Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lutego 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 19 lutego 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa A. S.

przeciwko M. S. (1)

o alimenty

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie

z dnia 6 września 2017 roku, sygn. akt III RC 188/17

1.  uchyla zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym i zasądza od pozwanego M. S. (1) na rzecz powoda A. S. dodatkowo kwotę 300,00 (trzysta) złotych miesięcznie ponad kwotę 300,00 (trzysta) złotych miesięcznie wynikającą z prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 31 stycznia 2017 roku sygn. akt III RC 258/16 poczynając od 31 stycznia 2017 roku płatne do 15-go każdego miesiąca do rąk A. M. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku uchybienia terminu płatności którejkolwiek z kwot, a w pozostałym zakresie postępowanie w sprawie umarza;

2.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie czwartym w ten sposób, że obniża pobraną od pozwanego M. S. (1) na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Bełchatowie kwotę 180,00 złotych do kwoty 90,00 (dziewięćdziesiąt) złotych oraz w punkcie piątym w ten sposób, że zasądzoną od pozwanego M. S. (1) na rzecz A. M. kwotę 900,00 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego obniża do kwoty 372,00 (trzysta siedemdziesiąt dwa) złote;

3.  oddala apelację w pozostałej części;

4.  znosi wzajemnie między stronami koszty procesu za instancję odwoławczą.

SSO Dariusz Mizera

SSO Adam Bojko SSR del. Bartłomiej Biegański

Sygn. akt II Ca 779/17

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 31 sierpnia 2016 roku A. M. przedstawicielka ustawowa małoletniego powoda A. S. wniosła o zasądzenie alimentów na rzecz małoletniego od pozwanego M. S. (1) w kwocie po 1000 zł miesięcznie.

Wyrokiem z dnia 30 stycznia 2017 r. Sąd Rejonowy w Bełchatowie zasądził alimenty od M. S. (1) na rzecz A. S. w kwocie po 600 zł miesięcznie i orzekł o kosztach postępowania.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 20 kwietnia 2017r. uchylono wyrok Sądu Rejonowego w części zasądzającej alimenty ponad kwotę 300 zł przekazując sprawę w tym zakresie do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania.

Ponownie rozpoznając sprawie Sąd Rejonowy w Bełchatowie wyrokiem z dnia 6 września 2017r. rozpoznając sprawę z powództwa A. S.

przeciwko M. S. (1) o alimenty

1. zasądził alimenty od pozwanego M. S. (1) na rzecz małoletniego powoda A. S. w kwocie po 600,00 (sześćset) złotych miesięcznie, poczynając od dnia 31 stycznia 2017 roku, płatne do dnia 15-go każdego miesiąca, do rąk A. M. jako przedstawicielki ustawowej małoletniego powoda, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku uchybienia terminu płatności którejkolwiek z kwot;

2. umorzył postępowanie co do żądania zasądzenia alimentów ponad kwotę 600,00 złotych miesięcznie;

3. oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

4. nakazał pobrać od pozwanego M. S. (1) na rzecz Skarbu Państwa kwotę 180,00 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem opłaty;

5. zasądził od M. S. (1) na rzecz A. M. kwotę 900,00 (dziewięćset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego;

6. nadał wyrokowi w punkcie pierwszym rygor natychmiastowej wykonalności.

Podstawą rozstrzygnięcia były przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

