Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 kwietnia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w IV Wydziale Karnym – Odwoławczym

w składzie:

Przewodniczący: SSO Piotr Gerke

Protokolant : apl. radc. M. J.

przy udziale oskarżyciela -

po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2018 r.

sprawy M. G. ,

obwinionego z art. 51§1 k.w.,

na skutek apelacji wniesionej przez obwinionego

od wyroku Sądu Rejonowego w Złotowie z dnia 24 października 2017 r., sygn. akt II W 202/17,

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że uniewinnia obwinionego od zarzucanego mu czynu,

II.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz obwinionego kwotę 840,- zł tytułem zwrotu wydatków związanych z ustanowieniem obrońcy w postępowaniu odwoławczym,

III.  kosztami procesu obciąża Skarb Państwa.

SSO Piotr Gerke

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 24 października 2017 r., sygn.. akt II W 202/17, Sąd Rejonowy w Złotowie uznał obwinionego M. G. za winnego tego, że w dniu 16 marca 2017 r. ok. godz. 11:10 w Z., ul. (...) na terenie Szpitala (...) w obecności innych pacjentów poprzez krzyki, agresywne zachowanie zakłócił spokój w miejscu publicznym, tj. wykroczenia z art. 51 § 1 k.w. i za wykroczenie to wymierzył obwinionemu grzywnę w wysokości 200 zł, a także rozstrzygnął w przedmiocie kosztów procesu, obciążając nimi obwinionego.

Powyższy wyrok w całości pisemną apelacją zaskarżył obrońca obwinionego, zarzucając:

1.  mogącą mieć wpływ na treść orzeczenia obrazę przepisów postępowania, tj.:

a) art. 7 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.s.w. poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przez:

-nietrafne uznanie za wiarygodne zeznań świadków G. J. i K. P., podczas gdy wymienieni świadkowie zeznawali odmiennie w trakcie rozprawy głównej, niż w postępowaniu przygotowawczym, zeznania ich ulegały zmianie na kolejnych etapach postępowania i różniły się od wersji przedstawionej przez obwinionego, a rozbieżności tych nie zdołano wyjaśnić w trakcie rozprawy głównej, a nadto zeznania świadków w zakresie, w jakim dotyczyły rzekomych krzyków i agresywnego zachowania się obwinionego są ogólnikowe i nieprecyzyjne,

-nietrafne uznanie za wiarygodne zeznań świadka K. B., podczas gdy świadek nie widział zdarzenia z udziałem obwinionego, a jego zeznania w zakresie, w jakim dotyczyły rzekomych krzyków i agresywnego zachowania się obwinionego są ogólnikowe i nieprecyzyjne,

-nietrafne uznanie za wiarygodne zeznań świadka K. M., podczas gdy świadek zeznawał odmiennie w trakcie rozprawy głównej niż w postępowaniu przygotowawczym, a rozbieżności tych nie zdołano wyjaśnić w trakcie rozprawy głównej, a nadto nie widział przebiegu samego zdarzenia z udziałem obwinionego i zna je wyłącznie z opowieści innych świadków, tj. G. J., K. P., K. B., których zeznania różnią się w istotnym stopniu, a ponad powyższe jego zeznania w zakresie, w jakim dotyczyły rzekomych krzyków i agresywnego zachowanie się obwinionego są ogólnikowe i nieprecyzyjne,

-nietrafne uznanie za wiarygodne zeznań świadka M. R., podczas gdy świadek nie widział przebiegu samego zdarzenia z udziałem obwinionego i zna je wyłącznie z opowieści innych świadków, tj. G. J., K. P. i K. B., których zeznania różnią się w istotnym stopniu, ponad powyższe jego zeznania w zakresie, w jakim dotyczyły rzekomych krzyków i agresywnego zachowania się obwinionego są ogólnikowe i nieprecyzyjne,

