Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 grudnia 2017 roku (znak: ENPU/1/021164507) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., wykonując postanowienie Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 13 listopada 2017 roku odmówił B. K. prawa do dalszej wypłaty renty z tytułu niezdolności do pracy zamiast emerytury z urzędu.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy odnosząc się do dyspozycji art. 24 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.) wskazał, że przyznanie emerytury z urzędu powoduje ustanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z dniem, od którego została przyznana emerytura. Emerytura z urzędu została przyznana wnioskodawczyni decyzją z dnia 24 kwietnia 2017 roku, od dnia 8 kwietnia 2017 roku, tj. od miesiąca, w którym ukończyła ubezpieczona wiek 61 lat i 1 m-c. Wobec powyższego w ocenie Zakładu brak prawa do wypłaty renty z tytułu niezdolności do pracy.

/decyzja z dnia 15 grudnia 2017roku k. 16 tom I akt ZUS/

Odwołanie od w/w decyzji złożyła w dniu 3 stycznia 2018 roku wnioskodawczyni B. K. podnosząc, że jest osobą czynną zawodowo i renta jest dla niej korzystniejszym świadczeniem. W związku z tym domaga się kontynuowania wypłaty renty z tytułu niezdolności do pracy nie zaś emerytury z urzędu.

/odwołanie z dnia 3 stycznia 2018 roku k. 3/

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zaprezentowaną w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie z dnia 16 stycznia 2018 roku k. 5 - 5v/

Na rozprawie w dniu 22 maja 2018 roku - poprzedzającej wydanie wyroku - wnioskodawczyni poparła odwołanie oraz oświadczyła, że miała przyznaną rentę z tytułu niezdolności do pracy na stałe. Renta jest wyższa i dlatego chciałaby uzyskiwać prawo do renty. Ponadto wskazał, że nie zaskarżyła decyzji o wysokość emerytury. Wypłata emerytury nie jest zawieszona, chociaż kontynuuje zatrudnienie. Natomiast pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

/stanowisko stron e- protokół z dnia 22 maja 2018 roku 00:00:41 - 00:04:20 - płyta CD k. 16/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona B. K. urodziła się w dniu (...).

/okoliczność bezsporna/

Od dnia 18 października 1988 roku wnioskodawczyni miała przyznane prawo do renty inwalidzkiej, zaś od dnia 1 lutego 2001 roku prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na stałe.

/decyzja z dnia 2 października 1988 roku k. 15 - 16 tom III akt ZUS, decyzja z dnia 3 stycznia 2001 roku k. 163 - 163v tom III akt ZUS/

Powszechny wiek emerytalny B. K. osiągnęła w dniu 8 kwietnia 2017 roku.

/okoliczność bezsporna/

Decyzją z dnia 24 kwietnia 2017 roku (znak: ENPU/1/021164507) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., na podstawie art. 24 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z urzędu przyznał emeryturę B. K. od dnia 8 kwietnia 2017 roku tj. od miesiąca, w którym wnioskodawczyni osiągnęła wieku emerytalny tj. 61 lat i 1 miesiąc. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że emerytura została obliczona zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej jako równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Przy ustaleniu wysokości emerytury uwzględniono:

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 153823,78 zł;

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 274912,29 zł;

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 253,50 miesięcy;

- wyliczona kwota emerytury wynosi 1691,27 zł

Wysokość świadczenia do wypłaty wynosi miesięcznie 1.412,06 zł.

/decyzja z dnia 24 kwietnia 2017 roku k. 6 - 7v tom II akt ZUS/

Wnioskodawczyni powyższej decyzji z dnia 24 kwietnia 2017 roku nie zaskarżyła.

/okoliczność bezsporna/

W dniu 8 maja 2017 roku B. K. złożyła wniosek o kontynuowanie wypłaty renty z tytułu niezdolności do pracy zamiast emerytury przyznanej z urzędu.

/wniosek o emeryturę z dnia 8 maja 2017 roku k. 1 - 4 v tom I akt ZUS/

Decyzją z dnia 2 czerwca 2017 roku (znak: ENPU/1/021164507) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., na podstawie art. 114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, po rozpatrzeniu wniosku z dnia 8 maja 2017 roku, domówił B. K. prawa do ponownego ustalenia wysokości emerytury w bieżącym roku kalendarzowym. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że nie przedstawiła ona żadnych nowych okoliczności czy też dowodów pozwalających na ponowne ustalenie wysokości emerytury.