A. M. ma 40 lat. Z zawodu jest magistrem komunikacji społecznej. Zatrudniona jest w Starostwie Powiatowym w B. jako główny specjalista ze średnim miesięcznym wynagrodzeniem w kwocie po ok. 2500 zł netto. Dodatkowo A. Z.-M. wykonuje biżuterie i inne przedmioty, które sprzedaje na jarmarkach. Nie uzyskuje z tego tytułu dochodu. Przychód ze sprzedaży pokrywa jej koszty wytworzenia tych przedmiotów. Przedstawicielka ustawowa nie dodatkowych dochodów poza pensją. Nie ma oszczędności. Spłaca kredyt w wysokości ok. 480 zł. miesięcznie. W majątku ma samochód oraz mieszkanie, którego miesięczny koszt utrzymania wynosi ok. 1200 zł. z wszystkimi opłatami eksploatacyjnymi. W mieszkaniu obecnie przedstawicielka ustawowa mieszka z dwoma synami A. i S. M.. S. M. w tym roku zdał maturę i w październiku b.r. podejmuje studia na Uniwersytecie (...) na kierunku prawo w trybie dziennym. Z uwagi na to od października zamieszka w W.. Ma zasądzone alimenty od ojca w kwocie po 600 zł miesięcznie. Alimenty te nie są płacone ani w pełnej kwocie ani regularnie, średnio około 400 zł. Fundusz alimentacyjny tych świadczeń nie wypłaca z uwagi na przekroczenie limitu dochodów. A. Z.-M. nie otrzymuje świadczeń 500+. Pozwany mieszkał z przedstawicielką ustawową i synem do końca lipca 2016 r.

A. S. ma 3 lata. W poprzednim roku szkolnym uczęszczał do żłobka, którego koszt wynosił ok. 450 zł. Od września b.r. małoletni chodzi do przedszkola. Opłaty obowiązkowe wynoszą ok. 190 zł miesięcznie. Małoletni nie leczy się specjalistycznie. Jego miesięczne usprawiedliwione potrzeby matka szacuje na kwotę około 1600 zł.

Obecnie toczy się postępowanie o ustalenie kontaktów pozwanego z synem. W trybie zabezpieczenia sąd ustalił kontakty w 2 weekendy w miesiącu.

M. S. (1) zatrudniony jest w (...) Kopalnia (...) z wynagrodzeniem ok. 3920 zł netto. Ponadto pozwany otrzymuje w listopadzie nagrodę barbórkową (ostatnio w kwocie ok. 4230 zł netto), w grudniu nagrodę roczną (ostatnio w kwocie ok. 5460 zł. netto) oraz inne nagrody, czy dofinansowanie wypoczynku. Nie ma innych dochodów, majątku, oszczędności. Ma wzięty kredyt w zakładzie pracy. Miesięczna rata wynosi ok. 250 zł. Leczy się stawy kolanowe. Od kilku miesięcy oczekuje na zabieg. Nie jest na zwolnieniu lekarskim. Mieszka w domu jednorodzinnym dziadków. Podpisał z nimi umowę wynajmu 2 pokoi za kwotę 800 zł. Nie bierze pokwitowań od nich. Dom ma 4 pokoje na górze, jeden na dole i 2 łazienki. Nie ma osobnego wejścia. Poza powodem ma na utrzymaniu 13 letnią córkę K. z pierwszego małżeństwa, która mieszka w O.. Płaci na jej rzecz alimenty w kwocie po 450 zł miesięcznie. Ponadto opłaca córce rachunki za telefon (abonament wraz ratą za telefon) w kwocie ok. 320 zł. Łącznie wydatki pozwanego związane z córką wynoszą około 1000 zł miesięcznie.

Dodatkowo miesięcznie poza alimentami na powoda wydaje około 150 zł.

Mając takie ustalenia Sąd zważył, iż powództwo jest zasadne.

Podstawę prawną żądania powoda stanowi art. 133 § 1 kro, w myśl którego rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie samodzielnie się utrzymać chyba, że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

W niniejszej sprawie jest poza sporem, iż spełnione zostały wszystkie w/w przesłanki warunkujące konkretyzację w drodze orzeczenia sądowego obowiązku alimentacyjnego. Niewątpliwie bowiem powód jest małoletni i nie jest w stanie samodzielnie zapewnić sobie stosownych środków utrzymania. Nie posiada także majątku. Okoliczności tych nie kwestionował także pozwany uznając w części powództwo.

Do rozważenia pozostało, zatem ustalenie zakresu świadczeń alimentacyjnych obciążających M. S.. Przy ustalaniu zakresu obowiązku alimentacyjnego rodziców wobec dzieci należy wziąć pod uwagę, iż obowiązani są oni dostarczać dziecku środki do zaspokojenia zarówno jego potrzeb fizycznych ( wyżywienia, mieszkania, odzież, środki higieny osobistej i leczenia) jak i duchowych ( kulturalnych).

