Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 kwietnia 2018 r.

Sąd Rejonowy w Szczytnie w II Wydziale Karnym

w składzie:

Przewodniczący: SSR Ewelina Wolny

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Mierzejewska

Przy udziale Asesora Prokuratury Rejonowej w Szczytnie Anny Szelugi-Skłodowskiej

po rozpoznaniu na rozprawie w dniach 6.10, 6.11, 27.11, 19.12.2017 r, 17.01, 7.02, 12.03 i 17.04.2018 r.

sprawy

S. P.

syna M. i Z. z domu P., ur. (...) w S.

oskarżonego o to, że:

w dniu 03 lutego 2017 r. na terenie Aresztu Śledczego w S., woj. (...), podczas i w związku z pełnieniem obowiązków służbowych przez funkcjonariusza Służby Więziennej st. sierż. sztab. M. M. (1) podczas wydawania posiłku, znieważył go używając wobec niego słów powszechnie uznawanych za obelżywe, a nadto w tym samym miejscu i czasie groził mu pozbawieniem życia, przy czym groźby te wzbudziły u st. sierż. sztab. M. M. (1) uzasadnioną obawę, że zostaną spełnione, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne,

tj. o czyn z art. 226 § 1 kk w zb. z art. 190 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk

I.  oskarżonego S. P. uznaje za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i za to z mocy art. 226 § 1 kk i art. 190 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk opierając wymiar kary o art. 190 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk skazuje go na karę 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności,

II.  na podstawie art. 624 § 1 kpk zwalnia oskarżonego w całości od zapłaty kosztów sądowych na rzecz Skarbu Państwa,

III.  na podstawie art. 27 ust. 1 ustawy Prawo o adwokaturze zasądza od Skarbu Państwa na rzecz kancelarii adwokackiej (...) kwotę 1008 (jeden tysiąc osiem) zł tytułem wynagrodzenia za obronę oskarżonego z urzędu oraz kwotę 231,84 (dwieście trzydzieści jeden 84/100) zł tytułem podatku VAT.

UZASADNIENIE

Oskarżony S. P., urodzony w (...)r., jest osobą wielokrotnie karaną, po raz pierwszy wyrokiem Sądu Rejonowego w Szczytnie z dnia 18 lipca 2002r. za przestępstwa z art. 48 ust. 2 i inne ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Dwukrotnie dopuścił się także występków stypizowanych w art. 207 § 1 kk, wyrokami Sądu Rejonowego w Szczytnie w sprawach II K 919/09 i II K 371/12 został za nie skazany na kary odpowiednio 10 i 8 miesięcy pozbawienia wolności, odbywanie tej ostatniej kary zakończył w dniu 03 listopada 2013r.

Obecnie odbywa karę 2 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Szczytnie w sprawie II K 519/16.

(dowód: informacja z Krajowego Rejestru Karnego na k. 21 – 24, odpisy wyroków na k. 76 – 77v)

W trakcie pobytu oskarżonego w Areszcie Śledczym w S. w okresie od 10 do 18 grudnia 2016r. wpłynęły cztery wnioski o ukaranie go dyscyplinarnie za zniszczenie mienia, wulgarne zachowanie, w tym używanie słów powszechnie uznanych za obelżywe oraz niekompletne ubranie, a także za odmowę wykonywania poleceń przełożonych. W dniu 18 grudnia 2016r. chcąc wymusić otrzymanie tytoniu okaleczył się i usiłował uszkodzić sobie głowę, zastosowano wówczas wobec wymienionego środki przymusu bezpośredniego. (dowód: dokumentacja na k. 8 – 9 i k. 193 - 198).

W dniu 30 stycznia 2017r. S. P. złożył zawiadomienie o nieudzieleniu pomocy przez funkcjonariuszy Aresztu Śledczego w S. i narażenie jego życia i zdrowia na niebezpieczeństwo, postanowieniem z dnia 10 kwietnia 2017r. w sprawie II Kp 74/17 Sąd Rejonowy w Szczytnie utrzymał w mocy postanowienie Prokuratora Rejonowego w Szczytnie o odmowie wszczęcia śledztwa w tym zakresie

(dowód: odpis postanowienia na k. 183, kserokopia akt PR.Ds 154.2017 na k. 190 – 191).

W dniu 31 stycznia 2017r. dokonał zniszczenia ławki na placu spacerowym, został w związku z tym ukarany umieszczeniem w celi izolacyjnej na okres 14 dni.

(dowód: dokumentacja na k. 161 – 162).

