Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 kwietnia 2018 roku

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie: Przewodniczący: SSR Sławomir Splitt

Protokolant: Jolanta Migot

po rozpoznaniu w dniu 13 kwietnia 2018 r. w Gdyni na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Państwowych S.A. z siedzibą w W.

przeciwko M. T. i J. T.

o zapłatę

I. oddala powództwo;

II. kosztami procesu obciąża powoda, uznając je za uiszczone w całości.

Sygnatura akt: I C 1233/17

UZASADNIENIE

Powód (...) Państwowe S.A. z siedzibą w W. wniósł pozew przeciwko M. T. i J. T. domagając się od pozwanych solidarnie zapłaty kwoty 1.247,75 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu wskazał, iż pozwani bez tytułu prawnego zajmują lokal mieszkalny położony w G. przy ul. (...). W niniejszej sprawie powód dochodzi zapłaty kwoty 1.247,75 zł tytułem odszkodowania za okres od kwietnia 2012 r. do stycznia 2016 r., na co składa się należność główna i skapitalizowane odsetki, zgodnie z wykazem sald sporządzonym przez powoda. Ze względu na fakt, że pozwani nie regulują należności przysługujących powodowi, strona powodowa wezwała pozwanych do zapłaty, wskazując, że brak zapłaty w wyznaczonym terminie skutkować będzie skierowaniem sprawy na drogę sądową. Pomimo wezwania pozwani nie uregulowali należności. Jak wskazuje powód, przed wytoczeniem powództwa pozwani dokonali zapłaty kwoty 2.769,93 zł.

(pozew k. 3-6)

W dniu 27 lipca 2017r. w sprawie o sygnaturze akt I Nc 1187/17 Sąd Rejonowy w Gdyni wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, zgodnie z żądaniem pozwu.

(nakaz zapłaty k. 31)

Pozwani złożyli sprzeciw od ww. nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości i wnieśli o oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu sprzeciwu wskazali, że nie posiadają żadnych zaległości finansowych w stosunku do powoda. Pozwani podnieśli, że po śmierci poprzednio zamieszkujących lokal dziadków, starali się uregulować swój status prawny i ustalić wysokość należności czynszowych. Jak wskazują, co prawda powód powołał się na wyrok eksmisyjny z 1990r., jednak – zdaniem pozwanych – od 2014r. zachodzi domniemanie zawarcia stosunku najmu.

Pozwani zakwestionowali także wysokość niektórych z kwot, którymi powód ich obciążył (753,84 zł, 760,39 zł, 771,74 zł, 769,78 zł, 751,18 zł, 714,94 zł), podnosząc, że nie ma żadnego dokumentu, który zobowiązywałby ich do zapłaty należności w takiej wysokości. Powód nigdy nie poinformował pozwanych o podwyżce opłat. Pozwani zostali poinformowali jedynie o wzroście czynszu z kwoty 360 zł do kwoty 431,74 zł. Mimo wezwania, powód nie wyjaśnił pozwanym przyczyn i podstawy prawnej podwyżki. Pozwani wskazali też, że starali się regularnie płacić należny czynsz, choć zdarzały się opóźnienia, które wynikały z problemów zdrowotnych pozwanej i zawodowych pozwanego. Wątpliwości pozwanych wzbudziła także wskazana w załączonych do pozwu dokumentach podstawa na jakiej pozwani zajmowali przedmiotowy lokal. W części z tych pism wskazano na tytuł prawny, a w części na brak tytułu prawnego pozwanych do przedmiotowego lokalu.

(sprzeciw od nakazu zapłaty k. 43-44)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód (...) Państwowe S.A. z siedzibą w W. jest właścicielem lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w budynku w G. przy ul. (...) o powierzchni użytkowej 60 m ². Pozwani M. T. i J. T. zamieszkują w przedmiotowym lokalu.