Należy przy tym mieć na uwadze, iż w drodze świadczenia alimentacyjnego zaspokojeniu podlegają jedynie usprawiedliwione potrzeby dziecka.

Przy ocenie, które z potrzeb uprawnionego są usprawiedliwione trzeba uwzględnić z jednej strony zakres i rodzaj tych potrzeb, z drugiej zaś możliwości majątkowe i zarobkowe zobowiązanego ( art. 135 kro).

Przy ustalaniu zakresu usprawiedliwionych potrzeb małoletniego powoda sąd wziął także pod uwagę, iż ma on prawo do równej stopy życiowej z rodzicami i to zarówno wtedy, gdy żyje on z nimi wspólnie, jak i wtedy, gdy żyje oddzielnie.

Uwzględniając powyższe rozważania sąd określił usprawiedliwione potrzeby A. S. na kwotę ok. 1200 zł miesięcznie.

Skalkulowane jak wyżej potrzeby powoda adekwatne są do przeciętnego standardu życia jego rodziców.

Wyznacznikiem możliwości zarobkowych pozwanego są aktualnie uzyskiwane przez niego dochody.

Ustalone świadczenie alimentacyjne M. S. (1) realizuje zasadę prawa do równej stopy życiowej rodziców i ich wszystkich dzieci. Podkreślić należy, że stanowisko pozwanego o uznaniu powództwa do kwoty po 300 zł miesięcznie jest w sposób oczywisty niezgodny z powyższą zasadą. M. S. (1) sam przyznaje, że na potrzeby córki łoży miesięcznie po 1000 zł miesięcznie, tymczasem na potrzeby powoda chce łożyć łącznie ok. 400 zł. Stanowisko pozwanego jest tym bardziej niezrozumiałe, że posiada on duże możliwości zarobkowe i ustalone świadczenie alimentacyjne ich nie przekracza. Zasądzone alimenty stanowią niewielki procent średnich miesięcznych dochodów pozwanego, które w skali roku wynoszą ok. 5000 zł netto.

Pozostałą część usprawiedliwionych potrzeb powoda pokrywać będzie z własnych dochodów jego matka, która także obciążona jest obowiązkiem alimentacyjnym. Wykonywanie tego obowiązku w pozostałym zakresie polegać będzie na osobistych staraniach o utrzymanie i wychowanie dziecka.

Wobec powyższego orzeczono jak w punktach 1 i 2 wyroku.

O kosztach sądowych orzeczono na podstawie art. 102 kpc.

Zgodnie z treścią art. 333§1 pkt 1 kpc orzeczono o rygorze natychmiastowej wykonalności.

Apelację od powyższego wyroku w imieniu pozwanego złożył jego pełnomocnik zaskarżając wyrok w pkt. 1 ponad kwotę 300 zł. uznanych alimentów, w pkt. 4 i w pkt. 5.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie przepisów:

1/ art. 133 § 1 krio poprzez uznanie, że zasądzona przez Sąd od pozwanego kwota ailantów jest odpowiednia do usprawiedliwionych potrzeb małoletniego oraz możliwości zarobkowych pozwanego;

2/ art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i uznanie, że pomimo choroby pozwanego oraz jego trudnej sytuacji materialnej jest on w stanie uiszczać na rzecz małoletniego alimenty w kwocie wynoszącej 600 zł;

3/ art. 328 § 2 k.p.c. przez niewskazanie w uzasadnieniu wyroku na jakich to faktach oraz na podstawie jakich dowodów Sąd 1 Instancji uznał, że roszczenie powoda jest uzasadnione, co czyni wyrok niezrozumiałym oraz niemożliwym do merytorycznej polemiki.

4/ art. 102 k.p.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie w sytuacji, w której Sąd oddalił powództwo co do kwoty 400 zł. z 1 000 zł. dochodzonych pozwem alimentów, co powinno skutkować zastosowaniem przepisu art. 100 k.p.c.