/decyzja z dnia 2 czerwca 2017 roku k. 8 tom I akt ZUS/

Odwołanie od w/w decyzji złożyła w dniu 14 czerwca 2017 roku wnioskodawczyni B. K. podnosząc, że jest osobą czynną zawodowo i renta jest dla niej korzystniejszym świadczeniem. W związku z tym domaga się kontynuowania wypłaty renty z tytułu niezdolności do pracy nie zaś emerytury z urzędu.

/odwołanie z dnia 14 czerwca 2017 roku k. 9 tom I akt ZUS/

Postanowieniem z dnia 13 listopada 2017 roku Sąd Okręgowy w Łodzi VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wniosek B. K. z dnia 8 maja 2017 roku przekazał do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. jako wniosek o ustalenie zamiast emerytury prawa do dalszej wypłaty renty z tytułu niezdolności do pracy.

/postanowienie z dnia 13 listopada 2017 roku k. 13 tom I akt ZUS/

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołanie wnioskodawczyni nie zasługuje na uwzględnienie.

Podkreślić należy, że ze stanowiska wnioskodawczyni sposób jednoznaczny wynika, iż kwestionuje ona przyznanie świadczenia z urzędu w miejsce prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, wskazując, iż przyznanie jej emerytury z urzędu jest mniej korzystne finansowo. Dlatego też chciałaby nadal pobierać rentę z tytułu niezdolności do pracy, jako świadczenia korzystniejszego.

W ocenie Sądu Okręgowego żądanie ubezpieczonej nie mogło zostać zrealizowane w konfrontacji z brzmieniem obowiązujących przepisów z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych.

W przypadku osiągnięcia przez ubezpieczonego powszechnego wieku emerytalnego przysługuje mu emerytura obliczana według zasad określonych w art. 24 - 26b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887 j.t. z późn. zm.), dalej: ustawa, według stanu prawnego obowiązującego na dzień spełnienia wszystkich warunków do nabycia tego prawa. W przypadku emerytury z art. 24a ustawy jest to związane z osiągnięciem określonego (powszechnego) wieku emerytalnego.

Stosownie do treści art. 100 ust. 1 ustawy prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Ponadto wskazać należy, że samo spełnienie warunków wymaganych do nabycia prawa do świadczenia nie rodzi po stronie organu rentowego zobowiązania z tytułu powstałego świadczenia, gdyż zależy to od złożenia przez zainteresowanego stosownego wniosku. Ustawa odróżnia bowiem moment powstania prawa (tj. spełnienie warunków - art. 100) od momentu wypłaty świadczenia (tj. nie wcześniej niż od miesiąca zgłoszenia wniosku lub wydania decyzji z urzędu - art. 129 ust. 1). Ogólną zasadą prawa ubezpieczeń społecznych jest bowiem wypłata świadczenia na wniosek zainteresowanego, poczynając od dnia powstania prawa do emerytury/renty (tj. spełnienia ustawowych warunków), lecz nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o świadczenie. Co do zasady więc, istotna jest data wystąpienia z wnioskiem o ustalenie prawa do świadczenia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 26 czerwca 2013 r., sygn. akt III AUa 1748/12) - co znajduje odzwierciedlenie także w art. 116 ust. 1 ustawy, w myśl którego postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że ustawa stanowi inaczej, na który powoływał się ubezpieczony.

Zasada powyższa z art. 129 ust. 1 ustawy - tj. przyznawania świadczeń z ubezpieczeń społecznych od dnia złożenia wniosku o prawo do świadczenia - doznaje natomiast wyjątku w stanie faktycznym, z którym Sąd miał do czynienia w sprawie niniejszej.

Zgodnie bowiem z art. 24a ust. 1 ustawy, emeryturę, o której mowa w art. 24, przyznaje się z urzędu zamiast renty z tytułu niezdolności do pracy osobie, która osiągnęła wiek uprawniający do tej emerytury oraz podlegała ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

W myśl zaś art. 24a ust. 2 ustawy, emeryturę przyznaje się od dnia osiągnięcia przez rencistę wieku uprawniającego do emerytury, a w przypadku gdy wypłata renty z tytułu niezdolności do pracy była wstrzymana - od dnia, od którego podjęto jej wypłatę.

Z kolei z art. 24 ust. 1a pkt 14 ustawy wynika, że wiek emerytalny dla kobiet urodzonych w okresie od dnia 1 stycznia 1956 roku do dnia 31 marca 1955 roku wynosi co najmniej 61 lat i 1 miesiąc. Ubezpieczona B. K. urodził się w dniu (...), zatem wskazany powyżej ustawowy wiek emerytalny osiągnęła ona w dniu 8 kwietniu 2017 roku.

