Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 kwietnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2018r. w Katowicach

sprawy z odwołania (...) Spółki z o.o. z siedzibą w C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

przy udziale I. P., R. P.

o wysokość podstawy wymiaru składek

na skutek apelacji (...) Spółki z o.o. z siedzibą w C.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Częstochowie z dnia 26 lipca 2017r. sygn. akt IV U 1090/16

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od (...) Spółki z o.o. z siedzibą w C. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. kwotę 6.000 zł (sześć tysięcy złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

/-/SSA J. Pietrzak /-/SSA M. Żurecki /-/SSA M. Procek

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 2175/17

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Częstochowie wyrokiem z dnia 26 lipca 2017r.
oddalił odwołania płatnika składek (...) Spółki z o.o. C. od dwóch decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C. z dnia
29 czerwca 2016r. określających podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne w odniesieniu do ubezpieczonego I. P. za marzec i kwiecień 2015r. oraz w odniesieniu do ubezpieczonego R. P. za okres od kwietnia do czerwca 2015r. (pkt 1 wyroku).

W pkt 2 wyroku zasądzono od płatnika składek na rzecz organu rentowego łącznie 6.000 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd ustalił, że ubezpieczony I. P. był zatrudniony u płatnika składek na podstawie umowy o pracę od 1 czerwca 2013r. na stanowisku
dyrektora handlowego w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem 1.600 zł miesięcznie. Od 1 lutego 2015r. nastąpiła zmiany nazwy stanowiska pracy ubezpieczonego na stanowisko dyrektora zarządzającego połączona ze zmniejszeniem wymiaru czasu pracy do 3/4 etatu i podwyższeniem wynagrodzenia miesięcznego do kwoty 43.000 zł.

W okresie od 9 lutego 2015r. do 31 lipca 2015r. ubezpieczony był niezdolny
do pracy. Od 1 września 2015r. ubezpieczony był zatrudniony na stanowisku dyrektora generalnego w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem 1.750 zł miesięcznie.

Ubezpieczony R. P. był zatrudniony u płatnika składek od 1 lipca
2003r. do 30 czerwca 2006r. na stanowisku zastępcy dyrektora generalnego za wynagrodzeniem 6.903,08 zł. Od 17 listopada 2009r. płaca ubezpieczonego została ustalona w wysokości stawki godzinowej 40,93 zł. Od 24 czerwca 2014r. ubezpieczony zajmował stanowisko dyrektora produkcji w pełnym wymiarze czasu pracy z płacą zasadniczą 40,93 zł/godz. Od 1 marca 2015r. nastąpiło zmniejszenie wymiaru czasu pracy ubezpieczonego do 7/8 etatu połączone ze wzrostem wynagrodzenia zasadniczego z 6.876,24 zł do kwoty 30.000 zł miesięcznie.

W okresie od 1 kwietnia 2015r. do 23 lipca 2015r. ubezpieczony był niezdolny do pracy. Od 1 września 2015r. ponownie zmieniono wysokość wynagrodzenia ubezpieczonego zmniejszając je do kwoty 8.534 zł.

Sąd podał, że płatnik składek (...) Spółka z o.o. prowadzi działalność od 2001r. w zakresie produkcji urządzeń i systemów wentylacyjnych i klimatyzacyjnych. Prezesem zarządu jest S. M., który od czerwca 2014r. przebywa zagranicą. Dochód (zysk) spółki za 2014r. wyniósł około 8.000.000 zł.

Sąd wskazał, że organ rentowy wydał również decyzje obniżając podstawy wymiaru składek w odniesieniu do 4 innych pracowników spółki w tym prezesa zarządu S. M. zauważając, że przeciwko płatnikowi składek jest prowadzone postępowanie przygotowawcze przez Prokuratorę Okręgową w sprawie
o oszustwa podatkowe.

Sąd po przeprowadzeniu postępowania dowodowego z dokumentacji pracowniczej ubezpieczonych oraz zeznań świadków – pracowników płatnika – A. P., K. K., S. G., R. G. i M. B. nie znalazł podstaw dla uwzględnienia odwołań płatnika składek i zmiany zaskarżonych decyzji określających podstawy wymiaru składek dla ubezpieczonego I. P. w wysokości 583,33 zł za marzec 2015r. i „0” za kwiecień 2015r., a dla ubezpieczonego R. P. w wysokościach: 6.303,22 zł – za kwiecień 2015r. i „0” za maj i czerwiec 2015r.

W szczególności Sąd uznał, że istotna, skokowa podwyżka
wynagrodzeń ubezpieczonych nie była uzasadniona zmianami organizacyjnymi
w spółce związanymi z długotrwałą nieobecnością w kraju prezesa zarządu spółki.