5/ art. 100 k.p.c. przez jego niezastosowanie w sytuacji opisanej w pkt. 4 petitum apelacji.

Wskazując na powyższe skarżący wnosił o:

1/ uchylenie wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz pozostawienie temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania;

względnie:

2/ zmianę wyroku w części zaskarżonej poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda alimentów w wysokości uznanej tj. po 300 zł miesięcznie oraz prawidłowe rozstrzygnięcie o kosztach postępowania.

3/ zasądzenie w każdym z w/w opisanych wniosków kosztów postępowania za I i II Instancję.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik przedstawicielki ustawowej małoletniego powoda wniosła o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja odnosi ten tylko skutek, że prowadzi do uchylenia zaskarżonego wyroku ponad kwotę 300 złotych i umorzenia postępowania w tej części. Uszło bowiem uwadze Sądu Rejonowego, iż poprzedni wyrok z dnia 31 stycznia 2017r. wydany w sprawie III RC 258/16 Sądu Rejonowego w Bełchatowie uprawomocnił się co do niezaskarżonej kwoty 300 zł. W tej sytuacji obecnie Sąd Rejonowy był władny orzekać jedynie w zakresie kwoty 300 zł co do której poprzednie orzeczenie zostało uchylone, a sprawa przekazana do ponownego rozpoznania zwłaszcza w sytuacji gdy strona powodowa nie składała apelacji od pierwotnego wyroku. W efekcie Sąd Rejonowy zasądzając obecnie na rzecz małoletniego powoda kwotę 600 zł dokonał tego z rażącym naruszeniem art. 321§ 1 k.p.c. gdyż orzekał w istocie ponad żądanie. Powyższe musi prowadzić - jako, że pełnomocnik pozwanego złożył apelację - do uchylenia zaskarżonego wyroku w tym zakresie i umorzenia postępowania w sprawie w tej części, a to na podstawie art. 386§ 3 k.p.c. w zw. z art. 321 k.p.c. .

Odnosząc się w dalszej kolejności do poszczególnych zarzutów apelacyjnych podkreślić należy, iż podzielić należy zarzut skarżącego dotyczący zawyżenia potrzeb małoletniego które Sąd ocenił na kwotę 1.200 zł miesięcznie. Niemniej jednak zasadność tego zarzutu nie przekłada się na określenie należnych alimentów na poziomie niższym niż 600 zł miesięcznie.

W ocenie Sądu Okręgowego koszty te z pewnością nie przekraczają kwoty 1.000 zł. Przedstawicielka ustawowa złożyła co prawda do akt sprawy kalkulacje tych kosztów z której wynika, że koszty te zamykają się kwotą 1600 zł. Niemniej jednak poddając krytycznej ocenie przedstawioną kalkulacje kosztów nie sposób nie zauważyć, iż małoletni obecnie uczęszcza do przedszkola co kosztuje około 200 zł miesięcznie, jeśli chodzi o jedzenie to w ocenie Sądu potrzeby tak małego dziecka z pewnością nie przekraczają kwoty 400 zł miesięcznie zwłaszcza, że część posiłków spożywa w przedszkolu. Nie budzą wątpliwości Sądu wydatki na leki w kwocie 20 zł miesięcznie oraz na odzież około 60 zł miesięcznie, doliczyć należy do tego koszty kosmetyków i środków czystości w kwocie około 50 zł miesięcznie, atrakcje i zabawki dla dziecka około 30 zł miesięcznie. Do tego dochodzi udział w kosztach utrzymania mieszkania w kwocie około 150 zł miesięcznie oraz wydatki na wypoczynek letni w kwocie około 100 zł miesięcznie. Ogółem daje to kwotę około 1000 zł miesięcznie. Małoletni ma ukończone już 3 lata, a zatem odpada argument pozwanego, iż takie małe dzieci są zwolnione z opłat podczas wypoczynku.