-brak wszechstronnej oceny zeznań świadków G. J., K. P., K. B.,

b) art. 5 § 2 k.p.k. w zw. z art. 9 k.p.s.w. poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie w ten sposób, że organ procesowy powziął wątpliwość co do przebiegu zdarzenia z udziałem obwinionego, których nie zdołał usunąć w toku rozprawy głównej, a mimo to nie rozstrzygnął ich na korzyść obwinionego,

c) art. 75 § 1 k.p.w. w zw. z art. 74 § 1 k.p.s.w. poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie poprzez zaniechanie odczytania na rozprawie głównej zeznań świadków G. J. i K. M. złożonych poprzednio w postępowaniu przygotowawczym, pomimo że wskazani świadkowie zeznawali odmiennie w trakcie rozprawy głównej niż poprzednio w postępowaniu przygotowawczym i w konsekwencji zaniechanie wezwania świadków do wypowiedzenia się co do treści protokołu i do wyjaśnienia zachodzących sprzeczności,

d) art. 410 k.p.k. w zw. z art. 82 § 1 k.p.s.w. i w zw. z art. 75 § 1 k.p.s.w. w zw. z art. 74 § 1 k.p.s.w. poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie będący pochodną powyższego, poprzez oparcie zaskarżonego wyroku na okolicznościach nieujawnionych w toku rozprawy głównej z uwagi na zaniechanie odczytania na rozprawie głównej zeznań świadków G. J. i K. M. złożonych poprzednio w postępowaniu przygotowawczym, pomimo że wskazani świadkowie zeznawali odmiennie w trakcie rozprawy głównej niż poprzednio w postępowaniu przygotowawczym,

e) art. 39 § 1 k.p.s.w. i art. 366 k.p.k. w zw. z art. 70 § k.p.s.w. poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie poprzez zaniechanie przeprowadzenia przez Sąd z urzędu dowodu z zeznań świadka M. i pozostałych 2 pielęgniarek obecnych w dniu 16 marca 2017 r. na oddziale szpitala, pomimo że dowody te mogły przyczynić się do wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy i w konsekwencji niewyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności sprawy,

f) art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. w zw. z art. 82 § 1 k.p.s.w. poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie poprzez niewskazanie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku czy, a jeśli tak to, w jakim zakresie Sąd uznał za wiarygodne wyjaśnienia obwinionego, w jakim zakresie odmówił im wiarygodności i z jakich przyczyn,

g) art. 57 § 1 k.p.s.w. i art. 57 § 2 pkt 2 k.p.s.w. poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie poprzez ukaranie i skazanie obwinionego M. G. za czyn popełniony w dniu 16 marca 2017 r. przy uwzględnieniu postanowienia o sprostowaniu oczywistej omyłki pisarskiej z dnia 6 grudnia 2017 r., poprzez zmianę w opisie czynu daty czynu z 19 marca 2017 r. na 16 marca 2017 r. w zakresie zakłócenia spokoju w miejscu publicznym poprzez krzyki i agresywne zachowanie, podczas gdy Sąd I instancji wyszedł poza granice wniosku o ukaranie bowiem wniosek o ukaranie z dnia 22 maja 2017 r. opisał co do czasu czyn popełniony przez obwinionego na popełniony w dniu 19 marca 2017 r. ok. godz. 11:10 w Z.,

2.  będący pochodną powyższego, mogący mieć wpływ na treść orzeczenia błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, poprzez:

a) błędne ustalenie, że obwiniony dopuścił się działania polegającego na wykręceniu ręki świadka G. J.,

b) błędne ustalenie, że obwiniony odginał palce świadkowi K. P.,

c) błędne ustalenie, że obwiniony krzyczał i przejawiał agresywne zachowanie w Szpitalu (...) w Z.,

d) błędne ustalenie, że obwiniony w dniu 16 marca 2017 r. zakłócił spokój w miejscu publicznym, tj. w Szpitalu (...) w Z..

Wobec powyższego obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie obwinionego od zarzucanego mu czynu, ewentualnie przekazanie Sądowi Rejonowemu sprawy do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie na rzecz obwinionego zwrotu wydatków związanych z obwinieniem, w tym zwrotu wydatków związanych z ustanowieniem obrońcy, wg norm przepisanych.

Ponadto obrońca wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka P. G. na okoliczność ustalenia, że tabletki znalezione przez obwinionego w sali chorych, w której przebywała matka obwinionego były lekami, które matka obwinionego otrzymywała od personelu szpitala, który jednak został oddalony przez Sąd Okręgowy na rozprawie apelacyjnej jako sprekludowany (k. 109).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się uzasadniona.

