Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Opolu w VII Wydziale Karnym-Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący: Sędzia S.O. Jarosław Benedyk

Sędziowie: Sędzia S.O. Zbigniew Kwiatkowski (spr.)

Sędzia S.O. Agata Menes

Protokolant: st. sekr. sądowy Małgorzata Kłodzińska

przy udziale J. R.

Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Opolu

po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2014 r.

sprawy A. K.

oskarżonej o przestępstwo z art. 300 § 2 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonej

od wyroku Sądu Rejonowego w Nysie

z dnia 4 września 2013r., sygn. akt II K 347/13

I.  Zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy, uznając apelację obrońcy oskarżonej za oczywiście bezzasadną.

II.  Zwalnia oskarżoną od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, obciążając wydatkami Skarb Państwa.

Sygn. akt VII Ka 1044/13

UZASADNIENIE

A. K. została oskarżona o to, że:

w dniu 13 grudnia 2011 roku w N., działając w celu udaremnienia wykonania postanowienia Sądu Rejonowego w Nysie, sygnatura akt IC 210/10 z dnia 25 maja 2011 roku uszczupliła zaspokojenie swego wierzyciela M. B. (1) i M. B. (2) w ten sposób, że darowała nieruchomość położoną w S. nr 49 obejmującą działki nr (...), a stanowiącą gospodarstwo rolne z zabudowaniami o powierzchni 1 hektara i 67 arów,

to jest o przestępstwo z art 300 § 2 k.k.

Sąd Rejonowy w Nysie wyrokiem z dnia 04 września 2013 r., sygn. akt II K 347/13:

1)  uznał oskarżoną A. K. za winną tego, że w dniu 13 grudnia 2011 r., w N. w celu udaremnienia wykonania prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Nysie z dnia 25 maja 2011 r., sygn. akt I C 210/10 uszczupliła zaspokojenie swoich wierzycieli M. B. (1) i M. B. (2) w ten sposób, że na mocy umowy darowizny zawartej z synem W. K. darowała mu nieruchomość położoną w S. nr 49 obejmującą działki nr (...), a stanowiącą gospodarstwo rolne z zabudowaniami o powierzchni 1 hektara i 67 arów, która to nieruchomość była zagrożona zajęciem, to jest uznał A. K. za winną popełnienia występku z art. 300 § 2 k.k. i za to, na podstawie art. 300 § 2 k.k. w zw. z art. 58 § 3 k.k. wymierzył jej karę 90 (dziewięćdziesięciu) stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na 10 (dziesięć) złotych,

2)  na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił A. K. od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych.

Powyższy wyrok w całości zaskarżył obrońca oskarżonej, zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, polegający w szczególności na:

1.  nieprzyjęciu za dostatecznie uzasadnionego związku przyczynowego pomiędzy faktem darowania nieruchomości przez A. K. na rzecz jej syna W. K., a koniecznością rozporządzenia ww. nieruchomością w związku z przejściem na emeryturę rolniczą przez A. K.,

2.  nieuwzględnieniu okoliczności, że w przypadku niezaprzestania prowadzenia działalności rolniczej, a w konsekwencji nie wyzbycia się własności gospodarstwa rolnego, przejście na emeryturę przez oskarżoną mogłoby nastąpić dopiero 15 maja 2016r., a tym samym mogłoby udaremnić trwale i skutecznie jakiekolwiek możliwości spłaty jej zobowiązań pieniężnych,

a także rażącą niewspółmierność orzeczonej kary polegającą na:

3.  przyjęciu przez Sąd I instancji, że kara grzywny w orzeczonym wymiarze, tj. 90 stawek po 10 zł, pozostaje w obecnych możliwościach zarobkowych oskarżonej i będzie adekwatna do stanu majątkowego oskarżonej, w sytuacji gdy uzyskuje ona bardzo niską emeryturę rolniczą w kwocie 617,07 zł i nie jest w stanie ponieść orzeczonej kary bez uszczerbku dla własnego funkcjonowania.

Podnosząc powyższe zarzuty obrońca oskarżonej wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji.

