Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 kwietnia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział VIII Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Kądziołka

Protokolant: Edyta Osińska

po rozpoznaniu w dniu 22 marca 2018 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa "(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością" spółki komandytowej w S.

przeciwko (...) spółce akcyjnej w S.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powódki "(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością" spółki komandytowej w S. na rzecz pozwanej (...) spółce akcyjnej w S. kwotę 5417 zł (pięć tysięcy czterysta siedemnaście złotych) tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt VIII GC 145/18

UZASADNIENIE

W pozwie z 28 grudnia 2017 r. powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w S. wniosła o zasądzenie od (...) spółki akcyjnej w S. kwoty 85.000 zł z ustawowymi odsetkami od 25 listopada 2017 r. oraz kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazała, że łączyła ją z pozwaną umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej z 14 czerwca 2012 r. Powódka zgłosiła w ramach tej umowy szkodę, jednak pozwana odmówiła wypłaty odszkodowania.

W odpowiedzi na pozew pozwana (...) spółka akcyjna w S. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwana zakwestionowała roszczenie powódki zarówno co do zasady, jak co do wysokości. W uzasadnieniu pozwana wskazała, że szkoda, jaka powstała w związku z działaniem pracownika powódki, jest poza zakresem ochrony udzielonej przez pozwaną, odpowiedzialność pozwanej powstałaby natomiast, gdyby strony rozszerzyły zakres umowy ubezpieczenia o dodatkowe indywidualne klauzule nr 002 i 004, co jednak nie nastąpiło. Podnosząc zarzuty dotyczące braku uzasadnienia wysokości szkody pozwana powołała się na § 23 OWU, który dotyczy obowiązku ubezpieczonego w zakresie zaniechania działań zmierzających do zaspokojenia poszkodowanego, uznania jego roszczeń bądź zawarcia z nim ugody, do czasu uzyskania pisemnej zgody ubezpieczyciela. Pozwana podkreślała, że nie wyraziła zgody na zawarcie ugody między powódką a poszkodowaną.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 14 czerwca 2012 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. zawarła umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej lub użytkowania mienia oraz umowę ubezpieczenia mienia od kradzieży z włamaniem i rabunku z (...) spółką akcyjną w S. jako ubezpieczycielem.

Wystawiona została polisa nr (...), w której wskazano podmioty ubezpieczone:

1) (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S.,

2) (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w S..

W polisie zapisano, że przedmiotem i zakresem ubezpieczenia w zakresie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej było magazynowanie i przechowywanie towarów, w tym składy celne, usługi w zakresie przechowywania towarów głęboko mrożonych, wynajem powierzchni sklepowej, magazynowej, biurowej oraz handel detaliczny i hurtowy meblami.

Zapisano również, że włączono klauzulę dodatkową nr (...), obejmującą włączenie szkód w rzeczach znajdujących się w pieczy, pod dozorem lub kontrolą osób objętych ubezpieczeniem.

Limit odpowiedzialności ustalono na 500.000 zł. Suma ubezpieczenia obejmowała jeden i wszystkie wypadki w okresie ubezpieczenia. Umowa przewidywała franszyzę redukcyjną w wysokości 10 % wartości szkody, nie mniej niż 400 zł w każdej szkodzie.

Umowa zawarta została na okres od 17 czerwca 2012 r. do 16 czerwca 2013 r.

W polisie zapisano, że umowa - w zakresie umowy ubezpieczenia OC - została zawarta w oparciu o Ogólne Warunki Ubezpieczenia o symbolu (...).

W Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia (dalej zwanych „OWU”) w § 4 zamieszczone zostały m.in. następujące definicje:

- § 4 pkt 4 : za osoby objęte ubezpieczeniem uważa się ubezpieczającego a w razie zawarcia umowy na cudzy rachunek – ubezpieczonego (lit. a); obecnych i byłych pełnomocników oraz obecnych i byłych pracowników ubezpieczającego albo ubezpieczonego, w zakresie szkód wyrządzonych w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych na jego rzecz lub czynności objętych zakresem umocowania (lit. b),

- § 4 pkt 5 : za osoby trzecie uważa się wszystkie osoby pozostające poza stosunkiem ubezpieczeniowym, w tym także osoby związane umową z osobami objętymi ubezpieczeniem,

- § 4 pkt 7 : za pracownika uważa się osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę,

- § 4 pkt 15 : OWU za poszkodowanego uważa się osobę trzecią, która poniosła szkodę na osobie lub w mieniu; w przypadku rozszerzenia zakresu ubezpieczenia o klauzule 002 i 004 za poszkodowanych w zakresie wyżej wymienionych szkód i klauzul uważa się również osoby objęte ubezpieczeniem i ich podwykonawców oraz pracowników.

Zgodnie z § 5 ust. 1 OWU przedmiotem ubezpieczenia jest odpowiedzialność cywilna osób objętych ubezpieczeniem za szkody na osobie lub w mieniu, wyrządzone poszkodowanym w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej wskazanej w umowie ubezpieczenia, użytkowaniem mienia oraz wprowadzeniem produktu do obrotu (odpowiedzialność cywilna za produkt), w zakresie ryzyk określonych w umowie ubezpieczenia. (ust.1) Zakresem ubezpieczenia objęte są szkody wyrządzone nieumyślnie, w tym w skutek rażącego niedbalstwa (ust. 2). Umowa ubezpieczenia obejmuje szkody będące następstwem wypadku, który miał miejsce w okresie ubezpieczenia, bez względu na czas zgłoszenia roszczeń przez osoby poszkodowane, przy czym wszystkie szkody będące następstwem tego samego wypadku albo wynikające z tej samej przyczyny, niezależnie od liczby osób poszkodowanych, uważa się za jeden wypadek i przyjmuje się, że miały miejsce w chwili powstania pierwszej szkody (ust. 4).

Zgodnie z § 9 ust. 1 OWU o ile zakres ochrony nie został rozszerzony poprzez włączenie do umowy ubezpieczenia indywidualnych klauzul, ubezpieczenie nie obejmuje m.in. szkód powodujących roszczenia pomiędzy osobami objętymi ubezpieczeniem na podstawie tej samej umowy ubezpieczenia oraz pomiędzy osobami objętymi ubezpieczeniem a podwykonawcami (pkt 2) oraz szkód wyrządzonych pracownikom (OC pracodawcy) (pkt 4).

Stosownie do § 23 OWU w razie zgłoszenia roszczenia o naprawienie szkody ubezpieczający ma obowiązek zaniechania działań zmierzających do zaspokojenia poszkodowanego, uznania jego roszczeń, bądź zawarcia z nim ugody, do czasu uzyskania pisemnej zgody ubezpieczyciela (ust.1). Zaspokojenie lub uznanie przez ubezpieczającego roszczenia osoby poszkodowanej bez wymaganej pisemnej zgody nie ma wpływu na odpowiedzialność ubezpieczyciela wobec ubezpieczającego (ust. 2).

W § 32 OWU zamieszczono klauzule dodatkowe, w oparciu o które strony mogły ustalić indywidualny zakres ubezpieczenia, w tym:

- klauzula nr 002 zatytułowana "włączenie szkód powodujących roszczenia pomiędzy osobami objętymi ubezpieczeniem oraz pomiędzy osobami objętymi ubezpieczeniem, a ich podwykonawcami", w której zapisano, że strony mogły rozszerzyć zakres ubezpieczenia o szkody w mieniu lub na osobie powodujące roszczenia pomiędzy osobami objętymi ubezpieczeniem na podstawie tej samej umowy ubezpieczenia oraz pomiędzy osobami objętymi ubezpieczeniem, a ich podwykonawcami (ust.1). W tym wypadku ubezpieczenie obejmuje wyłącznie roszczenia pomiędzy osobami wymienionymi w załączniku do umowy ubezpieczenia (ust. 2). Ubezpieczeniem nie są objęte roszczenia osób zatrudnionych wobec pracodawcy oraz pracodawcy wobec osób zatrudnionych, bez względu na podstawę prawną zatrudnienia (ust. 3). Za rozszerzenie zakresu ubezpieczenia w sposób określony w ust. 1 ubezpieczający obowiązany był opłacić dodatkową składkę określoną w umowie ubezpieczenia (ust. 4);