Sąd stwierdził, ze z zeznań przesłuchanych świadków nie wynikało, by w spornym okresie doszło do faktycznych zmian organizacyjnych które byłyby związane z istotnym poszerzeniem dotychczasowych obowiązków i odpowiedzialności ubezpieczonych. Żaden z przesłuchanych świadków nie potrafił określić jaki był
nowy zakres obowiązków ubezpieczonych po zmianie ich wynagrodzeń. Również dokumentacja osobowa (zakres czynności R. P.) wskazywał na identyczny zakres ogólnie sformułowanych obowiązków.

W szczególności Sad wskazał, że R. P. od 1 marca 2015r. nie nadzorował faktycznie pracy dodatkowych działów produkcji gdyż do marca 2015r. miał on nadzorować 2 działy produkcyjne, a od maja 2015r. K. K.
był dyrektorem 3 działu produkcyjnego. W tej sytuacji zmniejszenie wymiaru czasu
pracy powiązane ze wzrostem płacy zasadniczej przy nieudowodnionym poszerzeniu obowiązków pracowniczych Sąd uznał za nieracjonalne i obiektywnie nieuzasadnione.

W odniesieniu do ubezpieczonego I. P. jako dyrektora zarządzającego od 1 lutego 2015r. Sąd również uznał, że nie było jakichkolwiek podstaw dla 23-krotnego zwiększenia jego wynagrodzenia albowiem to S. M. – prezes zarządu nadal kierował sprawami spółki z zagranicy.
Akta osobowe ubezpieczonego nie odzwierciedlały zmian zakresu dotychczasowych obowiązków dyrektora handlowego. Również z zeznań przesłuchanych świadków nie można było ustalić jaki zakres obowiązków miał ubezpieczony.

Oceniając powyższe okoliczności w kontekście tego, że do istotnego podwyższenia podstawy wymiaru składek w przypadku ubezpieczonych oraz innych pracowników zatrudnionych w spółce doszło tuż przed przejściem na długotrwałe zwolnienia lekarskie po zakończeniu których niższe podstawy wymiaru składek zostały niezwłocznie przywrócone. Sąd Okręgowy zaaprobował stanowisko organu rentowego który na podstawie art. 58 § 2 k.c. w zw. z art. 78 § 1 k.p. uznał dokonane zmiany wynagrodzeń ubezpieczonych za czynności prawne sprzeczne z zasadami współżycia społecznego a przez to nieważne.

W apelacji od wyroku pełnomocnik płatnika składek wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku i poprzedzających go decyzji organu rentowego poprzez ustalenie w odniesieniu do ubezpieczonych jako uczestników postępowania podstaw wymiaru składek zadeklarowanych przez płatnika zarzucił wyrokowi naruszenie
art. 58 k.c. oraz art. 233 § 1 k.p.c. jako przepisu postępowania.

Apelujący zarzucił niesłuszne zakwestionowanie swobody woli stron
stosunku pracy w zakresie kształtowania wysokości i warunków wynagrodzenia za wykonywaną pracę oraz uznanie, iż aneksy do umów o pracę z dnia 29 stycznia 2015r. w stosunku do I. P. i z dnia 23 lutego 2015r. w stosunku do R. P. są nieważne jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego w części przyznającej wyższe wynagrodzenia podczas gdy pracodawca i pracownicy we własnym zakresie, opierając się na zasadzie swobody umów, ocenili wartość pracy pracowników, w tym ich wkład w rozwój firmy i osiągnięcie zysku.

Ponadto zarzucono brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego
z pominięciem wyjaśnień ubezpieczonych oraz okoliczności, że spółka – płatnik składek ubezpieczonych osiągnął znaczne zyski z prowadzonej działalności.

W uzasadnieniu apelacji podniesiono, że ustalone w przypadku
ubezpieczonych wynagrodzenie było godziwe i odpowiednie do zajmowanych stanowisk i zakresu odpowiedzialności oraz wkładu w rozwój spółki i osiągnięty
w 2014r. zysk 8.000.000 zł. W związku z tym ustalone wyższe wynagrodzenia
były adekwatne do rynkowej wartości pracy ubezpieczonych jako wieloletnich doświadczonych pracowników spółki. W szczególności wskazano, że I. P. zrezygnował z prowadzenia własnej pozarolniczej działalności na rzecz stałej pracy u płatnika, a w przypadku R. P. doszło do powierzenia mu kierownictwa dodatkowego działu produkcyjnego. Ponadto apelujący podał, że zatrudnienie ubezpieczonych za wyższym wynagrodzeniem było opłacalne dla spółki
i miało na celu stworzenie stałej kadry zarządzającej przedsiębiorstwem w kraju co miało odciążyć zarząd spółki – jej prezesa który przebywał zagranicą.