Sąd Odwoławczy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonej nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia. Zarzut ten jest oczywiście nietrafny. Autor apelacji nie wskazał bowiem dokładnie w niej na czym ów błąd polega. Należy zatem wyjaśnić, że przyczyn błędu w ustaleniach faktycznych może być wiele. Wśród nich najczęściej występują: niewiarygodność źródeł dowodowych, nieuwzględnienie wszystkich faktów wynikających z przeprowadzonych dowodów, oparcie orzeczenia na okolicznościach nieudowodnionych, a więc takich, które nie wynikają z przeprowadzonych dowodów, sprzeczność wniosków między sobą, sprzeczność wniosków z zebranymi dowodami, sprzeczność między faktami ustalonymi przez sąd i nietrafność przyjętych kryteriów oceny (zob: K. Marszał i inni: Proces karny. Przebieg postępowania pod redakcją K. Marszała. Wydanie II uzupełnione. Katowice 2012, s. 234-235).

Warto zwrócić uwagę, iż błąd w ustaleniach faktycznych może wynikać także z niepełności materiału dowodowego (błąd „braku”) lub z przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów (błąd „dowolności”). W orzecznictwie Sądu Najwyższego wypracowano wymogi, którym musi podlegać ocena dowodów, aby nie przekształciła się w dowolną. Tak więc, przekonanie sądu o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną przepisu art. 7 k.p.k. tylko wtedy, gdy:

⚫

jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy (art. 410 k.p.k.) i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy (art. 2 § 2 k.p.k.)

⚫

stanowi wyraz rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego (art. 4 k.k.)

⚫

jest wyczerpujące i logicznie - z uwzględnieniem wskazań wiedzy oraz doświadczenia życiowego - uargumentowane w uzasadnieniu wyroku (art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k.) (zob. R.A. Stefański. Kodeks Postępowania Karnego z orzecznictwem i piśmiennictwem za lata (1998-2003). Toruń 2004, s.474 i tam powołane orzecznictwo sądów).

W rozpoznawanej sprawie żadna z wyżej wymienionych przyczyn błędu w ustaleniach faktycznych nie występuje, stąd też nie została ściśle sformułowana. Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, podniesiony w środku odwoławczym obejmuje bowiem okoliczności, które w istocie rzeczy niewiele mają wspólnego z błędem w ustaleniach faktycznych w ścisłym tego słowa znaczeniu, lecz sprowadzają się li tylko do polemiki z trafnymi ustaleniami faktycznymi poczynionym przez sąd meriti w tej sprawie i wskazuje na rozbieżności między stanem faktycznym ustalonym przez sąd, a oceną materiału dowodowego dokonaną przez apelującego opartą na odosobnionych wyjaśnieniach oskarżonej, kwestionujących popełnienie przypisanego jej czynu. Nie konkretyzuje natomiast na czym polega błąd sądu I instancji popełniony w procesie ustalania faktów sprawy, dlatego też nie może być on uwzględniony (tak też: P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek: Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz do art. 297-467. Pod red. Prof. P. Hofmańskiego. Wydanie 3. Warszawa 2007, s. 666 i powołane tam poglądy doktryny).

To w konsekwencji pozwala skonstatować, iż w przedmiotowej sprawie sąd I instancji dokonał trafnych ustaleń faktycznych, zebrany w sprawie materiał dowodowy należycie rozważył i w granicach zakreślonych treścią art. 7 k.p.k. wyprowadził trafny wniosek w przedmiocie winy oskarżonej w zakresie popełnienia przypisanego jej przestępstwa, jego kwalifikacji prawnej z art. 300 § 2 k.k. oraz wymiaru kary. Do takiej konkluzji prowadzą bowiem, zarówno wewnętrznie spójne i logiczne zeznania świadków M. i M. B. (2), jak i dowody z dokumentów, wskazane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, na których sąd I instancji dokonał ustaleń faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia.

W świetle powyższych ustaleń faktycznych sąd I instancji słusznie uznał, że oskarżona działaniem swoim dopuściła się występku z art. 300 § 2 k.k. Przestępstwo określone w wymienionym przepisie ma charakter skutkowy, a więc do wypełnienia wszystkich jego znamion niezbędne jest udaremnienie bądź uszczuplenie egzekucji. To w konsekwencji oznacza, iż kryminalizacją objęto tylko te postacie udaremnienia egzekucji przez dłużnika, które prowadzą do oznaczonego skutku w postaci udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela. Przez „udaremnienie zaspokojenia wierzyciela” należy rozumieć całkowite uniemożliwienie zaspokojenia jego roszczenia – wierzyciel nie znajdzie zaspokojenia nawet w części. Przez „uszczuplenie zaspokojenie wierzyciela” należy zaś rozumieć zmniejszenie zaspokojenia wierzyciela, a więc uniemożliwienie zaspokojenia jego roszczenia w jakiejkolwiek części. Wymienione skutki przestępne są określone w art. 300 § 2 k.k., który dotyczy także mienia „zagrożonego zajęciem”. W świetle tego przepisu nie jest zatem wymagane, aby w czasie przestępnego działania istniało już orzeczenie, którego wykonanie sprawca chce udaremnić (…) (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r., VKK 226/11, OSNKW 2012, z. 2, poz. 21).