(okoliczności bezsporne)

Wyrokiem z dnia 10 kwietnia 1990 r. wydanym w sprawie o sygnaturze I C 1154/88 Sąd Rejonowy w Gdyni nakazał M. i J. małżonkom T. opróżnienie i opuszczenie wraz ze wszystkimi osobami i rzeczami prawa ich reprezentującymi lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...). Wyrokiem z dnia 6 grudnia 1990r. Sąd Wojewódzki w Gdańsku oddalił rewizję pozwanych od wyrok sądu I instancji.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o wyrok Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 10 kwietnia 1990r. k. 21, wyrok Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku z dnia 6 grudnia 1990r. k. 21-22)

Początkowo, odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z lokalu wynosiło 354,84 zł miesięcznie.

(okoliczność bezsporna)

W piśmie z dnia 15 października 2014r. skierowanym do pozwanej M. T. powód poinformował, że dokonał korekty stawki odszkodowania za bezumowne korzystanie za okres od 1 października 2012r. do 30 września 2014r. w wysokości 7.774,80 zł. Nadto, powód poinformował, że od dnia 1 października 2014r. stawka odszkodowania wynosi 5,37 zł za 1 m ² powierzchni użytkowej lokalu. Pismo zostało doręczone J. T. w dniu 4 listopada 2014 r.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o pismo powoda z dnia 15 października 2014r. k. 73 wraz z dowodem doręczenia k. 74-75)

Następnie, powód kilkukrotnie podwyższał wysokość odszkodowania, w tym:

- od stycznia 2015r. do kwoty 432,91 zł;

- od maja 2015r. do kwoty 465,31 zł;

- od stycznia 2016r. do kwoty 466,93 zł.

(dowód: zawiadomienia o wysokości odszkodowania k. 85-89)

W okresie od kwietnia 2012r. do grudnia 2015r. pozwani dokonali na rzecz powoda wpłat w następującej wysokości:

(dowód: wykaz zaległości za okres od kwietnia 2012r. do stycznia 2016r. k. 23-24)

Ponadto, w dniu 4 marca 2016r. pozwani uiścili na rzecz powoda kwotę 468,92 zł tytułem opłaty za miesiąc styczeń 2016r.

(potwierdzenie zapłaty k. 116)

Dodatkowo, przed wniesieniem pozwu, pozwani uiścili na rzecz powoda kwotę 2.769,93 zł.

(okoliczność bezsporna)

Pismem z dnia 19 lutego 2016 r. powód wezwał pozwanych do zapłaty w terminie do dnia 26 lutego 2016 r. kwoty 4.017,68 zł wraz z należnymi odsetkami tytułem należności za korzystania z ww. lokalu za okres od kwietnia 2012 r. do stycznia 2016 r.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o wezwanie do zapłaty z dnia 19 lutego 2016r. k. 25-26 wraz z dowodem nadania k. 27)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w całości na podstawie dowodów z dokumentów przedłożonych przez strony. Przechodząc do oceny zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego wskazać należy, iż nie ma żadnych podstaw do kwestionowania prawdziwości i wiarygodności dokumentu urzędowego w postaci wyroku eksmisyjnego. Podkreślić bowiem należy, iż jako dokument urzędowy korzysta on z domniemania autentyczności i zgodności z prawdą wyrażonych w nich oświadczeń. Mimo że dołączono do akt kserokopię tego orzeczenia, strona pozwana nie kwestionowała istnienia i treści tego wyroku.

Nadto, za autentyczne i wiarygodne należało uznać dokumenty prywatne w postaci wezwania do zapłaty z dnia 19 lutego 2016r., pisma z dnia 15 października 2014r. czy zawiadomień o wysokości opłat od stycznia 2015r., a także złożonego przez pozwanego potwierdzenia zapłaty należności za styczeń 2016r. P

Przedmiotowe dokumenty także zostały złożone do akt sprawy w formie nieuwierzytelnionych kserokopii, niemniej ich treść ani też zgodność przedstawionych kopii z oryginałami nie była kwestionowana przez stronę przeciwną. Jak wskazuje się natomiast w judykaturze kserokopia może być w określonych warunkach uznana za dokument stanowiący dowód istnienia oryginału i w związku z tym podlegać ocenie - jako dokument prywatny, mający stanowić źródło wiadomości o istnieniu oryginalnego dokumentu oraz jako dokument prywatny mający stanowić źródło wiadomości o faktach. Oznacza to, że w takim stanie rzeczy, mogą stanowić dla organu orzekającego podstawę dokonywanych ustaleń, ale musi zostać zachowana szczególna ostrożność i rozwaga przy ich ocenie, a w szczególności ustalić czy istnieją podstawy do przyjęcia zgodności treści tych kserokopii z oryginałami (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 1 kwietnia 2016r., I ACa 1233/15, L.).

