Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wnioskodawczym M. O. wniosła o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej i ustalenie składu majątku wspólnego. We wniosku podała, iż w skład majątku wspólnego wchodzi dom jednorodzinny, samochód marki O. (...) rok prod. 1996 oraz ruchomości stanowiące wyposażenie domu. Całość majątku wnioskodawczym wyceniła na kwotę 300 470 zł. Wnioskodawczym wniosła o przyznanie uczestnikowi wszystkich wymienionych we wniosku składników majątku ze spłatą na rzecz wnioskodawczym kwoty 300 470 zł.

Uczestnik postępowania P. O. w odpowiedzi na wniosek podał, iż strony zawarły związek małżeński dnia 25 sierpnia 2001 r. Uczestnik otrzymał od rodziców w darowiźnie działkę gruntu, na której wybudował dom. Wnioskodawczym w trakcie trwania małżeństwa ukończyła kursy prawa jazdy, płetwonurków, samoobrony i inne. W obszernym uzasadnieniu odpowiedzi na wniosek uczestnik nie zaprzeczył twierdzeniom wnioskodawczym, co wchodzi w skład majątku wspólnego, poza nieruchomością, którą otrzymał od rodziców w darowiźnie.

Postanowieniem z dnia1 października 2014 r. Sad Rejonowy w Szubinie ustalił, że w skład majątku wspólnego wnioskodawczym i uczestnika postępowania po ustaniu pomiędzy nimi ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej wchodzą następujące przedmioty majątkowe: A. stanowiące wyposażenie domu jednorodzinnego ruchomości:

1)  lodówka marki A. o wartości 400 zł,

2)  kuchenka elektryczno-gazowa marki M. o wartości 200 zł,

3)  kuchenka mikrofalowa o wartości 150 zł,

4)  meble kuchenne wraz ze zlewozmywakiem i baterią o wartości 600 zł,

5)  garnki 6 szt, sztućce, naczynia, szklanki 18 szt., półmiski, miski, salaterki, talerze o wartości 1 000 zł,

6)  wanna wraz z baterią i prysznicem o wartości 300 zł,

7)  WC kompaktowe o wartości 400 zł,

8)  szafka łazienkowa stojąca o wartości 200 zł,

9)  szafka łazienkowa pod umywalkę wraz z baterią o wartości 300 zł,

10)  pralka automatyczna marki P. o wartości 400 zł,

11)  lustro z oświetleniem, rolety w łazience i firanki o wartości 400 zł,

12)  sofa w małym pokoju o wartości 750 zł,

13)  komoda o wartości 250 zł,

14)  rolety, karnisze i firanki oraz 8 m ² paneli w małym pokoju o wartości 800 zł,

15)  segment szafy w średnim pokoju o wartości 1 500 zł,

16)  stolik pod telewizor o wartości 30 zł,

17)  telewizor marki (...) o wartości 800 zł,

18)  kanapa w średnim pokoju o wartości 150 zł,

19)  wykładzina dywanowa w średnim pokoju o wartości 70 zł,

20)  karnisze, firanki i zasłonki w średnim pokoju o wartości 50 zł,

21)  meblościanka w dużym pokoju o wartości 500 zł,

22)  komputer stacjonarny z monitorem i oprzyrządowaniem o wartości 500 zł,

23)  krzesło komputerowe, ława sofa, karnisze, firanki i lampy w dużym pokoju o wartości 1000 zł,

24)  drukarka atramentowa o wartości 200 zł,

25)  kino domowe marki (...) o wartości 500 zł,

26)  wieża audio o wartości 100 zł,

27)  telewizor 21 cali o wartości 100 zł,

28)  zabudowa werandy wraz z szafą pawlaczami, firankami i karniszami o wartości 2 200 zł,

29)  piec w kotłowni wraz z oprzyrządowaniem o wartości 3 100 zł.

B. wierzytelność w kwocie 500 zł z tytułu zezłomowania samochodu marki Oper (...)

rok. prod. 1996 r.

- o łącznej wartości 17 050,00 zł.

Sąd dokonał podziału majątku wspólnego w ten sposób, że przedmioty majątkowe opisane w punkcie 1 A przyznał uczestnikowi na wyłączną własność i zasądził od uczestnika na rzecz wnioskodawczym kwotę 8 525,00 zł tytułem spłaty wartości udziału w majątku wspól­nym. Ponadto Sąd zasądził od uczestnika na rzecz wnioskodawczym kwotę 40 000,00 zł tytułem zwrotu wartości nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika.