W dniu 03 lutego 2017r. około godz. 12.30 w trakcie wydawania obiadu S. P., osadzony w celi izolacyjnej nr 216, usiłował wymusić dodatkową porcję zupy od osadzonych wydających posiłki, w tym dniu dyżur na oddziale II pełnili: W. P., K. M., T. K., E. K., G. Ś., M. O., M. Ł., M. F. i Z. K.. Gdy pokrzywdzony, funkcjonariusz Służby Więziennej M. M. (1) zwrócił mu uwagę, że może otrzymać tylko ilość przysługującą każdemu osadzonemu, zaczął używać wobec niego słów wulgarnych jak na k. 11, nazwał go także (...) oraz groził mu pozbawieniem życia po opuszczeniu zakładu karnego, jak na k. 11Świadkami zajścia byli inni funkcjonariusze Służby Więziennej, M. W. i R. T..

Pokrzywdzony, obawiając się powyższych gróźb, poinformował o zajściu swych przełożonych, został także przeniesiony na inny oddział, aby nie mieć styczności z oskarżonym.

(dowód: zeznania świadków: M. M. (1) na k. 10v – 11 i na k. 139v- 140, R. T. na k. 16v i na k. 140 – 140v, M. W. na k. 18v i na k. 140v – 141, W. P. na k. 228v, T. K. na k. 228v, K. M. na k. 229, G. Ś. na k. 229, M. F. na k. 229, Z. K. na k. 229 – 229v, M. Ł. na k. 268v, M. P. na k. 311 od słów „syn mi mówił” do słów „tylko syn mi mówił” i na k. 311v od słów „chyba syn użył” do słów „słów”, wykaz osadzonych wydających posiłki na k. 160).

W dniu 17 lutego 2017r. S. P. złożył kolejne skargi na działanie funkcjonariuszy Służby Więziennej z Aresztu Śledczego w S., zarzucając im umyślne, przywłaszczenie wyrobów tytoniowych, kierowanie gróźb pobicia, narażenie na uszczerbek na zdrowiu poprzez dosypanie nieustalonego środka do szamponu, wszystkie postępowania prowadzone w powyższym przedmiocie zostały zakończone prawomocnie odmową wszczęcia śledztwa.

(dowód: kserokopie akt PR.Ds. 285.2017 na k. 185 – 189v, kserokopie akt PR.Ds. 154.2017 na k. 193 – 202v, odpisy postanowień na k. 182 – 184v)

Oskarżony był uprzednio kilkukrotnie badany przez biegłych lekarzy psychiatrów, którzy rozpoznali u niego cechy osobowości dyssocjalnej oraz zespół uzależnienia spowodowany używaniem kilku substancji, takich jak alkohol, marihuana, heroina, amfetamina, grzyby halucynogenne, stwierdzając nadto, iż sugestie S. P. odnośnie głosów nakazujących mu dokonywanie poszczególnych przestępstw wskazują na przyjętą przez niego postawę obronną.

(dowód: kserokopie opinii na k. 63 – 74).

Na cechy osobowości dyssocjalnej, takie jak słabo wykształcona sfera uczuciowości wyższej oraz brak zdolności do wyciągania praktycznych wniosków z dotychczasowych doświadczeń życiowych, a także zespół uzależnienia spowodowany używaniem kilku substancji psychoaktywnych, wskazali także biegli lekarze psychiatrzy wydający opinię odnośnie stanu psychicznego S. P. w niniejszym postępowaniu, jednoznacznie konkludując, iż w czasie popełnienia zarzucanego mu czynu miał on w pełni zachowaną zdolność do rozpoznania jego znaczenia oraz do pokierowania swoim postępowaniem.

(dowód: opinia psychiatryczna na k. 351 – 354)