W pozostałym zakresie nie doszło do naruszenia art. 233 k.p.c. Sąd Rejonowy bowiem dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i oceny prawnej roszczenia i swoje rozstrzygnięcie w sposób należyty uzasadnił nie naruszając – wbrew twierdzeniom apelacji - art. 328§ 2 k.p.c. Zarzuty apelacji stanowią w istocie polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu i nie mogą odnieść zamierzonego skutku.

Pozwany w apelacji stara się podkreślać, iż kwotę 450 zł miesięcznie poświęca na dojazdy do małoletniej córki K., zapomina jednak, iż jak sam zeznał pokrywa córce zarówno abonament jak i płaci raty za telefon który jej zakupił co generuje koszt około 320 zł miesięcznie /por. zeznania pozwanego k. 22 odw../ . Dodatkowo partycypuje także w innych wydatkach małoletniej wspólnie z byłą żoną np. kupuje komputer czy inne rzeczy dla córki. /por. zeznania pozwanego k. 22odw./. W tych okolicznościach twierdzenie Sądu, iż sam pozwany na małoletnią wydaje około 1000 zł znajduje oparcie w materiale dowodowym. Nie oznacza to jednak, iż potrzeby małoletniej zamykają się w tej kwocie jak to postrzega pozwany. Zapomina bowiem o tym, iż jego córkę alimentuje także matka dokładając do jej utrzymania i wychowania.

W takich okoliczności potrzeby córki z pewnością znacznie przekraczają kwotę 1.000 zł i nie można ich wprost porównywać z potrzebami małoletniego powoda.

Przechodząc do oceny możliwości zarobkowych pozwanego należy podkreślić , iż Są one stosunkowo wysokie. Jeśli poddać analizie dochody pozwanego na które składają się wynagrodzenie średnio około 3.900 zł netto , świadczenie urlopowe raz w roku w kwocie około 2.800 zł oraz nagrodę roczną i nagrodę barbórkową średnio w wysokości wynagrodzenia tj. po około 4000 zł netto oraz ewentualne nagrody z zysku to w ostatecznym rozrachunku otrzymujemy kwotę zbliżoną do średnio 5000 zł miesięcznie.

W efekcie alimenty na poziomie 600 zł są adekwatne w stosunku do potrzeb dziecka jak i możliwości majątkowych i zarobkowych pozwanego oraz odpowiadają standardowi życia jego rodziców.

Niemniej jednak przedstawicielka ustawowa także musi mieć na względzie, iż alimenty są zasądzane na przyszłość a jako, że zostały ustalone w sprawie na stosunkowo wysokim poziomie tj. w kwocie po 600 zł miesięcznie ( 300 zł z prawomocnego wyroku z 31 stycznia 2017r. w sprawie III RC 258/16 oraz 300 zł ostatecznie zasądzone w sprawie III RC 188/17 / II Ca 779/17/) to występowanie w przyszłości z powództwem o ich podwyższenie musi być podyktowane rzeczywistą i istotną zmianą stosunków w tym zakresie.

Podzielić należy natomiast zarzut naruszenia art. 100 k.p.c. albowiem Sąd Rejonowy błędnie założył, iż powództwo zostało w całości uwzględnione podczas gdy strona powodowa proces wygrała jedynie częściowo co każe stosunkowo rozliczyć koszty. Uwzględniając koszty poniesione przez pozwanego w postępowaniu pierwszoinstancyjnym jak i w pierwotnym postępowaniu odwoławczym ostateczne rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za I instancję musi zostać odpowiednio skorygowane. Dlatego też na podstawie art. 386§ 1 k.p.c. należało orzec jak w pkt 2 wyroku obniżając zasądzoną tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 900 zł do kwoty 372 zł .

W pozostałym zakresie apelacja pozwanego jest bezzasadna i jako taka podlega oddaleniu, a to na podstawie art. 385 k.p.c..

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono jak w pkt 4 wyroku, a to na podstawie art. 100 k.p.c. znosząc wzajemnie koszty procesu między stronami.

SSO Dariusz Mizera SSO Adam Bojko del. SSR Bartłomiej Biegański