Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 kwietnia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2018 r. w S.

odwołania M. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 24 listopada 2017 r. Nr (...)

w sprawie M. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do emerytury

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala prawo M. P. do emerytury od 1 grudnia 2017 roku.

Sygn. akt: IV U 10/18 UZASADNIENIE

Decyzją z 24 listopada 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art.184 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze odmówił M. P. prawa do emerytury wskazując, że ubezpieczony nie udowodnił, iż do dnia 1 stycznia 1999r. osiągnął 25-letni staż okresów składkowych i nieskładkowych, a także 15-letni staż pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy podniósł, że udowodniony staż ubezpieczenia wynosi 22 lata, 3 miesiące i 8 dni i do okresu tego nie zaliczono okresu pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców od 4 listopada 1973r. do 16 sierpnia 1976r., gdyż w w/w okresie ubezpieczony uczęszczał do (...) Szkoły Zawodowej w C. oddalonej o 40 km od miejsca zamieszkania i w związku z dojazdami do szkoły jego praca w gospodarstwie rolnym miała charakter doraźny i okazjonalny i przez to nie mogła mieć znaczącego wpływu na funkcjonowanie gospodarstwa. W odniesieniu do stażu pracy w szczególnych warunkach organ rentowy wskazał, że staż ten wynosi 9 lat, 9 miesięcy i 18 dni i do stażu tego nie zaliczono okresów pracy ubezpieczonego w I.-M. w M. oraz w Zakładzie Budownictwa w W. z uwagi na błędy formalne w świadectwach wykonywania prac w szczególnych warunkach (decyzja z 24 listopada 2017r. k.34 akt emerytalnych).

Odwołanie od w/w decyzji złożył M. P. wnosząc o jej zmianę i ustalenie mu prawa do emerytury wskazując, że organ rentowy błędnie nie zaliczył do okresu ubezpieczenia okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 4 listopada 1973r. do 16 sierpnia 1976r., którą to pracę wbrew twierdzeniom organu rentowego wykonywał stale, a także do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu pracy I.-M. w M. od 2 kwietnia 1991r. do 30 listopada 1998r. na stanowisku operatora koparki zgodnie ze świadectwem wykonywania prac w szczególnych warunkach (odwołanie k.1-2 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na przepisy prawa i uzasadnienie zawarte w zaskarżonej decyzji (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.3-5 akt sprawy). Jednocześnie na skutek wniesionego przez ubezpieczonego odwołania, organ rentowy ponownie rozpoznał wniosek ubezpieczonego o emeryturę i w dniu 14 grudnia 2017r. wydał kolejną decyzję, w której ponownie odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury na podstawie art.184 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wskazując, że ubezpieczony nie udowodnił, że do dnia 1 stycznia 1999r. osiągnął staż ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25 lat okresów składkowych. Udowodniony przez ubezpieczonego okres ubezpieczenia wynosi – w ocenie organu rentowego – 22 lata, 3 miesiące i 8 dni. Nadto organ rentowy wskazał, że na podstawie przedłożonego skorygowanego świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawionego w dniu 27 listopada 2017r. przez I.-M. w M. organ rentowy zaliczył do stażu pracy w szczególnych warunkach okres pracy ubezpieczonego w powyższym przedsiębiorstwie przez co wykazany przez niego okres pracy w szczególnych warunkach wynosi 17 lat, 4 miesiące i 1 dzień (decyzja z 14 grudnia 2017r. k.36 akt emerytalnych i korekta świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach k.37 akt emerytalnych).