- klauzula nr 004 zatytułowana "wyłączenie szkód wyrządzonych pracownikom osób objętych ubezpieczeniem" w której zapisano, że strony umowy ubezpieczenia mogły rozszerzyć zakres ubezpieczenia o szkody na osobie i w mieniu wynikające z wypadków przy pracy w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, wyrządzone pracownikom ubezpieczającego lub ubezpieczonego (ust.1). W tym wypadku zakres ubezpieczenia nie obejmował: 1) szkód wynikłych z wypadków przy pracy mających miejsce poza okresem ubezpieczenia, 2) szkód powstałych wskutek stanów chorobowych niewynikających z wypadków, o których mowa w ust. 1, 3) świadczeń przysługujących poszkodowanemu na podstawie przepisów ustawy z dnia 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (ust.2 ). Za rozszerzenie zakresu ubezpieczenia w sposób określony w ust. 1 ubezpieczający obowiązany był opłacić dodatkową składkę określoną w umowie ubezpieczenia (ust. 3).

Dowód: polisa nr (...) – k. 18,

oferta ubezpieczenia – k. 50 – 51,

Ogólne Warunki Ubezpieczenia – k. 19 – 24.

Umowę w imieniu ubezpieczającego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. podpisał jej pełnomocnik D. Z., który otrzymał pełnomocnictwo od zarządu spółki. Prezesem zarządu spółki B. S. jest syn D. A. Z..

D. Z. jest jednocześnie prezesem zarządu komplementariusza (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w S., tj. (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S..

D. Z. od wielu lat ubezpieczał obie spółki: B. S. i (...) od odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w ramach jednej polisy.

Umowa zawarta w oparciu o polisę nr (...) była kontynuacją wcześniejszej umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obu spółek.

Przy zawieraniu umowy klauzule nr 002 i 004 nie zostały włączone do umowy ubezpieczenia OC.

Podpisując dokument polisy D. Z. potwierdził, że przed zawarciem umowy otrzymał tekst Ogólnych Warunków Ubezpieczenia wraz z klauzulami dodatkowymi, na podstawie których umowę zawarto, oraz że zapoznał się z nimi i zaakceptował ich treść.

Dowód: przesłuchanie prezesa zarządu komplementariusza powódki D. Z.

– k. 63 verte-64

(...) sp. z o.o. jest właścicielem nieruchomości położonej przy ulicy (...) w S.. Zajmuje się wynajmem pomieszczeń w budynkach położonych w obrębie tej nieruchomości. Część z tych pomieszczeń zajmuje na własną działalność gospodarczą, w ramach której prowadzi chłodnię.

W ramach prowadzonej działalności spółka (...) zawarła umowę ze spółką komandytową (...) (...), na mocy której (...) wykonuje usługi związane z obsługą chłodni, to jest usługi w zakresie wydawania, przyjmowania, ewidencjonowania towaru. Usługi te spółka (...) (...) wykonuje rękoma zatrudnionych pracowników.

Fakty niesporne.

15 kwietnia 2013 r. pracownik spółki komandytowej (...) (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...), wyjeżdżając tyłem wózkiem widłowym z przestrzeni ładunkowej, najechał na B. R., która była pracownikiem (...) sp. z o.o., zatrudnionym na stanowisku kierownika magazynu.

W wyniku tego zdarzenia poszkodowana B. R. doznała obrażeń ciała, które ostatecznie przybrały postać rozległej blizny z ubytkiem mięśni na całej długości kończyny dolnej lewej.