Sąd Rejonowy rozstrzygnął również o kosztach postępowania i nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Szubinie od wnioskodawczym i uczestnika kwoty po 619,44 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych w toku postępowania.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych.

2

M. O. i P. O. zawarli związek małżeński dnia 25 sierpnia 2001 r. Wyrokiem wydanym w sprawie X C 540/12 Sąd Okręgowy w Bydgoszczy rozwiązał mał­żeństwo zainteresowanych przez rozwód. W trakcie trwania małżeństwa strony nie zawierały umowy majątkowej małżeńskiej. Obowiązywał ustrój ustawowej wspólności majątkowej. Na dzień ustania wspólności majątkowej małżeńskiej w skład majątku wspólnego wchodziły następujące przedmioty majątkowe: 1) stanowiące wyposażenie domu jednorodzinnego ruchomości: lodówka marki A. o wartości 400 zł, kuchenka etektryczno-gazowa marki M. o wartości 200 zł, kuchenka mikrofalowa o wartości 150 zł, meble kuchenne wraz ze zlewozmywakiem i baterią o wartości 600 zł, garnki 6 szt, sztućce, naczynia, szklanki 18 szt., półmiski, miski, salaterki, talerze o wartości 1 000 zł, wanna wraz z baterią i prysznicem o wartości 300 zł, WC kompaktowe o wartości 400 zł, szafka łazienkowa stojąca o wartości 200 zł, szafka łazienkowa pod umywalkę wraz z baterią o wartości 300 zł, pralka automatyczna marki P. o wartości 400 zł, lustro z oświetleniem, rolety w łazience i firanki o wartości 400 zł, sofa w małym pokoju o wartości 750 zł, komoda o wartości 250 zł, rolety, karnisze i firanki oraz 8 m ² paneli w małym pokoju o wartości 800 zł, segment szafy w średnim pokoju o wartości 1 500 zł, stolik pod telewizor o wartości 30 zł, telewizor marki (...) o wartości 800 zł, kanapa w średnim pokoju o wartości 150 zł, wykładzina dywanowa w średnim pokoju o wartości 70 zł, karnisze, firanki i zasłonki w średnim pokoju o wartości 50 zł, meblościanka w dużym pokoju o wartości 500 zł, komputer stacjonarny z monitorem i oprzyrządowaniem o wartości 500 zł, krzesło komputerowe, ława sofa, karnisze, firanki i lampy w dużym pokoju o wartości 1 000 zł, drukarka atramentowa o wartości 200 zł, kino domowe marki (...) o wartości 500 zł, wieża audio o wartości 100 zł, telewizor 21 cali o wartości 100 zł, zabudowa werandy wraz z szafą, pawlaczami, firankami i karniszami o wartości 2 200 zł, piec w kotłowni wraz z oprzyrządowaniem o wartości 3 100 zł, 2) wierzytelność w kwocie 500 zł z tytułu zezłomowania samochodu marki Oper (...) rok. prod. 1996 r. - o łącznej wartości 17 050,00 zł.

Sąd Rejonowy ustalił także, że uczestnik w dniu 21 lutego 1994 r. zawarł ze swoimi rodzicami umowę darowizny, na mocy której otrzymał na własność nieruchomość gruntową stanowiącą działkę nr (...) o powierzchni (...) ha położoną w K., dla której to nieruchomości jest prowadzona księga wieczysta KW nr (...). W okresie od dnia 25 sierpnia 2001 r. do dnia ustania wspólności majątkowej małżeńskiej na wspomnianej nieruchomości stanowiącej majątek osobisty uczestnika dokonano z majątku wspólnego na­kładów w postaci wybudowania domu jednorodzinnego. Łączne nakłady z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika wyniosły 80 000,00 zł.

3

Opierając się na dokonanych ustaleniach Sąd I instancji zważył, że zgodnie art. 567 § 1 i 3 kpc w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd rozstrzyga także o żądaniu ustalenia nie równych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi; do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności

majątkowej między małżonkami stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku.
Zastosowanie znajdzie też przepis art. 45 § 1 i 2 kro, który stanowi, że każdy z małżon­
ków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego mają
tek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe
przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swoje
go majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakła­
dów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku
w chwili ustania wspólności. Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego,
jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny. W
rozstrzyganej sprawie skład majątku wspólnego w zakresie ruchomości był niesporny
między zainteresowanymi. Wbrew twierdzeniom wnioskodawczyni, nieruchomość, na
której został posadowiony dom jednorodzinny w K. nie stanowi majątku
wspólnego, albowiem uczestnik nabył ją przed zawarciem związku małżeńskiego, to jest
przed powstaniem wspólności majątkowej małżeńskiej. Zgodnie z art. 33 § 1 kro
wspólnością ustawową małżeńską objęte są przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej
trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty
majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z
małżonków. Także zasada podziału przedmiotów majątkowych nie była sporna. Sąd
orzekający mając