Jedynie w części za wiarygodny dowód w sprawie Sąd uznał dokument w postaci wydruku z programu komputerowego zawierającego zestawienie należnych opłat, wpłat i zaległości z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...).

Dokument ten został wytworzony przez stronę powodową i w części został zakwestionowany przez pozwanych. Podkreślić przy tym należy, iż dokument prywatny nie dowodzi materialnej prawdziwości zawartego w nim oświadczenia. Materialna moc dowodowa dokumentu prywatnego zależy od jego treści merytorycznej i rozstrzyga o niej sąd według ogólnych zasad oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.). To Sąd ocenia, czy dowód ten ze względu na jego indywidualne cechy i okoliczności obiektywne zasługuje na wiarę, czy nie. Zważywszy na fakt, iż strona pozwana zakwestionowała wskazaną w tym dokumencie wysokość odszkodowania za okres od października 2012r. do września 2014r. i wskazywała na brak doręczenia im wypowiedzenia wysokości opłaty, powód winien przedstawić stosowną dokumentację, z której po pierwsze – wynikałby fakt doręczenia pozwanym informacji o nowej wysokości opłaty, a po drugie w oparciu, o którą możliwe byłoby zweryfikowanie wskazanych w powyższym wykazie należności, w tym także odsetek. Tymczasem w niniejszej sprawie powód nie przejawiał inicjatywy dowodowej, mimo kwestionowania przez pozwanych wysokości roszczenia, nie tylko nie przedstawił żadnego wiarygodnego dowodu potwierdzającego prawidłowość wyliczenia odszkodowania za cały okres objęty żądaniem pozwu, ale również skutecznie nie wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego. Z tegoż względu, w zakresie w jakim pozwani kwestionowali wyliczenie odszkodowania, powyższy dokument nie mógł stanowić wiarygodnego dowodu na okoliczność wysokości roszczenia.

W ocenie Sądu brak było podstaw do uwzględnienia wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego. Podkreślić bowiem należy, iż przedmiotowy wniosek został przez powoda skutecznie złożony już po zamknięciu rozprawy. Tymczasem zgodnie z treścią art. 217 § 1 k.p.c. strona może jedynie do zamknięcia rozprawy przytaczać okoliczności faktyczne i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej. Co prawda, przed rozprawą, powód nadał fax zawierający ww. wniosek dowodowy, niemniej taka forma zgłaszania wniosków dowodowych nie znajduje uzasadnienia w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego. Nadto, należy zauważyć, że wniosek ten był spóźniony, gdyż pozwani już w sprzeciwie kwestionowali wysokość roszczenia i powód miał możliwość zgłoszenia stosownych wniosków dowodowych na poparcie swoich twierdzeń już w odpowiedzi na sprzeciw. Powód nie próbował także usprawiedliwić tak znacznego opóźnienia w zgłoszeniu tego wniosku dowodowego.

Przechodząc do szczegółowych rozważań należy wskazać, że w niniejszej sprawie powód domagał się zapłaty kwoty 1.247,75 zł tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie przez pozwanych z lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...). W tym stanie rzeczy podstawę prawną powództwa stanowił przepis art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2016 r. poz. 1610). Zgodnie z art. 18 ust. 1 osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie. Z kolei w myśl ust. 2 z zastrzeżeniem ust. 3, odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od osoby, o której mowa w ust. 1, odszkodowania uzupełniającego.