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony M. P. urodził się w dniu (...) w G.. Rodzice ubezpieczonego G. i J. małż. P. w latach 60-tych XX wieku byli posiadaczami gospodarstwa rolnego położonego na terenie wsi T. i K. gmina S. o powierzchni 5,99 ha, a na mocy ustawy uwłaszczeniowej ,tj. ustawy z 26 października 1971r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych stali się właścicielami tego gospodarstwa (zaświadczenia Starostwa Powiatowego w G. z 5 maja 2015r. k.10-11 akt emerytalnych). Ubezpieczony od urodzenia mieszkał z rodzicami na terenie powyższego gospodarstwa – we wsi T. (zaświadczenie o zameldowaniu z 12 maja 2015r. k.9 akt emerytalnych). Po ukończeniu szkoły podstawowej w 1972r., ubezpieczony kontynuował naukę w (...) Szkole Zawodowej w C., gdzie uczył się zawodu murarza. Szkołę tę ukończył w dniu 12 czerwca 1975r. (świadectwo ukończenia (...) Szkoły Zawodowej z 12 czerwca 1975r. k.12 akt emerytalnych). Od ukończenia 16. roku życia ,tj. od 3 listopada 1973r. do 30 czerwca 1975r. (1 rok, 7 miesięcy i 28 dni), czyli do chwili rozpoczęcia pierwszej po szkole, pracy zawodowej w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym, co nastąpiło w dniu 1 lipca 1975r., ubezpieczony stale – codziennie pracował w gospodarstwie rolnym rodziców. Na posiadanych gruntach uprawiane było zboże, ziemniaki, buraki. W gospodarstwie hodowany był koń do prac polowych, 2-3 krowy, trzoda chlewna w ilości około 5 sztuk jednocześnie, drób – kury, gęsi. Matka ubezpieczonego pracowała wyłącznie w gospodarstwie rolnym oraz prowadziła dom, a ojciec ubezpieczonego oprócz pracy na roli pracował dodatkowo jako stróż na budowie w W. w systemie 24/28. Ubezpieczony ma troje rodzeństwa – brata starszego o 12 lat, drugiego brata starszego o 2,5 roku oraz siostrę młodszą o 5 lat. W rozpatrywanym okresie ,tj. po ukończeniu przez ubezpieczonego 16. roku życia, najstarszy brat ubezpieczonego o wielu lat mieszkał w S., gdzie został po odbyciu służby wojskowej, a drugi starszy o 2 lata brat po ukończeniu 18. roku życia rozpoczął pracę w K. przy budowie tamtejszej elektrowni. W związku z tym spośród dzieci, w domu rodzinnym pozostał ubezpieczony i młodsza o 5 lat siostra ubezpieczonego. W związku z taką sytuacją rodzinną (w tym pracą zawodową ojca) obowiązki związane z pracą w gospodarstwie rolnym spadły głównie na ubezpieczonego. Dodatkowo ojciec ubezpieczonego po pobycie na S. w okresie II wojny światowej miał nadwyrężony stan zdrowia, a matka ubezpieczonego cierpiała na nadciśnienie tętnicze. Ucząc się w szkole zawodowej w C. ubezpieczony rozpoczynał zajęcia o godzinie 8 rano. Z domu rodzinnego ubezpieczonego do C. było 40 km. Ubezpieczony dojeżdżał do C. pociągiem ze stacji kolejowej w S.. Drogę z domu rodzinnego do S. o długości 1,5 km ubezpieczony pokonywał piechotą lub rowerem, zajmowało mu to od 15 do 20 minut. W S. ubezpieczony wsiadał do pociągu do C., który dojeżdżał na miejsce po około jednej godzinie podróży. Ze stacji kolejowej w C. do siedziby szkoły ubezpieczony miał 200 metrów. Łącznie podróż ubezpieczonego z domu do szkoły trwała około 1,5 godziny do 1 godziny 45 minut. Tyle samo trwała podróż powrotna. Zajęcia w szkole ubezpieczony kończył około 13.30, a w dni, w które miał praktyczną naukę zawodu zajęcia te kończył maksymalnie o godzinie 14. W związku z powyższym ubezpieczony wracał do domu najpóźniej o godzinie 16. Po powrocie do domu ubezpieczony przystępował do wykonania stałych obowiązków w gospodarstwie rolnym. Do jego zadań należała pomoc w tzw. obrządku. W ramach tych prac ubezpieczony przygotowywał paszę dla zwierząt – rżnął sieczkę, parował ziemniaki, po czym robił z tego paszę dla zwierząt, ponadto poił zwierzęta, co wymagało przynoszenia wody wiadrami ze studni, nadto wymieniał ściółkę dla zwierząt i wykonywał inne potrzebne prace. W okresie jesienno-zimowym, praca ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym wynosiła nie mniej niż 4 godziny dziennie, trwała nawet do godziny 22 wieczorem. Rano przed wyjściem do pociągu ubezpieczony wnosił bańki z mlekiem przed posesję, skąd odbierał je wozak. W okresie wiosenno-letnim oraz w dni wolne od szkoły, praca ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym trwała znacznie dłużej. Ubezpieczony wykonywał wówczas prace polowe – pracował przy żniwach, sianokosach, wykopkach, orce, zasiewach (zeznania świadków: T. P. i E. S. k.25-25v akt sprawy oraz zeznania ubezpieczonego k.23v-24v akt sprawy).