W decyzji 31 marca 2014 r. (...) spółka akcyjna w S. poinformowała B. R., że nie znajduje podstaw do przyjęcia odpowiedzialności cywilnej w ramach zawartej umowy ubezpieczenia, potwierdzonej polisą numer (...).

Fakty niesporne nadto: umowa o pracę B. R. – k. 53,

decyzja z 31 marca 2014 r. – k. 26 – 27.

W piśmie z 18 kwietnia 2013 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w S. zgłosiła szkodę (...) spółce akcyjnej w S., objętą ochroną ubezpieczeniową w ramach umowy ubezpieczenia OC, potwierdzonej polisą nr (...).

Dowód: zgłoszenie szkody – k. 25.

B. R. wytoczyła w Sądzie Okręgowym w Szczecinie powództwo o przeciwko (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółce komandytowej w S. o zapłatę odszkodowania. Sprawa została zarejestrowana pod sygnaturą I C 1468/14. (...) spółka akcyjna w S. - został zawiadomiony o możliwości przystąpienia do sprawy w charakterze interwenienta ubocznego po stronie spółki (...) (...), jednakże nie skorzystał z tej możliwości wskazując w piśmie procesowym z 3 marca 2016 r., że szkoda nie jest objęta ochroną ubezpieczeniową, tym samym po stronie ubezpieczyciela nie występuje interes prawny, który umożliwiałby wstąpienie do sprawy w charakterze interwenienta ubocznego.

Sprawa I C 1468/14 zakończyła się ugodą zawartą 1 sierpnia 2017 r. przed mediatorem sądowym, na mocy której spółka (...) (...) zobowiązała się do zapłaty na rzecz B. R. kwoty 85.000 zł tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania.

Dowód: ugoda z 1 sierpnia 2017 r. – k. 28 – 28v,

zawiadomienie w trybie art. 84 k.p.c. z 10 listopada 2015 r. – k. 29,

pismo z 3 marca 2016 r. – k. 30.

W piśmie z 10 listopada 2017 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w S. wezwała (...) spółkę akcyjną w S. do zapłaty kwoty 85.000 zł, w terminie do 24 listopada 2017 r., powołując się na zdarzenie w postaci wywołania uszkodzeń ciała B. R. oraz na zawartą z nią ugodę sądową.

W odpowiedzi - w piśmie procesowym z dnia 18 grudnia 2017 r. - ubezpieczyciel podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko.

Dowód: wezwanie do zapłaty z 10 listopada 2017 r. z dowodem nadania – k. 31- 33,

pismo z 18 grudnia 2017 r. – k. 34-34 verte.

Po upływie okresu ubezpieczenia objętego polisą nr (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. i (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w S. zawarły umowę ubezpieczenia OC z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej z innym ubezpieczycielem niż (...) SA w S.. Do umowy tej wyłączone zostały klauzule dodatkowe, których treść odpowiada klauzulom 002 i 004 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia o symbolu (...).

Dowód: przesłuchanie prezesa zarządu komplementariusza powódki D. Z.

– k. 63 verte-64

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest nieuzasadnione.

Powódka domagała się zasądzenia od pozwanej odszkodowania na podstawie zawartej przez strony umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej lub użytkowania mienia.

Roszczenie powoda znajduje podstawę prawną w normach odczytywanych z art. 805 § 1 k.c. w zw. z art. 822 § 1 k.c.