Na wstępie należy wskazać, że wniesienie środka odwoławczego, niezależnie od jego granic i zakresu, każdorazowo obliguje Sąd odwoławczy do zbadania ewentualności wystąpienia uchybień, o jakich mowa w art. art. 104 § 1 k.p.s.w. oraz w art. 440 k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.s.w. W niniejszej sprawie Sąd II instancji nie stwierdził wskazanych tam uchybień, osobnych zarzutów co do ich występowania nie formułował zresztą skarżący.

Następnie wskazać należy na treść art. 436 k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.s.w., stanowiących, że Sąd może ograniczyć rozpoznanie środka odwoławczego tylko do poszczególnych uchybień, podniesionych przez stronę lub podlegających uwzględnieniu z urzędu, jeżeli rozpoznanie w tym zakresie jest wystarczające do wydania orzeczenia, a rozpoznanie pozostałych uchybień byłoby przedwczesne lub bezprzedmiotowe dla dalszego toku postępowania.

Sytuacja taka zaistniała w niniejszej sprawie. Zarzut sformułowany w pkt 1b okazał się trafny w zakresie, w jakim obrońca wskazał na błędne niezastosowanie tego przepisu. Należy przy tym przypomnieć, że „zgodnie z art. 5 § 2 niedające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść oskarżonego. Przepis ten wyraża regułę in dubio pro reo, która jest naturalną konsekwencją domniemania niewinności. Jeżeli bowiem obowiązuje domniemanie niewinności oskarżonego, to nieudowodnionych zarzutów nie można mu przypisywać. Stąd też pojawiające się wątpliwości, jeżeli nie da się ich rozstrzygnąć, należy tłumaczyć na korzyść oskarżonego […] skorzystanie z art. 5 § 2 stanowi wyłączną kompetencję organu procesowego. Stąd też dla oceny, czy nie został naruszony zakaz tłumaczenia wątpliwości na niekorzyść oskarżonego, nie jest istotne zgłaszanie przez stronę coraz to innych wątpliwości, ale to jedynie, czy orzekający sąd rzeczywiście je powziął na tle realiów konkretnej sprawy i mimo to rozstrzygnął je na niekorzyść skazanego, względnie czy takie wątpliwości powinien był powziąć”- K., J.. Art. 5. W: Kodeks postępowania karnego. T. K. do art. 1-166. W. K. Polska, 2017 i wskazane tam orzecznictwo oraz literatura. Uwagi te, w oparciu o art. 8 k.p.s.w. odnoszą się również do postępowania w sprawach o wykroczenia. W praktyce więc zarzut naruszenia art. 5 § 2 k.p.k. rzadko będzie uzasadniony, bowiem jego zasadność wynikać będzie jedynie z oczywistego, wręcz „ szkolnego” błędu sądu, który pomimo zaistnienia nieusuwalnych wątpliwości co do winy oskarżonego (obwinionego) winę tę mu przypisuje.

W niniejszej sprawie doszło do takiego uchybienia, albowiem w części uzasadnienia dotyczącej ustalonego stanu faktycznego Sąd wskazał, że: ” nie zdołał w sposób jednoznaczny ustalić przebiegu fragmentu zdarzenia z udziałem obwinionego i pielęgniarek”, następnie zaś Sąd zestawił wersję zdarzeń przedstawioną przez obwinionego z wersją prezentowaną przez pielęgniarki-świadków K. P. i G. J.. W tym miejscu należy zauważyć, że część uzasadnienia dotycząca ustaleń faktycznych powinna zawierać jednoznaczną wersję zdarzeń, nie zaś porównania materiału dowodowego, ten element uzasadnienia bowiem powinien znaleźć się w części referującej treść dowodów, w tym przypadku wyjaśnień i zeznań. Pomimo istnienia wyraźnych różnic w tym materiale dowodowym, dotyczących wprost inkryminowanego czynu oraz tego, że z wersji zdarzeń prezentowanej w wyjaśnieniach obwinionego nie wynika jego sprawstwo czynu z art. 51 § 1 k.w. oraz konstatacji Sądu Rejonowego, że jednoznacznego przebiegu zdarzenia nie da się ustalić, Sąd wątpliwości zaistniałe na tym tle rozstrzygnął na niekorzyść obwinionego, przypisując mu winę za czyn z art. 51 § 1 k.w. Co więcej, w uzasadnieniu Sąd nie wskazał w żaden sposób, co obwiniony krzyczał w ramach przypisanego mu czynu i na czym miało polegać jego agresywne zachowanie, tym samym brak jest ustaleń co do sprawstwa obwinionego. Sam fakt wzburzenia obwinionego, co w jego przekonaniu było uzasadnione zaniedbywaniem jego matki przez personel szpitala, nie oznacza realizacji znamion art. 51 § 1 k.w. W tej sytuacji uznać należy, że postępowanie dowodowe przed Sądem Rejonowym dotknięte jest poważnymi wadami, które przy odmiennym kierunku apelacji skutkowałyby koniecznością uchylenia zaskarżonego wyroku w całości i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania celem prowadzenia przewodu na nowo w całości.