W dniu 1 lipca 1975r. ubezpieczony rozpoczął pracę w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym i pracę tę wykonywał do 20 września 1975r., a zatem przez 2 miesiące i 20 dni na stanowisku murarza-tynkarza w pełnym wymiarze czasu pracy (umowa o pracę z 9 czerwca 1975r. z datą rozpoczęcia pracy w dniu 1 lipca 1975r. na stanowisku murarza-tynkarza, karta obiegowa rozwiązania stosunku pracy z 20 września 1975r. oraz świadectwo pracy z 21 października 1975r. – w aktach osobowych ubezpieczonego). Po rozwiązaniu powyższego stosunku pracy – w okresie od 21 września 1975r. do 16 sierpnia 1976r., a zatem przez 10 miesięcy i 27 dni, ubezpieczony nadal mieszkał w domu rodzinnym i stale - codziennie pracował w gospodarstwie rolnym rodziców wykonując opisane wyżej prace. Od 17 sierpnia 1976r. ubezpieczony podjął kolejną pracę zawodową w Zakładach Budownictwa (...) - dawne (...)15 w G. (świadectwo pracy z 12 czerwca 1981r. k.15 akt o ustalenie kapitału początkowego).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie M. P. podlegało uwzględnieniu.

Zgodnie z art.184 ust.1 i 2 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015r., poz.748 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego przewidzianego w art.32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy ,tj. w dniu 1 stycznia 1999r. osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz osiągnęli okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art.27 ustawy, a także nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. W myśl przywołanego wyżej art.32 ust.1 i 4 ustawy pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, a w myśl przywołanego wyżej art.27 ustawy wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Zgodnie z §4 ust.1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 ze zm.) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A załącznika do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury w w/w wieku jeżeli ma wymagany okres zatrudnienia (co najmniej 25 lat mężczyzna), w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Ponadto zgodnie z §2 ust.1 przedmiotowego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Rozstrzygnięcie niniejszej sprawy wymagało zbadania, czy ubezpieczony spełnia przesłankę wymaganego okresu ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25. Poza sporem pozostawało, że ubezpieczony osiągnął wymagany ustawą wiek oraz spełnił przesłankę co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach, co ostatecznie uwzględnił organ rentowy wydając decyzję z 14 grudnia 2017r. (k.36 akt emerytalnych). Ubezpieczony podnosił, że posiada 25-letni ubezpieczenia, gdyż do ustalonego przez organ rentowy okresu ubezpieczenia w wymiarze 22 lata, 3 miesiące i 8 dni, doliczyć należy okres pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16. roku życia. Przeprowadzone przez Sąd postępowanie dowodowe dało podstawy do uwzględnienia roszczenia ubezpieczonego z tą uwagą, że obok okresu pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym od ukończenia 16. roku życia ,tj. od 3 listopada 1973r. do 16 sierpnia 1976r. (od 17 sierpnia 1976r. ubezpieczony podjął pracę zawodową – vide: wcześniejsze ustalenia) do okresu ubezpieczenia należy zaliczyć okres pracy ubezpieczonego w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym od 1 lipca 1975r. do 20 września 1975r. Organ rentowy nie uwzględnił tego okresu pracy do okresu ubezpieczenia M. P. wskazując, że świadectwo pracy z 21 października 1975r., złożone na potrzeby ustalenia kapitału początkowego (k.9 akt o ustalenie kapitału), nie zawiera pieczęci osoby je wystawiającej (decyzja z 24 października 2006r. k.69 akt o ustalenie kapitału początkowego). Jednakże w toku niniejszego postępowania złożone zostały oryginalne akta osobowe ubezpieczonego z okresu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym od 1 lipca 1975r. do 20 września 1975r., które dają pełne podstawy do zaliczenia w/w okresu 2 miesięcy i 20 dni do okresu ubezpieczenia M. P.. Są to bowiem umowa o pracę oraz karta obiegowa rozwiązania stosunku pracy, które potwierdzają w/w daty rozpoczęcia i zatrudnienia przedmiotowego zatrudnienia. Co do okresu pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców od ukończenia 16. roku życia ,tj. od 3 listopada 1973r. do 16 sierpnia 1976r. (z przerwą na w/w