Zgodnie z art. 805 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Stosownie zaś do art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

Przedmiotem ochrony udzielonej w umowie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej nie jest mienie ubezpieczającego ani powstała w nim szkoda, lecz cywilna odpowiedzialność odszkodowawcza ubezpieczającego lub ubezpieczonego za szkodę wyrządzoną osobie trzeciej. Wynikająca z art. 822 § 1 k.c. istota ubezpieczenia OC sprowadza się do istnienia obowiązku ubezpieczyciela do zapłacenia odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za te szkody ponosi ubezpieczający lub ubezpieczony. Przesłanką powstania obowiązku świadczenia przez ubezpieczyciela z tytułu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej jest więc powstanie stanu odpowiedzialności cywilnej ubezpieczającego lub ubezpieczonego za szkodę wyrządzoną osobie trzeciej, przy czym bez powstania stanu odpowiedzialności cywilnej tych podmiotów nie powstaje odpowiedzialność ubezpieczyciela z umowy ubezpieczenia OC, nawet wówczas, gdy osoba trzecia bezspornie poniosła szkodę. Ponadto zakres odpowiedzialności cywilnej ubezpieczającego wyznacza zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela, przy czym może być on modyfikowany treścią stosunku prawnego ubezpieczenia OC, wyznaczaną postanowieniami umowy ubezpieczenia. Przedmiot ubezpieczenia (przedmiot ochrony ubezpieczeniowej) w przypadku umowy ubezpieczenia OC nie stanowią więc konkretne składniki majątkowe, lecz całość sytuacji majątkowej ubezpieczającego lub ubezpieczonego na wypadek powstania określonych jego zobowiązań, czyli pasywów w majątku ubezpieczającego lub ubezpieczonego. Obowiązek świadczenia ubezpieczyciela (art. 805 § 1 k.c.) wynikający z umowy ubezpieczenia OC (art. 822 § 1 k.c.) aktualizuje się zatem w razie wystąpienia stanu odpowiedzialności cywilnej ubezpieczającego lub ubezpieczonego, objętej treścią stosunku prawnego ubezpieczenia.

W rozpoznawanej sprawie powódka - zgodnie z art. 6 k.c. w zw. z art. 822 § 1 k.c. - winna więc przede wszystkim udowodnić, że jest osobą uprawnioną do uzyskania odszkodowania w ramach umowy ubezpieczenia, oraz że doszło do przewidzianego w umowie wypadku.

W sprawie nie ma sporu co do tego, że pozwana jako ubezpieczyciel zawarła umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej i użytkowania mienia, potwierdzoną polisą z 14 czerwca 2012 r., z ubezpieczającym spółką (...), a podmiotami ubezpieczonymi była zarówno spółka (...), jak i powódka.

Nie były kwestionowane okoliczności zdarzenia, które powódka przywoływała uważając je za wypadek ubezpieczeniowy. Nie było sporne, że sprawcą szkody był pracownik powódki, natomiast poszkodowana została pracownica spółki (...). Powódka uznała swoją odpowiedzialność wobec poszkodowanej B. R., co znalazło odzwierciedlenie w zawartej przed mediatorem ugodzie.

Powódka ponosi odpowiedzialność wobec poszkodowanej na podstawie art. 430 k.c., powstała więc odpowiedzialność cywilna powódki z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.

Nie był też sporny fakt, iż umowa ubezpieczenia z 14 czerwca 2013 r. została zawarta w oparciu o Ogólne Warunki Ubezpieczenia stanowiące jej integralną część. Jak wynika z zeznań D. Z. umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej nie była przez niego zawierana po raz pierwszy, wcześniej - na poprzednie okresy ubezpieczenia - D. Z. zawierał analogiczne umowy, ubezpieczając obie spółki jedyną polisą. Umowa ubezpieczenia była więc kontynuacją wcześniejszej umowy, również zawartej w oparciu o Ogólne Warunki Ubezpieczenia.

W polisie zapisano, że przed zawarciem umowy pełnomocnik ubezpieczającego D. Z. otrzymał tekst Ogólnych Warunków Ubezpieczenia wraz ze klauzulami dodatkowymi. D. Z. składając zeznania w charakterze strony powodowej wskazał, że podpisując umowę nie przeczytał zapisów OWU, zaraz jednak dodał, że nie uważa, aby z tego powodu OWU miały go nie wiązać. Tym samym fakt związania strony powodowej treścią OWU został przyznany przez stronę powodową (przyznał to podczas przesłuchania w charakterze strony prezes zarządu komplementariusza powódki).