W ocenie Sądu powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. Zgodnie z obowiązującą w postępowaniu cywilnym zasadą rozkładu ciężaru dowodu (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.) na powodzie spoczywał obowiązek wykazania, że dochodzone przezeń roszczenie jest uzasadnione co do zasady i wysokości. Powód jednak nie sprostał powyższemu obowiązkowi w zakresie wysokości roszczenia.

Zważyć bowiem należy, iż jedynym dowodem zgłoszonym przez powoda na powyższą okoliczność był wydruk komputerowy z programu rozliczeniowego, przedstawiający zestawienie należności za sporny okres, wpłat dokonanych przez pozwanych i salda zaległości z tytułu odszkodowania. Jak już wskazano powyżej pozwani zakwestionowali częściowo powyższy dokument m.in. w zakresie wysokości należności za okres od października 2012 r. do września 2014 r., wskazując, że właściciel lokalu nie doręczył im wypowiedzenia wysokości opłaty. Powyższy zarzut należało uznać za uzasadniony. W doktrynie wskazuje się, że odszkodowanie stanowiące surogat czynszu (czy innych opłat za używanie lokalu) powinno podlegać takim samym zasadom, jak normalnie pobierany czynsz i w związku z tym podlegać podwyżkom według reguł ustalonych dla czynszu i opłat za używanie lokalu. Nie można bowiem zaakceptować rozwiązania, które skutkowałoby tym, że ustanie stosunku najmu znacznie polepsza sytuację lokatora – praktycznie nie może być usunięty i na dodatek uiszcza wciąż tę samą opłatę (por. dr hab. K. Osajda (red.) Ustawa o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Komentarz, 2017).

Ustalone odszkodowanie podlega podwyżkom według reguł ustalonych dla czynszu i opłat za używanie lokalu. Chociaż wykładnia literalna wyklucza taką interpretację, stanowisko odmienne "prowadziłoby do nieakceptowanego paradoksu w obrębie systemu prawa, iż ustanie stosunku najmu (czy aktualnie także innego odpłatnego) znacznie polepsza sytuację lokatora - praktycznie nie może być usunięty i na dodatek uiszcza wciąż tę samą opłatę (por. M. Olczyk, Ochrona praw lokatorów, mieszkaniowy zasób gminy i zmiana Kodeksu cywilnego. Komentarz do zmian wprowadzonych ustawą z dnia 17 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz o zmianie niektórych ustaw, LEX).

Ponadto w przypadku wysokości odszkodowania za korzystanie z lokalu przez osoby, którym nie przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego wysokość odszkodowania może odnosić się do stawek rynkowych czynszu. Wymaga jednak pierwotnego zawiadomienia oraz na wypadek kwestionowania stawki w toku procesu złożenia wniosku o ustalenie wysokości w opinii biegłego.

W takiej sytuacji należało przyjąć, że wypowiedzenie wysokości odszkodowania następuje na zasadach analogicznych, co wypowiedzenie wysokości czynszu najmu. Zgodnie zaś z treścią art. 8a ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów (…) właściciel może podwyższyć czynsz albo inne opłaty za używanie lokalu, wypowiadając jego dotychczasową wysokość, najpóźniej na koniec miesiąca kalendarzowego, z zachowaniem terminów wypowiedzenia. Stosownie zaś do treści art. 8a ust. 3 ustawy o ochronie praw lokatorów (…) wypowiedzenie wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu powinno być pod rygorem nieważności dokonane na piśmie.