W odpowiedzi na apelację organ rentowy wnosił o jej oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego podnosząc, że ustalone przez sąd pierwszej instancji okoliczności i kolejność zdarzeń potwierdzają, że skala dokonanych podwyżek wynagrodzeń a następnie ich zmniejszenie do poprzedniego poziomu wskazują na działanie wyłącznie w celu uzyskania wysokich świadczeń z ubezpieczenia chorobowego a przez to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Sąd Apelacyjny nie uwzględnił apelacji podzielając zasadnicze ustalenia faktyczne sądu pierwszej instancji oraz ich ocenę prawną prowadzącą do wniosku, że w przypadku ubezpieczonych zmiany postanowień umów o pracę w części dotyczącej istotnego, skokowego podwyższenia wynagrodzeń dokonane w aneksach do umów
z dnia 29 stycznia 2015r. i 23 lutego 2015r. były nieuzasadnione i sprzeczne
z zasadami współżycia społecznego a przez to nieważne na mocy art. 58 § 2 k.c.

W szczególności należało podzielić stanowisko Sądu Okręgowego, który stwierdził, że w świetle postępowania dowodowego nie można przyjąć, że znaczące podwyższenie wynagrodzeń ubezpieczonych stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne połączone ze zmniejszeniem wymiaru czasu pracy było uzasadnione istotnym poszerzeniem zakresu ich obowiązków pomimo zmiany nazwy stanowiska pracy w przypadku I. P. z dyrektora handlowego na dyrektora zarządzającego oraz rzekomego powierzenia R. P. obowiązków kierowania dodatkowym działem produkcyjnym.

Przede wszystkim dokonana w przypadku ubezpieczonego I. P. zmiana nazwy stanowiska pracy nie znalazła odzwierciedlenia w zapisach zakresu dotychczasowych czynności, zaś w odniesieniu do ubezpieczonego R. P. ustalono w oparciu o zeznania pracowników płatnika, że w istocie nie doszło
do objęcia przez niego obowiązków kierowania dodatkowo nowym działem produkcyjnym.

Sąd nie podzielił twierdzenia apelującego, że dokonane zmiany w umowach
o pracę obu ubezpieczonych były związane z nieobecnością w kraju prezesa spółki
i zamiarem ukształtowania w związku z tym stałej kadry kierowniczej
w przedsiębiorstwie.

Przeczy temu przede wszystkim przejściowy charakter dokonanych istotnych podwyżek płac od których odstąpiono u płatnika niezwłocznie po zakończeniu absencji chorobowej ubezpieczonych.

Ponadto jak trafnie zauważył Sąd Okręgowy podwyżka wynagrodzeń nie może zostać powiązana ze zmianami organizacyjnymi w spółce (...), skoro prezes jej zarządu był w stanie kierować sprawami spółki od czerwca 2014r. przybywając zagranicą a w składzie zarządu nie doszło do zmian również po zakończeniu długotrwałej absencji ubezpieczonych i ponownym obniżeniu ich wynagrodzeń do poziomu sprzed absencji zapoczątkowanej niezwłocznie po zadeklarowaniu przez płatnika znacznie podwyższonych podstaw wymiaru składek.

Wobec powyższego skala dokonanych na mocy spornych aneksów podwyższonych podstaw wymiaru składek, kolejność opisanych zdarzeń w kontekście pozorności zmiany zakresu czynności i obowiązków ubezpieczonych uprawnia do zaaprobowania przyjętego przez organ rentowy i sąd pierwszej instancji wniosku, że ustalenie ubezpieczonym podstaw wymiaru składek na poziomie 43.000 zł
i 30.000 zł w okresie przejściowym miało na celu uzyskanie wyższych świadczeń
z ubezpieczenia chorobowego a ustalone wynagrodzenia przewyższały istotnie
granice płacy adekwatnej do zakresu rzeczywistych obowiązków i odpowiedzialności ubezpieczonych ocenionego w powiązaniu z dotychczasowymi obowiązkami.

Wobec powyższego Sąd orzekł w pkt 1 wyroku o oddaleniu apelacji jako bezzasadnej.

Orzekając w pkt 2 o kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym Sąd miał na uwadze wartość przedmiotu sporu, tj. kwotę 10.811 zł przypisu składek dokonanych w stosunku do ubezpieczonego R. P. i kwotę składek 4.141 zł – w odniesieniu do ubezpieczonego I. P..

W związku z tym Sąd orzekł o zwrocie kosztów zastępstwa procesowego
w oparciu o § 2 w zw. z § 10 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

/-/SSA J. Pietrzak /-/SSA M. Żurecki /-/SSA M. Procek

Sędzia Przewodniczący Sędzia

MP