W dalszej części zeznań D. Z. wskazał (na pytania reprezentującego powódkę pełnomocnika), że OWU nie zostały mu przy zawieraniu umowy doręczone, mimo tego D. Z. podpisał polisę, co więcej przyznał, że przeczytał znajdujący się w treści polisy zapis, zgodnie z którym zapoznał się z OWU.

Zgodnie z art. 384 k.c.:

1. Ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy.

§ 2. W razie gdy posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte, wiąże on także wtedy, gdy druga strona mogła się z łatwością dowiedzieć o jego treści. Nie dotyczy to jednak umów zawieranych z udziałem konsumentów, z wyjątkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego.

§ 4. Jeżeli jedna ze stron posługuje się wzorcem umowy w postaci elektronicznej, powinna udostępnić go drugiej stronie przed zawarciem umowy w taki sposób, aby mogła ona wzorzec ten przechowywać i odtwarzać w zwykłym toku czynności.

W rozpoznawanej sprawie z treści dokumentu polisy wynika, że wzorzec OWU został doręczony D. Z.. Zgodnie z art. 245 k.p.c. dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, którego go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. D. Z. nie zaprzeczał, że oświadczenie takie złożył, twierdził jednak, że jest ono niezgodne z prawdą. W ocenie Sądu fakt ten nie został przez stronę powodową udowodniony, na pytanie Przewodniczącego, kto ze strony ubezpieczyciela podpisał polisę - i tym samym mógłby potwierdzić fakt doręczenia bądź niedoręczenia OWU - D. Z. odpowiedział, że osoby składającej podpis w imieniu ubezpieczyciela nie pamięta. Powoływanie się na fakt niedoręczenia OWU na tym etapie postępowania należy więc uznać za wyraz procesowego stanowiska strony, które ma prowadzić do uzyskania korzystnego dla niej rozstrzygnięcia.

Należy jednak podkreślić, że fakt doręczenia bądź niedoręczenia OWU ma znaczenie drugorzędne, albowiem jak już wspomniano D. Z. przyznał, że mimo niedoręczenia mu i nieprzeczytania OWU postanowienia te go wiążą. Związanie stron treścią OWU, przy takich twierdzeniach strony powodowej, wynika z art. 384 § 4 k.c. Do pozwu został dołączony pełny tekst OWU, który - jak wyjaśnił pełnomocnik strony powodowej na rozprawie - został wydrukowany ze strony internetowej prowadzonej przez ubezpieczyciela. Wymóg udostępnienia wzorca, o jakim mowa w art. 384 § 4 k.c., został więc zachowany, tym bardziej, że umowa była kontynuacją wcześniej zawartej umowy ubezpieczenia, a pełnomocnik podpisując umowę nie miał wątpliwości co do treści OWU.

W tych okolicznościach przyjąć należało, że strony są związane treścią OWU. Jednocześnie prezes zarządu komplementariusza powódki przyznał, iż klauzule dodatkowe 002 i 004 ujęte w OWU i rozszerzające zakres odpowiedzialności pozwanej nie zostały objęte umową z 14 czerwca 2012 r.

W świetle powyższego zbadania wymagała kwestia, czy zdarzenie wywołujące szkodę objęte było ochroną ubezpieczeniową.

Na tle postanowień umowy (a precyzyjniej – postanowień OWU, które zostały implementowane do umowy), strony niniejszego procesu stanęły na odmiennych stanowiskach, pozwana twierdziła bowiem, że szkoda, jaka powstała w wyniku zdarzenia, które miało miejsce w dniu 15 kwietnia 2013 r., pozostawała poza zakresem ochrony udzielonej przez pozwaną, gdyż strony nie włączyły do umowy ubezpieczenia klauzul dodatkowych, na podstawie których zaistniałe zdarzenie objęte zostałoby ochroną. Powódka natomiast uważała, że bez względu na to, czy przedmiotowe klauzule zostały włączone do umowy, czy też nie, pozwana winna ponosić odpowiedzialność, gdyż w niniejszej sprawie nie zaistniały warunki do zastosowania tych klauzul, a odpowiedzialność pozwanej wynika z tytułu OC działalności gospodarczej powódki.