Oskarżony S. P. nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu. Wyjaśnił, że podczas pobytu w celi izolacyjnej w dniu 03 lutego 2017r. po godzinie 08.00 został przebudzony przez pokrzywdzonego i drugiego funkcjonariusza o nazwisku M., którzy krzyczeli na niego, przeprowadzili na dyżurkę do oddziału II, kazali mu się rozebrać do naga, po czym M. M. (1) zamachnął się na niego ręką i zagroził pobiciem na wolności, aż będzie sikał krwią. Wskazał nadto, iż pokrzywdzony jest odpowiedzialny za śmierć innego osadzonego, M. S., gdyż nie chciał go doprowadzić do lekarza mimo skarg wymienionego na złe samopoczucie. Powołał się na fakt trzykrotnego przesłuchania, oceniając, iż za pierwszym razem złożył zbyt dobre wyjaśnienia. Podał, że oskarżenie ze strony funkcjonariuszy Służby Więziennej jest reakcją na jego wcześniejsze pozwy przeciwko im, w czym miał upewnić go przesłuchujący go policjant. Odnosząc się do sytuacji związanej z wydawaniem obiadu w dniu 03 lutego 2017r. podkreślił, iż jedynie poprosił wydającego posiłek o większą porcję zupy, pokrzywdzony chciał wówczas pokazać, że on tu rządzi, użył wobec niego słów wulgarnych jak na k. 139. Zaprzeczył, jakoby on sam zwrócił się do M. M. (1) w sposób niewłaściwy, wyzywał go lub mu groził. Zwrócił uwagę, iż otrzymana przez niego porcja zupy była mniejsza niż regulaminowa, pod nieobecność pokrzywdzonego na zmianie otrzymywał już normalne obiady. Powołał się ponadto na złożone do prokuratury zawiadomienia na zachowanie funkcjonariuszy Służby Więziennej, mających wyłączać kamery, dosypywać proszku do prania do szamponu i kawy. Nadmienił, że świadkami przedmiotowego incydentu byli inni osadzeni, pełniący wówczas dyżur przy wydawaniu posiłków (vide wyjaśnienia oskarżonego na k. 138v – 139).

Na rozprawie w dniu 17 kwietnia 2018r., doprowadzany jako sprawca niebezpieczny po przetransportowaniu do innego zakładu karnego w związku z pobiciem współosadzonego, S. P. stwierdził, że pokrzywdzony jest dla niego śmiesznym człowieczkiem, a następnie wykrzykiwał słowa wulgarne i zapowiedzi pozbawienia życia jak na k. 378v, nie reagował na wezwanie Przewodniczącego do zachowania zgodnego z powagą Sądu i został wydalony z sali rozpraw. (vide k. 378v).

Sąd zważył, co następuje:

Powyższe wyjaśnienia S. P., negującego sprawstwo zarzucanego mu występku oraz zarzucającego złe potraktowanie przez pokrzywdzonego, nie zasługują na wiarę i mogą być potraktowane jedynie jako przyjęta przez oskarżonego linia obrony, zmierzająca do uniknięcia odpowiedzialności karnej. Pozostają bowiem w sprzeczności ze zgromadzonym materiałem dowodowym, w szczególności z zeznaniami samego M. M. (1).

Opisując przebieg przedmiotowego zajścia, w sposób spójny, szczegółowy i konsekwentny, zacytował on nie tylko słowa powszechnie uznane za wulgarne i obelżywe, często kierowane pod adresem funkcjonariuszy publicznych przez osoby karane, jak na k. 11, lecz także specyficzny epitet (...), mający zdeprecjonować pokrzywdzonego, w sposób lekceważący nawiązujący do jego władzy jako oddziałowego. Przytoczył także kierowane pod jego adresem przez S. P. groźby pozbawienia życia po zakończeniu odbywania kary, zaznaczając, iż obawia się realizacji tych zapowiedzi przez oskarżonego, znanego mu jako osoba agresywna i nieobliczalna, powołał się zarazem na brak wcześniejszych zatargów pomiędzy nim a osadzonym. (vide zeznania M. M. (1) na k. 10v – 11 i k. 139v – 140).

Powyższa relacja pokrzywdzonego znajduje potwierdzenie w zeznaniach pozostałych funkcjonariuszy Służby Więziennej obecnych w pobliżu celi nr 216 w trakcie wydawania obiadu, R. T. (vide k. 16v i k. 140 – 140v) i M. W. (vide k. 18v i k. 140v – 141), którzy przedstawili zachowanie obu stron w czasie przedmiotowego incydentu w sposób niemal jednobrzmiący, przywołując te same słowa wulgarne i obelżywe, wraz z epitetem (...), a także wskazując na zapowiedzi popełnienia przez oskarżonego przestępstwa przeciwko życiu ich kolegi. Zaznaczyli zarazem, iż nie byli uprzednio świadkami żadnych scysji pomiędzy S. P. a M. M. (1), a wobec nich samych oskarżony zachowywał się zawsze, także w trakcie niniejszego zajścia, w sposób regulaminowy.

Omawiane zeznania bezpośrednich świadków zdarzenia, relacjonujących naoczne spostrzeżenia poczynione w związku z wykonywanymi czynnościami służbowymi, w sposób możliwie dokładny i zobiektywizowany, nie wskazujący – wbrew sugestiom S. P. – na żywienie osobistego negatywnego stosunku do oskarżonego, zasługują zdaniem Sądu na przydanie im przymiotu wiarygodności.