powyższe na uwadze uznał, iż stanowiące wyposażenie domu jednorodzinnego ruchomości należy przyznać na wyłączną własność uczestnikowi. W związku z takim podziałem przedmiotów majątkowych wchodzących w skład majątku wspólnego, zachodziła konieczność wyrównania wartości udziału w majątku w wspólnym. Łączna wartość spłaty wartości udziału w majątku wspólnym (ruchomości i wierzytelność) na rzecz wnioskodawczyni wynosi 8 525,00 zł (17 050 zł: 2 = 8 525 zł). Wartość rynkowa nakładów (prac budowlanych, materiałów) poczynionych w trakcie istnienia wspólności majątkowej małżeńskiej na majątek osobisty uczestnika

4

(nieruchomość) wyniosła kwotę 80 000 zł brutto. Uczestnik zatem zobowiązany jest - na mocy art. 45 § 1 kro - do zapłaty na rzecz wnioskodawczym połowy wartości nakładów, to jest kwoty 40 000,00 zł w zakresie części przypadającej na jego udział. O kosztach postępowania nieprocesowego Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 kpc, który stanowi, że każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Na koszty sądowe poniesione przez Skarb Państwa w rozstrzyganej sprawie składa się wynagrodzenie biegłego (1 151,88 zł) oraz zwrot świadkom kosztów dojazdu (87,00 zł). Sąd przeto nakazał pobrać od zainteresowanych na rzecz Skarbu Państwa kwoty po 619,44 zł tytułem zwrotu wydatków.

Postanowienie Sądu Rejonowego w Szubinie zaskarżył w całości uczestnik. Zaskarżonemu rozstrzygnięciu Sądu I instancji pozwany zarzucił kpc: art. 217, 214 § 1, 227, 232, 231 § 1, 328 § 2 oraz art. 235.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący domagał się uchylenia zaskarżonego postanowienia w zakresie podziału majątku wspólnego oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania, przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu w Szubinie do ponownego rozpoznania, a także rozstrzygnięcia o kosztach instancji odwoławczej.

W uzasadnieniu apelacji skarżący wywiódł, iż Sąd Rejonowy ustalając stan faktyczny oparł się w znacznej części na okolicznościach niespornych między wnioskodawczynią a uczestnikiem oraz zeznaniach świadków i dokumentach, które nie budziły wątpliwości, jednakże nie odniósł się do całego stanu faktycznego, tylko do jego części. Skarżący wskazał, że oświadczenia zainteresowanych złożone na rozprawie w dniu 17 stycznia 2014 r. dotyczyły wartości ruchomości wymienionych we wniosku, która nie była sporna, ale stan posiadania w czasie aktualnym oraz ewentualne zniszczenie niektórych ruchomości (samochód, drukarka, sofa, lodówka, ogrodzenie z furtką, rośliny w ogrodzie, szklarnia, garaż blaszany składany) nie został ustalony przez Sąd prawidłowo i nie została ta kwestia uzasadniona zgodnie z materiałem dowodowym. Błędne i nieprawidłowe ustalenia zaważyły na przyjętej przez Sąd wartości ruchomości. Skarżący zakwestionował także ustalenia co do tego, jakie nakłady zostały dokonane w czasie trwania małżeństwa na nieruchomość uczestnika. Ustalenia te są niezgodne z zebranym materiałem dowodowym, tj. zeznaniami większości świadków, zeznaniami uczestnika oraz dokumentami dołączonymi do akt sprawy.

Wnioskodawczyni na rozprawie wniosła o oddalenie apelacji.

5

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja uczestnika nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy zważył, iż Sąd Rejonowy dokonał właściwych ustaleń faktycznych, które Sąd Okręgowy czyni własnymi. Z ustaleń tych Sąd Rejonowy wywiódł właściwe wnioski natury prawnej co do składu i wartości majątku wspólnego oraz sposobu jego podziału oraz co do rozliczeń pomiędzy zainteresowanymi z tytułu dokonanych z ich majątku wspólnego nakładów na majątek osobisty uczestnika.