zatrudnienie od 1 lipca 1975r. do 20 września 1975r.) wskazać należy, że przeprowadzone przez Sąd postępowanie dowodowe wykazało, że we wskazanym okresie ubezpieczony stale – codziennie pracował w gospodarstwie rolnym rodziców. Na fakt wykonywania przez ubezpieczonego takiej pracy wskazują nie tylko spójne i logiczne zeznania ubezpieczonego, ale również zeznania świadków w osobach (...), w tym młodszej siostry ubezpieczonego E. S., która we wskazanym okresie mieszkała w razem z ubezpieczonym w domu rodzinnym i była bezpośrednim świadkiem pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym. Z dowodów tych wynika bezspornie, że ubezpieczony po ukończeniu szkoły podstawowej kontynuował naukę w szkole zawodowej oddalonej o 40 km od miejsca zamieszkania, ale jednocześnie stale – codziennie pracował w gospodarstwie rolnym. Powyższych ustaleń nie podważa fakt codziennych, trwających około półtorej godziny, dojazdów ubezpieczonego do szkoły i z powrotem. Przedmiotowe dojazdy i czas z nimi związany nie był wprawdzie krótki, ale nie niweczył możliwości, a wręcz konieczności pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym. Z ustaleń Sądu wynika, że po powrocie ze szkoły, najpóźniej o godzinie 16., ubezpieczony przystępował do pracy w gospodarstwie i prace te wykonywał przez co najmniej 4 godziny, a były to stałe – codzienne prace związane m.in. z obrządkiem zwierząt, prace polowe oraz inne prace sezonowe w rolnictwie. Na koniczność pracy ubezpieczonego w gospodarstwie wskazuje nie tylko stan ówczesnej bardzo małej mechanizacji rolnictwa, ale także sytuacja domowa ubezpieczonego, który w tym okresie był najstarszym dzieckiem w domu i miał obowiązek pomagać rodzicom, szczególnie, że ojciec ubezpieczonego dorabiał pracując jako stróż w W., a matka ubezpieczonego obok pracy na roli prowadziła dom, w tym sprawowała pieczę nad młodszą o 5 lat siostrą ubezpieczonego. W tych okolicznościach to na ubezpieczonym spoczywał znaczny ciężar pracy w gospodarstwie rolnym i z pewnością wykonywana przez niego praca miała istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania tego gospodarstwa. Dodać należy, że do 12 czerwca 1975r. ubezpieczony uczył się w szkole zawodowej zawodu murarza i wiarygodne jest twierdzenie ubezpieczonego, że profil szkoły nie wymagał od niego dużego nakładu czasu na naukę w domu. Dlatego zgodnie z art.10 ust.1 pkt 3 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych okres pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16. roku życia podlega zaliczeniu do okresu wymaganego do nabycia emerytury. Na marginesie wskazać należy, że w aktach osobowych ubezpieczonego z okresu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym znajduje się umowa o naukę zawodu, która miała trwać 2 lata i obejmować okres nauki ubezpieczonego w w/w zasadniczej szkole zawodowej w C., przy czym okres tej nauki miał być zaliczony do czasu pracy. Umowa jest podpisana przez ubezpieczonego, jego rodziców oraz dyrektora w/w przedsiębiorstwa, niemniej nie zawiera daty jej zawarcia (wskazuje jedynie rok 1973 – bez daty dziennej i miesiąca, nie licząc częściowo przekreślonych dopisków innym kolorem długopisu i charakterem pisma). W tych okolicznościach i mając na uwadze przedstawione wyżej ustalenia, Sąd uwzględnił wniosek ubezpieczonego o zaliczenie okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców przypadającego na czas nauki w szkole zawodowej do okresu ubezpieczenia.

Reasumując uznać należało, że po doliczeniu do okresu ubezpieczenia, wyżej wymienionych okresów pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16. roku życia – od 3 listopada 1973r. do 16 sierpnia 1976r., w tym również okresu pracy w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym od 1 lipca 1975r. do 20 września 1975r. ubezpieczony spełnia przesłankę 25-letniego okresu ubezpieczenia. Mając to na uwadze Sąd na podstawie art.477 ¹⁴§2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że M. P. przysługuje prawo do emerytury od 1 grudnia 2017r. ,tj. od miesiąca, w którym ubezpieczony przedłożył skorygowane (załączone do odwołania z 7 grudnia 2017r.) świadectwo pracy w szczególnych warunkach, co pozwoliło organowi rentowemu na ustalenie, że ubezpieczony spełnia przesłankę 15 lat pracy w szczególnych warunkach (vide: decyzja z 14 grudnia 2017r. k.36 akt emerytalnych).