Jak wskazuje doktryna, od dnia 1 stycznia 2006 roku do prawa ubezpieczeń społecznych wprowadzono obligatoryjną (dokonywaną z urzędu przez organy rentowe) zamianę rent z tytułu niezdolności do pracy na emerytury (zob. też komentarz do art. 27a). Co do zasady tę zmianę prawa emerytalno-rentowego należy ocenić pozytywnie, gdyż renta z tytułu niezdolności do pracy powinna być świadczeniem pobieranym z uwagi na utratę zdolności do zarobkowania przed osiągnięciem wieku emerytalnego. W literaturze przedmiotu wypowiadane są nawet opinie, że w ten sposób usunięto systemowy błąd "dożywotniej renty z tytułu niezdolności do pracy" (J. J., Prawo..., s. 122). Według reguł art. 24a emeryturę z art. 24 (w tym okresową emeryturę kapitałową - art. 13 ust. 1 ustawy o e.k.) przyznaje się z urzędu zamiast renty z tytułu niezdolności do pracy wypłacanej na podstawie ustawy o e.r. FUS i przepisów wcześniejszych (art. 195) w momencie osiągnięcia przez rencistów powszechnego wieku emerytalnego i podlegania ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Emerytury z urzędu nie przyznaje się zaś osobie mającej ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy oraz do emerytury wcześniejszej (przyznanej na zasadach dotychczasowych lub na podstawie art. 184) i pobierającej rentę z tytułu niezdolności do pracy jako świadczenie korzystniejsze lub wybrane, mającej świadczenie przyznane w trybie art. 82 oraz pobierającej tzw. rentę uczniowską (Komentarz..., s. 47-48) (Kamil Antonów, Komentarz do art. 24a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Lex 2014). Jest to w ocenie Sądu spójne i logiczne, bowiem po osiągnięciu wieku emerytalnego ubezpieczony powinien otrzymywać świadczenie z ubezpieczenia emerytalnego.

Sąd Okręgowy podziela w konsekwencji dokonaną przez pozwanego interpretację, w szczególności art. 24a ust. 2 ustawy - a więc to, iż emeryturę przyznaje się z urzędu od dnia osiągnięcia wieku uprawniającego do emerytury osobę pobierającą rentę z tytułu niezdolności do pracy. Przepis art. 24a ustawy nie przewiduje fakultatywności czy też dowolności w zakresie przechodzenia na emeryturę w momencie osiągnięcia wieku emerytalnego przez ubezpieczonych, pobierających świadczenie rentowe - posługuje się on bowiem wyraźnie sformułowaniem, wskazującym na obligatoryjność działania: "emeryturę przyznaje się", nadto dodatkowo wskazując na działanie pozwanego organu w tym zakresie z urzędu (na zasadzie wyjątku od reguły z omówionego art. 129 ust. 1 ustawy wnioskowego charakteru postępowania). Tym samym Sąd Okręgowy nie ma wątpliwości, iż pozwany organ prawidłowo przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury, w miejsce dotychczasowego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, od dnia ukończenia przez nią wieku 61 lat i 1 miesiąc a więc od dnia 8 kwietnia 2017 roku. Bez znaczenia w tym kontekście pozostaje obiektywna wola samego ubezpieczonego - której realizacja oznaczała by działanie w sposób sprzeczny z cytowanymi powyżej regulacjami art. 24a ust. 1 i 2 ustawy. Skoro bowiem ustawodawca w przepisach przewidział, iż świadczenie emerytalne przyznaje się z urzędu w konkretnych okolicznościach od dnia osiągnięcia przez rencistę wieku uprawniającego do emerytury - to organ rentowy nie może przyznać tego prawa w sposób odmienny od uregulowania ustawowego. Nie ma tu w szczególności podstaw do zastosowania reguły ogólnej, wynikającej z omówionych powyżej regulacji art. 116 ust. 1 oraz 129 ust. 1 ustawy - zatem nie znajduje zastosowania zasada przyznawania świadczenia od momentu i na skutek złożenia wniosku o prawo do świadczenia.

Sąd Okręgowy stwierdził, iż ubezpieczona de facto nie podnosiła ani nie formułowała żadnych zarzutów pod adresem sposobu ustalenia kwotowej wysokości świadczenia emerytalnego, oponując wyłącznie dacie przyznania prawa do emerytury - co pozwala Sądowi przyjąć, iż zostało ono ustalone przez pozwanego w sposób prawidłowy, skoro nie kwestionowany.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz cytowanych powyżej przepisów, Sąd Okręgowy oddalił odwołanie ubezpieczonej B. K., nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć wnioskodawczyni

2 VII 2018 roku.

E.W.