Skarżący w apelacji wymienił szereg przepisów postępowania, do których naruszenia miało dojść w postępowaniu przed Sądem I instancji, jednakże w istocie zarzut apelacji dotyczył błędnych ustaleń faktycznych będących podstawą rozstrzygnięcia. Uczestnik zarzucił, że Sąd I instancji pominął inne ruchomości niż wymienione we wniosku, które znajdują się w posiadaniu uczestniczki bądź zostały przez nią zniszczone. Takich okoliczności uczestnik nie podnosił jednak w postępowaniu przed Sądem Rejonowym. Uczestnik nie zgłosił również żądania dokonania rozliczenia z tego tytułu. Zatem zgłaszanie do podziału nowych składników majątku wspólnego na etapie postępowania odwoławczego ocenić należy jako spóźnione, nie było bowiem jakichkolwiek przeszkód, żeby sformułować odpowiednie wnioski w tym zakresie na poprzednim etapie sprawy, tym bardziej, że uczestnik był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika. Podobnie rzecz ma się z ustaloną przez Sąd Rejonowy wartością nakładów poczynionych przez małżonków z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika, tj. na budowę i wykończenie domu, w którym małżonkowie zamieszkiwali w okresie małżeństwa. Podstawę dokonanych na tę okoliczność ustaleń stanowiła opinia biegłego z dziedziny budownictwa i szacowania nieruchomości, do której uczestnik nie zgłosił żadnych zarzutów. W apelacji uczestnik kwestionował zakres prac wykonanych w okresie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej. Tymczasem podstawę do wyceny wartości tych prac stanowił dla biegłego dokument w postaci dziennika budowy. Zakres prac biegły określił na podstawie wpisów w dzienniku budowy dokonywanych po dacie zawarcia małżeństwa przez zainteresowanych. Było to zatem najbardziej rzetelne i miarodajne źródło wiadomości o pracach finansowanych z majątku wspólnego małżonków. Podkreślić bowiem należy, że zeznania świadków przesłuchanych przez Sąd Rejonowy znacząco się różniły między sobą co do stanu budowy domu na dzień zawarcia małżeństwa.

6

Uczestnik w postępowaniu przed Sądem I instancji nie zgłosił żadnych zastrzeżeń co do przyjętej przez biegłego metody określenia zakresu robót poddawanych wycenie, nie wniósł o jego przesłuchanie i nie złożył dalszych wniosków dowodowych w tym zakresie. Wniósł jedynie o oddalenie wniosku w części dotyczącej rozliczenia nakładów małżonków na majątek osobisty uczestnika.

Wobec powyższego zarzuty skarżącego dotyczące niewłaściwie przeprowadzonego postępowania dowodowego są nieuzasadnione. Podkreślić w tym miejscu wypada, że uzasadnienie zarzutów apelacji było lakoniczne, stąd niezrozumiałe było odwoływanie się przez uczestnika do naruszenia np. art. 224 § 1 kpc, art. 231 kpc czy 235 kpc.

Częściowo uzasadniony był zaś zarzut dotyczący naruszenia art. 328 § 2 kpc, gdyż w istocie uzasadnienie Sądu I instancji nie zawiera wszystkich elementów, o których mowa w tym przepisie. W części zatytułowanej „Omówienie dowodów" Sąd Rejonowy dowodów tych nie omówił. Poprzestał na ogólnym stwierdzeniu, że ustaleń faktycznych dokonano na podstawie zeznań świadków i dokumentów, które nie budziły wątpliwości. O ile wartość i skład majątku wspólnego składającego się z ruchomości stanowiących wyposażenie domu oraz wierzytelności z tytułu zezłomowania samochodu rzeczywiście nie były sporne, o tyle nie było zgodności między stronami co do zakresu prac wykonanych w czasie małżeństwa. Sąd nie wskazał jaki zakres robót został wykonany w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej i na jakiej podstawie tych ustaleń dokonał. Ustalił natomiast na podstawie opinii biegłego wartość dokonanych nakładów. Sąd Okręgowy zważył jednak, że choć uzasadnienie postanowienia Sądu I instancji nie spełnia we wskazanym zakresie wymogów art. 328 § 2 kpc, to jednak samo orzeczenie odpowiada prawu. Jak już wcześniej wskazano, zakres dokonanych robót został ustalony na podstawie wpisów w dzienniku budowy, co wynika wprost z opinii, zaś uczestnik tego nie kwestionował.

Zważywszy na powyższe, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że apelacja uczestnika nie zasługiwała na uwzględnienie i podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc.

7