W niniejszej sprawie bezsporne było, że pierwotnie stawka odszkodowania wynosiła 354,84 zł. Z początkiem października 2012r. aż września 2014r. powód zaczął naliczać odszkodowanie w różnych kwotach mieszczących się w przedziale od 751,18 zł do 771,74 zł. Zważyć jednak należało, że brak jest jakiekolwiek dowodu na okoliczność doręczenia pozwanym oświadczenia o wypowiedzeniu wysokości opłaty. Brak dowodu doręczenia pozwanym wypowiedzenia wysokości odszkodowania uniemożliwia przyjęcie, że doszło do skutecznego podwyższenia stawki odszkodowania w okresie od października 2012r. do września 2014r. Takiego dowodu – wbrew twierdzeniom strony powodowej – nie stanowi pismo z dnia 15 października 2014r., w którym powód oświadczył, że dokonał korekty stawki odszkodowania za okres poprzedni. Odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości ma charakter świadczenia okresowego. Z chwilą zapłaty dochodzi do spełnienia świadczenia za dany okres i wygaśnięcia zobowiązania w tej części. Nie można zatem dokonać zmiany wysokości świadczenia, gdy zobowiązanie w tej części zostało wykonane. Nie wykazano przy tym, by przyjmując świadczenie okresowe wierzyciel zastrzegł, że zapłatę poczytuje za częściową. Skoro zatem powód nie udowodnił, że doszło do skutecznego wypowiedzenia wysokości opłaty, to uznać należało, że w okresie od października 2012r. do września 2014r. obowiązywała dotychczasowa wysokość odszkodowania w kwocie 354,84 zł.

W ocenie Sądu, do skutecznej zmiany wysokości opłaty doszło dopiero począwszy od listopada 2014r. W piśmie z dnia 15 października 2014r. powód poinformował pozwanych, że nowa stawka odszkodowania wynosi 5,37 zł za 1 m ² powierzchni użytkowej lokalu. Pismo zostało doręczone J. T. w dniu 4 listopada 2014 r. Natomiast za bezskuteczne należało uznać zawarte w tym piśmie oświadczenie powoda o zmianie wysokości stawki z datą wsteczną (tj. już od dnia 1 października 2014r.). Zgodnie bowiem z treścią art. 61 § 1 k.c. oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Skoro oświadczenie zostało doręczone pozwanym dopiero w dniu 4 listopada 2014r. to dopiero z tą datą mogło ono wywrzeć skutki prawne. Wysokość należności za okres od listopada 2014r. nie była przez pozwanych kwestionowana. W związku z powyższym należało uznać, że wysokość odszkodowania za sporny okres stanowi łącznie kwotę 17.861,47 zł. W zakresie, przenoszącym powyższą kwotę, powództwo należało natomiast uznać za nieudowodnione.

Strona powodowa nie udowodniła także wysokości roszczenia w zakresie odsetek. Po pierwsze, nie wykazanie, że doszło do skutecznego podwyższenia stawki odszkodowania w okresie od października 2012r. do września 2014r. powoduje, że powód nie może domagać się zasądzenia odsetek od kwoty podwyższonej. Po drugie, nie wiadomo w jakich terminach pozwani dokonali zapłaty za poszczególne okresy, co z kolei uniemożliwia ustalenie, czy pozwani rzeczywiście opóźniali się z zapłatą i ewentualnie przez jaki okres. Jest to o tyle istotne, że w sprzeciwie pozwani podnieśli, że terminowo zaspokajali swoje zobowiązania.

Kolejną kwestią była wysokość dokonanych przez powodów wpłat. Z przedłożonego przez powoda wykazu wynika, że w spornym okresie pozwani dokonali wpłat na łączną kwotę 17.406,77 zł. Dodatkowo w treści pozwu powód zaznaczył, że uwzględnił wpłatę dokonaną przez pozwanych przed wniesieniem pozwu w wysokości 2.769,93 zł. Okoliczność ta nie była kwestionowana przez stronę pozwaną. Nadto, w toku niniejszego postępowania pozwany przedłożył dowód wpłaty kwoty 468,92 zł z tytułu odszkodowania za miesiąc styczeń 2016r. Strona powodowa nie zaprzeczyła, że powód dokonał wpłaty w takiej właśnie wysokości. Stąd należało uznać, że suma dokonanych przez pozwanych wpłat w spornym okresie przekracza łączną wysokość odszkodowania za ten okres (17.861,47 zł).

Z powyższych względów, na mocy art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego stosowanego a contrario powództwo należało oddalić.

O kosztach procesu Sąd orzekł na mocy art. 98 k.p.c. i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy obciążył nimi stronę powodową. Z uwagi na fakt, iż pozwani nie ponieśli żadnych kosztów związanych z udziałem w niniejszym postępowaniu brak było podstaw do zasądzenia na ich rzecz jakichkolwiek należności.