Za podzieleniem wersji zaprezentowanej przez wymienionych wyżej funkcjonariuszy Służby Więziennej przemawia nadto treść wypowiedzi ojca oskarżonego, M. P., usiłującego wprawdzie usprawiedliwić zachowanie syna, będącego w jego ocenie ofiarą nagonki, jednakże wskazującego, na podstawie rozmowy z oskarżonym, iż domagał się on dodatkowej porcji posiłku i zdenerwowany miał się posłużyć słowami niecenzuralnymi (vide zeznania M. P. na k. 311 – 311v).

Dodać należy, iż jakkolwiek przesłuchani w sprawie W. P. (vide k. 228v), T. K. (vide k. 228v), K. M. (vide k. 229), G. Ś. (vide k. 229), M. F. (vide k. 229), Z. K. (vide k. 229 – 229v) i M. Ł. (vide k. 268v) istotnie podali, iż nie byli świadkami jakiekolwiek niewłaściwego zachowania oskarżonego wobec funkcjonariusza Służby Więziennej, nie potwierdzając wszakże również wersji S. P. odnośnie niewłaściwego, agresywnego zachowania M. M. (1). Nie sposób nadto nie zauważyć, iż żaden z wymienionych świadków nie był w stanie w sposób pewny stwierdzić swojej obecności w czasie zajścia, wykaz osób pełniących dyżur na oddziale II w dniu 03 lutego 2017r. (vide k. 160) nie pozwala na precyzyjne wskazanie, które z nich wydawały wówczas obiad oskarżonemu, w toku postępowania nie zdołano również przesłuchać figurujących w wykazie M. O. i E. K..

Przeciwko twierdzeniom S. P., nadającym kierowanemu przeciwko niemu oskarżeniu znamiona zemsty pokrzywdzonego za skargi na postępowanie personelu Aresztu Śledczego w S. przemawia treść dokumentacji zawartej w aktach zakończonych prawomocnie odmowami wszczęcia śledztwa postępowań przygotowawczych i uzasadnienia postanowień wydanych przez Sąd Rejonowy w Szczytnie na skutek zażaleń oskarżonego (vide kserokopie akt PR.Ds. 285.2017 na k. 185 – 189v, kserokopie akt PR.Ds. 154.2017 na k. 193 – 202v, odpisy postanowień na k. 182 – 184v). Podkreślenia wymaga, iż zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstw na jego szkodę przez funkcjonariuszy Służby Więziennej zostały skierowane w niniejszych sprawach przez oskarżonego w dniu 17 lutego 2017r., a zatem po upływie dwóch tygodni po przedmiotowym zajściu w trakcie wydawania obiadu, nadto, podobnie jak uprzednie skargi (vide odpis postanowienia na k. 183, kserokopia akt PR.Ds 154.2017 na k. 190 – 191), nie odnosiły się personalnie do pokrzywdzonego.

O postawie oskarżonego wobec zasad obowiązujących w trakcie odbywania kary i funkcjonariuszy Służby Więziennej świadczy natomiast dokumentacja związana ze stosowaniem wobec niego środków przymusu bezpośredniego oraz kar dyscyplinarnych, w tym dwukrotnym umieszczeniem w celi izolacyjnej w ciągu niespełna dwóch miesięcy, w związku z agresywnym i autoagresywnym zachowaniem, a także używaniem słów wulgarnych i odmową podporządkowania wydawanym poleceniom (vide k. 8 – 9, k. 161 – 162, k. 193 – 198). Za znamienne uznać przy tym należy wcześniejsze sięgnięcie przez oskarżonego po przemoc w celu wymuszenia realizacji swych żądań.

Na stosunek S. P. do samego pokrzywdzonego wskazuje nadto dobitnie wypowiedź oskarżonego zawarta w jego mowie końcowej, zawierająca zarówno słowa poniżające M. M. (1), jak i wprost artykułujące groźby karalne pod jego adresem. (vide k. 378v). Podkreślenia wymaga nagły, niczym nie sprowokowany charakter cytowanego ataku werbalnego ze strony oskarżonego oraz brak reakcji na wezwanie do właściwego zachowania. Nie bez znaczenia pozostaje także, w ocenie Sądu, okoliczność nadania oskarżonemu już w toku niniejszego postępowania statusu osadzonego niebezpiecznego w związku z kolejnym aktem agresji z jego strony.