Przy kierunku zaskarżenia w niniejszej sprawie nie ma jednak możliwości sanacji ww. uchybień. Jak wskazuje się w doktrynie, „w wypadku wniesienia środka odwoławczego wyłącznie na korzyść oskarżonego sąd odwoławczy nie może w żadnym aspekcie pogorszyć sytuacji oskarżonego, nie może też w tym celu uchylić orzeczenia i przekazać sprawy do ponownego rozpoznania. Odnosi się to do kwestii odpowiedzialności karnej oskarżonego za zarzucany mu czyn, a zwłaszcza jego kwalifikacji prawnej, ustaleń faktycznych w przedmiocie sprawstwa, wymiaru kary, środków karnych i innych rozstrzygnięć. Dlatego też w wypadku, gdy wyrok nie został zaskarżony na niekorzyść oskarżonego, sąd odwoławczy na skutek związania zakazem reformationis in peius nie może ani dokonać nowych , niekorzystnych dla oskarżonego ustaleń faktycznych , w tym także w zakresie opisu przypisanego czynu, np. przez uzupełnienie (dookreślenie) jego znamion, ani w tym celu uchylić wyroku i przekazać sprawy do ponownego rozpoznania .”- Świecki, D.. Art. 434. W: Postępowanie odwoławcze w sprawach karnych. K.. Orzecznictwo, wyd. IV. W. K. Polska, 2018. Uwagi te, w oparciu o art. 109 § 2 k.p.s.w. są aktualne również na gruncie postępowania w sprawach o wykroczenia. W niniejszej sprawie zarówno prowadzenie przewodu w całości od nowa przed Sądem Rejonowym po uchyleniu zaskarżonego wyroku, jak i ewentualne uzupełniające postępowanie dowodowe przed Sądem Okręgowym oznaczałoby poszukiwanie dowodów na niekorzyść obwinionego. W obecnym bowiem stanie zgromadzony materiał dowodowy i jego ocena dokonana przez Sąd Rejonowy oraz wnioski prawne, jakie ten Sąd wyciągnął, mu szą prowadzić do uniewinnienia obwinionego, z uwagi na brzmienie art. 5 § 2 k.p.k. Tym samym jakiekolwiek dalsze czynności dowodowe w niniejszej sprawie mogłyby jedynie pogorszyć sytuację prawną obwinionego, nie ma natomiast możliwości, aby w jakikolwiek sposób ją poprawiły, zatem przy kierunku zaskarżenia jedynie na korzyść obwinionego jedynym dopuszczalnym rozstrzygnięciem była zmiana zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie obwinionego od zarzuconego mu czynu z art. 51 § 1 k.w., co czyniło rozpoznanie pozostałych zarzutów apelacji bezprzedmiotowym.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy orzekł jak w pkt I wyroku, zmieniając zaskarżone orzeczenie i uniewinniając obwinionego od zarzucanego mu czynu.

O kosztach procesu oraz zwrocie wydatków związanych z ustanowieniem obrońcy Sąd Okręgowy rozstrzygnął jak w pkt II i III, na podstawie z art. 22 ⁵ ust. 2 i 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych w zw. z § 11 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w zw. z art. 118 § 2 k.p.s.w. w zw. z art. 119 k.p.s.w. w zw. z art. 634 k.p.k.

SSO Piotr Gerke