Transponując powyższe wywody na grunt przedmiotowej sprawy należy jednoznacznie stwierdzić, że skoro po uprawomocnieniu się wyroku Sądu Okręgowego w Opolu dnia 24 listopada 2011 r., pokrzywdzeni M. i M. B. (2) w dniu 01 grudnia 2011 r., za pośrednictwem pełnomocników wezwali oskarżoną i jej męża do zapłaty wierzytelności wynikającej z wyroku, pod rygorem wszczęcia egzekucji, a następnie oskarżona i jej mąż postanowili, w celu uniknięcia egzekucji, przenieść jedyny posiadany składnik majątkowy w postaci gospodarstwa rolnego, na rzecz syna W. i w dniu 13 grudnia 2011 r. oskarżona zawarła ze swoim synem umowę darowizny na mocy, której przekazała mu gospodarstwo rolne o powierzchni 1,67 ha, to takie działanie oskarżonej niewątpliwie wyczerpuje dyspozycję art. 300 § 2 k.k. Kwestionowanie zatem przez apelującego także kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonej jest nietrafne.

Przechodząc do, podniesionego w apelacji, zarzutu „rażącej niewspółmierności kary” grzywny orzeczonej wobec oskarżonej należy skonstatować, iż jest on także bezzasadny w stopniu oczywistym. W związku z tym należy wyjaśnić, że rażąca niewspółmierność kary o jakiej mowa w art. 438 pkt 4 k.p.k. zachodzi wtedy, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności mających zasadniczy wpływ na wymiar kary można by przyjąć, że zachodziłaby wyraźna różnica między karą jaką należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej w następstwie prawidłowego zastosowania w sprawie dyrektyw wymiaru kary, a karą wymierzoną w I instancji (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 1973 r., (...) 254/73. OSNPG z 1973, z.3-4, poz.51). Zatem zarzut rażącej niewspółmierności kary jako zarzut z kategorii ocen można zasadnie podnosić wówczas, gdy orzeczona kara jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, to jednak nie uwzględnia ona w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy, wskutek czego w odczuciu społecznym jest karą niesprawiedliwą. Zatem niewspółmierność rażąca, – to znaczna, zasadnicza „rzucająca się w oczy” różnica miedzy karą wymierzoną a karą adekwatną do stopnia społecznej szkodliwości przypisanego czynu i osobowości sprawcy. Jeśli w tym kontekście zważy się, że sąd I instancji w rozpoznawanej sprawie orzekł wobec oskarżonej samoistną karę grzywny w wymiarze 90 stawek dziennych, ustając wysokość jednej stawki na kwotę 10 zł, to należy stwierdzić, iż wymierzona wobec oskarżonej A. K. kara grzywny we wskazanym wyżej wymiarze nie może uchodzić za rażąco niewspółmierną.

Zważyć bowiem należy, iż sąd meriti orzekając wobec oskarżonej karę grzywny we wskazanym wyżej wymiarze miał na uwadze dyrektywy wymiaru kary ujęte w art. 53 k.k. i w rezultacie zajął trafne stanowisko, – co wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku – że w tym konkretnym wypadku za orzeczeniem kary przemawiają okoliczności przedmiotowe popełnienia czynu, a zwłaszcza jego wysoki stopień społecznej szkodliwości

Nietrafny jest także wniosek autora apelacji w przedmiocie uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, gdyż wszelkie dowody niezbędne do wydania merytorycznego rozstrzygnięcia w tej sprawie zostały przeprowadzone, a ich wnikliwa analiza i merytoryczna ocena została dokonana przez sąd meriti prawidłowo.

Z tych powodów apelację obrońcy oskarżonego należało uznać za oczywiście bezzasadna.

Z przytoczonych względów sąd odwoławczy – na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. i art. 456 k.p.k. – orzekł jak w części dyspozytywnej wyroku.

Orzeczenie o kosztach za postępowanie odwoławcze uzasadniają przepisy art. 624 § 1 k.p.k. i art. 17 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz.U. Nr 49, poz. 223 z późn. zm.).