Na podzielenie w pełni zasługują również, zdaniem Sądu, ustalenia i wnioski zawarte w opinii biegłych lekarzy psychiatrów, wskazujących na brak podstaw do kwestionowania poczytalności S. P., zwracających zarazem uwagę na dyssocjalny charakter zaburzeń osobowości wymienionego, przejawiający się w słabo wykształconej sferze uczuciowości wyższej oraz zaniechaniu wyciągania praktycznych wniosków z dotychczasowych doświadczeń życiowych. (vide opinia na k. 351 – 354). Opinia ta została bowiem wydana po wnikliwej analizie materiału dowodowego oraz badaniu samego oskarżonego, przez osobę dysponujące właściwą wiedzą i wieloletnim doświadczeniem, jest pełna i jasna.

Podsumowując dotychczasowe rozważania, stwierdzić należy, iż fakt popełnienia przez S. P. zarzucanego mu występku nie ulega wątpliwości. Kierując pod adresem pokrzywdzonego, wykonującego swe obowiązki służbowe na stanowisku oddziałowego, funkcjonariusza Służby Więziennej, słowa wulgarne i obelżywe jak na k. 11, 16v, 18v, zapowiadając w tej samej wulgarnej formie pozbawienie go życia po odbyciu kary i opuszczeniu jednostki penitencjarnej, przy czym deklaracje te wzbudziły w pokrzywdzonym, znającym oskarżonego jako osobę wielokrotnie karaną, w tym za czyny z użyciem przemocy, zachowującą się agresywnie w trakcie pobytu w areszcie śledczym, uzasadnioną obawę ich spełnienia, wyczerpał znamiona przestępstw stypizowanych w art. 226 § 1 kk i art. 190 § 1 kk, pozostających w kumulatywnym zbiegu z art. 11 § 2 kk.

Oskarżony działał w warunkach powrotu do przestępstwa określonego w art. 64 § 1 kk, albowiem przed upływem pięciu lat od dopuszczenia się przypisanego mu czynu, w dniu 03 listopada 2013r., zakończył odbywanie kary ośmiu miesięcy pozbawienia wolności wymierzonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Szczytnie w sprawie II K 371/12 za umyślne przestępstwo z użyciem gróźb karalnych, z art. 207 § 1 kk, spełniające kryteria czynu podobnego określone w art. 115 § 3 kk.

S. P. miał świadomość znaczenia wypowiadanych pod adresem pokrzywdzonego słów, dążąc do zastraszenia wymienionego i okazując mu pogardę. Stopień jego uznać tym samym należy za znaczny.

Analogicznie potraktować należy stopień społecznej szkodliwości przypisanego oskarżonemu występku. Na niekorzyść wymienionego przemawia w szczególności natężenie agresji werbalnej, niewspółmierne do uprzedniego zachowania pokrzywdzonego, wykonującego czynności służbowe, rodzaj użytych słów obelżywych, waga artykułowanych gróźb. Nie sposób nie zwrócić uwagi na skalę arogancji oskarżonego wobec obowiązującego porządku prawnego, dopuszczającego się jego kolejnych naruszeń w sposób notoryczny, prowokacyjny i pozbawiony jakiekolwiek skruchy.

Brak przy tym podstaw do przyjęcia jakichkolwiek okoliczności łagodzących wobec wymienionego.

Mając powyższe na uwadze, wymierzona S. P. kara pozbawienia wolności, adekwatna do stopnia jego winy i stopnia społecznej szkodliwości jego czynu, utrzymana znacznie poniżej górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za czyn stypizowany w art. 190 § 1 kk, wynoszącej dwa lata pozbawienia wolności, nie może być uznana za rażąco surową. Spełnia zarazem, zdaniem Sądu, zadania z zakresu prewencji indywidualnej, stanowiąc realnie dolegliwą reakcję na zachowanie oskarżonego, przeciwdziałała zarazem poczuciu bezkarności zarówno wymienionego, jak i innych niepoprawnych sprawców rażąco lekceważących obowiązujący porządek prawny oraz chronione nim dobra osób trzecich.

Oskarżony jako pozbawiony wolności w innej sprawie i nie posiadający żadnego źródła dochodu, nie jest stanie ponieść kosztów sądowych, zatem został od nich zwolniony, zgodnie z art. 624 § 1 kpk.

O wynagrodzeniu za obronę wymienionego z urzędu orzeczono uwzględniając stawki określone w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 03 października 2016r. oraz nakład pracy obrońcy.