Aby rozstrzygnąć ten spór należy wrócić do rozważań dotyczących istoty umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, poczynionych wyżej na tle art. 822 § 1 k.c.

Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej działalności gospodarczej pozwany ubezpieczyciel zobowiązał się do zapłacenia odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, za które odpowiedzialność ponosi m.in. powódka jako ubezpieczona (art. 822 § 1 k.c.). W OWU powyższe zostało zredagowane w § 5, gdzie zapisano, że przedmiotem ubezpieczenia jest odpowiedzialność cywilna osób objętych ubezpieczeniem za szkody wyrządzone poszkodowanym w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej wskazanej w umowie ubezpieczenia. Za poszkodowanego z kolei uważa się osobę trzecią, która poniosła szkodę na osobie lub w mieniu (§ 4 pkt 15 zdanie pierwsze OWU), natomiast za osoby trzecie uważa się wszystkie osoby pozostające poza stosunkiem ubezpieczeniowym, w tym także osoby związane umową z osobami objętymi ubezpieczeniem (§ 4 pkt 5 OWU).

"Poza stosunkiem ubezpieczeniowym" pozostają natomiast wszystkie osoby z wyłączeniem tych, które - zgodnie z § 4 pkt 4 - zostały objęte ubezpieczeniem. Objęte ubezpieczeniem zostały przy tym następujące osoby: ubezpieczający, ubezpieczony, obecni i byli pełnomocnicy ubezpieczającego i ubezpieczonego, obecni i byli pracownicy ubezpieczającego i ubezpieczonego.

Tym samym pracownik ubezpieczającego bądź ubezpieczonego jest osobą, która nie pozostaje poza stosunkiem ubezpieczeniowym, przeciwnie - jest osobą objętą ubezpieczeniem, co oznacza, że w przypadku gdy pracownik (ubezpieczającego bądź ubezpieczonego) wyrządzi szkodę innej osobie należącej - tak samo jak sprawca szkody - do kręgu osób ubezpieczonych (a więc wyrządzi szkodę np. innemu pracownikowi ubezpieczającego bądź ubezpieczonego), ubezpieczyciel odpowiedzialności nie ponosi.

B. R. - jako pracownik ubezpieczonego - należy do kręgu osób objętych ubezpieczeniem, tym samym nie jest osobą trzecią, tj. osobą pozostającą poza stosunkiem ubezpieczeniowym. Skoro tak - nie jest osobą poszkodowaną w rozumieniu § 5 ust. 1 OWU.

Takie rozumienie wyżej wskazanych przepisów, do którego doprowadziła analiza definicji kolejnych pojęć, do których nawiązywał § 5 ust. 1 OWU (regulujący przedmiot i zakresu ubezpieczenia), potwierdza wprost § 9 ust. 1 pkt 2 OWU, gdzie bezpośrednio zostało wskazane, że - o ile zakres ochrony nie został rozszerzony poprzez włączenie indywidualnych klauzul, o czym niżej - ubezpieczenie nie obejmuje szkód powodujących roszczenia pomiędzy osobami objętymi ubezpieczeniem na podstawie tej samej umowy ubezpieczenia. Jak już wspomniano zarówno B. R., jak i powódka należą do osób objętych ubezpieczeniem na podstawie tej samej umowy ubezpieczenia, co wprost wskazuje § 4 pkt 4 OWU. Z § 9 ust. 1 pkt 2 OWU wynika więc wprost, że ubezpieczenie nie obejmuje szkód powodujących roszczenia pomiędzy powódką i B. R. (jako osobami objętymi ubezpieczeniem na podstawie tej samej umowy).

Co więcej takie rozumienie wyżej wskazanych przepisów koresponduje ze zdaniem drugim § 4 pkt 15 OWU, który zawiera definicje poszkodowanego (definiując go w zdaniu pierwszym jako osobę trzecią, która poniosła szkodę). Zdanie pierwsze § 4 pkt 15 OWU cytowane już było na wstępie powyższego rozumowania. W zdaniu drugim § 4 pkt 15 OWU stanowi, że definicja poszkodowanego (a więc osoby trzeciej, która poniosła szkodę) może być rozszerzona na osoby objęte ubezpieczeniem i ich podwykonawców oraz pracowników, wymaga to jednak włączenia do umowy klauzul dodatkowych (klauzuli 002 - dla szkód pomiędzy osobami objętymi ubezpieczeniem oraz pomiędzy osobami objętymi ubezpieczeniem na ich podwykonawcami, oraz klauzuli 004 - dla szkód wyrządzonych pracownikom osób objętych ubezpieczeniem).

W przypadku rozszerzenia odpowiedzialności o klauzulę 002 odpowiedzialność ubezpieczyciela zostałaby rozszerzona o szkody na osobie, powodujące roszczenia między osobami objętymi ubezpieczeniem na podstawie tej samej umowy ubezpieczenia. Osobami objętymi ubezpieczeniem na podstawie tej umowy ubezpieczenia jest powódka jako ubezpieczona oraz B. R. jako pracownik drugiego z ubezpieczonych (będącego jednocześnie ubezpieczającym). Tym samym włączenie klauzuli 002 pozwoliłoby uwzględnić powództwo w niniejszej sprawie. Niesporny jest jednak fakt, że klauzula ta nie została do umowy włączona.

Ponadto w przypadku rozszerzenia odpowiedzialności o klauzulę 004 odpowiedzialność ubezpieczyciela zostałaby rozszerzona o szkody na osobie lub mieniu, wynikające z wypadków przy pracy, wyrządzone pracownikom ubezpieczającego lub ubezpieczonego. B. R., która doznała urazu (szkody na osobie) w wyniku wypadku przy pracy jest pracownikiem ubezpieczonego (będącego jednocześnie ubezpieczającym). Tym samym włączenie klauzuli 004 również pozwoliłoby uwzględnić powództwo w niniejszej sprawie. Niesporny jest jednak fakt, że także ta klauzula nie została do umowy włączona.

W tej sytuacji powództwo podlegało oddaleniu, ponieważ opisane przez powódkę zdarzenie nie stanowi przewidzianego w umowie zdarzenia, z którym strony wiążą odpowiedzialność odszkodowawczą ubezpieczyciela.

Stan faktyczny sprawy został ustalony w oparciu o dowody dołączone do pozwu i odpowiedzi na pozew oraz w oparciu o dowód z przesłuchania prezesa zarządu komplementariusza powódki D. Z., który złożył zeznania w charakterze strony. Zgromadzone w toku postępowania dowody z dokumentów ocenić należy jako wiarygodne, żadna ze stron nie podnosiła bowiem zarzutów wskazujących na podrobienie lub przerobienie tych dokumentów. Wiarygodny okazał się również dowód z przesłuchania D. Z., z wyjątkiem dotyczącym faktu niedoręczenia mu OWU, o czym była już mowa powyżej. Pominięte zostały wnioski dowodowe powołane w odpowiedzi na pozew, dotyczyły one bowiem okoliczności niespornych, takich jak wszczęcie i prowadzenie postępowania likwidacyjnego, stanowisko pozwanej co do braku jej odpowiedzialności, niewłączenie klauzul 002 i 004 do umowy.

O kosztach procesu rozstrzygnięto na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. i art. 98 § 1 i 2 w zw. z art. 99 k.p.c. obciążając nimi w całości powódkę jako przegrywającą spór. Na zasądzoną kwotę 5.417 zł składa się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego pozwanej w wysokości 5.400 zł ustalone na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokatów (Dz.U.2015.1800) oraz kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.