądu w dniu 13.02.2014 r. (data pierwotnej rejestracji), tak więc również po upływie terminu przedawniania wynikającego z art. 1007§2 k.c..

Przedawnienie ma ten skutek, że po upływie jego terminu ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzekł się korzystania z zarzutu przedawnienia (art. 117§2 k.c.). Żaden z pozwanych nie zrzekł się zrzutu przedawniania, tak więc podniesiony przez nich zarzut uznać należało za w pełni skuteczny. Z tych względów powództwo (w omówionym wyżej zakresie) należało oddalić.

3. Co zaś się tyczy roszczenia o zachowek po S. M., to także i ono nie zasługiwało na uwzględnienie.

Wprawdzie S. M. zmarł w dniu 18.01.2011 r., a więc roszczenie o uzupełnienie zachowku po nim, nie uległo jeszcze przedawnieniu, to jednak z twierdzeń pozwu nie wynika, aby w/w spadkodawca przed śmiercią dokonał jakichkolwiek darowizn na rzecz którykolwiek z pozwanych. Twierdzenia pozwu dotyczą wyłącznie darowizny dokonanej przez S. M.. Także kwota żądania pozwu stanowi pochodną wartości darowanego gospodarstwa (powód wycenił je na kwotę 416.000,00 zł, zaś domagał się od każdego z pozwanych 16.666,00 zł). Istota żądania pozwu dotyczyła zatem roszczenia wynikającego z darowizny uczynionej przez S. M.. Tymczasem roszczenie to – jak to już wyżej wskazano – w dacie wniesienia pozwu było przedawnione.

Niemniej jednak zaważyć należy, że skoro powód nie wskazał żadnych składników majątkowych, podlegających zaliczeniu na poczet zachowku po swym ojcu (S. M.), zaś postępowanie o dział spadku po w/w zakończyło się oddaleniem wniosku powoda, to tym samym, również powództwo o zachowek po w/w, podlegało oddaleniu.

Mając to wszystko na względzie orzeczono jak w pkt.I.

4. O kosztach postępowania rozstrzygnięto na zasadzie art. 98§1 k.p.c., mając na względzie, że zgodnie z art. 108 u.k.s.c. zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi.