Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 maja 2018 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 maja 2018 r. w S.

odwołania W. U.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 5 grudnia 2017 r. Nr (...)

w sprawie W. U.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do emerytury

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala prawo W. U. do emerytury od 1 listopada 2017 roku.

Sygn. akt: IV U 7/18 UZASADNIENIE

Decyzją z 5 grudnia 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art.184 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze odmówił W. U. prawa do emerytury wskazując, że ubezpieczony nie udowodnił, iż do dnia 1 stycznia 1999r. osiągnął 25-letni staż okresów składkowych i nieskładkowych. Organ rentowy podniósł, że udowodniony staż ubezpieczenia wynosi 23 lata, 10 miesięcy i 20 dni i do okresu tego nie zaliczono okresu pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców od 25 czerwca 1973r. do 19 lipca 1977r., gdyż w okresie pracy w gospodarstwie rolnym ubezpieczony dojeżdżał do szkoły około 100 km, a następnie w okresie od 1 września 1974r. mieszkał w internacie przy technikum kolejowym. Ponadto w latach 1975-1976 ubezpieczony odbywał praktyki zawodowe, nie można zatem przyjąć, że stale pracował w gospodarstwie rolnym rodziców i że praca ta miała znaczący wpływ na funkcjonowanie gospodarstwa.

Odwołanie od w/w decyzji złożył W. U. wnosząc o jej zmianę i ustalenie mu prawa do emerytury wskazując, że organ rentowy błędnie nie zaliczył do okresu ubezpieczenia okresu jego pracy w gospodarstwie rolnym rodziców (odwołanie k.1 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na przepisy prawa i uzasadnienie zawarte w zaskarżonej decyzji (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.2-3 akt sprawy).

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony W. U. w dniu (...). ukończył 60-ty rok życia. W dniu 7 listopada 2017r. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury (wniosek o emeryturę z 7 listopada 2017r. k.1 akt emerytalnych). Na podstawie przedłożonych do wniosku dokumentów organ rentowy ustalił, że na dzień 1 stycznia 1999r. ubezpieczony udowodnił staż ubezpieczeniowy w wymiarze 23 lata, 10 miesięcy i 20 dni, z czego 23 lata, 7 miesięcy i 4 dni stanowią okresy składkowe, a 3 miesiące i 16 dni okresy nieskładkowe. Ponadto organ rentowy ustalił, że do dnia 1 stycznia 1999r. ubezpieczony osiągnął staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 23 lata, 10 miesięcy i 21 dni z tytułu zatrudnienia w (...) SA Zakład (...) w W. (świadectwo pracy z 30 listopada 2005r. k.8 akt emerytalnych za wnioskiem z 19 października 2016r. ).

Z uwagi na brak wymaganego ustawą okresu ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25 lat, organ rentowy zaskarżoną decyzją z 5 grudnia 2017r. odmówił ubezpieczonemu przyznania emerytury, wskazując jednocześnie, że okresu do ubezpieczenia nie zaliczono okresu pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców od 25 czerwca 1973r. do 19 lipca 1977r., gdyż w okresie pracy w gospodarstwie rolnym ubezpieczony dojeżdżał do szkoły około 100 km, a następnie w okresie od 1 września 1974r. mieszkał w internacie przy technikum kolejowym, ponadto w latach 1975-1976 ubezpieczony odbywał praktyki zawodowe, a w tych okolicznościach nie można przyjąć, że stale pracował w gospodarstwie rolnym rodziców i że praca ta miała znaczący wpływ na funkcjonowanie gospodarstwa. (decyzja z 5 grudnia 2017r. k.11 akt emerytalnych).

Ubezpieczony W. U. urodził się w dniu (...) w S.. Rodzice ubezpieczonego J. i M. małż. U. w latach 70-tych XX wieku byli samoistnymi posiadaczami gospodarstwa rolnego położonego w N. gmina S. o powierzchni 7,2700 ha, a następnie na mocy aktu własności ziemi wydanego w trybie ustawy z 26 października 1971r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych stali się właścicielami tego gospodarstwa (zaświadczenie Wójta Gminy S. z 14 listopada 2016r. k.16 akt emerytalnych za wnioskiem z 3 lipca 2017r.). Ubezpieczony od urodzenia mieszkał z rodzicami na terenie powyższego gospodarstwa (zaświadczenie o zameldowaniu z 14 listopada 2016r. k.15 akt emerytalnych za wnioskiem z 3 lipca 2017r.). Po ukończeniu szkoły podstawowej w czerwcu 1972r., od września 1972r. ubezpieczony rozpoczął naukę w Technikum Kolejowym Ministerstwa Komunikacji przy ul. (...) w W. na terenie dzielnicy O.. Przez pierwsze dwa lata nauki w technikum ubezpieczony dojeżdżał do szkoły. Podróż do szkoły i ze szkoły do domu odbywał pociągiem ze stacji kolejowej S. (pierwsza stacja kolejowa po S. na trasie S. – W.). Miejscowość N., w której mieszkał ubezpieczony oddalona jest od stacji kolejowej S. o około 2 km, odległość tę ubezpieczony pokonywał rowerem w około 10 minut. Ze stacji kolejowej S. ubezpieczony dojeżdżał do stacji kolejowej W. oddalonej od S. o około 90 km. Podróż ta trwała około 2 godzin. Ze stacji W. ubezpieczony pieszo dochodził do szkoły przy ul. (...) w 10-15 minut. Zajęcia w szkole rozpoczynał o godzinie 8 rano, a kończył najwcześniej o godzinie 12, a najpóźniej o godzinie 14. Po zajęciach ubezpieczony pokonywał podróż do domu w opisany wyżej sposób. Najwcześniej około godziny 16, a najpóźniej około godziny 18 wysiadał na stacji S. i po kilkunastu minutach docierał do domu. Od trzeciej klasy technikum ,tj. od 1 września 1974r. poprzez klasę czwartą i piątą ubezpieczony w czasie zajęć w szkole mieszkał w przyszkolnym internacie. Przedmiotowe Technikum Kolejowe ubezpieczony ukończył w dniu 4 czerwca 1977r. pomyślnie zdanym egzaminem dojrzałości (świadectwo dojrzałości Technikum Zawodowego z 4 czerwca 1977r. - w kopercie na k.10 akt sprawy). Wszystkie wakacje i ferie w okresie nauki w technikum ubezpieczony spędzał w domu rodzinnym. Ponadto w trzeciej i czwartej kasie technikum - w maju 1975r. i w maju 1976r. ubezpieczony odbywał miesięczne praktyki zawodowe w Zakładach Naprawy Taboru Kolejowego w M. (pismo Zespołu Szkół im. S. (...) w W. d. (...) z 19 kwietnia 2018r. k.21 akt sprawy). Ubezpieczony wybrał ten zakład na praktyki z uwagi na położenie blisko rodzinnej miejscowości. N. dzieli od M. około 40 km. W okresie odbywania powyższych praktyk ubezpieczony był zwolniony z zajęć w szkole i w tym czasie mieszkał w domu rodzinnym, z którego pociągiem ze stacji S. dojeżdżał do M. położonego na trasie z S. do W.. Podróż ta zabierała ubezpieczonemu około godzinę w jedną stronę. Praktyki w powyższym zakładzie rozpoczynały się o godzinie 6 rano i trwały codziennie przez 6 godzin – do godziny 12. Po praktyce, około godziny 13 ubezpieczony wracał pociągiem do S., a stamtąd do domu w N.. Przed godziną 14 ubezpieczony był w domu rodzinnym i przez cały okres miesięcznej praktyki popołudnia poświęcał na pracę w gospodarstwie rolnym rodziców. Po ukończeniu 16 roku życia, co nastąpiło w dniu 24 czerwca 1973r. okresy wakacji, ferii zimowych oraz opisanych miesięcznych praktyk (czas po powrocie z praktyk) ubezpieczony poświęcał na stałą - codzienną pracę w gospodarstwie rolnym rodziców trwającą co najmniej 4 godziny dziennie, a w okresie wakacyjnym nawet po kilkanaście godzin dziennie. Rodzice ubezpieczonego zajmowali się wyłącznie uprawą gospodarstwa. Na posiadanej ziemi uprawiali zboże i ziemniaki. Hodowali trzodę chlewną w ilości około 10 sztuk jednocześnie, krowy w ilości 4 sztuk oraz drób. W gospodarstwie hodowany był koń do prac polowych. W rozpatrywanym przedmiotowe gospodarstwo nie było zmechanizowane i prace wykonywane były głównie ręcznie. Ubezpieczony ma o 4 lata starszego brata oraz o 6 lat młodszą siostrę. W czerwcu 1973r. ubezpieczony ukończył 16. rok życia, a w październiku tego samego roku brat ubezpieczonego została powołany do wojska. Po powrocie z wojska, jesienią 1975r. brat ubezpieczonego rozpoczął pracę zawodową w S. i mieszkał w domu rodzinnym. W chwili ukończenia przez ubezpieczonego 16. roku życia, jego siostra miała 10 lat i uczyła się w szkole podstawowej. W okresie ferii zimowych ubezpieczony razem z rodzicami pracował przy tzw. obrządku zwierząt ,tj. przygotowywał paszę, a następnie karmił i poił zwierzęta, a ponadto pracował przy młócce zboża. W okresie wakacji ubezpieczony obok obrządku zwierząt pracował przy sianokosach i żniwach. W miesiącu maju, w którym ubezpieczony odbywał praktyki zawodowe, rozpoczynało się sadzenie ziemniaków, w związku z tym ubezpieczony zawoził obornik na pole, pracował przy orce, a następnie przy ręcznym sadzeniu ziemniaków (zeznania świadków: K. K. k.13-13v akt sprawy, K. Ł. k.13v-14 akt sprawy, W. A. k.29v akt sprawy oraz zeznania ubezpieczonego k.12-13 i 14 akt sprawy).

Czas pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców w okresie po ukończeniu 16 roku życia w wymiarze nie mniejszym niż 4 godziny dziennie obejmuje następujące okresy:

-

od 24 czerwca 1973r. do 31 sierpnia 1973r., co stanowi 2 miesiące i 7 dni,

-

od 24 czerwca 1974r. do 31 sierpnia 1974r., co stanowi 2 miesiące i 7 dni,

-

od 24 czerwca 1975r. do 31 sierpnia 1975r., co stanowi 2 miesiące i 7 dni,

-

od 15 czerwca 1976r. (data zakończenia roku szkolnego potwierdzona w świadectwie szkolnym z tej daty – w kopercie na k.10 akt sprawy) do 31 sierpnia 1976r., co stanowi 2 miesiące i 16 dni,

-

od 4 czerwca 1977r. (data zakończenia roku szkolnego i jednocześnie data ukończenia przez ubezpieczonego Technikum Kolejowego potwierdzona w świadectwie dojrzałości – w kopercie na k.10 akt sprawy) do 19 lipca 1977r., co stanowi 1 miesiąc i 16 dni – od 20 lipca 1977r. ubezpieczony podjął pracę zawodową w PKP (świadectwo pracy z 30 listopada 2005r. k.8 akt emerytalnych za wnioskiem z 19 października 2016r.).

Do okresu pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym zaliczyć należy również 14 dniowe okresy ferii zimowych w roku 1974, 1975, 1976 i 1977, co stanowi 1 miesiąc i 26 dni oraz 2 miesiące z tytułu opisanych wyżej praktyk zawodowych, które w maju 1975r. i w maju 1976r. ubezpieczony odbywał w Zakładach Naprawy Taboru Kolejowego w M. i mieszkał wówczas w domu rodzinnym, a popołudnia spędzał na pracy w gospodarstwie rolnym rodziców. Łącznie wymienione wyżej okresy stanowią 1 rok, 2 miesiące i 19 dni.

Ubezpieczony nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego (raport z analizy konta k.9 akt emerytalnych).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie W. U. podlegało uwzględnieniu.

Zgodnie z art.184 ust.1 i 2 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015r., poz.748 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego przewidzianego w art.32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy ,tj. w dniu 1 stycznia 1999r. osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz osiągnęli okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art.27 ustawy, a także nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. W myśl przywołanego wyżej art.32 ust.1 i 4 ustawy pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, a w myśl przywołanego wyżej art.27 ustawy wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Zgodnie z §4 ust.1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 ze zm.) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A załącznika do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury w w/w wieku jeżeli ma wymagany okres zatrudnienia (co najmniej 25 lat mężczyzna), w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Ponadto zgodnie z §2 ust.1 przedmiotowego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Rozstrzygnięcie niniejszej sprawy wymagało zbadania, czy ubezpieczony spełnia przesłankę wymaganego okresu ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25. Poza sporem pozostawało, że ubezpieczony osiągnął wymagany ustawą wiek oraz spełnił przesłankę co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Ubezpieczony podnosił, że posiada 25-letni ubezpieczenia, gdyż do ustalonego przez organ rentowy okresu ubezpieczenia w wymiarze 23 lata, 10 miesięcy i 20 dni, doliczyć należy – w wymiarze koniecznym do uzyskania 25 lat – okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16. roku życia. Przeprowadzone przez Sąd postępowanie dowodowe dało podstawy do uwzględnienia roszczenia ubezpieczonego, gdyż przeprowadzone przez Sąd postępowanie dowodowe wykazało, że w okresie nauki w szkole średniej ,tj. w Technikum Kolejowym w W. na przestrzeni od ukończenia 16. roku życia w dniu 24 czerwca 1973r. do 19 lipca 1977r. ,tj. do chwili podjęcia pracy zawodowej ubezpieczony pracował w gospodarstwie rolnym rodziców. Podkreślić jednak należy, że zaliczeniu nie podlega cały w/w okres, gdyż – jak wynika z ustaleń Sądu – w okresie tej nauki ubezpieczony bądź to mieszkał w internacie przy szkole (trzy ostatnie lata nauki poczynając od września 1974r.), bądź to zamieszkując u rodziców (pierwsze dwa lata nauki) pokonywał codziennie w jedną stronę około 90 km trasy, co zajmowało mu ponad 2 godziny czasu, a łącznie około 5 godzin dziennie. W tych okolicznościach – biorąc pod uwagę czas potrzebny na dojazdy do szkoły i powrotem oraz czas potrzebny na przygotowanie się do zajęć, nie można stwierdzić, aby w dni nauki w szkole ubezpieczony pracował w gospodarstwie rolnym rodziców w wymiarze co najmniej 4 godziny dziennie. Z ustaleń Sądu wynika jednak, że na przestrzeni okresu nauki ubezpieczonego w szkole w W. – w okresach wolnych od nauki, a zatem w wakacje oraz ferie szkole, a ponadto dwukrotnie w czasie miesięcznych praktyk ubezpieczonego odbywanych w Zakładach Naprawy Taboru Kolejowego w M. ubezpieczony mieszkając u rodziców codziennie pracował w ich gospodarstwie rolnym w wymiarze nie mniejszym niż 4 godziny dziennie. Na fakt wykonywania przez ubezpieczonego takiej pracy wskazują nie tylko spójne i logiczne zeznania ubezpieczonego, ale również zeznania świadków w osobach mieszkańców miejscowości N.. Z dowodów tych wynika bezspornie, że we wskazanych okresach nie mając obowiązków związanych z nauką i dojazdami do szkoły ubezpieczony pracował w gospodarstwie rolnym – przy tzw. obrządku zwierząt oraz w innych aktualnych dla określonej pory roku pracach sezonowych np. młócka zboża – w okresach zimowych, sadzenie ziemniaków, sianokosy, żniwa – w okresach wiosenno-letnich. Z kolei na odbywanie przez ubezpieczonego w/w praktyk wskazują spójne i szczegółowe zeznania ubezpieczonego, pismo Zespołu Szkół im. S. (...) w W. d. (...) z 19 kwietnia 2018r. (na k.21 akt sprawy) oraz zeznania świadka W. A., który jako pracownik w/w Zakładów Naprawy Taboru Kolejowego w M. Mazowieckiem codziennie rano dojeżdżał z ubezpieczonym do tych zakładów ze stacji kolejowej S.. W ocenie Sądu nie może być wątpliwości, że praca ubezpieczonego miała istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania gospodarstwa rolnego rodziców, które było dość dużym gospodarstwem – ponad 7 ha ziemi i w którym prowadzona była uprawa roślinna i hodowla zwierząt, a większość prac wykonywana była ręcznie. Jak wynika z ustaleń Sądu okres pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym w wymiarze ponad 4 godziny dziennie wynosi 1 rok, 2 miesiące i 19 dni, a brakujący okres ubezpieczenia - do 25 lat - wynosi 1 rok, 1 miesiąc i 10 dni. Dlatego zgodnie z art.10 ust.1 pkt 3 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Sąd stwierdził, że wskazane okresy pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16. roku życia podlegają zaliczeniu do okresu wymaganego do nabycia emerytury. Na marginesie wskazać należy, że w zakresie dat początkowych wakacji w latach 1973-1975, z uwagi na brak świadectw szkolnych ubezpieczonego, Sąd przyjął datę 24 czerwca (w roku 1973r. jest to również data ukończenia przez ubezpieczonego 16. roku życia), niemniej nawet przy przyjęciu, że wakacje zaczynały się od 1 lipca odpowiednio 1973r., 1974r. i 1975r. i wyliczony przez Sąd okres należy pomniejszyć o 21 dni, ubezpieczony legitymuje się okresem pracy w gospodarstwie rolnym w wymiarze 1 rok, 1 miesiąc i 28 dni, a zatem w wymiarze wystarczającym do uzupełnienia okresu ubezpieczenia do 25 lat.

Reasumując uznać należało, że po doliczeniu do okresu zatrudnienia, wyżej wymienionych okresów pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców, ubezpieczony spełnia przesłankę 25-letniego okresu ubezpieczenia. Mając to na uwadze Sąd na podstawie art.477 ¹⁴§2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że W. U. przysługuje prawo do emerytury od 1 listopada 2017r. ,tj. od miesiąca, w którym wystąpił z wnioskiem o świadczenie.